Tíminn - 15.02.1946, Blaðsíða 3

26. blað
TÍMITW. föstadagimi 15. febr. 1946
3
Úr bókaheiminum:
Saga
heimsstyrjaldarinnar
Heimsstyr j öldin 1939—1945
heitir bók, er út kom nú í vik-
unni. Er það fyrri hluti styrj -
aldarsögu þeirrar, sem Menn-
ingarsjóður gefur út, skráð af
Ólafi Hanssyni menntaskóla-
kennari.
Þessi styrjaldarsaga er fyrsta
yfirlitsritið, sem út kemur á ís-
lenzku um hinn mikla hildar-
leik, er mestu þjóðir heimsins
háðu í nær sex ár. Venjulega er
talið — og oft með réttu, að
ríkisstofnanir séu heldur sein-
ar í svifum og standi einstak-
lingsframtakinu ekki snúning,
að því leyti. Hér hefir þó farið
svo, að ríkisútgáfan hefir orðið
fyrst til að gefa út sögu styrj-
aldarinnar.
Þetta fyrra bindi sögunnar
hefst á að lýsa aðdraganda
styrjaldarinnar, orsök hennar
og upphafi, eftir að Rússar og
Þjóðverjar höfðu gert með sér
griðasáttmála ög heitið því,
hvorir um sig, aö taka ekki þátt
í neinum bandalögum eða sam-
tökum, er stefnt yrði gegn hinu
ríkinu, og Ribbentrop flogið til
Moskvu og staðfest hann með
undirskrift í viðurvist Stalíns,
meðan franskir og enskir stjórn-
málaerindrekar voru enn þar í
borginni að leita eftir samkomu-
iagi við Rússa um samtök tii
þess að halda nazistum í skefj-
um og forða ófriði ef unnt væri.
Miðkafli bókarinnar er um
fyrsta misseri styrjaldarinnar,
er Bandamenn fara hvarvetna
halloka fyrir hinum miklu og
vígreifu herjum Þjóðverja, sem
hernámuyhvert landið af öðru,
unz Bretar standa einir uppi og
virðast lítt mega sin sökum
látlausra loftárása óvinanna á
helztu borgir þeirra og iðjuver.
En straumur tímans hverfist
og fleiri þjóðir dragast inn í
stríðið — Rússar, þrátt fyrir
griðasáttmála sinn, Japanir og
Bandaríkjamenn. Enn hrósa
Ólafur Hansson, menntaskúlakennari
öxulríkin sigri víða- um lönd,
en samt sem áður fara nú að
sjást þess merki, hvernig leik-
urinn er að snúast. Gagnsókn
er hafin í Afríku, innrás gerð í
nýlendur Frakka á norður-
strönd álfunnar og lofthernað-
urinn hertur um allan helming.
Sjóhernaðurinn er einnig rek-
inn af kappi, og vel þjálfaðar
úrvalssveitir gera strandhögg
hér og þar á hernámssvæðum
Þjóðverja.
í lokakaflanum er svo lýst
mótspyrnu hernumdu þjóðanna
og frelsisbaráttu á þessum
skuggalegu árum, einkum Norð-
manna, Dana, Hollendinga,
Belga, Frakka, Tékka, Pólverja,
Júgóslava, Grikkja og Filipps-
eyinga.
Frásögn Ólafs Hanssonar er
glögg og skilmerkileg, og verður
<Framhald á 4. siðu).
LARS HANSEN:
Fast þeir sóttu sjóinn
Þegar hann Kristófer kom svo loks skálmandi í áttina að sam-
sölunni, hlupu þeir undir eins á móti honum. Þeir vildu, að hann
kæmi með þeim suður á Lágnesið. Þar gætu þeir lagzt bak við
heyhesjurnar og skrafað saman meðan þeir sötruðu úr þessum
fjórum ákavítisflöskum, sem þeir höfðu meðferðis.
Kristófer sá undir eins, að þeim bjó eitthvað sérstakt I brjósti,
og það hlaut að vera eitthvað meira en smálítið, fyrst að þeir
ætluðu með hann alla leið suður á Lágnes og bak við einhverja
hesju þar. Hann gat ómögulega getið sér til um það, hvað undir
sló. Hann féllst þess vegna á uppástunguna.
Þeir voru búnir að koma sér vel fyrir bak við hesjuna og langt
komnir úr þremur flöskum, áður en Lúlli kvað upp úr með það,
sem lá þeim á hjarta.
— Ja, þú skilur það Kristófer — það veltur allt á þér. Þú veizt,
að við höfum hálfvegis verið að hugsa um það, að annar hvor
okkar gengi að eiga hana Mörtu, svo að Við gætum eignazt nota-
legt heimili. Við hljótum að geta séð henni og telpunum sóma-
samlega farborða, þegar við leggjumst báðir á eitt, ég og hann
Nikki.
Það varð grafarþögn, og Kristófer góndi upp í himininn.
Þegar sýnileg var að Kristófer ætlaði ekki neitt að segja, tók
Nikki til máls:
Mér finnst, að þú getir hjálpað okkur i þessum vanda, Kristófer,
því að það var þú og enginn annar, sem leiddir okkur út í þetta
— þú sýndir okkur fram á, að við værum huggarar ekkjunnar
og forsjá munaðarleysingjanna. Maður hefði getað trúað, að það
væri ekki um annað fjallað í biblíunni þinni, sem þú varst með
þarna á Lófótvertíðinni. Og það er líklega víðar en við Lófót,
sem manni ber að uppfylla guðs heilögu boðorð — þú vilt líklega
ekki, að við förum að reka ekkjuna og börnin á vergang? Slikt
afstyrmi ertu líklega ekki orðinn?
Hann Kristófer heyrði ekki, hvað hann sagði fleira, því að hann
spratt á fætur og skálmaði þegjandi burt.
íshafsfararnir litu forviða hvor á annan. Um leið og augu þeirra
mættust sögðu þeir:
— Eitthvað býr undir þessu — ojá.
Upp við Kálfhæðma stendur lítið, nýlegt hús. Fólkið, sem átti
það, fór vestur um haf, og vegna þess, að verðið á húsinu var
óvenjulega lágt, hafði hann Kristófer glæpzt til að kaupa það.
Húsið stendur að vísu bak við öll hin húsin, og sólar nýtur þar
heldur illa, enda eru gluggarnir ekki hlemmistórir. En í þessu
húsi búa tvær bamingjusamar fjölskyldur — eða nánast hálf
önnur. Á efri hæðinni býr hún Marta — ekkjan frá Ljósuvík í
Lófót. Og hún er ekki lengur ekkja, því að hún er gift Karli Lúlla
sjómanni og íshafsfara.
Það réðist þannig.
Hann Nikki varð að leggja alla bónorðsþanka á hilluna — eink-
um þó sökum þess, að á hægra handarbakið var flúrað stórt, rautt
Mlnnlngarorð:
i Björnsson
foóiicli frá Brekkialæk
í desembermánuði í vetur
andaðist í sjúkrahúsinu á
Hvammstanga Sigvaldi Björns-
son bóndi frá Brekkulæk í Mið-
firði, eftir langa legu. Hann var
fæddur að Útibleiksstöðum við
Miðfjörð 16. nóv. 1873, og voru
foreldrar hans Ingibjörg Ara-
dóttir og Björn Sigvaldason,
merk hjón og vel metin. Ingi-
björg andaðist þegar Sigvaldi
var í æsku, en Björn lifði til
hárrar elli. Hann var afburða-
maður að áhuga og dugnaði, og
hélt heilsu og fjöri fram til síð-
ustu æviára. '
Á unga aldri lærði Sigvaldi
húsasmíði og stundaði þá at-
vinnu um nokkur ár í átthögum
sínum. En hugur hans hneigðist
meir að búskap, og á því sviði
varð hans aöalstarf. Um alda-
mótin kvæntist hann Hólmfríði
Þorvaldsdóttur prests á Melstað
og hófu þau búskap þar í sam-
býli við séra Þorvald. En árið
1907 fluttust þau Sigvaldi og
Hólmfríður að Brekkulæk,
keyptu þá jörð og bjuggu þar
síðan þar til nú fyrir 2—3 ár-
um, er tveir synir þeirra tóku
við búrekstri á jörðinni.
Sigvaldi á Brekkulæk var ör-
geðja en hreinlyndur dreng-
skaparmaður, vinsæll og vel
metinn af öllum, sem kynntust
honum. Hann gekk með lifandi
áhuga að öllum störfum, en gaf
sér þó jafnframt tíma til að
njóta hollra skemmtana, bæði á
samkomum í sveitinni og í
j heimahúsum, þegar gestir komu,
sem oft bar við. Heimili þeirra
Brekkulækjarhjóna hefir lengi
i verið orðlagt og mörgum að góðu
kunnugt fyrir frábæra greiða-
ísemi og gestrisni, sem allir, er
! þangað komu, áttu ávallt að
; mæta. Vegur liggur með garði á
Brekkulæk, og oft veitti Sig-
valdi bóndi þeim fyrirsát, er um
veginn fóru, og fékk þá heim
með sér til að ræða við þá og
veita þeim góðgerðir. Var aldrei
svo annríkt á Brekkulæk, að þau
Sigvaldi Björnsson
Sigvaldi og Hólmfríður kona
hans hefðu eigi nægán tíma til
að sinna gestum, er þar bar að
garði. Búskapinn ráku þau hjón
með fyrirhyggju, dugnaði og
myndarskap. Húsfreyjan gegndi
stöðu sinni með prýði, eigi síður
en húsbóndinn, enda var efna-
leg afkoma þeirra góð, þrátt
fyrir allmikla ómegð. Jörð sína
bættu þau verulega, með slétt-
un túnsins, aukinni ræktun og
húsabyggingum. Er þar nú snot-
urt og vandað ibúðarhús og pen-
ingshús í góðu lagi.
Þau Sigvaldi og Hólmfriður
urðu fyrir því mótlæti að missa
son sinn, Þorvald, rúmlega tví-
tugan að aldri, mjög vel gefinn
og góðan dreng. Var hans sárt
saknað af öllum, er hann
þekktu. En sex börn þeirra
hjóna eru á lífi, þrír synir og
þrjár dætur. Synir þeirra eru
Björn, bóndi í Bjarghúsum í
Vesturhópi, Jóhann og Böðvar,
(Framhald á 4. síðu).
H.f. Eimskipafélag íslands
Tilkynning
Frá næstu mánaöamótum hættir flutningamálaráðuneytið (Ministry
of War Transport) að annast siglingar milli Bretlands og íslands
Vér munum því hefja reglubundnar siglingar frá
HULL OG LEITH
til Éslands með eigin skipum og leiguskipum, og mun
E.s. „LECH”
byrja að ferma í Hull síðari hluta þessa mánaðar
Þaðan fer skipið til Leith og tekur þar farm til íslands
Umboðsmenn vorir eru eins og áður:
MeGREGOR, GOW & IIOLUWD, Ltd
Ocean Hou.se,
Alfred Gelder Street, BULL
Sínmefni: Eimskip, fitill.
•9
R. CAIRNS & Co.,
8, Commercial Street, L E I T H
Símnefni: Eimskip, Leith.