Tíminn - 21.01.1943, Blaðsíða 2

30
I
8. hlað
‘gíminn
Fimmtudagur 21. jan.
Lóðirnar í Rvík
Borgarstjórinn í Reykjavík
hefir flutt frumvarp á Alþingi
um heimild handa Reykjavík-
urbæ til að taka jörðina Graf-
arholt eignarnámi. Jafnframt
hefir hann látið áætla, að jörð-
in sé 150 þús. kr. virði, þótt eig-
andinn hafi um .langt skeið
getað selt hana fyrir 600 þús. kr.
Það er ekki nema lofsvert, að
borgarstjórinn vinni að því, að
bærinn eignist hentug lönd,
þar sem bæjarbúar geta stund-
að garðrækt og byggt sumar-
bústaði. í þeim tilgangi er eðli-
legt, að Reykjavíkurbær eignist
Grafarholt. Það er líka vafalítið,
að það mál væri klappað og
klárt, ef borgarstjórinn hefði
unnið að því af heilindum og
einlægni.
En þessi eignarnámsheimild
borgarstjóra og mat hnas á
Grafarholti rifjar upp annað
stórmál. Það eru lóðirnar í
Reykjavík. Flestar dýrustu lóð-
irnar eru í einkaeign. Væri það
úr vegi, að bærinn fengi að-
stöðu til að eignast þær eins og
Grafarholt?
Hér í blaðinu hefir iðulega
verið sýnt fram á, að lóðaokrið
í Reykjavík væri ein orsök dýr-
tíðarinnar þar — dýrtíðar, sem
er miklu eldri en styrjöldin, er
nú geisar. Lítið dæmi þessa ok-
urs er það, að Háskólinn keypti
fyrir fáeinum árum smálóð i
miðbænum fyrir talsvert á
þriðja hundrað þús. kr. Þótti
hann samt hafa gert sæmileg
kaup. Það liggur í augum uppi,
að slíkt okur stórhækkar húsa-
leiguna í bænum. Það stór-
hækkar einnig vöruverðið, þar
sem verzlanir verða að auka á-
lagningu á vöruna, vegna hinn-
ar háu húsaleigu. Það þrengir
kjör atvinnuveganna og getur í
ýmsum tilfellum orðið atvinnu-
rekstri að falli.
Tæpast er hægt að hugsa sér
ver fengin gróða en þegar eignir
stórhækka, jafnvel margfald-
ast, í verði, án þess að eigand-
inn hafi nokkuð þurft fyrir því
að hafa. Þannig er það með lóð-
irnar í Reykjavík. Það væri því
engin rangindi unnin, þótt eign-
arráðin yfir lóðunum kæmist í
hendur bæjarins, án örðugra
skilmála fyrir hann.
Borgarstjórinn virðist láta í
ljós, að ekki sé ósanngjarnt
að taka Grafarholt af eiganda
þess fyrir yA hluta þess verðs,
sem hann getur fengið fyrir
jörðina. Borgarstjórinn ályktar
jþannig, að raunverulega sé
jörðin ekki meira virði og
sleppa eigi öllum afleiðingum
verðhækkunarbrasks. Sé farið
eftir þessum mælikvarða borg-
arstjórans, væri ekkert óeðli-
legt, þótt bærinn gæti fengið
einkalóðirnar fyrir ya—V20
hluta af því verði, sem eigend-
urnir geta nú fengið fyrir þær.
Til þess að bærinn þyrfti ekki
að binda á sig þunga bagga,
vegna þessara lóðakaupa, mætti
vel hugsa sér, að hann greiddi
andvirði þeirra á löngum tíma.
Gæti komið til mála, að bærinn
þyrfti ekki að greiða meiri af-
borganir árlega en svaraði af-
gjaldinu af lóðunum.
Með því að bærinn eignaðist
lóðirnar, væri tvennt unnið í
einu: Það væri hægt að lækka
lóðaleiguna og hún minnkaði
síðan dýrtíðina. Það væri hægt
að tryggja bænum öruggan
tekjustofn og lækka þannig á-
lögur á bæjarbúa.
Ýmsir kunna að setja upp
meðaumkunarsvip og segja:
Þetta væri mjög grár leikur við
ýmsa lóðaeigendur. Gróða-
möguleikar þeirra væru óskap-
lega mikið skertir. Þetta væri
hróplegt brot á eignarréttinum.
Slíkt getur vel samrímst
gömlum sérhagsmunakenning-
um. En sú skoðun ryður sér
meira og meira til rúms og er í
samræmi við jafnréttishugsjón
frjálshuga manna, að þjóðfé-
lagið eigi ekki að veita fáum
mönnum sérréttindi og hlunn-
indi á kostnað annarra. Slíkra
hlunninda njóta ýmsir reyk-
vískir lóðaeigendur nú. Þeir,
sem sérréttindanna njóta,
verða að fara að venja sig við þá
TtMBVrV, fimmtudagmn 21. janúar 1943
Halldór Krístiánsson, Kírkíubóli:
[
í
• Þessi litla grein er skrifuð til
þess að festa mönnum í minni
og víðfrægja sumt af því, sem
Ásgeir Ásgeirsson, bankastjóri,
bar fram sem röksemdir fyrir
sig og flokk sinn í kosningabar-
áttunni í haust. Mér finnst, að
af því megi margt læra, og það
ekki sízt í ljósi þeirra atburða,
sem síðan hafa gerzt.
Verkalýðsfélögin á Vestfjörð-
um voru látin samþykkjj, nýjar
kaupkröfur á fulitrúafundi í
september síðastl. Voru látin,
segi ég, því að tillögurnar voru
aðkomnar, fundarboðið kom
„ofan að“ frá stjórn verkalýðs-
samtakanna, og sum verkalýðs-
félögin höfðu ákveðið að gera
aðrar og miklu minni kröfur.
Þegar framboðsfundir voru háð-
ir, höfðu þessar tillögur „að of-
an“ verið bornar fram og at-
vinnurekendur synjað þeim.
Hins vegar voru málin þá enn
til athugunar og verkföll ekki
hafin. Atkvæðagreiðsla um
vinnustöðvun hófst t. d. á Þing-
eyri 22. október.
Þessar kaupdeilur bárust í tal
á framboðsfundum. Höfðu sum-
ir áhyggjur af deilunum og
héldu að þær gætu e. t. v. leitt
til vinnustöðvunar og hinna
mestu vandræða, því að ef at-
vinnulífið hryndi í rúst, mynd-
um við ekki lengi verða ríkir.
Ásgeir Ásgeirsson hélt því fram,
að enginn þyrfti neinu að kvíða
vegna þessara mála. Þetta væri
allt eins og gengi. Fyrst væru
settar fram kröfur og svo gagn-
kröfur og svo væri samið og
þetta leystist allt af sjálfu sér.
Hann þekkti ekki verkamenn að
því, að vilja drepa þau fyrir-
tæki, sem þeir ynnu við. —: Það
gæti verið, að Halldór þekkti
það af þeim. — Þessi mál kæmu
aldrei til þingsins kasta. Vænt-
anlegur þingmaður þyrfti ekki
að taka afstöðu til þeirra. Það
væri ekki kosið um þau.
Þess má geta hér, að um þetta
leyti höfðu stjórnendur hrað-
frystihúsanna hér í kring fund
með sér og gerðu verkalýðsfé-
lögunum sameiginlegt gagntil-
boð. Blað Alþýðuflokksins á
ísafirði, Skutull, kallaði þær til-
lögur smánarboð og skírskotaði
til þroska verkamanna og bað
hugsun, að þjóðfélagið hætti
að tryggja sérréttindi þeirra,
þegar þau reynast öðrum mönn-
um óréttur og torvelda þeim
lífsbaráttuna. Þ. Þ.
þá standa vel saman, og oftar
voru þeir hvattir til þess þar í
blaði, að fylgja þessum kröfum
fast fram.
Nú er skemmst frá að segja,
að Flateyringar einir vildu vinna
fyrir þetta „smánarkaup“ Al-
þýðuflokksins, en það var í
nóvember 36.00 krónur á dag í
níu klst. vinnu hjá karlmönn-
um. Grunnkaup karla 1.60.
Annars staðar varð af vinnu-
stöðvun og hafa frystihúsin
ekki starfað síðan, nema á Flat-
eyri.
Síðan þetta gerðist hafa bát-
ar frá Flateyri stundum sótt
afla sinn vestur í Arnarfjörð, og
það allt inn undir Bíldudal. Á
Bíldudal er ekki tekið við fiski
vegna vinnudeilu. Má vel vera,
að útvegsbændum sumum út
með firðinum hafi þótt illt á að
horfa, er aðkomubátar drógu
fiskinn fyrir bæjardyrum þeirra
en þeim þýddi ekki að fara á
sjó, því að fiskur var ekki verzl-
unarvara í þeirra firði. Ég
nefni hér bændur, því að ég
hygg/ að þeir hefðu gjarnan
viljað vinna og hafa tekjur
þessa mánuði eins og endranær,
hvað sem vera kann um hið
nýríka fólk í ævintýraborg
Gísla Jónssonar.
Þingeyringar hafa undanfar-
ið fengið nokkur góð fiskiskip
og höfðu stórt frystihús i smíð-
um. Þessi atvinnutæki þeirra
hafa fengið hvíld um skeið
vegna kaupdeilunnar.
Þetta er nú það, sem Ásgeir
Ásgeirsson sagði á framboðs-
fundunum, að enginn þyrfti að
hafa áhyggjur af. Sumum er e.
t. v. hugarhægð í því, að hafa
slíkt fyrirheit frá þvílíkum
manni. Ekki hefir hann víst
mælt af léttúð. En ég verð að
játa það, að ég hefi ekki sál og
samvizku til þess að taka mér
lífið svona létt og áhyggjulaust.
Og þannig eru fleiri.
Þegar ráðuneyti Björns Þórð-
arsonar tók við ^tjórnarstörfum,
flutti forsætisráðherrann ávarp.
Hann lýsti því þar yfir, að rík-
isstjórnin hefði það að höfuð-
viðfangsefni, að leysa þann
vanda, sem atvinnuvegir lands-
manna væru nú í, svo að þeir
gætu haldið áfram með eðli-
legum hætti. Þarna var ekki hið
létta og áhyggjulausa bros Ás-
geirs Ásgeirssonar. Þarna var
alvarlegur maður, sem hafði á-
hyggjur af kaupdeilum og
vinnustöðvun og taldi það verk
þings og stjórnar að greiða þar
úr og koma sáttum á. Stefna
Ásgeirs er áð láta það leysast
sjálfkrafa, reka stjórnlaust og
áhyggjulaust á reiðanum að því,
sem verða vill. Þeir, sem hafa
stundað fiskiveiðar með línu,
vita það vel, að sumar flækjur
leysast aldrei sjálfkrafa, þó að
þær séu tiltölulega auðveldar,
ef rétt er tekið til þeirra. .Hver
vill nú skipta á áhyggjuleysi
Ásgeirs og þungri alvöru hjá
forustumönnum þjóðarinnar • í
þessu máli? Verði hér ekki við
bjargað 'með áhyggjusamri al-
vöru og viðleitni mestu áhrifa-
manna, þá verður það ekki gert
með áhyggjuleysi og léttúðugu
gaspri.
Nú um hríð hefir verið á ísa-
firði skipstjóraverkfall, sjó-
mannaverkfall og bílstjóraverk-
fall. Þessi verkföll hófust öll
eftir kosningar. Ég hefi verið að
leita í Skutli eftir hvatningar-
orðum til sjómanna og bílstjóra
um að berjast nú vel og sækja
rétt sinn. Mér fannst það í sam-
ræmi' við fyrri undirtektir blaðs-
ins i kaupdeilum og kosninga-
ónot þess í minn garð, um
skilningsleysi og óvild í garð
sjómanna, „Kirkjubólsvíðsýni"
0. þ. h. Ég hefi ekki fundið þess-
ar hvatningar. Hins vegar finn
ég hjartnæma bæn til sjó-
manna, um að athuga nú allar
leiðir til sátta og samkomulags
og frómár óskir um að friður
komist á sem fyrst, svo að at-
vinnulíf bæjarins haldi áfram
með réttu eðli. Það er nærri
því, að ég freistist til að halda,
að Skutull hafi öðlazt ögn af
„Kirkjubólsvíðsýni“ eftír kosn-
ingarnar og skilji nú, að frekar
og óbilgjarnar kröfur og háir
taxtar er ekki einhlítt. Ekki
lasta ég það, þó að mennirnir
séu sanngjarnir og hófsamir
milli kosninga, en þeir mættu
vera það oftar.
Ég lét þá skoðun í ljós á
framboðsfundi, að gegndarlaus
aukning verðbólgu og dýrtíðar
gæti orðið hættuleg sjálfstæði
landsins. Fyrr eða síðar kæmi
að því að útflutningsverðið stæði
ekki undir þörfum landsmanna,
svo að útgerð, fiskiveiðar og
fleira hlyti að dragast saman
eða stöðvast. Þá gæti svo farið,
að þau stórveldi, sem hafa allf
okkar ráð i hendi sér að því er
kemur til erlendra nauðsynja
og hafa reynzt okkur* vel, en
þurfa að fá fisk af íslandsmið-
um, þættust þurfa að hafa hér
nokkru meiri íhlutun um inn-
lend atvinnumál en okkur þætti
æskilegt.
Þetta þótti Ásgeir hin mesta
firra. Öllu væri óhætt gagnvart
útlendingunum, hvað sem Hall-
dór segði. „Ég tala við útlend-
ingana miklu meira en hann.“
Það er nú samt staðreynd, að
Ásgeir hefir ekki ennþá talað
svo hraustlega við herstjórn út-
lendinganna hér, að þeir beygi
sig undir kaupkröfur Alþýðu-
sambandsins og taxta Dags-
brúnar. En um fiskinn er það
að segja, að sumt bendir til þess,
að Bretar hafi nógan kost liðs
og skipa til að sækja hann
sjálfir á miðin okkar, og hafi
því ráð á að láta hrun sjávar-
útvegs á íslandi afskiptalaust.
Svo mikið er að minnsta kosti
víst, að undanfarið hafa Bret-
ar mjög aukið þann togaraflota,
sem þeir gera út til fiskiveiða á
Vestfjasðamiðum.
Ásgeir Ággeirsson ræddi margt
um að skipta stríðsgróða. í því
sambandi var minnzt á verzlun-
arjöfnuðinn. Ásgeir hélt því þá
fram, að verzlunai’jöfnuðurinn
hefði ekki neitt að segja um af-
komu þjóðarinnar. Við ættum
að gleðjast yfir því að hann
væri óhagstæður, því að það
sýndi, að við hefðum getað flutt
inn og birgðir hefðu komið til
landsins. Jafnframt var hann
svo með ádeilur út af því, að
stríðsgróðinn hefði ekki verið
bundinn erlendis. Hér eru því
stefnumálin tvö: 1. Að binda
stríðsgróðann erlendis. 2. Að
flytja inn vörur fyrir allan
stríðsgróðann. — Ályktun verð-
ur þá þessi: Það var rangt, að
binda ekki stríðsgróðann ytra,
en við eigum að gleðjast yfir
því, að hann hefir verið fluttur
inn í landið.
Um birgðirnar sagði Ásgeir,
að búið væri að fylla landið af
allskonar efnivörum. Sumum er
það ráðgáta, hvers konar birgð-
ir þetta eru. Treglega hefir tek-
izt að fá byggingarefni, svo að
hér, i kjördæmi Ásgeirs Ásgeirs-
sonar, gétur það jafnvel verið
örðugleikum. háð að fá spýtur
til þess að halda við verkfærum
sínum og áhöldum á sjó og
landi.
Ekki eru birgðirnar báta-
hreyflar, því að þess eru dæmi,
að skrokkar bátanna bíði full-
smíðaðir svo að skiptir mánuð-
um og misserum .eftir því, að
vélar fáist í þá. Ekki eru þetta
matvörubirgðir. Sumir halda, að
þessar birgðir séu undarlega
lítils virði, þegar þær mæta al-
vöru lifsins og- baráttu þess, þó
að þær séu geysidýrar að krónu-
tali. Mundi þar ekki sjást
klæðnaður, sem er ekki sérstak-
lega gerður fyrir íslenzkt fólk
við framleiðslustörf í landi sínu
og kringum það? Eru ekki þess-
ar birgðir í samræmi við þá
Dkir 09 eyðsla
Ég held það hafi verið
„Moggi“ eða Ól. Th. í dálkum
hans, sem var að afsaka inn-
flutninginn og dýrtíðina nú
fyrir nokkru síðan. Þar á voru
svo sem ekki miklar misfellur.
Enda hafa þeir aðilar unnið
dyggilega að aukningu dýrtíð-
arinnar og óþarfa innflutnings
— í verki.
Að gamni mínu fór ég að at-
huga þetta dálítið og tel aðeins
upp fáein dæmi hér, sem bera
vott um dýrtíðina og eyðsluna:
Leikföng, og af þeim var ó-
sköp mikið í búðunum fyrir jól-
in, kostuðu þetta 5-8-falt meira
hér en í Englandi. Föt hjá klæð-
skerum kosta vanalega 6—650
kr. Efnið í þau (með tilleggi),
þegar það er komið hér á land
og búið að borga af þvi toll,
kostar um kr. 150—170 kr. Fæði
á matsöluhúsum hefir kostað
hér 400 kr. á mánuði, meðan
sízt lakara fæði í mötuneyti
samvinnumanna hefir raun-
verulega ekki kostað nema
nokkuð á þriðja hundrað krón-
ur. Kaffi með lítilfjörlegum
þrem kökum á einu helzta veit-
ingahúsinu, hefir kostað kr.
4.50, og 5.50, ef beðið hefir verið
um kaffi í bollann aftur. Sítrón-
flaskan í sama húsi hefir kost-
að. 3 krónur. Þetta utan
„drykkjupeninga“ og eftir að
neytendur eru búnir að borga
húsrúm og hljóðfæraslátt háu
verði.
Aðgöngueyrir að sumum veit-
ingahúsunum um hátíðarnar
mun hafa komizt upp í 50—60
kr. fyrir kvöldið! Stólar, svipað-
ir og kosta úti í Englandi 100—
200 kr. kosta hér 1000—1200 kr.
Bækur, sem kosta 10—15 kr.
að prenta, hafa verið seldar í
búðum á þetta 30—50 krónur.
Svipuð dæmi þessu má lengi
halda áfram að telja. En þeir,
sem einhverja tilhneigingu
hefðu til þess að trúa Mbl. og
Ól. Th. ættu að rölta spölkorn
um götur höfuðstaðarins og líta
í búðargluggana. Þar er að sjá
nóg af fylgiskjölum, sem vitna
um ráðleysislegan innflutning
og eyðslusemi — og okur selj-
andanna er víða takmarkalítið.
Kári.
þ.róun, að bústofn íslendinga
gengur saman og minnkar en
postulínshundum, glerkúm og
slíkum fénaði fjölgar ört? En
hverjir vilja nú gleðjast með
Ásgeiri bankastjóra yfir inn-
flutningi stríðsgróðans og
birgðasöfnun í slíkri mynd?
Þessari frásögn er þá lokið að
sinni. Mér finnst þessi mál-
(Framh. á 4. siBu)
ÁrfoækurJReykjavíkur
í 150 ár '
Dr. theol. Jón Helgason: Árbækur Reykjavíkur 1786—1936.
Útgefandi h. f. Leiftur, Reykjavík. 2. útgáfa 1942. 224 bls.
Verð í skinnbandi kr. 100.00.
Bók þessi kom út seint á ár-
inu 1941 og seldist upp á skömm-
um tíma. Var þá hafizt handa
um undirbúning nýrrar útgáfu
og vann höfundurinn að endur-
skoðun verksins, en entist ekki
aldur til að ljúka við það. Tók
þá dr. Jón Jóhannesson við end-
urskoðun bókarinnar og samdi
við hana nafnaskrá.
Bókin er samin í annálsformi,
eins og nafnið bendir til. Hún
hefst með árinu 1786, er Reykja-
vík voru veitt kaupstaðárétt-
indi með konunglegri tilskipun
18. dag ágústmánaðar. Því er
talið, að saga Reykjavíkur hefj-
ist með því ári.
Svo telst til, að innan tak-
marka hinnar fyrirhuguðu
kaupstaðarlóðar væru þá alls
167 sálir heimilisfastar, en 1
Reykjavíkursókn allri 302 (og
öllu landinu rúm 38 þúsund).
„Allur þorri kaupstaðarbúa var
verkafólk, að einhverju leyti T
þjónustu innréttinganna, og al-
þýðufólk, sem lifði á handafla
sínum.“
Það ár tók lærði skólinn til
starfa í nýju húsi á Hólavelli,
en sá staður var utan kaup-
staðarlóðarinnar. Rektor skól-
ans bjó suður í Skildinganesi,
en kenrektor vestur í ^Hlíðar-
húsum. Skólasveinar voru 29 og
var þeim ætlað mötuneyti hjá
dönskum skóara í Melshúsum.
En þetta fór út um þúfur á
miðjum vetri og urðu skóla-
sveinar þá að leita á náðir bú-
andi manna í kotunum um-
hverfis kaupstaðinn.
Þannig eru raktir frá ári til
árs helztu atburðir, sem gerð-
ust í Reykjavík eða snertu bæ-
inn og bæjarbúa í heild. Þetta
er hvorki saga bæjarins né sam-
felld frásögn, heldur minnir það
meira á kvikmynd, sem rifjar
upp atbufðina í réttri tímaröð
og varpar ljósi yfir menn og
málefni, sem settu svip á bæ-
inn og sögu landsins og þjóð-
arinnar um leið.
Ef okkur langar til gð rifja
upp atburði, sem gerðust fyrir
100 árum, atburði, sem „elztu
menn muna ekki,“ flettum við
upp árinu 1843. Það ár var býsna
vjðburðaríkt, og skulu hér til-
greind nokkur atriði, því að það
gefur betri hugmynd um bók-
ina en unnt er að gera í langri
umsögn:
1843. Vetur var frá nýári í
harðara lagi fram til marzloka
og vorið þurrt og kalt allt til
Jónsmessu. Grasvöxtur varð í
meðallagí hér syðra, en vegna
sífelldra votviðra frá sláttar-
byrjun til haustjafndægra varð
nýting í lakara lagi um allt
Suðurland---------.
Hinn 8. marz kom út konung-
legur úrskurður um endurreisn
Alþingis, sem fyrirheit hafði
verið gefið um 20. maí 1840.
Höfðu stéttaþingin dönsku haft
það mál til meðferðar og talið
réttmætt, að íslendingar yrðu
sömu réttinda aðnjótandi og
Danir. Voru einkum skiptar
skoðanir um það á stéttaþing-
inu 1) hvort tilskipunin skyldi
gefin út sem bráðabirgðalög 2)
hvort aðra tungu en íslenzku
mætti nota á þinginu og 3)
hvort umræður ættu að fara
fram í heyranda hljóði. Niður-
staðan varð' sú, að tilskipunin
yrði ekki gefin út sem bráða-
birgðalög, heldur sem endanleg
ákvörðun, að íslenzka væri að
sjálfsögðu sú tunga, sem aðal-
lega .yrði notuð á þinginu, en
skyldi konungsfulltrúi ekki vera
nógu vel að sér i íslenzkri tungu
til þess að taka þátt í umræð-
unum, þá mætti honum vera
heimilt að bregða fyrir sig
dönskunni. Að öðru leyti mætti
konungsfulltrúi velja sér að-
aðstoðarmann, er sæti með hon-
um þingfundi og hjálpaði hon-
um til að skilja hina íslenzku
ræðumenn. Loks var ákveðið,
að umræður skyldu ekki fara
fram í heyranda hljóði....
Eftir margháttaðar bolla-
leggingar og skrif fram og aft-
ur varðandi flutning latínu-
skólans frá Bessastöðum, var
loks 21. apr. gefinn út konungl.
fullnaðarúrskurður um það mál,
og heimilaði sá úrskurður m. a.
útborgun 12000 ríkisdala í því
skyni af „hinum íslenzka kol-
lektusjóði“, sem runnið hafði
inn í ríkissjóðinn danska.
Þá var og á þessu ári fast-
mælum bundinn flutningur
Viðeyjarprentverks til Reykja-
víkur. Hafði Ólafur M. Step-
hensen sekretéri farið fram á
framlengingu á samningum sín-
um varðandi prentverkið, helzt
til 10 ára, en jafnframt sett það
skilyrðir' að leigumálinn yrði
færður niður í 75 rdl. á ári í
stað 100 rdl. En stiftsyfirvöldin
sáu sér ekki fært, úr því sem
komið var, að taka þau tilmæli
til greina.--------
Með bréfi stjórnar háskólans
og hinna lærðu skóla, dags. 23.
sept., var stiftsyfirvöldunum
falið að tilkynna Árna stifts-
prófasti Helgasyni, að honum sé
eftirleiðis óheimilt að „útskrifa“
stúdenta til háskólans........
Hinn 17. nóv. var Sveinbjörn
Egilsson, kennari á Bessastöð-
um, kjörinn heiðursdoktor í
guðfræði við Breslauarháskóla.
— Á þessu ári lagðist niður hið
gamla „Klubbfélag Reykjavík-
ur“, af því að það fékk hvergi
húsnæði. Hafði svo óvingazt
með félaginu og eiganda
klubbsins, Th. M. Thomsen, að
hann byggði félaginu út úr hús-
um sínum.----------
Hér hefir ýerið stiklað á því
helzta, sem gerðist í Reykjavík
fyrir réttum 100 árum. Á þessu
og næstu árum er lagður grund-
völlur að mörgu, sem nú skiptir
meginmáli fyrir Reykjavík og
þjóðina í heild. En jafnframt
og engu síður er fróðlegt að
kynnast því, sem nú er horfið.
M. a. bera flestallir kaupmenn
og embætismenn erlend nöfn
um þessar mundir, enda var
Reykjavík þá hálfdanskt þorp
í raun og veru. Skulu nú nefnd
nokkur sundurlaus atriði frá
næstu árunum eftir 1843.
1844. Upp úr nýári harðnaði
veðrátta tilfinnanlega, svo að
gerði vetur frostharðan og
stormasaman, en snjókoma varð
með langminnsta móti á þess-
um tíma árs.-------
Vegna ýmislegra ófyrirsjáan-
legra tálmana var úrskurðað
að fresta fyrstu alþingissam-
komu til næsta árs, (1. júlí
1845), en kosningar til alþingis
skyldu fara fram á næsta
hausti. Fór þessi fyrsta kosning
til Alþingis fram hér í bænum
17. sept. Kosningin fór svo, að
Sveinbjörn Egilsson, adjunkt á
Bessastöðum, var kosinn með
15 atkv., en næstur varð Árni
stiftprófastur með 11 atkv. —
Um vorið kom til Reykjavíkur
efniviður til latínuskólans, til-
höggvinn frá Kristjánssandi í
Noregi. Áður var kominn út
hingað norskur múrari til að
sjá um bygginguna.----------Var
síðan unnið að smíði hússins
allt sumarið, og gekk það svo
greiðlega, að húsið var komið
undir þak um veturnætur. Var
lögð mesta áherzla á, að smíð-
inni væri hraðað til þess að Al-
þingi gæti haldið samkomur
sínar í skólahúsinu næsta sum-