Tíminn - 26.01.1946, Síða 2

2
TÍMIM, langardagiim 26. janúar 1946
18. blað
Guðlaugur Rósinkranz:
Húsnæðismálin enn
Svar til Helga Hermanns Eiríkssonar
(jafnalt cg Hijtt
Laugardagur 26. jan.
Dómur hagfræð-
ingsins
Andstæðingar Framsóknar-
flokksins hafa reynt að halda
því fram, að flokkurinn hafi
gerzt fjandsamlegur öllum fram-
förum og nýsköpunum, þegar
hann neitaði að taka þátt í
stjórnarsamvinnunni í fyrra-
haust. Framsóknarmenn halda
því hins vegar fram, að vegna
þess að flokkurinn sé fylgjandi
framförum og nýsköpun, hafi
hann hafnað stjórnarþátttök-
unni, þar sem honum sé ljóst,
að fjármálastefna stjórnarinnar
geti ekki leitt til annars en
hruns og öngþveitis og muni því
verða allri raunhæfri nýsköpun
hinn versti þrándur í götu.
Um þetta deiluefni stjórnar-
flokkanna og Framsóknar-
manna hefir nú verið felldur
dómur af aðila, sem verður að
teljast vel vitnisbær um þetta
mál og ekki verður heldur talinn
vilhallur Fx-amsóknarflokknum.
Það er einn af kunnustu hag-
fræðingum landsins og annar
maður á lista Alþýðuflokksins
við bæjarstjórnarkosningarnar
hér í Reykjavík, Jón Blöndal
skrifstofustjóri.
í grein, sem Jón. Blöndal
skrifar i nýkomið hefti af Út-
sýn, segir hann orðrétt:
„Það er ekki hægt að um-
flýja afleiðingar dýrtíðar-
stefnunnar, sem nú var lýst,
og ekki hægt að koma í veg
fyrir hrun af völdum hennar,
nema með mjög róttækum
fjármálaaðgerðum. En við
þessar staðreyndir hafa
stjórnarflokkarnir neitað að
horfast í augu og þess Vegna
er allt þeirra bjartsýnis- og
nýsköpunartal lítið meira en
skýjaborgir einar. Þetta var
að vísu auðséð þegar þann
dag, sem ríkisstjómin var
mynduð og haldið fram af
þeim, sem þetta ritar, þó að
hann að öðru leyti væri fylgj-
andi nýsköpunarstefnu
stjórnarinnar".
Jón Blöndal segir ennfremur
í þessari grein- sinni:
„Stefna núverandi ríkis-
stjórnar, sem að vísu er enn
í beinu áframhaldi af þeirri
fjármálastefnu, sem fylgt
hefir verið öll stríðsárin,
fullnægir að engu leyti skil-
yrðum hvorki róttækrar eða
íhaldssamrar fjármálastefnu.
Hennar grundvallarregla virð
ist vera: Flýtur á meðan ekki
sekkur, og því á hún skilið
nafnið fjárglæfrastefna".
Þessi ummæli Jóns Blöndals
staðfesta að öllu leyti allt það,
sem Framsóknarmenn hafa
haldið fram um fjármálastefnu
ríkisstjórnarinnar. Meðan henni
er haldið áfram verða framfar-
irnar og nýsköpunin lítið annað
en skýjaborgir. Hrun og at-
vinnuleysi verður ekki umflúið
og ekkert lýsir þessari stefnu
því betur en að kalla hana fjár-
glæfrastefnu.
Stjórnarflokkarnir hafa lofað
kjósendunum miklum framför-
um og framkvæmdum í kosri-
ingabaráttunni, sem nú stendur
yfir. En öll þessi loforð verða
ekkert annað en skrum og
skýjaborgir, ef stjórnarstefn-
unni verður fylgt áfram.
Þess sjást ekki nein merki, að
stjórnarflokkarnir séu að hverfa
frá þessari stefnu, þótt ýmsir
af hyggnustu mönnum þeirra,
eins og t. d. Jón Blöndal, geri
sér afleiðingar hennar ljósar.
Svo gersamlega hefir hinn of-
stækisfulli hatursáróður Morg-
unblaðsins gegn andstæðingum
þess í stjórnmálum spillt dóm-
greind Sjálfstæðismanna og
málflutningi, að hvað lítið og
hógværlega sem fundið er að
gerðum þeirra eða bent á að
betur mætti fara, hrópa þeir
samstundis: þetta er illgirni,
fláttskapur, fjandskapur við
Reykjavík o. s. frv. Jafnvel æru-
verðugur skólastjóri eins og
Helgi Hermann Eiríksson, getur
ekki svarað smágrein, er ég
skrifaði um húsnæðismálin í
Tímann, af fullri hógværð og
rökum, öðruvísi en með brígzl-
yrðum, og byrjar með því að
segja á þessa leið: „Er bæði sú
grein og önnur skrif andstæð-
inga Sjálfstæðismanna um þessi
mál af svo illum vilja gerð í
garð Reykjavíkurbæjar,“ o. s.
frv., í sama stíl og vant er, ef
einhver vogar sér að hafa ein-
hverja aðra skoðun á hlutunum
en þeir.
Fullyrðingarnar á lélegum
rökum reistar.
Skólastjórinn heldur því fram,
að ég giski aðeins á hve margir
búi í bröggum og kjöllurum og
spyr, hverriig ég geti vitað það.
Ég skal þá fræða bæjarfulltrú-
ann um það úr því að hann veit
það ekki ,og er ekki seinna
vænna en að hann fái vitneskju
um það nú.
í skýrslu, sem Húsaleigunefnd
Reykjavíkurbæjar samdi og
sendi Nýbyggingarráði og Al-
þingi, og ef til vill bænum,í nóv.
síðastl., er frá því skýrt að þá
búi 257 fjölskyldur með 1402
fjölskyldumeðlimi í hermanna-
bröggum. Nokkrar fjölskyldur
hafa síðan bætzt við í braggana,
svo að ekki mun fjarri að nefna
töluna 1500, eins og ég gerði í
grein minni. Og af þvi að skóla-
stjórinn er góður í reikningi
getur hann sjálfsagt séð að í
hverri fjölskyldu muni vera 5—6
manns að jafnaði, og þá sjá
allir, að einhver börn hljóti að
vera í 5 og 6 manna fjölskyld-
um og að ekki er oftalið að
segja, að þar búi 700 börn. En
auk þess búa, samkv. sömu
skýrslu, 1454 einstaklingar í
bröggum, sem ég taldi ekki með
eða samtals á þeim tíma, sem
skýrslan er samin, 2856. Svo að
ekki er ástandið betra en ég
hélt fram.
Þá eru það kjallaraíbúðirnar,
sem höfundur heldur einnig
fram, að ég viti ekkert um. Ég
get frætt hann um það, að í
sömu skýrslu stendur að árið
1939, (nýrri skýrslur eru nú ekki
til um kjallaraíbúðir), séu kjall-
araíbúðir í Reykjavík, sem hér
Með því að styðja einhvern
stjórnarflokkanna eru kjósend-
ur því að stuðla að því, að
þessari stefnu — fjárglæfra-
stefnunni — verði fylgt áfram.
Kjósendur! Eina leiðin til að
tryggja framfarir og nýsköpun,
er að snúa baki við fjárglæfra-
stefnunni. Fylkið ykkur því um
Framsóknarflokkinn, sem er
eini flokkurinn, er berst gegn
henni, og gerið sigur hans
glæsilegan á sunnudaginn kem-
ur! Það eitt getur stuðlað að
því, að tekin verði upp fjár-
málastefna, sem tryggir ný-
sköpunina og afstýrir hruninu
og atvinnuleysinu!
segir: Góðar 155, sæmilegar 557,
lélegar 213, mjög lélegar 141 og
óhæfar 51. Ég hélt því fram, að
um 1000 manns byggju í mjög
lélegum kjallai'íbúðum. Þá skul-
um við taka tvær síðustu töl-
úrnar, hinar mjög lélegu og ó-
hæfu, þó að ég taki ekki einu
sinni með þær 213 kjallaraíbúð-
ir, sem í skýrslunni eru taldar
lélegar, þá sjáum við, að 192
fjölskyldur búa í þessum allra
lélegustu kjallaraíbúðum. Og
tökum þá meðaltölu fjölskyldu-
meðlima í braggafjölskyldunum,
sem var sem næst 5,5, sjáum við
að tala þess fólks, sem býr í
þessum óhæfu kjallaraibúðum
er 1056. Svo að ekki hefi ég gert
ástandið verra en það er með
því að nefna 1000. í öllum þess-
um kjallai’aíbúðum, sem flestar
eða allar eru líklega ólöglegar
samkv. þeim í’eglum, er gilda um
íbúðir í Reykjavík, búa árið 1939
2515 fullorðnir og 1112 börn, og
allir vita, að kjallaraíbúðunum
hefir mikið fjölgað síðan 1939.
Þannig er nú ástandið. Vonandi
segir Helgi Hermann opinberar
skýrslur ekki falsaðar, þó að
hann telji sér sæmandi að halda
því fram, að ég „ljúgi til af ill-
girni", af því að ég hefi dálítið
aðrar skoðanir en hann á þjóð-
félagsmálum.
Spýtnasaga íhaldsins.
Auðvitað kemur skólastjórinn
með gamla ævintýrið um spýt-
urnar hans Eysteins, að enginn
hafi mátt kaupa spýtu hér í
Revkjavík nema með leyfi Ey-
steins Jónssonar, meðan hann
var ráðherra og að Reykvíking-
ar hafi orðið að sækja bygging-
arefni sitt austur í sveitir. Þess-
ari vitleysu er nú svo oft búið
að svara og leiðrétta hér í Tím-
anum, að ekki er ómaksins vert,
að fara að orðlengja um hana.
Lóðaúthlutunin.
Helgi Hermann skólastjóri er
að reyna að afsaka lóðaúthlut-
unina, og fer þar rangt með það,
er Byggingarsamvinnufélag
Reykjavíkur snertir. Hann segir,
að félagið hafi sótt um lóðir
undir 40 íbúðir og fengið 32, en
ef hann vill hafa það sem rétt
er. þá getur hann athugað um-
sokn frá félaginu þann 22. marz
síðastl. og þar er farið fram á
að fá lóðir undir 60 ibúðir og þá
eru 32 ekki svo ýkja langt frá
því að vera helmingur, að á-
stæða væri til að skrifa blaða-
grein þess vegna. En meðal
annars vegna þess, að félagið
fékk ekki nægilega marg-
ar lóðir var byggingarflokk-
urinn lækkaður úr 60 í 40
Hvað lóðirnar á Melunum snert-
ir, þá hefir Byggingarsamvinnu-
félag Reykjavíkur ekki fengið
þar lóðir síðan 1938. Lóðir undir
þau tvö hús, sem félagið byggði
þar 1941, höfðu tveir menn, sem
gengu í félagið áður en þeir
byggðu, fengið á sín nöfn,
og létu félaginu lóðirnar í té til
þess að byggja á hús, þar sem
þeir fengu sína íbúðina í hvoru
húsi. Það er því alrangt, að
félaginu hafi verið úthlutað
þessum lóðum. Það er alrangt
líka, sem höf. segir, að ég hafi
heimtað tvo þriðju af þeim lóð-
um, sem úthlutað var á Melun-
um síöast, þótt ég eðlilega óskaði
eftir því að félagið fengi ein-
hverjar lóðir þar. Félagsmenn-
irnir, sem byggja, vilja ýmist
vera í Vesturbænum eða Austur-
bænum, og mér finnst að þeir
eigi að njóta sama réttar og
aðrir menn í bænum, um að fá
að velja þar á milli þegar það er
hægt. Og það er ekki annars,
sem ég hefi krafizt, fyrir hönd
minna félagsmanna, en að þeir
njóti jafnréttis við annað fólk í
bænum, hvað snertir úthlutun
lóða eins og annað.
Tilbúnu húsin.
, H. H. skólastjóri er mér sam-
mála um að sænsku tilbúnu
húsin séu vönduð og hentug
einbýlishús, en virðist vera í
vafa um að þau eigi hér við.
Hvers vegna ættu þau ekki að
gera það? Hingað hafa áður
verið flutt inn tilhöggvin hús,
sem ég efast stórkostlega um,
að séu sambærileg við sænsku
húsin að gæðum, og hafa þó
reynzt einstaklega vel. Ég er
sammála H. H. um að ekki beri
að byggja þessi tilbúnu hús inni
í miðbænum. Það á vitanlega að
að ætla þeim stað á hentugum
stað í vel skipulögðu hverfi ut-
anvert við sjálfan bæinn, en sjá
fyrir góðum samgöngum við bæ-
inn.
Ég vænti nú, að herra skóla-
stjórinn sjái, þegar hann hefir
lesið þessa grein, aö hann hefir
látið hatrið á Framsóknarflokkn
um og kosningahitann fara með
sig í gönur, þegar hann var að
svara grein minni um húsnæðis-
málin, og fullyrða, að flest væri
það ósatt, sem ég sagði. Nú hefi
ég látið tölurnar og staðreynd-
irnar tala, svo að hver maður
getur af því séð, að ég hefi farið
með rétt■ mál, þó að það sé ó-
þœgilegt fyrir forráðamenn
bœjarins, að svo skuli vera.
Verndarar heildsalanna.
Það var grátbroslegt að hlusta
á ræðumenn kommúnista og Al-
þýðuflokksmanna í útvarpsum-
ræðunum í fyrrakvöld. Þeir
kepptust allir við að skamma
heildsalana og lýsa vanþóknun
sinni á heildsalagróðanum. En
það er einmitt í skjóli þessara
flokka og meirihluta þeirra í við-
skiptaráði, sem heildsalarnir
græða. Á annað ár hafa jafnað-
armennirnir Gylfi Þ. Gíslason
og Kjartan Ólafsson (í stað hans
Friðfinnur Ólafsson síðan um
áramót) og kommúnistinn
Haukur Helgason haft meiri-
hluta í viðskiptaráði. Þessir
menn eru það, sem formlega
bera ábyrgð á heildsalagróðan-
um, en vitanlega bera flokkar
þeirra raunverulega ábyrgðina,
því að eftir fyrirmælum þeirra
hafa þessir menn farið.
Barátta kommúnista og Al-
þýðuflokksins gegn heildsala-
gróðanum er því ekkert annað
en hræsni og málamyndarlæti.
Með samvinnu sinni við stór-
gróðavaldið hafa þeir gerzt
verndarar heildsalagróðans.
í þessum kosningum getur
etíginn sá, sem raunverulega
vill skerða heildsalagróðann,
kosið með Alþýðuflokknum og
kommúnistaflokknum, sem hafa
svikið öll sín loforð í þessum
málum og gerzt verndarar
heildsalanna. Þeir, sem vilja
Hvaða háborg fellur nú?
Árið 1934 fengu kommúnist-
ar einn mann kjörinn i bæjar-
stjórn á ísafirði. Alþýðuflokk-
urinn og Sjálfstæðisflokkurinn
urðu jafnir, þá, en áður hafði
Alþýðuflokkurinn haft meiri
hluta um langa hríð. Þeg-
ar úrslitin bárust -frá ísafirði
um kvöldið var kosningu enn
eigi lokið í Reykjavík. Mbl. flýtti
sér að gefa út fregnmiða svo-
hljóðandi: Háborg sósíalista á
ísafirði er fallin — Áfram með
C-listann.“ (sem þá var listi
Sjálfstæðismanna i Reykjavík).
Þá var kommúnisminn í reyfum
hér á landi, en margan spón og
bita hefir hann hlotið frá íhald-
inu síðan. Nú er háborg Sjálf-
stæðisflokksins í Reykjavík að
falli komin, og reyfastranginn
frá ísafirði á sinn þátt í því.
Hitaveituspjall.
Bjarni Ben. biður Reykvíkinga
að þakka sér og Sjálfstæðis-
flokknum fyrir hitaveituna í
bæjarstjórnarkosningunum 27.
jan. Víst þykir Reykvíkingum
vænt um hitaveituna og kunna
vel að meta þægindi þau, er
hún veitir. Því miður hefir þó
nokkur hluti bæjarbúa enga
hitaveitu fengið, og margir, sem
nú eru að byggja hafa enga
von um að fá hana af því að
heita vatnið á Reykjum er of
lítiö. Við götur, sem hátt liggja
í bænum, urðu merin líka að
kynda miðstöðvar sínar alllengi
tvo undanfarna vetur, en það
sem af er þessum vetri hefir
alltaf verið nóg af heitu vatni,
enda ekki komið fróst svo að
heitið geti, og auk þess var
nokkuð unnið að endurbótum á
síðastliðnu ári. Hins vegar ætti
Sjálfstæðisflokkurinn ekki að
ganga mjög fast eftir þakklæt-
inu að svo stöddu og sýnist að
minnsta kosti hæfilegt, að
stj órnarflokkarnir skipti því á
milli sín eins og heiðrinum af
skerða heildsalagróðann og
bæta þanníg lífskjör almenn-
ings í landinu, fylkja sér um
Framsóknarflokkinn, er einn
flokkanna hefir hreinan skjöld
í þessu máli.
Bjarni afhjúpar blekkingar
kosningasmalanna.
Bjarna Ben. brást bogalistin
í útvarpsumræðunum. í fyrra-
kvöld. Hann byrjaði ræðu sína
með þeirri yfirlýsingu, að Fram-
sóknarflokkurinn myndi ekki fá
neinn mann kosinn. Undir
ræðulokin fór hann svo að
bollaleggja um það, hvernig á-
statt yrði í bæjarstjórninni, ef
Sjálfstæðisflokkurinn missti
meirihlutann. Komst hann þá
m. a. að þeirri niðurstöðu að
Framsóknarmenn og kommún-
istar myndu ekki geta unnið
saman þar! Slík hugleiðing
Bjarna hefði þó verið óþörf, ef
sú fyrri ályktun hans hefði
verið rétt, að Framsóknarlistinn
væri vonlaus. Sést af þessu,
að Bjarni trúir ekki sjálfur á
þann áróður, sem hann lætur
kosningasmala sína halda uppi
urri vonleysi B-listans, heldur
óttast hann, að Pálmi Hannes-
son nái kosningu.
Þessi ótti Bjarna er líka full-
komlega á rökum reistur. Ef
stuðningsmenn B-listans vinna
vel og láta ekki vonleysisáróður
andstæðinganna blekkja sig, er
dýru togurunum i Englandi!
Sannast að segja rekur mann
varla minni til þess að Sjálf-
stæðisflokkurinn hafi þurft að
heyja neina baráttu fyrir því,
að gerð yrði hitaveita í Reykja-
vík, því að fyrir þessu var al-
mennur áhugi í bænum og gat
bæjarstjórnin varla komizt hjá
að hefjast handa, þó að hún
hefði viljað. Hitt muna menn
vel, að Mbl. og ýmsir þekktir
Sjálfstæði’smenn gerðu gys að
því, þegar Framsóknarmenn
vildu byggja skóla og fleiri stór-
%
byggingar á þeim stöðum, þar
sem hægt væri að ná í hvera-
vatn eða gufu til upphitunar.
Erlendur bóndi á Sturlureykjum
leiddi fyrstur jarðhita í bæ sinn,
og fleiri brautryðj endur voru
þarna að verki áður en stjórnar-
völd Sjálfstæðisflokksins fundu
„púðrið.“ Saga eðlisfræðinnar
mun heldur ekki telja Bjarna
Ben. eöa Guðmund Ásbjarnar-
son höfunda þeirra aðferða, sem
notaðar eru til að leggja vatns-
veitur til stórborga og um þær
eða miðstöðvarkerfi í hús. Hins
vegar mætti þakka Sjálfstæðis-
flokknum, ef hann hefði sýnt
sérstaka hagsýni í framkvæmd
verksins og sparað þannig bæj-
arbúum fé, en um það liggur
í rauninni lítið fyrir ennþá
nema það sem blasað hefir við
allra augum. Reykvíkingum er
því bezt að geyma þakkir sínar
og sömuleiðis ásakanir, þangað
til að skjölin verða lögð á borð-
ið svo að menn viti hvað þeir
eru að tal£ um.
Er leyfilegt að tala um
sparnað?
Það er einkennilegt í kosn-
ingaumræðum bæjarstjórnar-
flokkanna, að þar er svo að
segja aldrei minnzt á sparnað
eða meðferð á almannafé. Mikið
er þar rætt um framkvæmdir
og um það deilt, hvort þær hafi
(Framhald á 4. síðu).
kosning Pálma Hannessonar
visá. Stuðningsmenn B-listans:
Látið þvi ekkert ógert, sem
tryggir kosningu Pálma Hann-
essonar í bæjarstjórnina.
Það bezta frá báðum.
Af ræðumönnum í útvarps-
umi’æðunum í fyrrakvöld, var
Guðmundur Ásbjörnsson einna
spaugilegastur. Hann nefndi
rauðu flokkana eitthvað 20—30
sinnum og taldi Framsóknar-
flokkinn vera í hópi þeirra.
Aðrir ræðumenn Sjálfstæðis-
flokksins reyndu hins vegar að
halda því fram, að Framsókn-
arflokkurinn væri mesti íhalds-
og aftui’haldsflokkur landsins!
Þessi tvísöngur íhaldsmanna um
Framsóknarflokkinn sýnir bezt,
hve örðugt þeim er að finna
höggstað á honum. Að þvi leyti
getur hann þó átt rétt á sér,
að Framsóknarflokkurinn sam-
einar margt það bezta, sem er
í stefnu flokkanna sitt til hvorr-
ar handar. Hann berst fyrir
varfærinni fjármálastefnu, sem
getur skapað einkaframtakinu
góð þroskaskilyrði, án þess þó
að ganga erinda auðkónga eða
sérréttindastétta í þjóðfélag-
inu. Hann berst einnig fyrir
meira jafnræði þegnanna í
menningaraðstöðu og lífskjör-
um, án þess þó að vilja gera
ríkið almáttugt og láta það
(Framhald á 4. síðu).

OíiaOaHcfi

/