Tíminn - 23.08.1946, Blaðsíða 3

152. blalS
TÍMINN, föstMdafglun 23. ágást 1946
3
Rit um Vestfirði
Vestfirðingafélagið i Reykja-
vik hefir hafizt handa um að
gefa út rit um átthaga félags-
manna sinna, Vestfirði. Eiga rit
þau að fjalla um náttúru, menn-
ingu og sögu Vestfjarða. Árni
Friðriksson fiskifræðingur og
Ólafur Lárusson prófessor eru
ritstjórar þessa verks.
Hér er stofnað til merkilegrar
bókmenntastarfsemi og munu
alir sem unna fróðleik um sögu
og náttúru lands og þjóðar
fagna því. Sérstaklega hlýtur
þetta þó að koma við okkur
Vestfirðinga sjálfa.
Félagið hefir ráðið Árna Frið-
riksson til að skrifa um dýralíf
Vestfjarða, Björn Guðmundsson
á Núpi héraðslýsingu, Ólaf Lár-
usson um landnám á Vestfjörð-
um, Jón Jóhannesson um Sturl-
ungaöldina þar vestra og Gils
Guðmundsson atvinnusögu
Vestfjarða.
Auk þess er ráðgert að gefa
út gamlar sýslu- og sóknalýs-
ingar, sem aldrei hafa á prent
komið.
Þá er að geta þess, að auk
þessara ráðagerða, er nú þegar
komið út fyrsta rit félagsins.
Það heitir Gróður, og er eftir
Steindór Steindórsson frá Hlöð-
um.
Þetta er snoturt kver, 92 bls.
prýtt nokkrum myndum og
kortum. Svo segir í formálan-
um:
„Má treysta því fyllilega, að
í riti þessu er. allt það, er vér
vitum nú bezt um gróður á Vest-
fjörðum."
Ég er ekki grasafræðingur og
því lítt umkominn að dæma
um þessa bók fræðilega. Þó
leynist mér ekki, að mín sveit
hefir verið illa könnuð, enda
getur höfundur þess ekki, að
neinn grasafræðingur hafi kom-
ið í Önundarfjörð, nema Stef-
án Stefánsson og Baldur John-
sen mjög lauslega. Virðist mér
á því yfirliti, sem Steindór gef-
ur um könnunarferðir um Vest-
fjarðakjálkann, að fleiri svæði
hafi orðið útundan.
Ég tel það tvímælalaust mið-
ur farið, að bók þessi er gefin út
án þess að afla frekari gagna.
Ég hygg, að vandalaust hefði
verið að fylla í ýmsar þær eyð-
datt mér allt i einu i hug vísu-
erindi eftir sænska stórskáldið
Verner von Heidenstam, og ég
svaraði bóndanum með að hafa
það yfir. En þar sem ég treysti
mér ekki til þess að snúa því svo
vel fari á íslenzku, læt ég mér
nægja að þýða innihaldið, sem
er á þessa leið:.Landið mitt er
þakið lyngi og grjóti, en á svo
fallegan hátt, að ég þarf ekki að
ljúga því, að steinarnir séu úr
gulli og perlum til þess að geta
elskað þá.
Ég mun lengi minnast svips
hins sænska bónda, er ég hafði
þulið þetta erindi. Hann roðn-
aði og bliknaði á víxl eins og
honum hefði verið gefið utan-
undir langt inn í sálina. En
þegar ég seinna fékk að vita,
að ég var staddur í ;>Nárke“,
heimabyggð skáldsins Verner
von Heidenstam, skildi ég betur
áhrifin af svari mínu. En því er
skemmst frá að segja, að þegar
bóndinn hafði jafnað sig, var
mér boðið inn i stofu, og meðan
ég sat þar að velreiddri máltíð,
fór hann út um allar trissur og
sótti nágrannafólk sitt. Fyrr en
varði var orðið troðfullt í stof-
unni, og nú varð ég að segja
fréttir frá íslandi. Þannig hélt
ég alveg óviðbúinn fyrsta fyrir-
lesturinn minn um ísland, og
þegar ég kvaddi bóndann, sagði
hann við mig: „Þér verðið að
ur, sem í bókinni er. Ættu menn
að treysta því, að hún væri ýt-
arleg, væri beinast að álykta, að
sumar þær sveitir, sem bezt eru
grónar, væru eyðilegar. En
sjálfsagt eru þær upplýsingar,
sem bókin gefur, ábyggilegar,
svo langt sem þær ná.
Þó að ég sé þunnur í grasa-
fræðinni lærði ég ungur að
þekkja hófsóley, hvítsmára og
snarrót í túninu heima. Ég veit
það með vissu, að það hefði ver-
ið hægt víða um Vestfirði að ná
til manna, sem þekkja margar
algengustu jurtir í nágrenni
sínu. Með því að gera það, hefði
bókin orðið fyllri og ýtarlegri.
En þó að eyður séu tilfinnan-
legar í þann fróðleik, sem bók
þessi veitir, er hér hafizt handa
um útgáfustarfsemi, sem von-
andi kemur til með að fylla með
sæmd margar eyður, sem nú eru
i raðir heimildarrita um íslenzk
fræði.
Halldór Kristjánsson.
HÉRAÐSMÓT
SKARPHÉÐINS
var háð að Þjórsártúni sunnu-
daginn 23. júní s. 1.
Keppendur voru 60 frá 11 fé-
lögum, og er það meiri þátttaka
en nokkru sinni áður.
Úrslit í einstökum greinum
urðu sem hér segir:
Hástökk:
Árni Guðmundsson, 164 m.,
U. M. F. Samhyggð.
Skúli Gunnlaugsson, 1.58 m.,
U. M. F. Hrunamanna.
Matthias Guðmundsson, 1.54
m., U. M. F. Selfoss.
Langstökk:
Þorbjörn Pétursson, 6.29 m.,
U. M. F. Laugdæla.
Jóhannes Guðmundsson, 6.24
m., U. M. F. Samhyggð.
Skúli Gunnlaugsson, 6.19 m.,
U. M. F. Hrunamanna.
Þrístökk:
Oddur Helgason, 13.30 m., U.
M. F. Selfoss.
(Framhald á 4. slðu).
fyrirgefa, að við þekkjum svo
lítið til íslands hér. En þér ætt-
uð að fræða fleiri um landið
yðar, því ég heyri, að ísiand er
ekki aðeins föðurland yðar,
heldur líka óskalandið fjar-
læga.“
Nú veit ég ekki, hvort það voru
þessi orð, sem urðu þess
valdandi, að ég byrjaði á fyrir-
lestrum um ísland, en að
minnsta kosti fann ég og skildi
að slíkrar starfsemi væri þörf, því
að hugmyndir manna um ísland
hjá nágrannaþjóðum vorum
virtust mér harla fáránlegar á
mörgum sviðum. Til að byrja
með var það meira af vilja en
getu að ég tók mér þessháttar
starf á hendur. Ég var svo fá-
tækur, að ég gat ekki ferðast
öðruvísi en á hjólhesti, og ég
gat ekki keypt mér filmu eða
skuggamyndavél til að sýna fall-
egar og fullkomnar myndir frá
landinu. En smám saman rættist
úr þessu, og þegar ég fór heim
í vor, hafði ég flutt fyrirlestra
um ísland í meira en 600 þorp-
um og bæjum í Danmörku og
Svíþjóð, þó einkum Danmörku.
Það skeði ekki sjaldan, þegar ég
sýndi myndir að heiman, að ein-
hver meðal áheyrendanna lét
upphátt undrun sína í ljós yfir
stórfelldleik og fegurð landsins.
Og stundum voru landar við-
(Framhald á 4. síOu).
HANS MARTIN:
SKIN OG SKÚRIR
Wijdeveld gat ekki sofnað .... Hettý og Sjoerd. Dóttir hans
ljómaði bókstaflega af hamingju — hann hefir aldrei fyrr séð
hana slíka.
Þannig geta allir hlutir snúizt á betra veg — þannig geta
gamlar vonir vaknað til lífs á ný og öðlast fyllingu.
Hann hefir séð börnin sín \faxa upp hvert af öðru — séð þau
leitast við að höndla hamingjuna eftir hinum ólíkustu leiðum
— séð sum þeirra bíða skipbrot á smánarlegum villigötum. En
hann getur einnig glaðzt yfirs því, að önnur hafa leitað í rétta
átt og fundið það, sem þau kepptu eftir. Og hann getur verið
rólegur — þau ganga gæfuveg — þau munu ekki missa úr greip-
um sér þá lífshamingju, sem þau hafa öðlazt.
*
Lestin brunar áfram i næturmyrkrinu .... Luxemburg — Metz
— Strassburg .... Wijdeveld hvílir í mjórri rekkju í svefnvagn-
inum .... Það logar ljós í klefa hans — skyldi hann koma á
vettvang i tæka tíð? Spurningin brennur í huga hans.
Hann fékk í gær símskeyti frá Lugano: „Madame Wijde-
\ e 1 d gravement malade pheumonie — Gar-
otti médeci n.“
Lúsía er nú orðin fimmtíu og þriggja ára gömul — hjartað
hefir alltaf verið fremur veilt .... Ef hún deyr ....
Ef til vill er það sælla fyrir hana að deyja en lifa. Hún er
orðin svo beisk í lund í seinni tíð. Bréfin frá henni eru lítið ann-
að en ásakanir og kvartanir. Hún talar um, að hún sé orðin
gömul og ljót, kvíði komandi dögum, enginn reyni að létta henni
byrðína, sem hún ber.
Wijdeveld sezt upp í rekkjunni. Klukkan er sex að morgni.
Hann á enn tólf klukkustunda ferðalag fyrir höndum.
Einu sinni hefir hann farið þessa leið áður við áþekkar kring-
úmstæður — þegar Karel dó. Einu sinni áður hefir hann þeyst
svona áfram nótt og dag til þess að lina sorg hennar og þjáningu
.... En árangurslaust í það sinn — hvað verður nú?
Hann leggst út af aftur, dapur í huga \... Lestin brunar á-
fram í náttmyrkrinu.
Höfum fyrirlljggjandl hinar ágætu
SYLVIA
skilvindur
I eftirtöldum stærðum:
65 litra
100 —
185
Samband ísi. samvinnufélaga
William T. Stead:
Bláa eyjan
Reynsla nýliða handan við tjaldið er komin út í
annarri útgáfu.
Kabloona
livíti maðurinn.
4=
Bifreið — til gistihússins — fljótt.
„Það er konan mín — frú Wijdeveld.“
„Mig tekur það sárt .... í morgun klukkan sex. En ég skal
vísa yður leiðina ...
Inn í lyftuna — inn í herbergi hennar. Þar liggur Lúsia —
dauðableik, hrukkótt og gamalleg — með hendurnar krosslagðir
á brjóstinu.
„Ég skal láta lækninn koma til yðar ....“ Hurðinni er hall-
að að stöfum, hægt og gætilega ....
*
Hin heimsfræga ferðasaga mannfræðingsins
Contran de Ponchins, á að vera til hjá öllum bóka-
mönnum.
Kvendáðir
bókin, sem eiginmaðurinn sendir konunni sinni í
sumarbústaðinn.
Fæst hjá bóksölum.
Þetta er ekki Lúsía, sem hann sér fyrir sér — ekki glæsikon-
an, sem hann hefir unnað og þráð — fögur, tíguleg, stolt. Hann
sér tæpast votta fyrir fyrirmennskubragnum, sem einkenndi
hana. Hér sér hann aðeins gamla konu með beiskjudrætti í
stirðnuðu og innföllnu andlitinu.
Úti á götunni dunar fótatak vegfarenda, bifreið öskrar, og það
ýlfrar í sporvagni. Svo verður hljótt aftur .... Hann horfir á
hina látnu konu, sem hann hefir ekki séð árum saman — hend-
urnar eru krosslagðar, og hárið er þó fagurgreitt .... Allt i einu
eru dyrnar opnaðar.
„Garotti læknir .... Því miður komið þér of seint. Frúin svaf
mjög vært í gær, en þegar hún vaknaði, skrifaði hún bréf til yð-
ar — og bað mig að fá yður það. Undir morguninn gaf hún upp
öndina.“
Wijdeveld rífur í skyndi upp bréfið, sem læknirinn réttir honum.
Það var skrifað með blýanti — vart læsilegt.
„Wijdeveld. — Ég skrifa þetta bréf til vonar og vara — ef ég
skyldi deyja. Ég sálast hér ein og yfirgefin — hér um bil jafn fá-
tæk og ég var í æsku. Börnin skrifa mér aldrei — ekki einu sinni
Maríanna .... Karel er dáinn .... Ég vil ógjarna, að mín hinzta
kveðja til þín verði ásakanir — en ég vil, að þú skiljir það, að ég
hefi verið beitt órétti í lífinu. Allt hefir brugðizt mér — og ég er
fegin, að þessu er bráðum lokið ....
Lúsía van Aeften der Haer.“
Hann er hugsi, þegar hann brýtur bréfið saman og stingur því
í vasa sinn. Svona ósanngjörn gat hún þá verið fram á síðustu
stund.
„Já, læknir — jarðarförin. Eigum við ekki að tala um hana
einhvers staðar annars staðar?“
*
Jólin fara í hönd — jól með sama svipmóti og siðustu ellefu
árin. Það standa blóm á skrifborðinu hans í skrifstofunni í
Rotterdam. Ilminn leggur um allt herbergið ....
„Jæja — klukkan er orðin ellefu, og nú hættum við vinnu.
Látið starfsfólkið vita, að nú megi það fara heim. Og flýtið ykk-
ur nú. Ég hefi beðið Jakob að koma hingað með bifreiðina —
svo sækjum við konur ykkar og höldum beina leið heim ....
Við Maríönnu tölum við klukkan nákvæmlega tvö“.
*
Villidýrin öskra úti í frumskóginum. Annars er þögn og myrk-
ur i hinu seiðmagnaða hitabeltislandi. Þjónustufólkið gengur
hljóðlega um marmaragólf hallarinnar.
„Finnst þér ekki hálfkalt, Maríanna? Það hefir rignt svo mik-
ið. Eigum við ekki að kveikja á arninum?1
„Jú — gerðu það, Jules. Og viltu ekki p a i t? Eða þá eitt
glas af ávaxtavíni? Þú hefir átt svo annríkt í dag — þú hlýtur
að vera sárþreyttur."
„jú — ávaxtavín, það vil ég gjarna.“ Og hann klappar sam-
an höndunum. Þannig er kallað á þjóninn.
„Opinn arinn — austur í Indíum. Það verðum við að segja
pabba.“
bóraétgAfa
gibjOas ó. gi bjOassoaar.
• »0—inirMMn— u—in — „ smnmm u — n — n —»n — miim u — u — uu — u — o — u^u —
Orðsending
Ég hefi nokkra stóra og trausta vörubíla í flutningum
milli Reykjavíkur og þeirra kaupstaða landsins og héraða,
sem eru í góðu vegasambandi.
Afgreiðslu bílanna annast, fyrir mína hönd, Bifreiða-
stöð íslands, simi 1540 (þrjár línur).
Reykjavik, 22. ágúst 1946.
G. S. Ilofdal.
TÍMANN
vantar unglinga
til að bera út blaðið í eftirtalin liverfl:
/ } ;
Lindargötu
ÞÍUjt(liOÍli»tl‘MtÍ
Afgreiðsla Tímans
Simi 2823. Lindargötu 9A.
ÚTBREIÐIÐ TÍMANN