Tíminn - 06.07.1948, Qupperneq 4

TÍMINN, þriéjudajiun 6. 3ÚlilM8<.;.,utu .;im, * --«! x'MS
146. blað
:j:
Hvar eru burðarásarnir?
Utvarpið og blöðin birtu
nýlega fregn frá ríkisstjórn-
inni þess efnis, að henni
hefði borizt vitneskja um
það, að inneignir íslenzkra
eínstaklinga og félaga í
- Bandaríkjunum hefðu num-
ið um 26 millj. króna 30. júní
1947.
Jafnframt var þess getið í
skýrslu ríkisstjórnarinnar, að
erfiðlega kynni að ganga að
hafa upp á sundurliðun á
því, hverjir væru eigendur
þessara fjármuna, en ríkis-
' ktjórnin mundi gera allt sem
'tinnt væri, til þess að komast
fyrir það.
, Já, sannarlega skulum við,
,^m vonum og óskum, að nú-
y$candi ríkisstjórn megi sem
r >bezt farnast að bæta úr axar-
sköftum fyrirrennara sinna á
: ráðherrastólunum, vona það,
að þún sýni hina fyllstu rögg
-í þessu máli og sleppi þar eng
um möguleikum til að kom-
ast að sem gleggstri niður-
stöðu. Því bæði er það, að á
mælikvarða okkar íslendinga
-er hér um allverulega fjár-
hæð að ræða, og auk þess er
sá verknaður, sem hér um
ræðir, slíkur, að á honum ber
?kki að taka með neinum
vettlingatökum.
Þó að ekki sé hægt að nefna
nöfn neinna vissra manna í
sambandi við eignarrétt þess
,ara fjármuna, getur þó hver
sagt sér það sjálfur, að mest-
ur hluti þessa fjár hlýtur að
vera eign vissrar stéttar í
þjóðfélaginu," hinna nýríku
stórgróðamanna og braskara,
er á undanförnum árum hafa
rakað saman og safnað stór-
fé, og haft aðstöðu til að
flytja það úr landinu.
Og um ástæðurnar til þess,
að umræddir fjármunir ís-
lendinga og ef til vill meira
er geymt vestur í Bandaríkj-
unum, en ekki í íslenzkum
peninga- eða lánstofnunum,
þarf enginn að spyrja. Það
fé er þangað komið, að mestu
leyti, til þess að koma því und
an lögboðnum sköttum og á-
lögum þjóðfélagsins.
Um þessa skýrslu ríkis-
stjórnarinnar má það segja,
að hún hafi engar nýjungar
haft að flytja, heldur aðeins
verið staðfesting á því, sem
í hámælum hefir verið um
ailt land á síðustu missirum,
að ýmsir gróðamenn lands-
ins hafi reynt eftir megni að
kbma verulegum fjárhæðum
af eignum sínum út úr land-
inu. Og þó að þessi orðróm-
ur hafi á máli forsvars-
manna fjárplógsmennskunn-
ar verið sagður lýgi, illgirni
og ofsóknir, hefir alþjóð vit-
áír, að þau illyrði voru ekki
_annað en staðleysur og vand-
ræðavörn þeirra mánna, er
tekið höfðu að sér að verja
það, sem illt var og óverj-
andi.
En þar sem með skýrslu-
gjöf ríkisstjórnarinnar hefur
nú fengizt opinber staðfest-
íng á því, að þessi orðrómur
væri réttur, er hollt fyrir al-
menning að láta hugann
nema staðar við þann þegn-
skáp, sem að baki umrædds
verknaðar liggur, og athuga
hann nánar.
Þegar þjónustulið stórgróða
valdsins hefir uppi áróður
sinn í ræðu eða riti, er þunga
miðjan í rökfærslum þess
jafnan sú, að það sé hin fjar-
stæðasta falsspámennska
áð vilja í nokkru skerða hár
Eftir Kmaí Þorsteinsson frá Úlfsstöðum.
á höfði fésýslumannanna, ó-
skert athafnafrelsi til einka-
gróða og bættra einstaklings
hagsmuna sé hyrningar-
steinninn undir almennings-
heill og velferð þjóðarheild-
arinnár og fjáraflamennirnir
séu ,.máttarstólpar þjóðfé-
lagsins“ og styrkustu burðar-
ásar. Ójá, svo er nú það. En
hvernig líta nú þessar rök-
semdir út í ljósi þeirra stað-
reynda, sem umrædd skýrsla
ríkisstjórnarinnar ber með
sér?
Ætli mönnum kunni ekki
að sýnast, að allkynlegir séu
þeir máttarstólpar, er krefj-
ast forréttindaaðstöðu til að
raka saman einkagróða á
kostnað almennings í land-
inu, og flytja svo þann gróða
burtu til þess að sleppa und-
an að greiða af honum lög-
ákveðnar kvaðir eins og aðr-
ir þegnar þjóðfélagsins? Og
skyldi ekki ýmsum hugsandi
mönnum verða á að efast um,
að velferð almennings sé bezt
tryggð með skattsviknum
milljónagróða, sem falinn er
í öðrum álfum og heimshlut-
um? Og hversu mundi fara
um heill þess þjóðfélags, sem
hvergi ætti innan sinna vé-
banda stærri eða göfugri
þegnskap en þann, er lýsir
sér í feluleik síngjörnustu
auðjöfra, með sína fjármuni?
Það er hætt við, að þegar far
ið er að athuga dýrðaróð mál
svara stóreignavaldsins um
húsbændur sína, út frá þess-
um sjónarmiðum, þá láti
hann æði hjáróma í eyrum
þeirra manna, sem vilja
hugsa um skilja.
Það er hætt við, að þeim
borgurum, er ætíð hafa talið
rétt fram til skatts og gjalda
allar sínar tekjur og eignir,
kunni að sýnast, að ef til vill
séu þeir ekki máttarminni
burðarásar síns þjóðfélags,
heldur en fjárplógsmennirn-
ir, sem af sveita annarra hafa
rakað saman milljónagróða,
til þess svo að skjóta honum
út fyrir landsteinana undan
klóm stjórnarvalda og skatt-
heimtumanna. Það segir gam
alt orðtak, að fátt sé svo illt,
að ekki megi eitthvað gott
af því hljótast.
Þjóðin hefir nú fengið
nokkra vitneskju um burt-
flutning stórgróðavaldsins á
fjármunum sínum úr landi,
og eru þó sennilega ekki öll
kurl þar til grafar komin enn.
Slíkur verknaður er til tjóns
fyrir ríkið, auk þess sem
hann skapar það ranglæti
meðal þegnanna um greiðslu
skatta og útgjalda, sem ekki
á að þola refsingalaust f
(Framhald á 6. siðu).
Gleymast nú feðra gömul mið
Utanbæjarkona, scm hér er á
ferð, kom inn til mín núna fyrir
helgina, til að vekja athygli mína
á því, að'í tiltekinni verzlun hér í
bænum fengjust nú lítil kaffi-
kanna, rjómakanna, sykurkar og
tvenn bollapör fyrir eitt þúsund og
níu krónur. Þótti henni þetta að
vonum merki!egur hlutur, þegar
hörgull er á leirvörum og öðrum
nauðsynjum til hversdagslegustu
j hluta. Henni fannst þetta líka
vera allt annað en heppileg með-
t ferð á hinum takmarkaða og tor-
j fengna erlenda gjaldeyri.
Ekki rengdi cg konuna, en mér
var forvitni á að fá að sjá svo
dýrlega gripi, og fór ég því í verzl-
un þessa að skoða. Ég vissi ekki
hvort mér byðust mörg slík tæki-
færi síðar. Þetta voru líka allra
snotrustu gripir, og þarna var sitt-
hvað fleira skemmtilegt. Þar voru
t. d. svokölluð mokkapör, en það
eru dvergvaxin bollapör, sem kost-
uðu eitt hundrað sjötíu og fjórar
krónur og áttatíu og fimm aura.
Þau voru, eins og pörin, sem kon-
an sagði mér frá, úr postulíni með
„egta gyllingu," allt „handunnið."
Svo fengust þarna líka súpuboliar,
en það eru litlar skálar, svipaðar
og kaffibolli á hæð, með tveimur
hönkum utan á, og fylgir undir-
skál hverri. Þetta kostaði nokkuð
á tólfta hundraö króna fyrir sex
manns.
Ég spurði búðarstúlluina hvort
þetta væri nýlega komið. Hún
sagði, að það væri búið áð vera
dálítið. Þetta væri skömmtun og
því væri það lítið keypt. — Ekki
stóð svo sem á öðru. —
Auk þessara muna var þarna
gnægð ýmislegra skrautskála úr
gleri, af þeirri gerð, að til einskis
verða notaðar nema horfa á, og
A síðari árum hefir til-
færsla fóljcsins í landinu orð-
ið mikil, og að vonum vakið
ugg hjá mörgum um að ekki
væru allir þeir staðir nægj-
anlega lífrænir, sem fólkið
flyttist til.
Á sama tíma hefir fækkað
svo í sumum héruðum, að það
má heita að við auðn liggi
og afkomumöguleikarnir
vegna fólksfæðarinnar verða
erfiðari frá degi til dags fyrir
það fólk, sem enn er þar
eftir.
Blómlegir útgerðarstaðir á
mælikvarða fyrri tíma hafa
hrörnað eða lagzt niður og
landsfræg fiskimið eru ekki
nýtt, nema að litlu leyti, þá
frá fjarlægum stöðum.
f þessu sambandi verður
ekki komizt hjá að minnast
á Snæfellsnes framanvert,
sem til forna var sá staður,
sem ekki aðeins fóstraði það
fólk sem þar bjó, heldur var
þangað fjölsótt til fanga úr
fjarlægum landshlutum
vegna hinna dýrmætu fiski-
miöa, sem' liggja út frá því.
Nú hefir fólki fækkað á
síðustu árum á þessum slóð-
um vegna þess, að ekki hafa
verið sköpuð þau skilyrði í
landi, sem nútíma skip og út-
gerð krefst.
Þó á þetta pláss enn unga
dugandi sjómenn, en þeir
hafa því miður orðið að flýja
í fósturfaðm fjarlægra ver-
stöðva, og þaðan tíðum kom-
ist á átthagamiðin, sem liggja
skammt fyrir framan dyr
heimila þeirra.
Rætt hefir nú verið á síð-
ustu tímum um höfn í Rifi
á Snæfellsnesi og sennilegt
er af^ innan skamms verði
hafnar þar framkvæmdir.
Sömuleiðis hafa komið fram
eindregnar óskir um vegagerð
af þjóðvegi að sunnan fram-
an Jökuls til Rifs.
Mætti það verða til þess,
að um leið og það væri nauð-
synleg samgöngubót við
væntanlega höfn í Rifi, Sand
og fleiri staði, þá gerði það
hinar ýmsu fögru og góðu
jarðir, sem á þessu svæði, í
Staðarsveit og víðar, eru í
eyði, byggilegar, og þar risu
að nýju blómleg bú.
Þessi mál eru því þau stór-
mál sem fólkið, sem svæðið
byggir, má ekki missa sjón-
ar á.
Því það er það, sem undir
öllum kringumstæðum verður
að hafa forgöngu þeirra.
Þess vegna, hvort þú ert
karl eða kona og, hvar í
flokki sem þú stendur, þá eru
þetta þín mál, af því þetta
eru velferðarmál þjóðar þinn
ar.
Við viljum auka öryggi sjó-
mannanna sem sigla við nes-
ið okkar.
Við viljum byggja höfn í
Rifi og senda þaðan táp-
mikla sjómenn á nýjum og
góðum skipum tií að ljúka
upp þeirri gullkistu, sem for-
feður vorir fundu og mátu
en verið hefir lokuð um
stund.
Ágúst Jónsson,
Ingjaldshóli.
gleðja augað. Kostuðu þær í kring-
um 500 krónur hver. En ekki kann
ég að- lýsa þessu nánar, svo að
gagn sé að.
Það er skiljanlegt, að fólk hafi
gaman af fallegum leikföngum og
glingri, og er það mál út af fyrir
sig. Hitt þykir ekki gott, að láta
glingrið glepja sig, þegar nauð-
’■ synjar skortir á heimilunum. Mér
. sýndist, að vörurnar í hillum og á
, borðum þessarar einu búðarliolu,
myndu kosta eins mikið og efni í
gott og vandað hús og auðvitað
veit ég minnst um það, hvað kanrt
að vera geymt í kössum og bíða
' eftir því að komast í búðirnar. En
; svo mikið er víst, að glingurvörur
(fást jafnan og margar verzlanir
j eru reknar með þær einar, svo að
; eitthvað virðist seljast, því að
pannars myndu þessar stofnanir
smám saman týna tölunni.
Nú þarf ekki að spyrja að því,
að fólkiö vildi alménnt miklu held-
j ur fá góðar, látlausar og vandaðar
i hversdagsvörur, ef það mætti ráöa.
Sömuleiðis er okkur alltaf sagt, að
; yfirvöldin séu að reyna að tryggja
j þeim vörum forgangsrétt í inn-
, ílutningnum. Hvernig stendur þá
j á þessu?
j Eru verzlanirnar svona sólgnar í
þennan innflutning, að þær noti
leyfi fyrir leirvörum fyrir hand-
máluðu postulíni, þar sem litil
bollapör kosta 175 kr. hvert?
Eða er þeim blátt áfram veitt
leyfi fyrir þessum sérstaka inn-
flutningi?
Almenningur telur, að hér sé
j unnið trúnaðarbrot við land og
! þjóð,' og hann vill gjarnan vita
■ hvort það er verzlunarstéttin eða
j innflutningsyfirvöldin, sem þar eru
sek.
Pétur IandshornasirkiH.

Þökkum innilega auðsýnda samúð við ándlát og
jarðarför föður okkar, tengdaföður og afa,
Jéscjís Eggertssoiiar
frá Vörðufelii.
Börn, tengdabörn og barnabörn.
Innilegt þakklæti til þeirra, er glöddu mig með
heimsóknum og heillaskeytum, sem og gjöfum til okk-
ar hjóna á sjötugsafmæli mínu 21. þ. m. Gangi þeim
allt til gæfu og blessunar.
Kaldrananesi 29. júní 1948.
Matth. Helgason.
iiniiiiiiiiiii»i»|iiiiiiiiiiiiiiimiiiniim»iii*inminiiiimii«Hniiiiiiiniiii»iii»iiiiniiiiiiHiiiiiii«iii*iiiuiii«ii«iiiiHii»in*
1 AUGLÝSING |
| um hámarksverð |
Hámarksverð á cítrónum er fyrst um sinn sem hér |
| segir:
í smásölu kr. 5.10 pr. kg. 1
Söluskattur er innifalinn í veröinu.
Verðið er miðað við Reykjavík, annarsstaöar má í
| bæta við sannanlegum flutningskostnaði.
Auglýsing um hámarksverð á cítrónum dags. 21. §
| apríl 1948 er hér með numin úr gildi.
Reykjavík, 5. júlí 1948.
Verðlagsstjórinn.
8 I S
•NmHMramHniimHiHiuiuniitiiiiiHMiiiiiiiiiimiiHHHiiiiiiHiHiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiniiiuiiiiniiiiiiimmiMaNNimiH