Tíminn - 04.07.1944, Blaðsíða 2

66. blað
262
\ .
TÍMIM, þrigjndagiim 4. jiilí 1944
^fíminri
Þriðjjudatiur 4. jjúlí
Hveroig skapaðist
einingio í Bretiandi?
Enskur blaðamaður lagði ný-
lega þá spurningu fyrir kunn-
an brezkan stjórnmálamann,
hvernig tekizt hefði að skapa
hina sterku brezku þjóðarein-
ingu, sem einkennt hafi Breta
á stríðsárunum. Svar hans kom
fljótt og ákveðið: Brezka bylt-
ingin.
^laðamaðurinn lét sér eigi
skiljast þetta svar í fyrstu og
spurði hvort sameiginleg erlend
hætta ætti ekki mestan þátt í
þjóðareiningunni. Slíkt hefði
ekki sameinað okkur fremur en
Frakka, svaraði stjórnmálamað-
urinn. Þar var stéttahatrið svo
mikið, að bæði sérréttindastétt-
in og alþýðustéttin vanræktu að
gæta sameiginlegra hagsmuna.
Hér tókst okkur að fjarlægja
stéttaandstæðurnar með brezku
byltingunni. Hún skapaði þjóð-
areininguna.
Fleirum en blaðamanninum
myndi vafalaust hafa þótt þetta
svar kynlegt í fyrstu. Margir
geta vart hugsað sér byltingu, án
uppreisnar og blöðsúthellinga.
Menn gæta þess ekki að hinar
blóðugu stjórnarbyltingar, eins
og þær sem tíðkast í Ameríku,
eru oft og tíðum engar raun-
verulegar byltingar, því að þær
breyta fáu öðru en að valdhaf-
arnir heita öðrum nöfnum en
áður. Stjórnarfarið er óbreytt
og sérréttindastéttin hin sama.
Raunveruleg bylting er það,
þegar farið er að stjórna eftir
alveg nýjum stefnumiðum. Slík-
ar byltingar gerast oft friðsam-
lega og er því veitt minni at-
hyggli en ella. Brezka byltingin
er ein þeirra.
Kunnur enskur rithöfundur,
Hamilton Fyfe, hefir nýlega lýst
brezku byltingunni á þá leið, að
völdin hafi færst frá fésýslu-
mönnum, iðjuhöldum og stór-
kaupmönnum í hendur almenn-
ings. Churchill hefir lýst henni
með þeim orðum, að stéttamun-
urinn væri að hverfa og þjóð-
leg eining kæmi í stað hennar.
Þetta hefir gerzt með þeim
hætti, að brezka sérréttinda-
stéttin hefir orðið að afsala
sér mestu af forréttindum sín-
um til auðsöfnunar og tak-
markalítils athafnafrelsis, en
hlutur almennings hefir eflst að
sama skapi. í stað þess að
ríkisvaldinu var áður beitt í
þjónustu forréttindastéttarinn-
ar fyrst og fremst, er því nú
miklu meira beitt í þágu alþýðu-
stéttarinnar og þjóðarheildar-
innar. Stórgróðasöfnun hefir
ekki verið leyfð, en kjör alþýðu-
manna bætt svo, að þeir hafa
aldrei safnað jafnmiklu sparifé
og á stríðsárunum. Fésýslumenn
og iðjuhöldar hafa ekki getað
látið stjórnast af gróðavonum
sínum, eins og áður, heldur hafa
orðið að beygja sig fyrir þörfum
heildarinnar. Alþýðustéttin hef-
ir íundið það, sem hún fann ekki
í Frakklandi, að styrjöldin er
háð í þágu hennar og sigurinn
geti orðið henni til enn meiri
hagsbóta. Forréttindastéttin
hefir fundið, að hún varð að
fórna verulegu eða eiga það á
hættu að missa allt. Þannig hef-
ir brezka byltingin orðið til og
skapað eina merkilegustu þjóð-
areiningu sögunnar.
Hér á landi er nú margt og
mikið rætt um nauðsyn þjóðar-
einingar,enda mun flestum ljóst,
að framtíð hins endurreista
þjóðveldis er meira en ótrygg,
ef slík sundrung heldur áfram,
sem nú á sér stað. Sundrung
þessi er þó ekki neitt óskiljan-
leg, þegar fordæmi Breta er haft
í huga. Hér hefir þróunin stefnt
í aðra átt en þar. Hér hefir
stéttamunurinn verið að aukast,
þegar stéttamunurinn þar hefir
verið að minnka. Hér hafa risið
upp voldugir stórgróðamenn,
þegar stórgróðamönnum þar
hefir fækkað og forréttindi
þeirra hafa verið takmörkuð.
Hér hefir verið að skapast jarð-
vegur fyrir samskonar stétta-
átök og sundurlyndi, sem varð
Frakklandi að falli og veitir
kommúnisma og öðrum öfga-
Björgvin Guðmundsson, tónskáld:
A íslenzk tónlíst engu
hlutverki að gegna?
Björgvin Guðmundsson, tónskáld á Akureyri, ræðir í
þessari grein um það vanmat á hinni ungu, íslenzku tón-
list, sem stundum gætir hér á landi. Bendir hann á, að öll
ísienzk tónlist sé að vísu í vissum skilningi æskuverk, og
þess sé í bezta lagi að vænta, að næsta kynslóð komist af
æskuskeiði í þessu efni. En frumskilyrði þess, að svo verði,
sé það, að íslenzkri tónmennt og tónverkum sé sómi sýnd-
ur, í stað þess að láta þau grotna niður. „Hver þjóð verður
stærst í því, sem hún-dýrkar mest,“ segir hann.
Sennilega eru þeir færri en
skyldi, sem í f-ullri alvöru og af
réttum skilningi láta sér veru-
lega annt um islenzka tónmenn-
ingu, og fer það mjög að sköp-
uðu, svo lítil rækt sem lögð hef-
ir verið við að glæða áhuga og
metnað þjóðarinnar í þessum
efnum af þar tilheyrandi at-
hafnavaldi og öðrum virkum að-
iljum, svo sem skólum, útvarpi,
og síðast en ekki sízt tónlistar-
fólkinu sjálfu. En þrátt fyrir það
hefi ég samt í hvivetna veitt því
eftirtekt, að allur þorri íslenzkra
útvarpshlustenda er miklu hrif-
næmari fyrir íslenzkum tón-
verkum en erlendum, ósjálfrátt
og án þess að þar komi til greina
nokkur verulegur þjóðármetn-
aður eða skilningur á því, að ís-
lenzk list er okkar meginstyrk-
ur sem þjóðar, og að snilligáfan
er það eina, sem megnar að gera
smáþjóð að stórveldi í þess orðs
beztu merkingu. Samt munu þeir
ekki allfáir, sem komið hafa
auga á þessi mikilsverðu sann-
indi og sýnt trú sína í verkinu
á ýmsan hátt. Um það vitnar
fyrst og fremst hin lofsverða
viðleitni löggjafarvaldsins til
að hlynna að listiðju þjóðarinn-
ar með fjárframlögum til lista-
manna, og enda öðrum þeim
hlunnindum, sem það hefir yf-
ir að ráða. Auk þess hygg ég, að
ekki sé með ljósi lýst að öllum
þeim fjármunum, sem einstakir
athafna- og atorkumenn hafa
lagt fram í sama skyni, og mín
reynsla er sú, að í hópi umsvifa-
eða fésýslumanna eigi íslenzk
listiðja flestum vinum að-fagna.
En þeim mun furðulegra er
tómlæti og athafnaleysi þeirra,
sem bæði er það skylt og ætti
þó að vera enn ljúfara að bera
uppi tónmenningu vora.
Það er hvorttveggja í senn
spaugilegt og grátlegt, að þegar
þjóðin sem slík finnur sig knúða
til að taka sína frumskapandi
listamenn dálítið hátíðlega, þá
skuli túlkandi starfskraftar og
aðrir athafnamiðlar viðkomandi
listgreinar haga sér svo sem
raun ber vitni. Ég hefi marg-
sinnis deilt á forustu og starfs-
stefnum hin ákjósanlegustu
starfsskilyrði.
Reynsla okkar sjálfra og
reynsla Breta seinustu árin ætti
að geta vísað okkur hina réttu
leið, ef við viljum skapa sanna
þjóðareiningu. Hún er sú að láta
stéttamuninn hverfa sem mest
og stjórna með almenna vel-
megun fyrir augum. Slíkt verður
ekki gert meðan leyfð er mikil
auðsöfnun einstaklinga, því að
hún verður alltaf til þess, að ein-
hverjir aðrir bera minna úr být-
um en þeim ber. Slíkt verður
ekki heldur gert, nema ríkið
hafi forustu um að fjármagnið
og vinnuaflið sé skipulagt eins
og heildinni kemur það bezt.
Héí er stærsta verkefni þeirra,
sem vilja skapa sanna þjóðar-
einingu. Hinir nýríku stórgróða-
menn hérlendis þurfa að sýna
sama þroska og hin rótgróna
brezka forréttindastétt. Meðan
þeir vilja engu fórna getur eng-
in sönn þjóðareining átt sér
stað, því að sá tími er liðinn,
að bændur og verkamenn færi
fórnirnar einir, en hins vegar
munu þeir ekki láta sinn hlut
eftir liggja, ef stórgróðamenn-
irnir ætla að leggja sinn skerf
til þjóðareiningarinnar. Það eru
því stórgróðamennirnir, sem nú
veltur einna mest á, hvort hægt
sé að skapa þjóðareiningu.
Þ. Þ.
háttu tónlistarmálanna, og
kannske ekki með öllu að árang-
urslausu, a. m. k. hvað útvarpið
snertir, en aldrei hefi ég þó
verið virtur svars af viðkomandi
aðiljum. Þeir kalla það, trúi ég,
„að blása a andstæðinginn“, að
þegja allar aðfinnslur fram af
sér, og má það kannske til sanns
vegar færa. Það sama gera að
sögn fleiri í þrotvörn, þegar
engrar undankomu er auðið. Og
svo getur farið hér fyrr en varir,
þvi að það eru líka takmörk fyr-
ir jafnvel íslenzkri óþjóðrækni
og minnimáttarkennd. Þeir eru
góðu heilli fleiri en ýmsa grun-
ar, sem hnjóta um endemi eins
og t. d. það, þegar kórar og aðrir
framberendur listarinnar aug-
lýsa það sem eins konar agn að
hljómleikum sínum, að það verði
ekkert íslenzkt lag haft um
hönd. Slíkur gikksháttur yfir-
stígur svo langsamlega óspillt-
an og heilbrigðan hugsunarhátt,
að hann hlýtur að vekja á sér
meiri og minni andúð og fyrir-
litningu. Því að það fer oftast
svo, að hroki og kotborgarahátt-
ur er kominn á það stig að
hætta alveg aö sjást fyrir, að sú
lítilsvirðing, sem öðrum var ætl-
uð, leitar heim til föðurhúsanna.
Enda þótt framangreind aug-
lýsing og hliðstætt athæfi virð-
ist fyrst og fremst vera fram
komið til að láta skína i litils-
virðingu hlutaðeiganda i garð ís-
lenzkra tónskálda, felst raunar
í henni skýlaus sjálfs-van-
traustsyfirlýsing þess eðlis, að
kórinn, 'söngvarinn, spilarinn
eða hver helzt, sem hlut á að
málum, telji sig ekki hafa neitt
nýtilegt að segja, engan boðskap
að flytja sem fulltrúi nokkurs
nýtilegs málefnis, að hann, hún,
þeir eða þau hafi ekkert fram að
bera annað en innantómt og
einskisvert granabrak og fimb-
ulfamb. Það skipti þess vegna
engu máli, hvaða þvætting það
leggi sér til munns, ef það ein-
ungis geti komið honum nokk-
urn veginn áheyrilega út úr sér.
Að hér er ekki farið með stað-
leysu má m. a. marka af þvi,
hversu gjarnt túlkandi listafólki
okkar, einkum þó söngvurum, er
til að jagast aftur og aftur á
sömu viðfangsefnunum, sem
hver virðist apa eftir öðrum, þar
til allir eru orðnir bæði þreyttir
og leiðir á, jafnvel lögum, sem
fögur eru, hvað þá hinum, og
það enda þótt tiltölulega fáum
hafi enn lærzt að gera greinar-
mun á raddmanni og söngvara,
sem er þó öldungis sitt hvað.
En út í það skal ekki farið að
þessu sinni.
Þótt við sláum því föstu, að
við séum að sjálfsögðu ríkari af
raddfólki en söngvurum, þá
skaðar dálítið sjálfsálit í þeim
sökum ekki neitt, síður en svo.
En það er sjálfsvirðing og hugs-
unarháttur þeirra, sem fást við
sjálfstæða listtúlkun, sem verður
að taka gagngerðum breyting-
um, hvort heldur sem um er að
ræða söngvara, hljóðfæraleik-
ara, söng- eða hljómsveitar-
stjóra o. s. frv. Hlutverk þessa
fólks er alveg hið sama gagn-
vart tónlistinni og hlutverk bók-
menntamannanna gagnvart
orðsins list, það er til þess kjör-
ið að matbúa, ef svo mætti að
orði kveða, og bera á borð fyrir
þjóðina það af listiðju hennar,
sem einhver fengur er í. En til
þess að inna slíkt hlutverk af
hendi þarf viðkomandi að leggja
annað og meira í sölurnar en að
herma eftir útlendum hljóm-
plötum eða einhverju starfs-
systkina sinna, þegar hann eða
hún tekur á því lítillæti að hafa
íslenzkt lag um hönd. í fyrsta
lagi verður hann að viða að sér
öllu, sem hann getur, jafnskjótt
og til þess næst, og síðan að hug-
festa fordómalaust og tileinka
sér eftir föngum sérhvert við-
fangsefni, áðun en hann eða
hún ber það á borð fyrir tilheyr
endur sína. Túlkandi listafólk
vérður að hugsa og starfa sjálf
stætt og hlutdrægnislaust og
með fullveðja ábyrgðartilfinn-
ingu gagnvart sjálfu sér, list-
inni og þjóðinni, því að túlkun-
argáfan er hvort tveggja í senn
stórbrotinn og áhrifavænn
menningarþáttur í þjóðfélaginu.
Á þetta hefir Hallgrímur Helga-
son tónskáld réttilega bent í
pijög þakkar- og athyglis-
verðri grein um samsöng karla-
kórsins „Fóstbræður“, sem birt-
ist í Alþýðublaðinu 15. apríl
síðasta árs. Væri vel að sem
flestir tækju í sama streng eða
létu a. m. k. uppi skoðanir sín-
ar og hugarfar í þessum efnum,
hverjar sem þær annars kynnu
að vera. Það mundi gefa frekara
tilefni til viðræðna, og þær eru
næring og líftaug hvers mál-
efnis en þögnin hins vegar svelta
og dauði.
Þar sem ég hefi nú deilt á
hugarfar og athafnir listtúlk-
andi stéttarinnar, eins og það
kemur mér fyrir sjónir, og jafn-
framt bent á, hvernig það ætti
að vera, og með því ennfremur
að ég get búizt við því, að ýmsir
leggi mér það út sem sjálfbirg-
ingslega gremju í garð marg-
nefndra aðilja, þá finnst mér
bæði sanngjarnt og raunar líka
nauðsynlegt að gera einnig
grein fyrir því viðhorfi, sem snýr
að listiðjú hinna frumskapandi
listamanna, með því líka, að það
varpar víðfeðmari hugsýn yfir
málefnin í heild. Leyfi ég mér í
því sambandi að birta hér kafla
úr bréfi, sem ég skrifaði góð-
vini mínum og starfsbróður,
mikilsmetnum hæfileikamanni
á tónmálasviðinu, haustið 1938,
eftir að við höfðum talazt við.
Geri ég það meðfram vegna þess,
að bréfkaflar þessir varpa
nokkru ljósi yfir hugarfar mitt,
eins og það var þá fyrir fimm
árum, og eins og það er enn. Að
öðru leyti þurfa þeir engrar
skýringar við, nema hvað kant-
ata sú, sem þar er minnzt á, er
helgikantata mín „Til komi þitt
ríki“. Var mikill hluti hennar
sunginn í útvarp fyrsta vetr-
ardag þá um haustið af út-
varpskórnum undir stjórn Páls
ísólfssonar.
Bréfkaflarnir eru á þessa leið:
.... „Þá vil ég bróðurlegast
leitast við að gera þér grein fyr-
ir sannfæringu minni í því máli,
sem við ræddum um, sem sé tón-
listarstarfi útvarpsins, og hvers
vegna ég hefi deilt á það. Hvöt
mín til afskipta af þessum mál-
um stafar óefað að einhverju
leyti af eigin-áhuga, en þó enn
meira, að því er ég bezt fæ skil-
ið, af þjóðerniskennd minni, sem
mun vera í sterkara lagi. Og
skoðanir mínar á þessum mál-
um, og raunar öllum öðrum, er
þjóðina snerta, byggjast alger-
lega á þeirri líffræðilegu stað-
reynd, að hver þjóð verði stærst
í því, sem hún dýrkar mest. Sú
þjóð, sem dýrkar hermanninn,
verður hernaðarþjóð, sú, sem
dýrkar athafnamanninn, verður
hagsýn og auðug athafnaþjóð,
sú, sem dýrkar vísindamanninn,
verður raunsæ og athugul vís-
indaþjóð, og sú, sem dýrkar
listamanninn, verður hrifnæm
og dulúðug listaþjóð o. s. frv.
Eðli lífsins er að sækja upp og
fram, en eðli einstaklingsins er
að sækja þangað, sem kallað er
„upp á við“ á þessum og þess-
um tíma og hjá þessari og þess-
ari þjóð, þ. e. a. s. að sækjast
eftir því, sem aflar honum
trausts og virðingar. Þess vegna
er það helgasta gæfa hverrar
þjóðar, að hún dýrki lífræn og
(Framh. á 3. s'.lu)
Bókabálkur
Tíminn hefir að undanförnu gert sér far um að gcta
þeirra íslenzku bóka, sem út koma og blaðinu hafa verið
sendar til umsagnar. Mun svo verða framvegis. Meðan
bókaútgáfa er jafn gífurleg sem nú, en rúm blaðsins mjög
takmarkað, geta menn þó ekki búizt við löngum og ýtar-
legum greinum um hverja einstaka né viðamiklum, riik-
studdum bókadómum. Bókanna verður aðeins getið í til-
tölulega stuttu máli, svo að fólk geti gert sér grein fyrir
efni þeirra og ágæti og haft það til hliðsjónar við bóka-
val og bókakaup.
ÚR BYGGÐUM BORG-
ARFJARÐAR.
Síðustu þrjár vikurnar hefir
komið út mikið af bókum, sumar
hinar eigulegustu.
Meðal þeirra bóka er „Úr
byggöum Borgarfjarðar“ eftir
fræðaþulinn Kristleif Þorsteins-
son á Stóra-Kroppi, er getið var
fyrir nokkru hér í blaðinu, að
koma myndi út innan skamms
á vegum ísafoldarprentsmiðj u.
í þessari bók er allt það, sem
áður hefir verið prentað eftir
Kristleif, nema þættir hans í
Héraðssögu Borgarfjarðar, og
auk þess ýmislegt, sem ekki
hefir áður birzt almenningi.
Þetta er stór bók, 21 önk i
vænu broti, búin mörgum mynd-
um af merkisfólki úr byggðum
Borgarfjarðar og ýmsum fögrum
og merkum stöðum í héraðinu:
Annaðist Þorsteinn Jósepsson
myndavalið. Eru flestar mynd-
anna teknar af honum sjálfum.
Að öðru leyti er bókin búin und-
ir prentun af Þórði Kristleifs-
syni kennara á Laugarvatni,
syni höfundar, er hefir mjög
vandað verk sitt. Prófarkalest-
ur er til dæmis sérstaklega góð-
ur, eftir því sem gerist um ís-
lenzkar bækur.
Hér verður ekki rakið efni
bókarinnar, enda hvort tveggja,
að ritstörf Kristleifs eru þjóð-
kunn og væntanlega meira um
þetta efni ritað hér í blaðið
síðar.
LÆKNAR Á ÍSLANDI.
„Læknar á íslandi" heitir
stórt rit, sem skrifstofa land-
læknis hefir látið semja, en
Sögufélagið gefið út. Höfundar
þess eru Lárus H. Blöndal bóka-
vörður og Vilmundur Jónsson
landlæknir.
f formála þess er gerð grein
fyrir því á þenna hátt:
„Rit þetta er í þrem höfuð-
köflum og hefst á inngangi, sem
er yfirlit um lækna, lækna-
fræðslu og læknaskipun á ís-
landi frá upphafi til vorra daga.
Annar kafli og meginefni rits-
ins, er sjálft læknatalið. En í
þriðja kaflanum eru ýmsar skrár
til fyllri skýringar og viðauka.
í inngangi hefir verið leitazt
við að nefna nöfn sem flestra
hinna kunnustu manna, sem hér
á landi hafa borið læknisheiti
eða verið kenndir við læknis-
störf, án þess þó að eiga heima
í sjálfu læknatalinu, eins og því
er stakkur skorinn....
Annar kaflinn, sjálft lækna-
talið, nær yfir tímabilið frá því
að lærðir læknar koma fyrst til
sögu hér á landi og til ársloka
1943.....Með lærðum læknum
er hér átt við háskólalærða
menn í læknisfræði og sérlærða
til læknisstarfa...Hinn fyrsti
lærði læknir samkvæmt þessu er
talinn séra Þorkell Arngrímsson
í Görðum á Álftanesi (1629—
1677). Mundi læknatalið því
hefjast á honum, ef raðað væri
eftir aldri og ekki hefði verið
gerö undantekning um einn
mann miklu eldri, Hrafn Svein-
bjarnarson á Eyri (um 1170—
1213), sem fenginn er heiðurs-
sess í alþj óðalæknatölum og
ekki þótti hlýða, að niður félli
úr íslenzku læknatali....
Þriðji og síðasti kafli ritsins
hefir að geyma námsskrár lækna
þeirra, er getur í læknatalinu,
en síðan yfirlitsskrár um lækna-
skipun og þjónustu embætta
landlæknis og héraðslækna á
íslandi frá fyrstu tíð. Ennfrem-
ur skrár um lækningaleyfi og
sérfræðingaleyfi og ýmsar skrár
aðrar til íyllri skýringar og við-
auka. ... .“
Um hvern lækni er, auk
nafns, fæðingar- og dánardags
og árs, getið ættar, náms og
prófa, lækningaleyfa, starfs- og
embættisferils, ' aukastarfa,
heiðursmerkja, ritstarfa og hjú-
skapar. Myndir fylgja af öllum
þeim læknum, sem myndir
fengust af. — Alls er bókin nær
32 arkir.
SUMAR Á FJÖLLUM.
ísafoldarprentsmiðja hefir ný-
lega gefið út aðra útgáfu af
„Sumri á fjöllum" eftir Hjört
heitinn Björnsson frá Skála-
brekku.
Hjörtur heitinn var ötull og
glöggur ferðamaður, gæddur
ríkri ást á náttúrunni og mjög
fróður um sögu, jarðfræði og
fleira það, sem gefur landinu
nýtt líf og inntak í augum
ferðamannsins. En honum varð
ekki langra lífdaga auðið. Hann
lézt, maður á bezta aldri, nú
fyrir fáum árum.
En þótt hann yrði ekki gam-
all maður, entist honum aldur
til þess að skrifa bók, „Sumar á
fjöllum“, sem er komin út í ann-
arri útgáfu. Eins og nafnið
bendir til eru þetta f-rásagnir
um ferðalög og dvöl höfundar á
fjöllum uppi, og er ofið inn í
þær margs konar sögum og
sögnum á skemmtilegan hátt.
Er stíll Hjartar mjög lipur og
léttur og þó þróttmikill og
hressilegur. Mun margur fróðari
en áður eftir að hafa lésið þessa
bók. Meðal annars er þar lýst
ferðalögum og dvöl á Kaldadal,
Arnarvatnsheiði, Kili, Langa-
vatnsdal, Landmannaafrétti, af-
rétti Hreppamanna, í Þjórsárdal
og Öskju.
Það var skaði mikill, að Hirti
skyldi ekki Verða lífs auðið, jafn
fjölhæfum manni.
JULES VERNE OG COOPER.
Bókfellsútgáfan lætur allmik-
ið að sér kveða, af nýju fyrir-
tæki að vera. Nú síðustu daga^
hefir hún sent frá sér tvær bæk-"
ur, báðar þýddar. Heitir önnur
r,Leyndardómar Snæfellsjökuls"
eftir Jules Verne, en hin „Njósn-
arinn“ eftir J. F. Cooper.
Jules Verne er heimsfrfegur
franskur rithöfundur og var
uppi á 19. öldinni. Hér á landi
er hann kunnastur fyrir bók
sína „Umhverfis jörðina á átta-
tíu dögum.“ Allar bækur hans
segja frá miklum ævintýrum og
mannraunum og hafa þær því
löngum verið eftirsóttar til
skemmtilesturs. „Leyndardómar
Snæfellsjökuls,“ eða „För í iður
jarðar,“ eins og hún heitir í er-
lendum útgáfum, er af þessu
tagi. Hún lýsir för þess, sem sög-
una segir, og förunauta hans
niður um gíg Snæfellsjökuls og
ofan í undirdjúpin og öllu því,
sem fyrir þá ber í þeim leiðangri,
sem hvorki er fátt né smátt.
Fylgdarmaðurinn er íslending-
ur, ódeigur karl, sem ekki lætur
að sér hæða. Fleiri íslendingar
koma við sögu. En eins og að
líkum lætur er margt missagt
og rangfært í lýsingum á landi
og þjóð, þar sem í hlut átti mað-
ur af framandi þjóð, sem ekk-
ert- þekkti hér til af eigin raun.
— Bókin er þýdd af Bjarna Guð-
mundssyni.
Hin bókin, „Njósnarinn“, er
eftir James F. Cooper, amerísk-
an rithöfund, sem meðal annars
hefir ritað „Síðasta Móhikan-
(Framh. á 4. síðu)