Tíminn - 17.02.1946, Qupperneq 3

27. blað
smmudaalmi 17. febr. 1946
NORÐLENZKUR BÓNDX hefir kom-
ið að máli við mig og lýst fyrir mér,
hversu nú horfir um loðdýraræktina í
Iandinu. Þessi bóndi hefir á mörgum
árum komið sér upp verðmætum
loðdýrastofni með ærnum kostnaði
— einskis látið ófreistað til þess að
eignast sem kynbezt dýr og búa sem
bezt að þeim á allan hátt. Nú i haust
var þó svo komið, að þessi bóndi sá
sér þann kost vænstan að lóga nær
öllum loðdýrunum — éftir allt, sem
hann hafði lagt í sölurnar fyrir þenn-
an þátt búreksturs síns og tengt við
svo bjartar vonir um skeið.
ÞETTA VAR ÖMURLEG NIÐUR-
STAÐA. En ástæðan til þess, að bónd-
inn sá sér þennan kost vænstan, var
sú, að verðið, sem fæst fyrir loðskinn
á erlendum markaði, er svo lágt, að
það ’hrekkur aðeins fyrir litlUm hluta
eldiskostnaðarins. íslendingar sitja
sem sagt uppi með öll sín loðskinn
og koma þeim ekki út. Norðmenn og
Kanadamenn hafa aftur á móti getað
selt loðskinn sín fyrir verð, sem þeim
finnst viðunandi. Hér er þó ekki því'
til að dreifa, að íslendingar hafi verri
vöru að bjóða. íslenzku loðskinnin
hafa meira að segja unnið sér það
álit, að þau séu mjög góð vara. Hitt
ríður baggamuninn, að keppinautar
okkar á þessu sviði geta látið sér lynda
miklu lægra verð og þó rekið atvinnu
sína með sæmilegum hagnaði, sökum
þess að þeir eiga við allt annað verð-
lag og allt annan framleiðslukostnað
að búa. Hér er með öðrum orðum enn
eítt dæmið um það, hvernig verð-
bólgustefna ríkisstjórnarinnar er að
grafa grunninn undan heilbrigðum at-
vinnurekstri í landinu og getu þjóðar-
innar til þess að keppa um markaðina
við aðrar þjóðir, sem farið hafa aðrar
og skynsamlegri leiðir í fjármálum
sínum.
SAGA NORÐLENZKA BÓNDANS
er því ekki hrakfarasaga hans eins,
lieldur heillar atvinnugreinar. Og hún
er einnig forboði þess, sem senn dyn-
ur yfír allt atvinnulíf landsmanna.
Loðdýraræktin virtist orðin álitleg-
asta atvinnugrein í höndum þeirra,
sem vönduðu bæði val og alla meðferð
dýra sinna. Framfarlrnar voru greini-
legar. Hér var í uppsiglingunni nýr at-
vinnuvegur. sem var mjög líklegur til
þess að bæta að verulegu leyti úr
gjaldeyrisþörf landsmanna, þegar fram
í sækti og meiri festa komin á hann.
En svo er honum greitt þetta rothögg.
Blindir eru þeir menn, sem stuðla
að slíkri öfugþróun í þjóðfélaginu.
BLÖÐ HINNA SVOKÖLLUÐU
VERKL-?Í5SFLOKKA í landinu hafa
þessa dagana lærdómsríka sögu að
segja. Að visu segja Þjóðviljinn og Al-
þýðublaðið hana sitt með hverjum
hætti, en það skiptir engu máli í þessu
þessu sambandi. Svo er við vaxið, að
í verkakvennafélaginu Framsókn, sem
á að baki langan starfsferil hér í bæn-
um, eru Alþýðuflokksmenn allsráðandi.
Kommúnistum hefir þótt það súrt í
broti, og hafa þeir gert tilraunir til
þess að sameina þetta félag öðru félagi,
sem þeir ráða sjálfir. Tilgangurinn er
sýnilega sá einn að leggja í rústir fé-
lag, sem þeir telja vígi Alþýðuflokks-
ins. Þegar þetta mistekst, víkja þeir fé-
laginu umsvifalaust úr Alþýðusam
bandinu. Nú kemur fulltrúaráð verk-
lýðsfélaganna í bænum saman til
fundar, og verður þar hið mesta hark
út af þessum aðförum. Meiri hlutinn
reynir að beita minnihlutann ofbeldi
við fundarstjórn, og um skeið liggur
við sjálft, að þingheimur berjist út af
bessum hatursmálum. Lýsingar aðila
á framferði hvors um sig eru hinar
sóðalegustu.
ÞESSI ATBURÐUR er þó ekki
eftirtektarverðastur fyrir það, hvern-
ig hinir svokölluðu verklýðsforingjar
úr flokki kommúnista beita valdi sínu
án tillits til laga og réttar. Hitt hefir
meira og varanlegra gildi, hve skýru
ljósi hann varpar yfir það, að hags
munir verkafólksins eru þessum
mönnum ekki fyrir mestu. Ef svo
væri, myndu þeir láta persónulegan
metnað, löngun til yfirráða og hé-
gómlega togstreitu víkja fyrir nauð
syn féfksins. Þá myndu þeir efla sam
hug og lægja illúð innan vébanda
verkíýðssamtakanna, því að það væri
þeim fyrir beztu. En verkin sýna hér
merkúr — og því munu þessir menn
vegnir og léttvægir fundnir, þegar
fólkinu hefir veitzt ráðrúm til þess að
hugsa um framferði þirra og virða
„baráttu" þeirra fyrir sér í ljósi veru-
leikans.
Grímur í Görðunum.
fyrst. Hollendingar urðu mjög
fyrir barðinu á sfyrjöldinni, en
þeir standa vel saman og leggj-
ast allir á eitt um að ná sem
fyrst sinni fyrri aðstöðu, hvað
heimsviðskiptin snertir. En fyrir
skemmtiferðalög munu Niður-
lönd ekki verða eftirsótt sum-
arið 1946.
England mun ekki verða í
mjög slæmu ásigkomulagi í
sumar. Samt sem áður mun það
verða ólíkt þvi Englandi, sem
þekktist fyrir styrjöldina. Þar
ber enn á marga skugga.
Ástandið í Frakklandi er mjög
slæmt vegna óteljandi stjórn-
málalegra og annarra inn-
lendra vandamála. Þjóðin stend-
ur andspænis harðvítugri kosn-
ingabaráttu, ef ekki algerri
byltingu, að gömlum og góðum
sið. Veturinn mun vissulega
verða mjög erfiður. Ég get ekki
gert mér í hugarlund, að París-
arborg verði að neinu leyti fær
um að taka á móti erlendum
ferðamönnum á komandi sumri.
Hvað snertir Frakkland utan
Parísar sjálfrar, er viðhorfið í
þessum efnum dálítið breytilegt,
eftir því um hvaða staði er að
ræða, en fullvíst er, að allt
járnbrautarkerfi landsins er í
mjög slæmu lagi og verður það
um ófyrirsjáanlegan tíma. Sam-
göngur með bifreiðum eru eng-
ar enn sem komið er, og breyting
i þeim efnum er ekki fyrirsjá-
anleg um langt skeið.
Ítalía er engin páradís.
Ítalía hefir verið mjög illa
leikin árum saman. Ef til vill
nær landið sér svo á næsta ári,
að það verður ekki langt frá að
vera eins og það var fyrir styrj-
öldina, en þrátt fyrir það verð
ur Ítalía engin paradís. Fram-
tíð ítölsku þjóðarinnar er mjög
óviss í alla staði. Landið verð-
ur áreiðanlega ekki aðlaðandi
fyrir ferðamenn í náinni fram
tíð.
Að sjálfsögðu er Þýzkaland úr
leik í þessum efnum. Þar er
engin borg lengur við líði. Sú
staðreynd, að það muni taka um
20 ár að endurbyggja íbúðar-
hverfin í Berlín, svo framarlega
þó, að byggingarefni og verka-
menn fáist og öllum opinberum
byggingum og iðnaðarhverfum
sé sleppt, gefur aðeins óljósa
hugmynd um hörmungará-
standið þar í landi. Það, sem
erlenda ferðamenn mun helzt
fýsa að sjá í Þýzkalandi, eru
rústirnar, en af þeim er nóg
alla leið frá Kiel suður til Mún
-chen. Þar er ekkert eftir af því
sem erlendir ferðamenn sótt
ust eftir að kynnast fyrir styrj
öldina. Engin gistihús eru í
landinu, engin samgöngutæki,
og |)egar þetta er ritað, er þar
ekki einu sinni um að ræða
neina tegund af póstþjónustu.
Sviss er eins og áður.
Sviss er að öllu leyti hið sama
og fyrir styrjöldina, en spurn
ingin er bara, hvort nokkur leið
er t. d. fyrir Ameríkumenn að
komast þangað. Vegna þess að
landið slapp algerlega við eyði
leggingu af völdum styrjaldar
innar og hefir samgöngukerfi
sem fær afl sitt frá rafmagni
e.n ekki kolum, er auðvelt að
I ferðast um landið. Auk þess
(Framhaldvl 4. síðu).
ARS HANSEN
Fast jbeir sóttu sjóinn I lsien.din.garl
hjarta, og mitt í þessu rauða hjarta, sem þakti alveg handar-
bakið, stóð stórum, svörtum bókstöfum:
MÍN
ELSKAÐA
KLARA
Þetta merki á handarbakið hafði hann fengið í Hamborg. Þeir I
Lúlli gengu á land eitt kvöld með fjögur hundruð þýzk mörk í
vösunum. Þeir vöknuðu á skipsfjöl morguninn eftir, en þá brá
svo kynlega við, að hvorugur þeirra gat hrært hægri handlegginn.
Þeir voru stokkbólgnir upp í handhol. Þeir mundu lítið af því,
sem gerzt hafði, og gátu ómögulega komið því fyrir sig, hvernig
ietta atvikaðist. En Lúlli hafði verið svo heppinn að fá bara skip |
með fullum seglum á handarbakið á sér.
Daginn eftir brúðkaupið sátu þeir Nikki og Lúlli tveir einir I
inni í stofu. Marta var frammi í eldhúsinu að matselda. Þá sagði |
Nikki við félaga sinn:
— Ég vil biðja þig að minnast eins, Lúllí — og því máttu ekki |
heldur gleyma.
Telpurnar sátu sín á hvoru hné hans.
— Hvað er það, sem ég má ekki gleyma?
— Þú verður að muna það, að framvegis ert það þú, sem ert I
huggari ekkjunnar. Það er þitt hlutverk, skilst mér. En ég verð
forsjá munaðarleysingjanna. Þetta skulu verða mín börn, og ef I
3ú vilt eiga einhver börn, verður þú að sjá fyrir því sjálfur — og j
iað hjálparlaust af minni hendi.
Jens Hartvik Lorentsen bjó i nágrenninu með konu sinni og |
barni, sem látið hafði verið heita í höfuðið á honum Kristófer
Kalvaag. Þau réðu sér ekki fyrir gleði yfir allri sinni heppni. Þór
var aftur á móti farinn heim til sín með diíruna sina. Hann gat
óskelfdur mætt öllum þeim yfirvöldum, sem þeir feðgarnir í
Kverkinni gátu átt von á að sjá framan í.
Enn var eitt heimili, þar sem hamingjan réði ríkjum óskorað j
lof sé farsællegri heimkomu „Noregs.“ Það var heimili Skols.
Kristófer var búinn að afhenda hlut Skols, kr. 1.407.87. Auk þess
hafði svo Klaus Andersen greitt konu hans átta hundruð krónur |
fyrir yrðlingana fjóra, sem þeg?,r voru komnir á leið til Hamborg-
ar.
Þegar kona Skols stakk upp á því að skipta þessum átta hundruð j
krónum jafnt á milli allra, sem á skútunni voru, sagði hann
Kristófer:
— Það veltur nú á völu, hvenær hann Skolur kemur heim, og |
iess vegna er bezt, að þú eigir þessa peninga óskerta.
Kristófer hallaði sér makindalega aftur á bak í legubekknum j
og reykti. Ofan á honum lá jólagjöfin frá konunni og krökkunum I
— hafði bara kostað átta krónur og fimmtíu aura. Þá var barið |
að dyrum og inn kom Hans D. Holst.
— Ég kem hingað til yðar, Kristófer, til þess að segja yður
frá því, að mig vantar mann á íshafsskútuna mína — „Rostung-
inn.“ Ég hefi hugsað mér að bjóða yður hana með svo sæmilegum
kjörum, að þér sjáið yður fært að ganga að þeim. Viljið þér kauþá |
„Rostunginn?"
Kristófer spratt á fætur og baðaði út báðum höndum. Og sem
igandi og skipstjóri „Rostungsins" var hann síðan tekinn með
fullri sæmd í hóp hinna full-viðurkenndu íshafsskipstjóra.
' ENDIR.
Jafnrétti stéttanna
(Framhald af 2. síðuj
fim'm manna ráð til eins árs i
ienn til að verðleggja landbún-
aðarafurðir. Af þessum tuttugu
og fimm mönnum skulu þó að-
3ins fimm taka sæti í verðlags-
ráðinu, hinir skulu ákveða!
skiptingu verðlagssvæða, verð-
jöfnunargjald og fleira. Mönn-
um hefir dottið í hug, að stjórn-
in með þessari skiptingu ráðsins
myndi ætla sér að hafa hönd í
bagga með þessu ráði, en þvi
hefir hún þó mótmælt. Hvers
vegna geta þá ekki þessir menn,
sem stjórnin'skipar, gert bænda-
stéttina að ríki i ríkinu, eins og
talsmenn stjórnarflokkanna
telja, að verðlagsnefnd stéttar-
félags bænda myndi gera þá?
Hefir stjórnin þetta liðléttari
mönnum á að skipa? Ég skal
ekki dæma um það.. Við skulum
því gera ráð fyrir að stjórnin og
stéttarfélagið hafi svipuðum
mönnum á að skipa, og hver
er þá munurinn? Hann ær sá,
að pólitískur ráðherra skal á
ári hverju velja 25 menn, sem
honum sýnist, til\að verðleggja
landbúnaðarvörur, og verður þvi
skipun ráðsins á hverjum tíma
þannig: Sé ráðherrann Sjálf-
stæðismaður verða fulltrúarnir
að mestu leyti Sjálfstæðismenn,
sé hann Framsóknarmaður
verða þeir að mestu leyti úr
þeim flokki. Og sama máli
gegndi með jafnaðarmenn og |
kommúnista. En verði nú stjórn-
arskipti oft á ári, hvernig fer
þá? munu sumir spyrja. Verður
þá ekki lögunum breytt, svo að
hver landbúnaðarráðherra fái |
að hafa þá ánægju að skipa
þetta landbúnaðarverðlagsráð ]
eftir sínum geðþótta? Er þetta
ekki afbragðs form? Fæst ekki
með þessu góð undirstaða að
býggja á? En hvernig er svo upp-
bygging stéttarfélagsins? Hún
er þannig, að hver einasti |
bóndi fær rétt til að velja
fulltrúa fyrir sitt búnaðar-
félag, fulltrúarnir innan
hverrar sýslu tvo úr sinum hópi |
til að sitja á fundum stéttar-
félagsins og þeir fulltrúar, er þar
mæta, veldu svo í verðlagsráðið.
Þarna þarf ekki að kjósa eftir
pólitískum línum, heldur eftir
hæfni mannanna og dugnaði á j
öðrum sviðum. Þetta er hin
eina rétta leið.
Ég heiti á ykkur, bændur,
hvar í flokki sem þið standið
stjórnmálalega, að styðja nú
hið unga stéttarfélag okkar.
Látum það ekki verða til að
veikja félagið, þótt nokkur
skoðanamunur hafi verið um,
hvort það skyldi starfa sem
sjálfstæð deild innan Búnaðar
félags íslands eða utan þess.
Um þetta grelða bændur at-
kvæði í vor, og þeim úrskurði
skulum við hlíta, og ég vona, aö
Samvinnuhagkerfið býður yður margs konar
möguleika til að veita nýju blóðí í æðar atvinnulífs-
ins í landlnu. Það er mun heilbrigðara en gamla
samkeppnislagið og miðar að bættri aðbúð almenn
ings.
Samband ísi samvinnuféÍaga
Byggingarráðstefnan 1946
Ákveðið er að halda byggingaráðstefnu í Reykjavik
fyrri hluta júnímánaðar n. k.
Fluttir verða fyrirlestrar um ýms mál varðandi bygg-
ingaiðnað og sýndar kvikmyndir.
Efnt verður til sýningar á uppdráttum og líkönum af
húsum, ýmiskonar byggingarefni, verksmiðjuiðnaði til
bygginga, áhöldum og byggingaiðnaðarvélum. Húsbún-
aði, eldhúsinnréttingum, eldhúsáhöldum, hreinlætis-
tækjum o. s. frv.
Húsameisturum, iðnaðar- og iðjurekendum og efnis-
sölum, er hér með boðin þátttaka í sýningunni sam-
kvæmt framangreindri upptalningu.
Þeir, sem taka vilja þátt i sýningu þessari, eru vin-
samlega beðnir að snúa sér til Gunnars Vagnssonar,
Kirkjuh>oli, sími 5363, kl. 10—12 daglega, og ræða við
hann um nánara fyrirkomulag, hvað óskað er að sýna,
hversu mikið o. s. frv.
FR4MKVÆMDARÁÐIÐ.
Tikynning
Frá og með 15. þessa mánaðar verða bifreiða-
stöðvarnar í Reykjavík opnar|sem hér segir:
Allar stöðvar opnar alla daga, nema laugardaga,
frá kl. 8—24, laugardaga frájkl. 8—1.
Ein stöð annast svo næturakstur eftir almenn-
an lokunartíma til kl. 4.
Reykjavík, 13. febrúar 1946.
Itifrciðastöðvarnar í Reykjavlk.
Sveinspróf
verða haldin hér í Reykjavík fyrri hluta marzmán-
aðar n. k. Umsóknir um próftöku skulu sendar for-
manni prófnefndar í viðkomandi iðngrein, fyrir 1.
marz n. k.
v
Lögreglustjóriim £ Reykjavík,
15. febrúar 1946.
þeir menn, sem nú skipa bún-
iðarráð (það er ríkisstjórnin
skipaði), eigi líka eftir að beita
kröftum sínum til að efla stétt-
irfélag bænda.
Hvað haldið þið, bændur góð-
ir og aðrir, er þessar línur les-
ið, að verkamennirnir í verka-
iýðsfélögunum hefðu gert, ef
þeim hefði verið boðið upp á
>ama og bændum, — ef atvinnu-
málaráðherra einhverrar ríkis-
stjórnar tilkynnti þeim, að hann
hefði ákveðið að skipa 25 manna
ráð, sem ákvæði kaup verka-
manna um land allt? Þetta væn
gert til þess, að verkamenn-
irnir með sín sterku félagssam-
íök gætu ekki gert verkamanna-
itéttina að ríki i ríkinu. Haldið
bið, að verkamenn leggðu niður
félög sín og gerðu sér boðskap
ráðherrans að góðu, þó að þess-
ir 25 menn í ráðinu væru verka-
menn? Nei, og aftur nei
slíkt. myndu verkamenn aldrei
sætta sig við.
Við bændur höfum ekki gert
annað en að mótmæla því rang-
læti, sem við höfum verið beitt-
ir. Við höfum heitið á þhigmenn
okkar að fella bráðabirgðalög
stjórnarinnar um verðlagningu
landbúnaðarafurða. En ekkert
hefir dugað. Hvað verður gert
iil hagsbóta fyrir islenzkan
landbúnað eftir næstu kosning-
ar, ef þeir menn, sem nú neit-
uðu að viðurkenna stéttarfélag
bænda réttan aðila um verð-
lagningu vöru sinnar, verða þar
í meirihluta?
En við munum ábyggilega
muna, hverjir greiddu atkvæði
á móti okkur. Atkvæði okkar við
næstu kosningar skulu aðeins
falla á þá frambjóðendur, sem
viðurkenna rétt okkar sem
stéttar, til jafns við aðrar stéttir,
hvar í flokki sem við erum nú.