Tíminn - 19.12.1946, Page 1

RIT8TJÓR1:
ÞÓRARINN ÞÓRARINBSON
Cjtgepandt :
FRAMSÓKN ARFLOKKTTRINN
Slmar 33Í3 og 4371
PRENTSNHÐJAN EDDA h.l
30. árg.
Reykjavík, fimmtudaginn 19. des. 1946
RXTSTJÓRASKRIF8TOFDR
EDE 'JI' '81. LtcH jpCtu 9 A
Slmar 235S og 4371
AFGREIÐSliA, CNNHEIMTA
OG AUGLÝSINGA3KKTF8TO F.1
EDDUHÚSI, Líiíd&rvötu S A
Siml 232S
334. blað
ERLENT YFIRLIT:
Hafa Rússar breytt um stefnu
í utanríkismálum?
Fullyrðingar, sem teknar eru með varfærni.
Það, sem er einna mest rætt í heimsblöðunum eftir nýlokið
þing sameinuðu þjóðanna og utanríkismálaráðherrafundinn í
New York, eru tilslakanir þær, sem Rússar virðast hafa gert á
ýmsum sviðum.Fljótt á litið, mætti ’/alda, að Rússar hefðu breytt
verulega um stefnu í utanríkismálum, en yfirleitt er þó fullyrð-
ingum um það telftð með mikilli varfærni.
Tilslakanir þær, sem Rússar
gerðu á utanríkismálafundinum,
snerta einkum Triestemálið og
Dónármálið. Þar féllu Rússar
frá kröfum, sem þeir höfðu
haldið fast fram, og gengu mjög
til samkomulags við vestur-
veldin. Á þingi sameinuðu þjóð-
anna voru þó frávik þeirra frá
fyrri stefnu öllu meira áberandi,
þar sem þeir áttu frumkvæði að
tillögunni um alþjóðlega af-
vopnun og sérstaka eftirlits-
nefnd, sem fengi vald til að
fylgjast með þvi, að þjóðirnar
framfylgdu afvopnunarreglun-
um. Hingað til hafa Rússar
snúist öndverðir gegn tillögum
• um slíkt eftirlit, þegar Banda-
ríkjamenn hafa sett það að skil-
yrði fyrir því, að þéir opinber-
uðu leyndardóminn um fram-
leiðslu atomspi’engjunnar.
Það hefir einnig vakið mikla
athygli í þessu sambandi, að
Rússar hafa nýlega minnkað
setulið sitt í Þýzkalandi veru-
lega, aukið pappírsskammtinn
til andstöðublaða kommúnista
þar, falið ýmsum andkommún-
istum veigamikil embætti og
dregið verulega úr ýmsu eftir-
liti, t. d. varðandi samgöngur
milli hernámssvæðanna.
Ef allt væri með felldu, mætti
telja þetta merki um breytta
utanríkisstefnu Rússa. Þeir,
sem vilja hins vegar taka slík-
um fullyrðingum með varfærni,
benda m. a. á eftirfarandi:
1. Tilslakanir þær, sem Rúss-
ar hafa gert, eru enn sem kom-
ið er, fyrst og fremst á papp-
írnum. Það markar t. d. ekkei’t
um raunverulega afstöðu þeirra
til afvopnunarmálanna, þótt
þeir hafi verið samþykktir til-
lögunni, er þing sameinuðu
þjóðanna samþykkti. í tillög-
unni er eiginlega ekkert sagt til
um, hvernig afvopnunin skuli
framkvæmd. Öryggisráðinu er
ætlað að ganga frá reglunum
um það. Það sést fyrst, þegar
þar að kemur, hvort Rússum er
alvara eða ekki.
2. Bandamenn voru búnir að
gera .svo miklar tilslakanir, að
Rússar urðu að sýna einhverja
tilhliðrunarsemi. Þær tilslak-
anir, sem þeir gerðu nú, eru að-
eins smávægilegar í samanburði
við það, sem hinir eru búnir að
gera.
3. Rússar hafa fundið, að þeir
voru að skapa sér miklar óvin-
sældir með kröfuhörku sinni og
óbilgirni. Þeir hafa því talið
hyggilegra að sýna nokkra
undanlátssemi. Frh. á 4. s
//
Fjallamenn
\\
Viðtal við höfundliiii, Guðmund Einarssou
frá Miðdal.
Eitt höfuðritið, sem komið hefir út nú fyrir jólin, er Fjalla-
menn eftir Guðmund Einarsson frá Miðdal. Er það mikii bók og
glæsileg, prýdd hundruðum ljósmynda og mynda af teikning-
um og málverkum. Átti tíðindamaður Tímans tal við Guðmund
af tilefni útkomu þessarar bókar.
— Bókin hefir inni afc halda
flest, sem ég hefi að segja um
okkar fagra land og um slóðir
hinna fornxi Væringja, sagði
Guðmundur. í haust eru liðin
þrjátíu ár síðan ég byrjaði að
ferðast á eigin spýtur. 1916 yfir-
gaf ég heiðabrúnir æskustöðv-
anna, en hafði þá ferðast tvö
ár á vegum ungmennafélags-
stjórnarinnar viða um land. Það
álít ég minn bezta skóla — að
ferðast til þess að vinna hug-
sjónum fylgi.
Lífið hefir verið viðburðaríkt
þessi þrjátíu ár. En hins vegar
verð ég að viðurkenna, að út-
þráin hefir verið óstýrilát og
gefið lítinn tíma til starfa. Þessa
þrjá úratugi hefi ég átt marga
góða félaga. Við vorum sex
Fjallamenn, sem byrjuðu í upp-
hafi. Nú skipta þeir hundruðum,
félagar mínir, heima og erlendis.
Bókin Fjallamenn er þeim til-
einkuð.
Nokkrir þessara félagá^minna
eru farnir förina miklu, þótt
aldrei hafi hent slys meðal fé-
laga minna öll þessi ár.
21 ár ferðaðist ég um ísland
á slóðum útilegumannanna og
um jöklana, en níu ár hefi ég
kannað slóðir Væringjanna og
klifið Alpana.
Bók þessi, sem ég tileinka fé-
lögum mínum, Fjallamönnum,
er til orðin af sjálfsdáðum. Á
ferðum minum, en þó einkum á
veturna, hafði ég gaman af að
rifja upp ferðalögin. Þannig
hafði safnazt bunki af handrit
um í skrifborðsskúffu mína, og
stundum hafði ég birt eitt og
annað í blöðum og tímaritum.
Það var fyrst á stríðsárunum,
að mér datt í hug að flokka
þetta og hreinskrifa það skársta.
Á stríðsárunum átti ég bágt með
að ferðast — átti erfitt með að
láta aðkomumenn ráða ferðum
mínum, en verra þó að ferðast
með vegabréf í mínu eigin
landi.
Það varð mér þess vegna af
þreying að rifja upp þrjátíu
ára ferðir. En ég leyfi mér að
halda því fram, að við, sem
höfum ferðast um landið í ald-
arfjórðung, höfum notið hinn-
ar upprunalegu ferðagleði. Einn-
ig er ég sannfærður um, að við
megum ekki láta vélarnar ógilda
hlutverk hestsins í ferðalögum
Við verðum að byggja ferða-
menningu okkar á þeim grund-
velli — skapa ferðamannaleiðir
með bílabrautum og flugvöllum
en sjaldséðustu staðina skoðum
við af hestbaki eða þá gang
andi. Við eigum ekki að byggja
fjallahótel handa slæpingjum
heldur fjallaskála handa ferða-
fólki.
Island skipaði sér ekki í sveit með neinu
stórveldanna á þingi sameinuðu þjóðanna
Ólafur Jóhannesson segir
fréttir af störfum þingsins
Fulltniar Islamls á þing'i Sameinuðu þjóðanna
Fulltrúar Islands á þingi Sameinuðu þjóðanna, talið frá vinstri: Thor
Thors sendiherra í Washington, Finnur Jónsson ráðherra, Bjarni Bene-
diktsson borgarstjóri og Ólafur Jóhannesson lögfræðingur.
Kariakór Reykjavíkur kominii lieim
Kórinn hélt 56 samsöngva fyrir
nær 100 þúsund áheyrendum
För kórsiais hefir orðið g'óð laiidkynniug.
Karlakór Reykjavíkur kom heim í gær með tveimur flugvél-
um frá Ameríku, eftir mikla sigurför um Bandaríkin. Hefir för
kórsins orðið' landi og þjóð til hins mesta sóma og er þýðingar-
mikil landkynning. Tíðindamaður blaðsins átti í gær stutt við-
tal við Svein Björnsson, formann kórsins, sem þátt tók í förinni.
Fulltrúar íslands, er sátu allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna
i New York, komu heim í gærmorgun, með sömu flugvélum og
Karlakór Reykjavíkur. Tíðindamaður Tímans hitti Ólaf Jó-
hannesson lögfræðing að máli í gær og spurði frétta af þinginu,
cn hann var, eins og kunnugt er, einn af fjórum fulltrúum ís-
iands á þinginu.
Kórinn kom á Keflavíkurflug-
völlinn kl. 7,30 í gærmorgunn
eftir 12 stunda flug frá New
York, að frádreginni töf á Ný-
fundnalandi. Ferðin gekk eins
og bezt verður á kosið og komu
allir kórmennirnir heim í einu,
nema Stefán Islandi, sem flaug
beint til Kaupmannahafnar um
Skotland, og Jón Sigurbjörns-
son, sem vai'ð eftir vestra og
ætlar að leggja þar stund á leik-
listarnám.
Alls ferðaðist kórinn 21 þús.
km. um Bandaríkin í þifreið.
Hafði kórinn alltaf sömu þif-
reiðina, sem var stór og góð og
rúmaði alla söngmennina og
farangur þeirra. Alls söng kór-
inn fyrir 96500 áheyrendum í 54
borgum. Samsöngvarnir voru þó
samtals 56. Fyrsti samsöngurinn
var í Newton 7. október, en sá
síðasti í New York 15. þ. m.
Kórnum var alls staðar ákaf-
lega vel tekið og sátu þeir fé-
lagarnir veizlur og samkvæmi
þriðja hvern dag, eða samtals
18. Alls staðar var vart við mik-
inn áhuga fyrir íslandi og ís-
Síld í Kollafirði
Mikillar síldar hefir orðið vart
í Kollafirði og fékk einn bátur
héðan úr bænum rúml. 50 tunn-
ur síldar í fyrradag.
Báturinn sem fékk þessa síld
var íslendingur, og fékk hann
hana í fjögur net. Voru þau
lögð í ‘fyrrakvöld, ásamt 6 öðr-
um netum, en þau rifnuðu öll
vegna þess hve síldin var mikil.
Taldi skipstjórinn, að hann
myndi hafa fengið 250—300
tunnur ef netin hefðu ekki
rifnað.
Síldin, sem veiddist, var falleg
og var hún látin í frystihús Ág.
Flygerings í Hafnarfirði.
lenzkum efnum og er enginn i
vafa um það, að fö.r kórsins hafi
verið hin þýðingarmesta land-
kynning. Blaðadómar voru yfir-
leitt mjög lofsamlegir um söng
kórsins, einsöngvarana og söng-
stjórn Sigurðar Þórðarsonar.
Hefir kórinn með sér hátt á
annað hundrað blaðaummæli um
söng kórsins.
Söngmennirnir stóðu sig allir
mjög prýðilega og kom vai’la
fyrir að menn gætu ekki tekið
þátt í samsöng, vegna forfalla.
Fararstjóri kói’sins var Þórhall-
ur Ásgeirsson og róma kórmenn
mjög fararstjórn hans.
Lokun fyrirtækja
Verzlanir, bankar, rakarastof-
ur og hárgreiðslustofur verða
opin, sem hér segir, til jóla:
Verzlanir: Ijaugardaginn 21.
des: opið til kl. 22 (áður alltaf
til 24). Mánudaginn 23. des.
(Þorláksmessa): opið til kl. 24.
Þriðjudaginn 24. des. (Aðfanga-
dagur): opið til kl. 13 (áður til
kl. 16).
Rakarastofur: Laugardaginn
21. des.: opið til kl. 21. Þorláks-
messu: opið til kl. 21 (áður allt-
af til 23). Aðfangadag: opið til
kl. 15 (áður alltaf til 16). Börn
ekki afgreidd síðustu þrjá dag-
ana.
HáiTgreiðslustofur: Föstudag
20. des.: opið til kl. 20. Laugar-
dag 21. des.: opið til kl. 21. Þor-
láksmessu: opið til kl. 24. Að-
fangadag: opið til kl. 13.
Bankarnir: Þorláksmessu I op-
ið til kl. 16. Aðfangadag: oplð
til kl. 12.
Eftir það lokað til föstudags
27. desember.
Islenzku fulltrúarnir fóru héð-
an flugleiðis til New Yoi’k 6.
nóv., en þar var fyrir Thor Thors
sendihei’ra og tók á móti hinum
þremur fulltrúum að heiman,
þeim Ólafi Jóhannessyni, Bjarna
Benediktssyni borgarstjói’a og
Finni Jónssyni ráðherra.
Daginn eftir að fulltrúarnir
komu til New York var inntaka
íslands og tveggja annarra
ríkja, Svíþjóðar og Afghanistan,
samþykkt á þingi Bandalagsins,
en varð þó ekki að veruleika fyrr
en ísland hafði undirritað sátt-
mála Sameinuðu þjóðanna, en
það gerðist 19. nóv. Þá var ís-
landi og hinum tveimur ríkjun-
um veitt formlega innganga í
bandalagið við hátiðlega athöfn,
er fram fór á þinginu. Thor
Thors, formaður íslenzku sendi-
nefndarinnar, hélt þá ræðu
fyrir hönd íslendinga. Að þeirri
ræðu lokinni voru islenzku full-
trúarnir leiddir til sæta sinna á
þinginu og fáni íslands dreginn
að hún, meðal fána hinna Sam-
einuðu þjóða.
Þann tíma, sem leið frá því
að fulltrúarnir komu til New
York óg gengið var frá inntöku
íslands, notuðu þeir til að und-
irþúa störf sín á þinginu og
kynna sér starfshætti og fyrir-
komulag þingsins.
Þegar ísland, Svíþjóð og Afg-
hanistan voru tekin inn í
bandalagið, hélt Spaak, forseti
þingsins, ræðu, þar sem hann
minntist íslendinga hlýlega.
Benti hann á það og lagði á-
hei’zlu á, að inntökubeiðnir
allra þessara þjóða hefði verið
samþykktár samhljóða af öllum
þeim aðilum, er fjölluðu um
inntökubeiðnirnar. Spaak benti
líka á það, að þessi ríki væru
þekkt að friðarvilja sínum og
traustbyggðu lýðræðisskipu-
lagi. Hann taldi inntöku þess-
ara ríkja merkan þátt í sögu
bandalagsins. Margir fulltrú-
anna töluðu við þetta tækifæri
og minntust íslands hlýlega.
Störfum þingsins er þannig
háttað, að það starfar einkum
í sex nefndum og á hver þjóð
fulltrúa í öllum nefndunum. En
nefndirnar eru: stjórnmála- og
öryggisnefnd, fjárhags- og við-
jskiptanefn(d, félags- og mann-
i úðarmálanefnd, verndargæzlu-
jnefnd, fjármálanefnd, sem fjall-
1 ar um fjármál bandalagsins, og
loks laganefnd. Tókxi íslenzku
fulltrúarnir þátt í störfum allra
þessara nefnda, nema vernd-
argæzlunefndarinnar, þar sem
þau mál, er hún fjallar um,
skipta ekki íslendinga.
Ólafur tók það greinilega
fram, að allir íslenzku fulltrú-
arnir hefðu verið sammála um,
hvernig greiða ætti atkvæði í
hinum einstöku deilumálum
þingsins. ísland var í hópi
þeirra þjóða, sem greiddu at-
kvæði eftir því, sem málefni
stóðu til, án tillits til þess,
hvort Bretar og Bandaríkja-
menn eða Rússar sóttu málið
eða voru á móti. Annars voru fá-
einar þjóðir, sem alltaf greiddu
(Framhald á 4. síðu)
Ólafur Thors tek-
að sér stjórnar-
myndun
Sú tilkynning- var birt í út-
varpi og blöðum í gær, að Ólaf-
ur Thors hefði orðið við þeim
tilmælum forseta Islands að
reyna að mynda nýja stjórn.
Hefir forsetinn snúið sér til
Ólafs, sem formanns stærsta
þingflokksins.
Ólafur Thórs neitaði að verða
við sams konar tilmæium for-
setans í hanst. I>á vildn sósíal-
istar ekki heyra hann né sjá.
Hann missti samt ekki vonina,
og fékk forseta til að skipa
tólfmannanefndina, er sitja
skyldi að störfum meðan verið
væri að srettast við sósíalista.
Jafnframt sá hann um, ásamt
hægrikrötum, að enginn ár-
angur yrði af störfum nefndar-
innar. Þar scm Ólafur tekur nú
að sér stjórnarmyndun, virðist
líklegt, að hann hafi fengið
sósíalista til að fara aftur í
stjórn með sér. Reynslan mun
leiða í ljós, hvorir hafi unnið
meira til sáttanna.
Svo er að sjá í Þjóðviljanum
í gær, að sósíalistar þykist hafa
öll ráð Ólafs í hendi sér pg geta
sett honum kostina, því að þeir
kalla hann þar enn landráða-
mann og öðrum álíka nöfnum.
Bændur fá ullina
greidda fyrir 31. jan.
næstkomandi
Þrír flokkar sammála
í fj/irvcitiiigaiiefnd.
Snemma á þessu þingi fluttu
fimm þingmenn, Steingrímur
Steinþórsson, Páll Zóphóníasson,
Pétur Ottesen, Jón Sigurðsson
og Halldór Ásgrímsson, þingsá-
lykstunartillögu í sameinuðu
þingi þes^efnis, að ríkisstjórn-
inni verði falið að kaupa óselda
ull frá árunum 1943, 1944 og
1945 því verði.að bændur fái sex-
mannanefndarverðið fyrir hana,
en það var kr. 8.50 fyrir hvert
kg. af hreinni ull. í tillögunni
var ennfremur lagt til að bænd-
ur fengju allt andvirðið fyrir
ullarframleiðslu þessara ára
greitt fyrir áramót.
Tillaga þessi hefir undanfarið
verið til athugunar í fjárveit-
inganefnd og hefir nú meiri-
hluti hennar skilað áliti. Legg-
ur hann til, að tillagan verði
samþykkt með þeirri breytingu,
að bændum verði greitt ullar-
verðið fyrir 31. jan. næsta ár.
í áliti meirihlutans segir, að
nú sé búið að selja meginhluta
þessarra ullarbirgða- fyrir verð,
sem mun svara til sexmanna-
nefndarverðsins. Halli ríkissjóðs
(Framhald á 4. síSu)