Tíminn - 18.05.1945, Side 2

2
TlmiMV. fftstudaginn 18. mai 194S
37. blað
Föstudagur 18. maí
Eiga spár Brynjólís
r
og Olafs að rætast?
Það hefir jafnan verið talið
vist, að verulegt verðfall yrði á'
íslenzkum útflutningsvörum,
þegar styrjöldinni í Evrópu lyki
og Evrópuþjóðirnar tækju aftur
upp fiskveiðar og aðrar atvinnu-
greinar, sem lagzt hafa niður að
mestu á stríðsárunum. Núver-
andi forsætisráðherra hefir m.
a. spáð því, að fiskverðið
myndi þá fljótlega ekki verða
nema y5 eða jafnvel x/io af því,
sem það er nú. Þessi spá er að
vísu ósennileg, eins og flest ann-
að, sem úr þessari átt kemur, en
hitt þarf þó engum að dyljast,
að nauðsynlegt er að vera undir
það búinn að mæta verulegu
verðfalli áður en langur tími
líður.
Sá ótti er talsvert almennur,
að okkur muni verða ofvaxið að
mæta slíkum erfiðleikum. Því
veldur hin mikla dýrtíð, sem hér
hefir skapazt undanfarin ár.
Þótt framleiðslutækin verði
endurnýjuð, sem óhjákvæmilegt
er, verður tæknin vart meiri hér
en annars staðar. Ef okkur
tekst því ekki að koma verðlags-
og kaupgjaldsmálunum í svipað
horf og annars staðar, stöndum
við áreiðanlega mjög höllum
fæti. Þetta veldur því, að margir
tala nú um hrun eins og óhjá-
kvæmileg endalok, spá gengis-
falli, atvinnuleysi og öðrum
sþkum ófögnuði.
Af hálfu formanna tveggja
helztu stjórnarflokkanna liggja
fyrir 1 skýr ummæli um það,
hvernig þeir hugsa sér að gang-
ur þessara mála verði. í þing-
ræðu, sem Ólafur Thors hélt 2.
marz 1942, dró hann upp þessa
framtíðarmynd, ef ekki tækist
þá að stöðva dýrtíðina:
„Hvað skeður þá? Það sem skeð-
ur er þetta: Þegar tekjur ríkissjóðs
bregðast, en jafnframt hlaðast á
hann nýjar kvaðir og skyldur, þá
lækkar Alþingi á einni kvöldstund
með einni Iagabreytingu dýrtíðar-
uppbætur embættis- og sýslunar-
manna úr 400% í 300% — 200%
eða 100%, eftir því, sem fjárhagur
ríkisins krefst. í kjölfarið og fast
á eftir sigla ríkisstofnanir, verzl-
anir, sem viðskipti missa, fram-
leiðendur, sem þola verða markaðs-
missi óg verðfall o. s. frv. Verka-
Iýður til lands og sjávar mótmælir.
Verkföll og verkbönn neyta átaka
og afls. Kannske lækkar tfmakaup-
ið lítið, en tímunum fækkar, at-
vinnan minnkar. Atvinnuleysið
heldur innreið sina með sult og
seyru sitt til hvorrar handar.“ •
í grein, sem Brynjólfur
Bjarnason skrifaði í Verklýðs-
blaðið 1932, dró hann upp aðra
mynd af því, hvernig fara
myndi, ef mikil dýrtíð eða ann-
að fjármálaöngþveiti stöðvaði
atvinnuvegina. Hann sagði:
„Auðvaldskreppan magnast og
versnat. Fyrirtækin stöðvast eitt af
öðru. Atvinnuleysi og neyð vex
meðal alþýðunnar, ... Kommún-
istar reyna að fylkja verkalýðnum
til vægðarlausrar baráttu gegn at-
vinnuleysi og kaupkúgun, reyna
þannig að nota kreppuna til að
ráða nlðurlögum auðvaldsins. Þeim
tekst að fá vcrkalýðnum samfylkt
til virkrar baráttu. Hvert verkfall-
ið, kröfugangan, deilan, — jafnvel
skærur við lögreglu og verkfalls-
brjóta — her auðmanna — rekur
aðra ... Stéttabaráttan kemst á
sitt hæsta stig, úrslitabaráttuna um
ríkisvaldið. Byltingarhugur verka-
lýðsins magnast, unz hámarki bar-
áttunnar er náð með áhlaupi
verkalýðsins undir forustu Kom-
múnistaflokksins á höfuðvígi auð-
valdsins í Beykjavík og valdanámi
hans ... Að slfk tímamót muni
ekki falla saman við venjulegar
kosningar, þingsetu eða þessháttar,
nema fyrir tilviljun eina, mun
flestum Ijóst, — svo það, sem úr-
slltum ræður, verður meirihluti
handanna — handaflið."
Hér tala helztu forvígismenn
tveggja aðal-stjórnarflokkanna
skýru máli. Hér eru þeir óháðir
því blekkingaskvaldri, sem þyrl-
að er upp af núverandi ríkis-
stjórn, og segja því hug sinn
allan. Núverandi stjórnarsam-
vinnan er raunar ekki annað en
Á viðavangi

Flugumaður fer enn á kreik.
Höfundur Mbl.-greinarinnar
„Hólastóll og hundaþúfa" hefir
enn farið á stúfana og þykist
ætla að bera hönd fyrir höfu^
sér í Mbl. 15. þ. m. Eins og fyrri
daginn, fylgir hann hátta’lagi
flugumanna í fornöld og þorir
eigi að segja til nafns síns.
Hæfir það líka vel því verki,
sem hann er að reyna að vinna.
í þessari síðari gréin þessa
flugumanns, er alveg gefizt upp
við að hnekkja þeim rökum, sem
Tíminn og Dagur hafa fært
fram til að afsanna þær höfuð-
staðhæfingar i fyrri grein hans,
að kaupfélögin hefðu lítið eða
skkert stutt að eflingu land-
búnaðarins og bændurnir væri
sofandi stétt og áhugalaus.
Flugumanninum hefir þannig
orðið ljóst, að eigi'verður á móti
bví mælt, að kaupfélögin hafa
4tt einn drýgsta þáttinn í fram-
förum landbúnaðarins. Þegar
bau komu til sögunnar, tók
landbúnaðurirfh fyrst að rétta
við eftir margra alda kyrrstöðu
og hefir sótt fram stöðugt sið-
an. Hin stóraukna ræktun í
sveitunum, bætt húsakynni og
flestar aðrar framfarir þar, eru
að miklu leyti ávöxtur bættrar
verzlunar, sem kaupfélögin hafa
tryggt bændum.
Flugumanninum hefir líka
orðið það ljóst, að því verður
okki haldið fram, að bændur séu
sofandi stétt og áhugalaus fyrir
framförum, eins og hann hélt
fram í fyrri grein sinni. Þau
umskipti, er orðið hafa á land-
búnaðinum síðustu áratugina og
gert hafa kleift að stórauka
framleiðsluna, þótt fólkinu við
hann hafi fækkað, sýna bezt, að
bændurnir hafa sótt rösklega
fram. Hinar miklu vélapant-
anir þeirra, sem núv. stjórn get-
ur hvergi nærri fullnægt, er
sönnun þess, að framfarahugur
bænda er sízt minni en áður.
Þótt flugumanninum sé þann-
ig ljóst, að aðal-rógsefnin í
fyrri grein hans eru fallin um
sjálft sig, vill hann samt ekki
gefast upp, enda munu hús-
bændurnir ekki leyfa honum
það. Hann er aftur gerður út
með nesti og nýja skó og nú á
að vinna vígi bændanna með
nýjum rógi. Segja má, að sá
rógur hans sé einnig tví-
þættur, og skal hvor þátturinn
um sig tekinn til nokkurrar at-
hugunar.
Gamall rógur endurtekinn.
Annað aðalrógsefnið í síðari
grein flugumannsins er fólgið í
því, að „búðarmennirnir“ séu
orðnir eins konar drottnar í
kaupfélögunum og noti fé
bænda í hina og þessa ráðleysu,
sem ekki komi að neinu gagni.
Þykist flugumaðurinn hafa hinn
mesta áhuga fyrir því að vernda
bændur gegn þessum „yfirgangi
búðarmanna sinna og skrif-
stofuþjóna“.
Hér er raunar ekki um neitt
nýtt rógsefni að ræða. Kaup-
mannablöðin hafa lengi hamp-
að þessum rógi. Tilgangurinn
er vitanlega sá að spilla sam-
I búðinni í kaupfélögunum, auka
þar úlfúð og tortryggni, sem
orðið geti félagsskapnum til
tjóns. Nú þegar starfsemi kaup-
félaganna eflist og útlit er fyrir,
að þau láti jafnvel fleiri nýja
starfsþætti en hótelrekstur og
kvikmyndasýningar til sín taka,
er enn á ný gripið til þessa rógs.
Braskararnir vilja ekkert láta
ósparað til að hindra aukningu
og útþenslu kaupfélagsskapar-
ins, því að það er tap fyrir þá,
þótt það sé gróði fyrir almenn-
ing. Nýir flugumenn, eins og
„Norðlendingur“, eru því gerðir
samvinna um að koma fjár-
hagsmálunum á það stig, að
komið geti til framangreindra
atburða. Hvorugur þessara að-
ila þykist búinn undir lokabar-
íttuna nú og stjórnarsamvinn-
an er því einskonar þýzk-rúss-
neskur griðasáttmáli um að
freta lokaátökunum í bili. Báðir
fcrúa á hrunið og atvinnuleysið
sem beztan grundvöll fyrir loka-
baráttuna.
Brynjólfur trúir því, að þá
verði auðvelt að æsa verkalýð-
inn til byltingar. Ólafur trúir
bví, að þá muni fást stuðningur
ríkisvaldsins í þágu auðmanna.
En þótt forkólfa stjórnar-
flokkanna dreymi um þetta og
stefni að þessu, óskar þjóðin á-
reiðanlega ekki éftir því.
Þjóðin vill ekki hrun, sem ann-
iðhvort leiðir til afturhalds-
stjórnar eða kommúnisma. Það
barf ekki heldur að koma neitt
hrun, gengisfall eða atvinnu-
leysi. Það þarf aðeins breytta
fjármálastefnu, færa afurða-
verð og kaupgjald niður í réttum
hlutföllum og tryggja þannig
sama kaupmátt fyrir launin og
afurðaverðið, þótt krónutalan
lækki. Það þarf að draga úr
hvers konar verzlunarálagningu
og hefja stórfelldar byggingar
á ódýrum og hentugum íbúðum
og gera aðrar ráðstafanir til að
draga úr dýrtíðinni. Verði þessi
stefna tekin, mun ekki verða
hér neitt hrun, ekkert gengis-
fall, ekkert atvinnuleysi, held-
ur vaxandi velmegun, næg at-
vinna og hinar erlendu inn-
stæður hagnýtast til að koma
atvinnuvegunum í nýtízku horf.
Þetta er stefna Framsóknar-
flokksins. Þetta er stefnan, sem
allir, er vilja afstýra hruni,
gengisfalli, atvinnuleysi, aJtur-
urhaldsstjórn og kommúnisma,
þurfa að sameinast um.
Framsóknarmenn og
sjávarútvegurínn
Skýrsla Fiskimálanefndar,
sem getið var um í seinasta
blaði, er hæfilegt svar við þeim
áróðri, að ekkert hafi verið gert
fyrir sjávarútveginn á stjórnar-
árum Framsóknarflokksins.
Þessi skýrsla dregur m. a.
fram þá staðreynd, að fyrir at-
beina Fiskimálanefndar á ár-
unum 1935—39 hafi verið komið
fótum undir rekstur hraðfrysti-
húsanna, bæði með því að afla
þeim markaða fyrir afurðirnar
og veita þeim margvíslega aðra
aðstoð. Árangurinn er sá, að nú
eru starfandi tugir hraðfrysti-
húsa í landinu í stað tveggja,
þegar Fiskimálanefnd tók til
starfa. Það mun láta nærri, að
hraðfrystihúsin geti nú fryst
um helming alls þorskaflans, ef
þörf krefur, og hann verður
svipaður og á undanförnum ár-
um.
Annað, engu ómerkara stór-
virki í þágu sjávarútvegsins, var
unnið á stjórnarárum Fram-
ing síldarverksmiðja ríkisins og
ing síldarverksmiðju ríkisins og
bætt skipulag síldarverzlunar-
innar (m. a. lögin' um síldar-
útvegsnefnd). Þetta hvort-
tveggja skapaði möguleika fyrir
stórauknar síldveiðar. Árið
1923—27 var meðalsíldaraflinn
322 þús. hl„ en árin 1937—41
1730 þús. hl. Með öðrum orðum:
Síldaraflinn fimmfaldaðist fyrir
atbeina þessara ráðstafana.
Með þessum tveimur ráðstöf-
unum, bættri aðstöðu til síld-
veiða og hraðfrystingu fisksins,
útveginum það stórfelda áfall,
sem leiddi af töpum saltfisks-
markaðanna, heldur hefir með
þeim verið lagður grundvöllur
inn að nýsköpun og eflingu
sjávarútvegsins í framtíðinni.
Þegar núverandi stjórnar
flokkar geta bent á, að þeir hafi
unnið stórfeldari nýsköpunar
verk í þágu sjávarútvegsins en
hér hafa verið nefnd, geta þeir
kannske hallmælt Framsóknar-
flokknum en fyrr ekki. En til
þess þurfa þeir að sýna annan
árangur en þann, sem hingað
til hefir orðið af starfi ríkis
stjórnarinnar á sviði sjávarút
vegsmálanna. vSá árangur er
varðaður með hækkun olíu-
verðsins, eyðileggingu þunnild-
anna, stórauknum viðgerðar-
kostnaði og auknum erfiðleikum
við að fá menn á skipin, vegna
hækkaðs kaupgjalds í landi.
Þetta hefir svo verið kórónað
með því að koma því skipulagi
á fiskflutningana, er reynst
hefir miklu verr en að láta þá
vera alveg í höndum samlaga
útvegsmanna.
út og látnir taka á sig gerfi
bændavináttunnar meðan þeir
eru að vinna flugumennskuverk
sitt.
Hingað til hefir óvinum kaup-
félaganna ekki heppnazt þetta
rógstarf sitt. Bændur og aðrir
kaupfélagsmenn hafa fundið
hvaðan vindurinn hefir bláið.
Þeir vita líka, að sögurnar um
yfirgang búðarmanna og skrif-
stofuþjóna“ eru hreinn upp-
spuni, því að stjórn félaganna
er fullkomlega í höndum félags-
manna sjálfra og það er þeirra
eigin vilji, að samvinnustarf-
semin verði gerð fjölþættari og
láti stöðugt ný verkefni til sín
taka. Af há’ifu bænda og ann-
arra kaupfélagsmanna mun
þessum nýja flugumanni líka
verða mætt eins og fyrirrenn-
urum hans. Hann mun fara
sömu fýluförina og því væri
honum sjálfum bezt að hætta
þessari flugúmennsku sinni
strax.
Eru kommúnistar og MbMiðið
vinir bænda?
Annað rógsefnið í síðari grein
flugumannsins snýr að Tíman-
um og er einnig gamalkunnugt.
Flugumaðurinn segir, að Tíminn
hafi árum saman unnið að því
að æsa sveitafólkið gegn bæjar-
mönnum, með því að halda því
fram, að . ýmsir kaupstaða-
búar og þó einkum kom-
múnistar og Morgunblaðsmenn
séu andvígir landbúnaðinum.
Þetta telur flugumaðurinn hinn
versta róg, því að einmitt þetta
fólk, kommúnistar og Morgun-
blaðsliðið, beri hinn hlýjasta
hug til sveitanna.
í þessum efnum eins og
endranær, er bezt að láta verkin
tala. Var það af vináttu til
sveitanna, að Morgunblaðið
barðist gegn byggingar- og land-
námssjóði, héraðsskólunum og
afurðasölulögunum, svo aðeins
örfá dæmi séu nefnd? Var það
af vináttu til bænda, að áburð-
arverksmiðjufrv. og jarðrækt-
arlagafrv. voru felld á seinasta
þingi? Var það af vináttu til
bænda, að bændur voru sviptir
óskoruðum ráðstöfunarrétti á
búnaðarmálasjóðnum? Var það
af vináttu til bænda, sem
„mosagreinin" fræga var rituð
á sinni tíð? Var það af vináttu
til bænda, sem gerður var hinn
mikli úlfaþytur út af smávægi-
legum kjötskemmdum haustið
1943, en þagað um margfallt
meiri fiskskemmdir í vor? Var
það af vináttu til bænda, sem
kommúnistar fluttu frv. um að
(Framhald á 7. síSu)
ERLENT YFIRLIT
Lífið í Þýzkalandi
Seint í aprílmánuði birti enska
blaðið Daily Mail grein eftir
fréttaritara sinn í Þýzkalandi,
Alexander Clifford, er þá var
staddur í Hannover. Grein þessi
virðist gefa allgóða hugmynd
um kjör Þjóðverja, eins og þau
eru nú. Grein þessi fer hér á
eftir í styttri þýðingu:
— Hér er auðvelt að sjá,
hvernig endalok þriðja ríkisins
ber að höndum. í Hanover
glíma nokkrir fulltrúar brezku
stjórnarinnar við hræ dauðrar
stórborgar.
Hver sá, sem ferðast um þessa
borg, mun eiga erfitt með að
trúa því, að þýzka þjóðin geti
reist sig aftur.
Loftárásir á Hanover hafa þó
ekki verið meiri en í meðallagi,
þegar miðað er við árásir á
þýzkar borgir, en það þýðir líka,
að þær hafa verið langtum
meiri en á nokkra borg í Bret-
landi. Eftir að borgin hefir ver-
ið hernumin og laus við loftá-
rásirnar í heila viku, hvílir þessi
hönd dauðans þungt á henni.
í úthverfum borgarinnar er
útlitið furðanlegt. Garðarnir
kringum húsin eru yfirleitt í
fullum blóma. En útlitið breyt-
ist og versnar stöðugt, er nær
dregur miðborginni. Húsin verða
óreglulegar rústir og gangstétt-
irnar eru huldar braki. Stórir
borgarhlutar eru óþekkjanlegir
þeim, sem voru kunnugir þeim
áður. Hér býr enginn. Þó þrífst
hér viss tegund af lífi. Nokkur
mannaferð er á götunum, og
hvarvetna getur að líta hand-
vagna, hjólbörur, barnavagna
og önnur slík farartæki. Fólkið
gengur um og rænir, eins og
bezt það getur. Menn taka það,
sem þeir geta haft með sér. Um
borgun er ekki að ræða og litlar
líkur til þess, að nokkurntíma
verði krafizt endurgjalds.
Þetta fólk hefir sína afsökun.
Flest er það að leita eftir hlut-
um, sem það þarfnast. Einn
vantar efni og áhöld til að end-
urbæta bráðabirgðaskýli sitt,
annan vantar sængurföt, þann
þriða búsáhöld, þann fjórða
matvæli o. s. frv. Endrum og
eins finnast nokkrar vörubirgð-
irf og þá þjóta allir þangað og
reyna að fá hlutdeild í þýfinu.
Hér er fólk, sem hefir misst all-
ar eða sem næst allar eigur sín-
ar, og verður að byrja á nýjan
leik með þessum hætti.
Það eru ekki aðeins Þjóðverj-
ar, sem stunda þessi rán. Það
eru ekki síður útlendir verka-
menn, sem hafa verið í vinnu-
stöðvunum utan við borgina, en
hafa nú verið leystir úr haldi.
Það, sem þeir ræna, verða líka
einu launin, sem þeir hafa með
sér frá Þýzkalandi.
Enginn hefir atvinnu. Stóru
verksmiðjurnar eru í rústum og
eru ekki starfræktar. Engar
búðir eru opnar. Enginn sækir
skóla. Enginn fær að ferðast.
Það er eins og menningin hafi
þurrkazt 'út.
Þannig er Hanover, sem var
áður stór og glæsileg borg. Þessa
borg eigum við að vekja aftur
til lífsins. Það gildir ekki aðeins
fyrir Hanover eina. Það gildir
fyrir allt Þýzkaland.,
Við nánari eftirgrenzlan verð-
ur maður þess vís, sér til mikill-
ar undrunar, að nokkrum þýzk-
um verkfræðingum hefir tekizt
að koma rafveitu borgarinnax—í
það lag, að nóg rafmágn fæst
til ljósa. Á nokkrum stöðum er
vatnsleiðslan í lagi. í nokkrum
þorgarhverfum er hægt að fá
gas fáeinar klst. á sólarhring. Á
einstaka stað eru nokkrar mat-
vörubirgðir. En hversu lengi get-
ur þetta haldizt? Eftir 14 daga
verða kolabirgðirnar þrotnar og
hvernig verður þá hægt að
framleiða gas og rafmagn.
Þjóðverjum hefir verið gert
að skyldu að sjá sér og útlend-
um verkamönnum fyrir mat-
vælum. Vitanlega gerum við
kröfu tii, að erlendum verka-
mönnum, samherjum okkar, sé
tryggður forgangsréttur. Þýzk
skömmtunarskrifstofa í Hanover
deilir út skömmtunarseðlum. En
ósennilegt er. að Þjóðverjar geti
fullnægt þeim til \langframa,
bar sem allt framkvæmdakerfi
þeirra er í rústum.
í sveitunum hafa bændurnir
mikið af mjólk og smjöri, sem
beir vita ekki hvað þeir eiga að
gera við. Það ganga engar járn-
brautir eða flugvélar. í sveitum
er hægt að lifa, því að moldin
deyr aldrei. En í þýzku iðnaðar-
borgunum ríkir nú dauði.
Lítill atburður, sem ég var
sjónarvottur að, finnst mér
táknrænt dæmi um lífið í Hano-
ver: Nokkrir smádrengir réðust
á gamlan mann, sem bjó í kjall-
ara, er þeir komust á snoðir um,
að hann ætti kex og sykursultu.
Gamli maðurinn grét beizklega,
meðan drengirnir fóru ráns-
höndum um eigur hans. Maður
var hér sjónarvottur að hreinni
villimennsku.
Nú er vor og helzta lífvon
borgarbúa er að fara út í sveit-
irnar og draga þar fram lífið
með einum eða öðrum hætti.
Útlendu verkamennirnir verða
• (Framhald á 7. siðu)
í hinu ágæta erindi Peter Hallberg
sendikennara „Hlutleysið — Norður-
.önd — Svíþjóð", sem nýlega hefir
birzt í Lesbók Morgunblaðsins, eru
rakin tildrög þess, að Finnar leituðu
samvinnu Þjóðverja eftir að fyrra
^ , finnsk-rússneska stríðinu var lokið.
hefir eigi aðeins tekizt að bæta' .Hanberg segir.
„Eftir friðarsamningana leitaði
Finnland nánari tengsla við hin
Norðurlöndin. í samráði við Noreg
og Svíþjóð voru athugaðir mögu-
leikar á stofnun norræns varnar-
bandalags. Grennslast var eftir
því á Þýzkalandi og Rússlandi,
hvernig slíkri fastari samþjöppun
Norðurlandanna yrði tekið með
Rússum og Þjóðverjum. En nið-
urstaðan reyndist neikvæð, sér-
staklega þó af Rússa hálfu. Hinn
20. birti Tassfréttastofan rúss-
neska þann stjórnarboðskap, „að
bandalagi af þessu tagi mundi
beinlínis vera stefnt gegn Sovét-
sambandinu — eins og ljóst ey af
hinum ákaflega sovétfjandsam-
lpgu ræðu Hambros stórþingsfor-
seta, er hann flutti í stórþinginu
14. marz — og mundi brjóta ger-
samlega í bág við friðarsamning
Sovét og Finnlands frá 12. marz
1940.“
Þar með voru örlög bandalags-
hugmyndarinnar ráðin um ó-
ákveðinn tíma. Hún sýnir, að
Finnland vildi fyrst og fremst
leita stuðnings hjá sinum nor-
rænu nágrönnum. — Þetta
heppnaðíst ekki. Hvað var þá
eftir? Hvar var hægt að fá hin
nýju landamæri tryggð? Það var
varla um annað en Þýzkaland að
velja. Finnar höfðu reynt að
sporna sem mest á eígin spýtur
við rússnesku ásókninni. Þegar
víðnámsþrótturinn bilaði, urðu
þeir að leita gegn rússnesku ógn-
uninni til örþrifa úrræðis hins
smáa og vanmáttuga: samkeppn-
innar milli hinna stóru og sterku.
Finnland leitaði fulltingis Þýzka-
lands, ekki vegna þess að finnska
þjóðin felldi sig að nzismanum,
heldur vegna þess, að aðrir mögu-
leikar voru ekki sjáanlegir. Það
varð að þiggja hjálpina þar, sem
hægt var að fá hana.“
Hér er vissulega lýst rétt tildrögum
þess, að Finnar leituðu samvinnunnar
við Þjóðverja. Fyrst og fremst vildu
Finnar' hafa vinsamlega sambúð við
Rússa. Því var svarað með rússnesku
árásinni haustið 1939. Síðan vildu
Finnar vera í bandalagi með
hinum Norðurlöndunum og halda sér
þannig utan við. Það var hindrað af
Rússum. Þannig voru Finnar'eins og
reknir af Rússum í fang Þjóðverja.
* * *
Halldór Kiljan Laxness flutti nýlega
ræðu á kommúnistafundi í Reykjavík
ogvarhún birt í Þjóðviljanum 13. þ. m.
í ræðunni er m. a. rætt um það,
hvernig komast eigi að raun um, hvort
menn séu fylgjandi nazisma, ef þeir
afneiti honum í orði. Kiljan segir:
„En hversu fagurt, sem þeir
mæla, og þó þeir kenni sig við
sósíalisma, alþýðu, bændur, þjóð-
■erni og framfarir, jafnvel mannúð
og réttlæti, jafnvel tónlist, þá
munu verkamenn og menntamenn
heimsins geta þekkt þá á einu, á
því, hvert þeir beina skeytum sín-
um fyrst og fremst. Við þekkjum
þá hér eftir sem hingað til á því,
að stefna þeirra er svar við sósíal-
ismanum. Þeir munu hér eftir
sem hingað til fyrst og fremst
beina skeytum sínum að þeim öfl-
um sósíalismans, sem sterkust eru
og virkust bæði í landi þeirra
sjálfra og á alþjóðlegum vett-
vangi. Innan lands munu þeir
koma upp um sig á því, að bar-
átta þeirra mun fyrst og fremst
verða beint gegn verklýðsflokk-
unum, kommúnistum og sósíalist-
um, í utanríkismálum munu þeir
koma upp um sig með hatri sínu
gegn þvi ríki þar sem sósíalism-
inn enn <*• sterkastur og virkast-
ur, Ráðstjórnárlýðveldunum."
Þarna hafa menn „linuna"! Sérhver
sá, sem ekki fellur fram og tilbiður
Stalin og landvinningastefnu hans,
skal stimplaður óalandi og óferjandi
fasisti, sem verður að útrýma vægðar-
laust. Þannig á að hræða ménn með
hótunum og ögrunum til að lofsyngja
Stalin fyrir þau verk, sem Hitler var
fordæmdur fyrir og eru raunar ekkert
annað en áframhald af stefnu hans,
þótt þau séu unnin af öðrum einræðis-
herrra og séu látin hafa annað vöru-
merki. Og þessi áróðursstarfsemi á að
vera eitt aðalverkefni íslenzks stjórn-
málaflokks! Þurfa menn öllu meiri
sönnun fyrir landráðaeðli hans og al-
gerum undirlægjuskap við erlenda ein-
ræðisstjórn.