Tíminn - 10.01.1946, Qupperneq 2

2
TBIIM, fiiamtndagiim 10. janúar 1946
4. blatf
Fimmtudaqur 10. jatt.
Hverra þjónn er
ríkisstjórnin?
Stjórnarblöðin hafa oft hald-
ið því fram, að núvgrandi ríkis-
stjórn byggðist á samstarfi
verkamanna og atvinnurekenda
og markmið hennar væri að
vinna að sameiginlegum hag
þessara tveggja aðila.
Sannleiksgildi þessa áróðurs
skýrist vel, þegar athugaðar eru
kaupkröfur þær, sem Dagsbrún-
armenn í Reykjavík hafa nú í
undirbúningi.
Verkamenn hafa um tvær
leiðir að velja. Önnur leiðin er
sú, að þeir taki upp baráttu fyr-
ir því að gróði milliliðanna, þ.
e. heildsala, húsaokrara og ann-
arra braskara, sé skertur og lífs-
nauðsynjarnar þannig gerðar
ódýrari í verði. Með þessu móti
eykst kaupmáttur verkalauna,
án þess að kaupið hækki. Hin
leiðin er sú, að verkamenn knýi
fram kauphækkun, sem eykur
kaupmátt þeirra rétt í bili, en
verður fljótlega tekin af þeim
aftur, vegna vaxandi dýrtíðar
og verðbólgu, eins og trúnaðar-
ráð Dagsbrúnar skýrir frá að
orðið hafi um undangengnar
kauphækkanir.
Fyrri leiðin er verkamönnun-
um og atvinnurekendum hag-
kvæmari, því að kauphækkun
getur í mörgum tilfellum stöðv-
að atvinnureksturinn eða lamað
hann stórkostlega.
En samt verður þessi leið ekki
valin. Verkamenn ætla heldur
að fara seinni leíðina.
Hvers vegna?
Vegna þess, að forkólfar verba
manna, foringjar kommúnista
og Alþýðuflokksins, hafa svarizt
f fóstbræðralag við forkólfa
stórgróðavaldsins og eitt grund-
vallaratriði þessa fóstbræðra-
lags er, að milliliðagróðinn verði
ekki að neinu leyti skertur.
Ekkert sannar betur, að nú-
verandi stjórn er ekki stjórn
launþega og atvinnurekenda,
heldur milliliðanna, þ. e. heild-
salanna, húsabraskaranna og
lóðasalanna. Það eru þessir að-
ilar, sem stjórnin heldur hlífi-
skildi yfir og maka krókinn á
stefnu hennar og starfsháttum.
Það eru þessir aðilar, sem
hafa haldið áfram að græða á
síðastliðnu ári á sama tíma og
kjör verkamanna hafa þrengzt
og mörg atvinnufyrirtæki hafa
barizt í bökkum, vegna síauk-
innar verðbólgu. ,
Launþegar og atvinnurekend-
ur eiga ekki lengur að láta villa
sér sýn. Launþegar eiga ekki
lengur að una því, að foringjar
þeirra séu á mála hjá stórgróða-
valdinu og hjálpi því til að
halda hlífiskildi yfir milliliða-
gróðanum. Atvinnurekendur
eiga ekki lengur að una því, að
forustumenn þeirra hugsi meira
um gróða milliliðanna en hag
atvinnuveganna. •
f kosningum þeim, sem nú
standa fyrir dyrum, geta kjós-
endur unnið bezt gegn milliliða-
gróðanum með því að efla þann
flokk, Framsóknarflokkinn, er
einn berst á móti honum og vill
gera róttækar ráðstafanir til
þess, að hann verði skertur í
þágu atvinnuveganna og launa-
fólksins.
Gleymið ekkl!
Stuðníngsmenn B-listans ættu að
muna eftir því að koma sem allra fyrst
i skrifstofu listans í Edduhúsinu. —
Skrifstofan er opin frá kl. 10—10 dag-
lega..
EYSTEINN JONSSON
Á hverju byggist stjðrnarsamstarfið
Aðgerðir ríkisstjórn-
arinnar í verzlunar-
mnluni.
Margur furðar sig á núverandi
stjórnarsamstarfi. Til þess að
skilja á hverju það byggist verð-
ur kð minnast nokkurra höfuð-
atriða. Skal fyrst vikið að verzl-
unarmálunum. í þeim málum
rikir fullkomið öngþveiti. Sam-
keppni má teljast alveg útilok-
uð. Af þessu leiðir það, að verð-
lagseftirlitið verður ill- eða
óframkvæmanlegt. Er í því sam-
bandi skemmst að minnast
stórra hneyksiismála.
Það hefir löngum verið úrræði
alþýðu manna á íslandi að berj-
ast gegn óeðlilegum verzlunar-
háttum með pví að gera sam-
tök um verzlunina. Þessi sam-
tök héldu áfram að vaxa, þang-
að til stjórnarvöldin gripu í
taumana og hnekktu vexti
þeirra með nýrri framkvæmd
verzlunarmálanna nú fyrir
nokkru. Geta menn nú ekki
lengur notfært sér þetta úrræði
til neinnar hlitar. Sannleikur-
inn er sá, að núverandi ríkis-
stjórn hefir beinlínis stefnt
markvisst að því að nota inn-
flutningseftirlitið og útflutn-
ingskvótana í öðrum löndum til
þess að koma í veg fyrir eðlilega
þróun verzlunarsamtaka al-
mennings. Samvinnufélögin í
landinu hafa verið neydd til
þess að auka viðskipti sín við
milliliðina og kaupa hjá þeim.
Menn skyldu halda, að sú
stjórn, sem stendur að slíkum
framkvæmdum í verzlunarmál-
unum, væri skipuð fulltrúum
heildsalanna einum, en svo á
þó víst ekki að heita, því að
fulltrúar Alþýðuflokksins og
kommúnista í ríkisstjórninni
hafa, að minnsta kosti fram að
þessu, ekki viljað telja sig það.
Verzlunarmálunum er ekki
stjórnað frá því sjónarmiði, sem
bezt hentar alþýðu manna, held-
ur ræður allt annað sjónarmii).
Það virðist beinlínis unnið að
þvi að viðhalda einokun og spill-
ingu.
Menn bjuggust við því, að
innflutningur nauðsynja frá
Bretlandi yrði gefinn frjáls, en
úr því hefir samt ennþá ekki
orðið. Þá hefði skapazt sam-
keppni. Hvað tefur?
Stefnan f skattamál-
imum.
Ekki tekur betra við, þegar
litið er til skattamálanna. Það
hefir oft verið sýnt fram á það,
að þar er yfirleitt haldið vernd-
arhendi yfir þeirri spillingu,
sem hvert mannsbarn veit, að
á sér stað, en í þess stað aflað
tekna með framlengingu allra
skatta og tolla, sem gripið var
til á, mestu kreppuárunum, og
ofan á þetta er svo bætt stór-
felldum nýjum sköttum og
skattaviðaukum, sem þyngst
koma niður á miðlungs tekjur
og miðlungs fyrirtæki.
í stað þessa hefði þurft að
gera hér hreint borð i þeim
málum, eins og aðrar þjóðir
vinna að, en lækka aftur á móti
gjöldin á þeim, sem undanfarið
hafa borgað of mikið saman-
borið við aðra.
Það er engin tilviljun, að
þannig er haldið á verzlunar-
og skattamálunum. Við Fram-
sóknarmenn bentum á það þeg-
ar í upphafi stjórnarsamstarfs-
ins, að svona mundi fara, blátt
áfram vegna þess, að samstarf-
jið væri borið uppi af stórgróða-
mönnunum í Sjálfstæðisflokkn-
um annars vegar og kommún-
istum hins. vegar.
Afrek kommúmsta.
| Hlutur þeirra fyrrnefndu hefir
þá venö rakmn. En hver er pa
niutur kommunista:
Þeir hafa brugöizt verziunar-
samtoKum alþýounnar og svikíö
' öll loforð sm og íyrirheit um
afnám tolla, nýja róttæka
í-
sKattapólitxk, baráttu gegn
auðvaidinu, að ég nú ekki tali
um, hvernig það hljómar nú í
eyrum manna, að sá fiokkur
þóttist einu smni ætla að berj-
ast gegn fjármálasþiliingunni í
landmu.
Þar var svo sem auðséð áður
en kommúnistar fóru í ríkisstj.,
hversu mikil alvara var aö baki
þessum fyrirheitum. Jafnvel á
meðan þeir voru í tilhugalífinu
við Sjálfstæðismenn á árunum
1943 og 1944 var þeim svo mik-
ið í mun að sýna þjónustu sína,
að þeir drápu stríðsgróðaskatts-
tillögur sínar sjálfir, þegar þess
þurfti við til þess að stöðva þær.
Hlutur kommúnista í stjórn-
arsamstarfinu er fyrst og fremst
fólginn í þessu: Gengdarlausum
fjáraustri á opinberu fé til gæð-
ihga fiokksins, ráðum yfir út-
varpi og menntamálum og
tryggingunni, sem þeir hafa fyr-
ir því, að verðbólgunni verði
haldið við, framleiðslunni hald-
ið á heljarþröm og nýsköpunin
byggð á skuldum.
Það er engin tilviljun, að
kommúnistar hafa ekki áhuga
fyrir neinu öðru en því að veita
í allar áttir hærri og hærri lán.
Mestur er þó áhugi þeirra fyrir
því, að skuldskeyta þá, sem
framleiðslu stunda og sverfa að
þeim um leið með tilstyrk verð-
bólgunnar. Þeir skilja mæta vel,
að framleiðslan er undirstaðan,
og það verður að vera hægt að
ná tökum á henni í fyliingu
tímans.
Grundvöllur síjóruur-
samstarfslus.
Hugsunarhátturinn er þessi:
Gefum bröskurum og stórgróða-
mönnum frjálsar hendur, gegn
því að þeir styðji verðbólgu og
skuldastefnuna, þangað til
hryggurinn er brotinn úr fram-
leiðslustéttunum. Með því að
gefa þessum öflum frjálsar
hendur var vakinn áhugi sumra
þeirra, sem mestu réðu í Sjálf-
stæðisflokknum. Hinir voru bók-
staflega hræddir á því, að það
væri ekki um neitt að velja ann-
að en taka kommúnista, annars
mundu þeir gera þjóðfélagið ó-
starfhæft með verkföllum. Hver
er sá, sem ekki kannast við
bennan áróður? Forsætisráð-
herrann hefir jafnvel gengið
3VO langt að halda því fram, að
3f samstarfið við kommúnista
mistækist, þá væri meira en
vafi á því, að lýðræðisstjórn
yrði mynduð í landinu á ný. En
jafnhliða eru svo landsmenn
fræddir. á því í blaði forsætis-
ráðherra, að foringjar kom-
múnista séu dulbúnir ofbeldis-
menn, undir erlendri stjórn.
Það má þá líka nærri geta,
hvernig kommúnistarnir not-
færa sér þann mann, sem þann-
ig ofurselur sig þeim og sér
engin önnur úrræði en að dansa
sftir þeirra pípu.
Hver, sem hugsar um þessi
efni af alvöru, veit, að það, sem
ég nú hefi sagt, er ekki út í blá-
inn mælt, enda eru víðs vegar
til vitnisburðir, sem gefa glögg-
ar bendingar um, hvað á bak við
býr, þótt nýsköpunarstaglið sé
venjulega haft á oddinum.
' Nú standa fyrir dyrum tvenn-
ar kosningar. Spurningin er,
hvort almenningur í landinu
vill samþykkja með fylgi sínu
þessi vinnubrögð, eða láta í ljós
andúð sína með því að styðja
þá/, sem í móti þessu standa.
Úthlutun til tónlistar-
manna
Úthlutunarnefnd Félags ís-
lenzkra tónlistarmanna hefir
nýlega úthlutað eftirstöðvum fé
þess, er Menntamálaráð veitti
til íslenzkrar tónlistar 1945. —
Þessir hlutu viðurkenningu:
Kr. 250,00:
Bjarni Bjarnason, söngstjóri,
Brekku í Hornafirði A.-Skaft.,
Brynjúlfur Sigfússon, söngstjóri,
Vestmannaeyjum, Eyþór Stef-
ánsson, söngstjóri, Sauðárkróki,
Halldór Jónss. tónskáld, Reyni-
völlum í Kjós, Jónas Tómasson,
kirkjuorganisti, ísafirði, Sigur-
geir Jónsson,- fyrrv. kirkjuorg-
anisti, Akureyri.
Kr. 150,00:
Kjartan Þorkelsson, fyrrver-
Reykjavík og sveitirnar
Oft heyrlst hér í Reykjavík, að
Framsóknaxmenn séu sveita-
menn og hájfgerðir útlendingar
í bænum. Ekki er því að leyna,
að þó að allmargir Framsóknar-
menn séu uppaldir í Reykjavík
og öðrum bæjum og kauptúnum,
eru þeir fleiri úr sveit. Barátta
Framsóknarmanna fýrir velferð
sveitanna kann að einhverju
leyti að vera sprottin af tryggð
við æskustöðvar og vegna áhrifa
þaðan. En ætli þetta geti ekki
verið eitthvað svipað og með
marga Vestur-íslendinga, sem
hafa verið tryggastir við ísland
og allt, sem íslenzkt er, en verið
jafnframt einhverjir tíeztu borg-
arar í Kanada eða Bandaríkj-
unum
Og hvers vegna eru ýmsir
merkir menn, sem eru uppaldir
í bæjunum, Framsóknarmenn og
vinir sveitanna? Það er af því,
að þeir eru það víðsýnir og sjálf-
stæðir, að þeir þora að skipa sér
í umbótaflokk, er m. a. lætur
sveitirnar sig miklu skipta. Þeir
láta ekki á sig fá níð og róg
andstæðinganna úr öllum átt-
um. Þeir sjá. m. a., að bæj-
unum, og þó einkum Reykjavík,
er lífsnauðsyn að í sveitum búi
talsverður hluti þjóðarinnar, og
það við sem bezt lífskjör. Þeir
kunna að meta það, að fólkið 1
sveitunum byggir og ræktar
andi kirkjuorganisti, Haganesi í
Staðarsveit, Þorsteinn Konráðs-
son, fyrrv. kirkjuorganisti, Rvik.
Alls var úthlutað kr. 1800,00.
í úthlutunarnefndinni áttu sæti
Björgvin Guðmundsson, Hall-
grímur Helgason og Sigurður
Birkis.
landið, framleiðir mikla og holla
fæðu og eV*r upp margt af táp-
mesta fólkinu. Þó að þessum
mönnum fari f jölgandi í Reykja-
vík, þá virðast hinir ennþá fleiri,
sem ,ljá eyrun að landeyðinga-
stefnu Laxness og annarra
slíkra. Þeir segja: Sveitabúskap
á að leggja niður, bændur eru
ómagar á þjóðinni, það á að
flytja þá alla á spítala og mata
þá þar, eins og höfuðpaurar
þessarar stefnu orða það.
Það á að búa á fáeinum stór-
búum rétt við Reykjavík, eins og
Sameiningarflokkur alþýðu —
Sósíalistaflokkurinn býr með
Bjarna Ben. á Korpúlfsstöðum!.
Það er heimska, segja þeir, að
búa í strjálbýli og láta börnin
sín á einstaka svettabæi til sum-
ardvalar, eins og margir Reyk-
víkingar ^era.
En þessir góðu menn skilja
það aðeins ekki, að þeir eru að
vinnsí sjálfir Reykjavík hið
versta verk með rógburði sínum
um sveitirnar. Það er hið mesta
óhapp fyrir Reykjavík, ef mest
öll þjóðin þyrpist þangað. Blóm-
legar sveitir og blómlegur höf-
uðstaður ætti að vera hin heit-
asta ósk hvers góðs íslendings.
Landeyðingastefnan er hel-
stefna, sem enginn sannur ís-
lendingur ætti að fylgja, hvort
sem hann býr út til stranda .éða
inn til dala.
Kári.
Nýir kaupendur.
Nýir kaupendur að Tímanum í
Reykjavík og nágrenni fá blaðið ó-
keypis til 1. febrúar. Gerist áskrifend-
ur í dag og fylgist með timanum!
A

Austrænar kosningar.
Sennilega eru áhöld um það,
hvor þeirra Bjarna Ben. eða
Titos hafi komizt lengra í aust-
rænum kosningaaðferðum. Til
að tryggja mönnum sínum sig-
ur, bannaði Tito öðrum að vera
í kjöri, en hins vegar leyfði hann
andstæðingunum • að fylgjast
með atkvæðatalningunni. Bjarni
leyfði hins vegar öllum Sjálf-
stæðismönnum að vera í kjöri,
þegar prófkosningin um efstu
menn bæjarstjórnarlistans fór
fram. Hins vegar lét hann að-
eins sína menn annast atkvæða-
talninguna og varnaði meira
að segja Vísismönnum að fá að
fylgjast með henni. Þá er Bjarni
birti svo úrslitin, hafði orðið hin
sama niðurstaða hjá honum og
Tito: Eingöngu hans menn
höfðu verið kosnir.
Eins og komið hefir fram í
Vísi, hafa ýmsir Sjálfstæðis-
ménn meira en dregið þessi úr-
slit í efa. En Bjarni forðast eins
vandlega að gera nokkra nán-
ari grein fyrir atkvæðatalning-
unni og úrslitunum. Prófkosn-
ingin hjá honum er því sannar-
lega ekki minna austræn en
þingkosningin hjá Tito, þótt
önnur leið sé farin til að ná til-
ætlaðri niðurstöðu.
Blaffamennska Valtýs.
Gott dæmi um það, hvernig
Valtýr Stefánsson hagar blaða-
mennsku sinni, er að finna í
Reykjavíkurbréfi Mbl. á sunuu-
daginn. Valtýr segir, að Her-
mann Jónasson hafi neyðst til
að viðurkenna í áramótagrein
sinni, að „verulegur hluti ný-
sköpunarinnar hafi reynzt heil-
brigður“, og þar með hafi hann
verið að ljúka lofsorði á stjórn-
ina.
Hermann sagði orðrétt: „Veru-
legur hluti nýsköpunarinnar er
heilbrigður, sá, sem einstakling-
arnir hafa sjálfir gert. Innkaup
bænda á stórum og hraðvirkum
vélum er mikið og gott verk.
Hins vegar verður þjóðin að
taka á sig stór töp og skakka-
föll af forsjárlausum bátabygg-
ingum og togarakaupum ríkis-
stjórnarinnar.“
Enginn nema Valtýr mun
treysta sér til að snúa svo út
úr þessum ummælum, að þau
geti talizt lof á stjórnina.
Oflátungsháttur er ekki
stórhugur.
Valtýr heldur því einnig fram
í Reykjavíkurbréfinu, að Her-
mann Jónasson hafi talið tog-
arakaupin óþörf og haldið þýí
fram, að íslendingar væru alltof
stórhuga. Hvort tveggja eru
þetta ’ fullkomnustu blekkingar.
Um togarakaupin sagði H. J. það
eitt, að afskipti stjórnarinnar af
því máli hefði orðið til óþurft-
ár og gert togarana miklu dýr-
ari en ella. Viðkomandi stór-
framkvæmdum hvatti H. J. þjóð
ina einnig til mikilla dáða, en
jafnframt yrði að gæta þess, að
tryggja framkvæmdunum ör-
uggan fjárhagsgrundvöll og
forðast allan oflátungshátt, er
gæti lítillækkað okkur og spillt
fyrir okkúr meðal annarra
þjóða. En það er slíkur „stór-
hugur,“ sem einkennnir
mest háttalag stjórnarflokk-
anna og hefir þegar gert okkur
mikið ógagn erlendis.
Frófflegur samanburður.
Annars er það mannlegt af
Valtý að reyna að snúa út úr
og ófrægja áramótagrein Her-
manns. Svo mikla yfirburði
hafði hún yfir hina innihalds-
lausu og gjálfurfullu áramóta-
grein Ólafs Thors. Fyrir þá, sem
vilja gera sér grein fyrir þeim
mun, sem er á ábyrgri þjóð-
málavinnu Framsóknarmanna
og ábyrgðarlausri braskstefnu
íhaldsforkólfanna, er það mjög
fræðandi afí bera þessar tvær
greinar saman.
Enginn veit ævina fyrr en
öll er.
Alþýðublaðið segir á sunnu-
daginn:
„Um langt skeið var núver-
anc(i. forsætisráðherra í fylk-
ingarbrjósti fyrir afturhaldinu.
Mönnum er enn í minni barátta
hans á móti togaravökulögun-
um, Sigurjónskunni og velflest-
um málum, sem horfðu til heilla
fyrir fólkið í landinu, alþýð-
una.“
Enn er Ólafur okkar í fylk-
ingarbrjósti fyrir afturhaldinu,
en sá er munurinn, að nú þarf
hann ekki lengur að berjast við
Alþýðuflokkinn, þvi að valda-
mestu menn flokksins styðja
hann með ráðum og dáð. Ein-
hvern tíma myndu foringjar Al-
býðuflokksins hafa mótmsplt
bví kröftuglega, að flokkur
beirra ætti eftir að enda á þenn-
an hátt. Sannast hér það forn-
kveðma, að enginn veit ævina
fyrr en öll er.
B-listinn er listi Framsóknarmanna!