Tíminn - 11.08.1948, Blaðsíða 4

TÍMINN, miðvikudaginn 11. ágúst 1948.
175. blað
Mörg fögur fyrirheit voru
bæjarbúum gefin við síðustu
bæjarstjórnarkosningar. Ekki
hvað sízt á sviði húsnæðis-
málanna.
Það má teljast tímabært að
taka nokkuð til athugunar á
hvern hátt méirihluti bæjar-
stjórnarinnar hefir unnið fyr
ir bæjarbúa að því að leysa
húsnæðisvandræðin. Bærinn
hefir' látið byggja allmargar
íbúðir í stórum sambygging-
um við Skúlagötu og Löngu-
hlíð.
Það laglega hefir forráða-
mönnum bæjarins tekizt, að
byggingar þessar eru a. m. k.
% dýrari en sambærilegar
byggingar er byggingarfélög
hafa byggt, og allt að helm-
ingi dýrari en einstaka mönn
um hefir tekizt að byggja fyr-
ir, á sama tíma.
Samkvæmt þeim upplýsing
um sem nú eru fram komnar
kostar hver teningsmeter í
húsunum við Skúlagötu kr.
473.00 og í húsunum við
Lönguhlíð og Miklubraut kr.
445.00.
Sambærileg hús, sem Bygg
ingarfélag verkamanna í
Reykjavík hefir byggt, kosta
kr. 333.00 hver teningsmeter
og hjá Byggingarfélagi al-
þýðu í Hafnarfirði hefir ten- 1
ingsmeterinn kostað kr.
345.00,
Það er einnig kunnugt, að
í hinni stóru sambyggingu
Eskihlíð 16, sem byggð er á
svipuðum tímum og * þessi
hús, kostaði hver teningsmet
er eigi meira en kr. 320.00.
íbúðirnar í Eskihlíð 16 eru
sízt minna vandaðar en bæj-
arbyggingítfnar og um margt
sennilega betri til afnota.
Sama má segja um verka-
mannabústaðina.
Vitað er, að einstaklingar
hafa á þessum árum byggt á-
gæt íbúðarhús, sem eigi hafa
kostað meira en 250.00—
270.00 kr. hver teningsmeter,
þó vinna þeirra sjálfra sé aö
fullu reiknuð.
Teijniistofa landbúnaðar-
ins telur, að hús sem byggð
voru 1947 í sveitum landsins
og hafa öll nýtízku þægindi
hafi eigi kostað iheira að
jafnaði en kr. 220.00—230.00
hver teningsmeter. Aðeins
tvö hús eru talin hafa farið
upp í kr. 300.00 hver tenings-
meter.
Það má segja, að Reykvík-
ingar séu þolinmóðir, ef
þeim finnst ekki nóg komið
fyrir þá af stjórn Sjálfstæðis
flokksins á bænum, a. m. k.
þeim hluta þeirra, sem þarf
að leigja eða kaupa húsnæði.
Það getur hver maður sagt
sér sjálfur, hvernig eftirliti
og vinnubrögðum, hefir verið
háttað við þessar byggingár
sem kosta Y^—Yz meira en
sambærilegar byggingar ein-
staklinga og félaga sem
byggja á sama tíma. Þó má
ætla að bærinn hefði getað
gert betri innkaup á efni en
einstaklingar. En ekki bólar
á því að bæjarstjórnin sjái
neitt bogið við þetta, eða
telji ástæðu til að athuga
þetta neitt frekar. Óneitan-
lega væti gaman að sjá bygg-
ingareikningana og bera þá
saman við byggingareikn-
inga annarra.
Hvernig skyldi bændum
Eftir Hunnes Pálsson frá tJndirfelli.
landsins ganga búskapurinn,
ef 3 herbergi og eldhús í hús-
um þeirra þyrftu að kosta 180
þúsund krónur. Þar sem ekk-
ert sveitabýli kemst af með
minna en 4 herbergi og eld-
hús auk mikilia geymslna.
Eða hvernig ætli að smáút-
gerðarmenn og verkamenn í
kauptúnum út um land gætu
lifað í þetta dýru húsnæði.
En ef betur er að gáð, þá
blæðir allri þjóðinni fyrir það
hneiksli, sem hér hefir þróast
undir handarjaðri bæjar-
stjórnar Reykjavíkur og fyr-
ir atbeina hennar. Að því
mun vikið síðar. Skúlagötu-
íbúðirnar voru leigðar út en
Lönguhlíðarhúsin eru aug-
lýst til sölu.
Kjörin sem bærin býður
upp á er: að borga út 70 þús.
og greiða svo að auki mán-
aðariega sem svarar hárri
húsaleigu, eða kr. 780.00 á
mánuöi í 10 ár, en úr því sem
nemur hæfilegri-leigu í næstu
40 ár.
Tæplega munu efnaminni
borgarar bæjarins geta sætt
þessum kjörum, og er því
hætt við, að fólkið sem fékk
loforð um bættan hag og
bjartara húsnæði við sein-
ustu bæjarstjórnarkosningar.
Megi áfram hýrast í bröggum
og kjöllurum.
En það verða aðrir menn,
sem græða á húsbygginga-
hneyksli bæjarins.
Á síðustu verðbólgu árum
hefir sá atvinnuvegur að
byggja og selja hús í Reykja-
vík, verið einn sá álitlegasti.
Það er vitaö, að ýmsir at-
orkusamir og hyggnir fjár-
plógsmenn, hafa grætt milj-
ónir á slíkum framkvæmd-
um. Þó hafa þeir allir selt
mun ódýrara, en bærinn telur
sig þurfa að selja þriggja her
bergja íbúðir. Hjá sumum
byggingarfélögunum voru
þriggja herbergja íbúðir
seldar s.l. ár fyrir 50—60 þús.
kr. lægra en bærinn selur nú.
Þó var ætlað, að þeir, sem
seldu, græddu a. m. k. 35—45
þús. kr. á hverri íbúð. Reykja
víkurbúar mega því áreiðan-
lega biðja guð að forða sér
frá byggingaframkvæmdum
bæjarstjórnarinnar, þegar
einstakir fjárplógsmenn geta
boðið þeim upp á Yí betri
kjör.
Það má fullyrða, að bygg-
ingabrask bæjarstjórnarinn-
ar hækkar allt húsaverð í
bænum í stórum stíl, og um
leið alla húsaleigu.
Borgarstjóri Reykjavíkur
getur tæpast horft með vel-
þóknun yfir það, sem hann
heíir gert, og þótt það harla
gott, nema hann sé að yfir-
lögðu ráði að hjálpa þeim
mönnum, sem byggja hús til
að selja þau eða leigja.
En hvar liggur hundurinn
grafinn?
Sjálfstæðisflokkurinn hefir
lengi legið undir þeim grun,
að hann væri tæki nokkurra
ríkustu manna landsins, til
þess að hjálpa þeim til að
græða meira. Þeir menn, sem
á stríðsárunum og síðar,
lögðu það fyrir sig að byggja
hús og selja„ eða braska með
gömul hús.hafa sízt verið eft-
. irbátar hinna margumtöluðu
j heildsala, í því, að rista breið
an þveng af hrygglengju ná-
; unga síns í peningalegu til-
liti, og sennilega hafa öngvir
| menn grætt eins mikið og
1 húsabraskarar, og öngvir
| aukið eins á dýrtíðina.
Þessum mönnum hjálpar
. bæjarstjórnin dyggilega á
tvennan hátt.
í fyrsta lagi með því að
'gera byggingar sínar Yí dýr-
' ari, en það dýrasta sem ein-
í staklingar hafa byggt og selt,
og gera því einstökum húsa-
bröskurum hægra um vik að
; græöa meira, en þeir hafa
nokkru sinn getað gert hing-
að til. í öðru lagi hefir bæj-
I arstjórnin með byggingar-
' framkvæmdum sínum lagt
| eins þungt lóð og hún getur,
j á þá metaskál, er sanna á, að
framkvæmdir þess opinbera
hljóti alltaf vera dýrari en
'einstaklinganna.
t Með öðrum orðum: Henni
I hefir tekizt að sanna með
I byggingabraski sínu, að það
er Ya verra að láta bæjarfélag
ið byggja, en einstaka gróða-
menn, og það þó þeir fái að
græða á byggii^gum sínum
: eins og þeir hafa samvizku
til. Slíkt verður að teljast
j heppilegt fyrir vissa tegund
, manna.
| En hvað hugsa aumingja
þj óðnýtingarflokkarnir ?
Ef dæma á eftir framferði
kommaleiðtoganna síðustu
! ár, má ætla, að þeir brosi í
kampinn c£ hugsi að það sé
bezt allt sem vitlausast í
borgaralegu þjóðfélagi.
Ætla má, að Aiþýðuflokks-
leiðtogunum líði ekki vel, en
þeir þurfa að sýna stóra
bróður þclinmæði og lang-
lundargeð.
Eitt er þó alltaf víst í þessu
máli, og það ér það, að þess-
ar síðustu framkvæmdir
bæjarstjórnar Reykjavíkur
hækka allt húsaverð og alla
húsaleigu frá því sem veriö
hefir, og gera mun verra að
ráðast aö verðbólgudraugn-
um. Ráðleysi bæjarstjórnar
Reykjavíkur og gróðafíkn
þeirra, er nota flokkinn sem
tæki, til að græða meira, á-
samt hóflausri og hlífðar-
lausri baráttu upplausnar-
aflanna til að gera allt at-
vinnulíf óstarfhæft, hefir
komið atvinnulífi þjóðarinn-
ar í það horf að gefa þarf
með flestri framleiðslu lands
manna, og til þess verður rík-
issjóður að verja tugum milj-
óna. Enginn vafi er á því,
að dýrtíðin í Reykjavík veld-
ur aukinni dýrtíð á öllú
landinu.
Reykjavík er þannig sett,
að hún sýgur til sín arðinn af
striti allra landsbúa. Bæði í
gegnum verzlunina, opinbera
starfsemi, skóla og fjárflutn-
ing ut»n úr byggðum lands-
ins.
Fjárplógsmenn og fagfélög
með bæjarstjórn í broddi fylk
ingar hafa orsakað það, að
mikill hluti Reykvíkinga verð
ur að láta Ys—Ys af öllum
tekjum sínum í húsaleigu.
Launastéttirnar hafa lítt
reynt önnur ráð gegn arðráni
(Framhald á 6. siðuj.
I>aö rignir. Eftir mai'gra daga
þurrk er loks komiS regn. Við er-
um vanari öðru en því, að mæðast
yfir því, að sólin skíni og ekki
komi dropi úr lofti. Þær eru svo
fáar sólskinsstundirnar okkar og
rigningardagarnir eru svo rnargir,
gráir og drúpandi. En hóf er bezt
að hafa í allan máta og þurrkdag- j
arnir gæt'u líka orðið gráir og ,
þreytandi hér í Reykjavik.
Rykið er þreytandi. Og þaö virð- !
ist alltaf geta orðið meira og meira
eftir því, sem þurrkarnir ganga
, lengur.
j Ég' átti leið um Noröurmýrina
nýlega. Ég var að virð'a fyrir mér ,
gróðurinn í görðunum. Þykkt ryk- ;
| lag sat á öllum trjágreinum og
blöðum. Og sums staðar voru blöð- j
1 in orðin svört á röndunum, farin
að visna upp og skrælna. Það er ,
I hryggðarmynd að horfa á þetta. j
i En það er eins og djúpur rakur j
| jarðvegur mýrarinnar dugi ekki j
j til að bjarga trjánum og veita
j þeim lífsþrótt til að vérjast ryki
götunnar. Og eftir- að hafa athugaö ,
þetta og annað eins, þykir okkur j
eðlilegt að taka undir hið forn- ,
kveðna, þegar gróðrarskúrinn fell- j
ur og svalandi, mildir clropar skola ,
j rykinu af grænum blööunum: —
' Þá lét drottinn koma regn.
i
j Það hefir verið góð hcyskapartíð
um land allt undanfarið. Þ:ð þykir j
æskilegt við heyskapinn að hafa1
i sólríkt sumar. Það er alltaf gaman '
að vinna í góðu veðri og auk þess,!
er þurrkurinn alltaf lreppilegur, j
að minnsta kosti að vissu marki.
£n fjölmargir bændur vilja samt
hafa rigningu með annan tímann.
j Ráektaða landið er svo lítið ennþá
' hjá mörgum bóndanum, að honum
I veitir ekki af að fá fulla sprettu
af því tvis.var á sumri, ef hey-
skapurinn á að ganga æskiiega og
búskapurinn að ganga skemmtilega.
En ti' .þess að það geti orðið þarf
að hafa sprettutíð alit sumarið eða
að minnsta kosti að því marki,
aö jörð og gras skrælni ekki. Því
er langt í frá, að því sé illa tekið
í sveitum, þó að rigni dag og dag
og við vonurn að þetta verði ekki
nema skapleg gróðrarskúr í þetta
sin'n, rétt til að binda rykiö' á
götunum og svala gróðri í görðum
og túnum.
Skólagarðana viö Lönguhlíð ætt
uð þið að sjá. Ég heí ekki kynnt
mér þá neitt umfram, sem aðrir
blaðalesendur hafa gert, en svo
gekk ég þar framhjá núna á sunnu
daginn. Þaö er fallegt að líta yfir
beðin með kálinu og blómunum.
Þau eru vel hirt og skemmtilega.
Svo er allstór jaröeplaakur, sem
líka er fallcgur að sjá.
Það er ástæða ti! að fagna þess-
ari nýbreytni. Ég er viss um. að
þetta er þáttur, scm á eítir aö
verða merkilegur liður í uppeidis-
starfi skólanna í Reykjavík. Og
þó að þetta sé aöeins lítilfjörleg
byrjun, sem nær aðeins til fárra
barna hefir það löngum sýnt sig
aö mjór er mikils vísir, og svo
mun líka veröa liér. En til aö
vísa ykkur á það sem fal'egt er
og ástæða til að' gleðja sig við
vildi ég segja ykkur frá þéssu.
Svo veit ég líka, að ef þið skoðið
þennan stað og kynnist starfinu
þar, hlýtur þaö að flýta fyrir
æskilegri þróun og meiri fram-
kvæmdum í málinu. Og það er
önnur hliðin og þó í samræmi við
hina fyrri, því að við munum öll
gleðjast yfir vexti og viðgangi þess
arar starfsemi al'lrar.
Pétim landshornasirkill
• i -r Höfum venjulega úrval af
I karlmannafötum úr sterkum
■ íslenzkum efnum.
frá
Bergstaðastræti 28.
Sími 6465.
Augiýsið í S ÍMANUM