Tíminn - 20.07.1949, Blaðsíða 4

4
TÍMINN, miðvikudaginn 20. júlí 1949
151. blað
BÓLSTAÐUR VOR
índvérski skáldspekingur-
nn B.'N. Tagore segir ein-
ivers staðar: „Það er grasið
íein gerir jörðina góða heim
:íö sækja.“
/íerkilegt - að hann skyldi
íkkí heldur nefna gullið, gim-
steina eða perlur, eða aðra
nalma, kolin, olíuna eða skóg
nn, sem svo margt og mikils-
/ert byggist á, sem hæst ber
ippi nútíðarmenninguna og
nenftirnir geta ekki án verið.
sei, ekkert af þessu heldur
iinmitt grasið — grasið, sem
-prettur svo hljóðlega að að-
■nns guðirnir heyra það.
En grasið er líka yndislegt
jg mjúkt. Það lætur lítið yfir
iér, en er þó ýtið og kemur sér
vxða fyrir. Ætli margir, sem
jkipt hafa á grasi og grjóti,
haíi i raun og veru veitt því
ithvgli, hve munurinn er mik
• 11 og gagnger?
En við lifum ekki á brauði
einu saman, og ekki á tómu
írasi. Ætli mannkynið hafi þó
íkki lengst ævi sinnar lifað
.nestmegnis á grasi, bæði
neint og óbeint?
Lerigi vel var fæði og klæði
tnannkynsins eingöngu gras-
ætur, grasið lagði þannig til
efhi í mat mannsbarnsins, og
nuöir og ull grasætanna urðu
tííni í klæði og jafnvel þak yf-
.r höfuðið: tjöldin, flókatjöld
og skinntjöld. Bein og horn
uröu verkfæri ýms, vopn og
nöld.
ávona er grasið þýðingar-
nikið, og svona margt eigum
uð því að þakka.
Og enn í dag er grasið mik-
tlsverður milliliður milli hinn-
.rr svokölluðu dauðu náttúru
jg mannsins, og jafnvel eru
nennirnir nú að komast á það
stig að neyta grassins milla-
.iðalaust. Hver veit hve langt
/íð komumst á þeirri braut?
Blaðgræna grassins og ann-
arra jurta, bindur sólarljósið,
jg flytur nokkuð af þeirri ó-
hemju orku, sem sólin býr yf-
r, til jarðarinnar. Sólin er
.no.ðir lífsins á jörðunni, og
græna blaðfruman er tengi-
hðurinn, naflastrengurinn.
Einn mikilsverðasti milli-
uðurinn milli grassins og
: nannsins er sauökindin.
ílýrin er að vísu fóstran,
sem ekki má gleyma, en ekki
nafa not eða samskipti manna
jg nautkindarinnar verið svo
íhargþætt hér á landi, að veru
æg spor hafi skilið eftir í skap
löfn og þjóðarsál.
Hesturinn var að vísu þarf-
astí þjónninn á vissan hátt, og
þjóöinni nátengdur og ómiss-
:-,ndi. Og víst er um það, að
þeir sem voru fæddir til að
skilja og meta hesta, áttu þar
konungsríki og konungdóm,
sem ekki varð af þeim tekinn.
En þetta varð ekki allra. Marg
r voru utan við þennan unaðs
heim. Þeir létu hestinn að vísu
þræla fyrir sig, en leyniþráð-
:mn, sem tengdi mann og hest,
vantaði. Nokkru öðru máli
gegndi um sauðkindina. Hún
var að vissu leyti allra. Lömb-
:tn vóru öllum yndi og eftir-
læti. Þau og vorið sjálft voru
Li.ppistaðan í fagnaði þjóðar-
innar, sem þýddi ham vetrar-
:ins, er hlaðist hafði utan um
tnuna mannsins í skammdeg-
:inui
Eínn góður höfuðstaðarbúi,
sagði við mig fyrir skömmu:
„Ef íslendingar slíta samband
sitt við sauðkindina, held ég
að.þéir bíði tjón á sálu sinni.“
.Eftlrtektarverð orð, fannst
Efíir Jóhaames Davíðss®ii, Hjaröai’dal
mér. En ég hefi nú ævinlega
haft svo mikið yndi af sauðfé.
En eru nú þetta staölausir
stafir?
Kaj Munk segir: „Allir, sem
eitthvaö hefir orðið úr, hér í
Danmörku, hafa byrjað sern
smalar á Jótlandsheiöum.“
í.heilagri ritningu, er mik-
ið talað um hjörð og hirða.
Þeir voru margir merkilegir
menn, og eflaust hafa margir
þeir, sem lengst kornust meðal
Gyðinga, verið hjarðmenn eða
smalar í æsku, fleiri en Davíð
konungur.
Margir fegurstu staðir í
Nýjatestamentinu víkja að
hjarðmennsku, og hinar dá-
samlegustu líkingar og áhrifa
mestu siðaprédikanir eru það-
an runnar.
Hugtakið Guðslamb er al-
heimstákn hins saklausa og
góða, þess góða máttar, sem
að lokum verður þess megn-
ugur að útrýma hinu illa úr
mannlífinu, gera jörðina aö
paradís og mennina hamingju
sama.
En hverfum nú heim til okk
ar eigin lands og þjóðar. Hvað
hefir mjúka og græna grasið
og sauðkindin verið fyrir
þessa þjóð?
Ég segi: snarasti þátturinn
í líftaug okkar, sbr. orðtakið:
sveltur sauðlaust bú.
Frá sauðkindinni höfum við
þegið hin kostamestu næring-
arefni og hið’ mesta hnossgæti
vort, sauökjötið og sauöamjólk
ina, og hinn „hvíta mat“ sem
úr henni var unninn: smjör,
skyr og osta, sem allt er þrung
ið orkugefandi lífefnum.
Ekki má gleyma ullinni, sem
hefir skjólfatað þjóðina. Fata
efni, sem er svo ágætt og hent
ugt í íslenzku veðráttufari, að
betra verður ekki kosið.
Og ullin hefir í tvennum
skilningi vermt þjóðina, bæöi
þegar hún var orðin að klæð-
um, og meðan hún var unnin,
og er það ekki siður mikils-
vert.
Starf og vinna og starfs- og
vinnugleðin er enn hin sann-
asta og drýgsta auös- og ham-
ingjuuppspretta, sem þekkist
í mannheimum. Sú gleði, er
starfið veitir, er ósvikul og
bregst ekki, og öllum tiltæk,
sem heilan hafa huga og hönd
og verkefni.
Það er ósannað ennþá, að
nokkurt gerfiefni geti leyst
vinnuna af hólmi, og fært
mönnum sanna lífshamingju
eða þroska. Hversu mörg kerfi
iþrótta, lista eða skemmtana,
sem upp verða fundin, þá er
ég sannfærður um, að þau eru
aðeins góð til uppfyllingar og
tilbreytni, en ekki sem aðal-
uppistaða athafnalífs vors. Og
þess vegna er það háskaleg
villukenning, að vinnan, eða
efnislegt.starf, sé böl og þrælk
un, sem mannkynið þurfi að
losna við, en láta í þess stað
dauðar vélar vinna allt fyrir
sig.
Merkur enskur vísindamað-
ur hefir nýlega sagt, að líkam-
leg vinna sé hverjum manni
nauðsynleg til menntunar og
andlegs þroska. Þetta er skilj-
anlegt. Maðurinn hefir bæði
líkama og sál, hann verður því
að njóta bæði líkamlegrar og
andlegrar áreynslu til þrosk-
unar og fullkomnunar.
Er nokkurt verk í rauninni
andlaust?
Öll verk, sem vel eru af
hendi leýst, eru listaverk,
hvort sem um er að ræða al-
gengustu þj ónustustörf, eða
skapandi verk.
Viö getum verið sammála
um þaö, að sauðkindin ís-
lenzka, hafi lagt þjóðínni til
margs konar efni og verkefni,
bæði til lífs og þroska, skjóls
og gleði, og tækja, sem voru
nauðsynleg í lífsbaráttu þjóö-
arinnar. Mætti rita heila bók
um allt þaö, sem íslendingar
hafa þegið af sauðkindinni,
allt frá loöbandshempunni
prestsins, sjóstakksins og húð
arúlpunnar, til tólgar kertis-
ins á altarinu og völunnar og
leggsins í gullaskjóöu barns-
ins.
Sögn er til um Odd biskup
Einarsson, er eitt sinn var á
ferð með sveinum sínum. Iiló
hann þá upp úr þurru og sagði
yið svein sinn: „Á ég að segja
þér Fúsi, hvað konuefmð þitt
er að aðhafast núna.“
Sigfús, sveinninn, sem til
var talað, og síðar varð prest-
ur á Fljótsdalshéraði, kvað
óvíst aö sér yrði konu auðið.
Jú, biskupinn var nú ekki í
neinum vafa um það. „Hún er
að hlaupa við lömb á stekk
austur í Bót, og hefir ekki
stutt á milli sporanna.1
Þau hlaup voru þreytt á
hverju byggöu bóli á landinu,
allt frá .landnámstíð, er Gull-
þórir tók hnet-taflið gull- og
silfurbúna, af konum þeim, er
rændu grákollóttu gimbrar-
lömbunum og huðnukiðun-
um úr stekknum á Þórisstöð-
um, og fram á okkar daga,
sem nú erum miðaldra.
Þessa þáttar í búnaðarsög-
unni sjást enn menjar á
hverju byggðu- og eyðibóli,
þar sem vallgrónu stekkjar-
tóftirnar eru.
Þar við stekkinn hefir
margt manns- og konuefniö,
líkt og Guðrún í Bót, æft sig
undir Marabonhlaup lífs síns.
Og þó að enginn viti nú, hverj
ir eða hverjar settu þar met,
þá hefir þjóðin notið, og við
njótum enn í dag, verðlaun-
anna, sem unnin voru, þ. e.
orkunnar úr lífs- og gleðilind-
inni, sem rann frá ásauðnum
og litlu lömbunum, sem hlaup
in voru uppi og sigruð af
hlaupagörpunum.
:k
Vorið er vona- og óskastund
íslendingsins. Engin þjóð á
meir undir vorinu en okkar.
Engin önnur þjóð á sérstakan
dag, sem helgaður er komu
vors og sumars. Hér valt það
á svo miklu, að vorið kæmi og
að vorhugurinn vaknaði, að
þjóðin hafði ekki ráð á að
bíöa eftir ytri kennimerkjum
vorsins: að blöðin tækju út að
springa eða vorveðrið kæmi.
Vetur konungur vill stundum
halda velli á vor fram. Þá er
gott að eiga Hörpu, sem hægt
er að hlakka til, og hún færir
þó venjulega fylling vonanna.
Lömb og blóm, grænt og
mjúkt gras, blár himinn og
bjartur sær, það er vorið.
Yfirseta ánna og ljósastörf
um burðartímann, voru ung-
um og eldri fagnaðar- og un-
aöaruppspretta', jafnvel í
blautum mýrum og krapa-
veðri.
Hjáseta lambanna vor og
haust, kenndi unglingunum
að elska hjörðina og landið,
lífið og verksvið þess.
(Fraviliald á 6. síðu).
Nú er Starkaður gamli aftur
kominn úr bænum og' enginn
veit, hvaö orðiö er af Dísu. Það
var með hana eins og vindinn
hans Ásgeirs, sem enginn vissi
hvaðan kom og hvert fór.
Starkaðar gamla er hins vegar
von aftur, en meðan hann verð-
ur fjarverandi, verður heimilið
húsbóndalaust og sennilega
stjórnlítið. Líklegast verður
þetta húsbóndamál helzt leyst
þannig, að einn hlaupi í skarðið
í dag og annar á moi'gun.
í sambandi við þetta hús-
bóndamál, er ekki úr vegi að
vekja athygli á því, að það virð-
ist nú mjög fara í vöxt, að
menn vilja ekki takast ýms á-
byrgðarstörf á hendur, heldur
kjósa fremur að vera undirtyll-
ur. Augljóst dæmi um þetta er
hinn síframlengdi umsóknar-
frestur um skólastjórastöðuna
við Skógaskólana. Kannske er
þetta heldur ekki óeðlilegt, því
að ábyrgðarstörfin eru ekki svo
mikið betur launuð en undir-
tyllustörfin, að menn þyki á-
byrgðin og erfiðið, sem fylgir
henni, tilvinnandi fyrir örlítin
launamun. Það er t. d. ekki sá
munur á launum skólastjóra og
kennai'a, að eðlilegt sé, að menn
sækist fremur eftir því fyrr-
nefnda, þegar því fylgir meiri á-
byrgð og miklu meira umstang.
Svo ætla cg að venda mínu
kvæði i kross og minnast örlítið
á heimsókn verkamannaforingj-
anna norrænu, sem hér eru
staddir nú í einskonar heimboði
Alþýðufl. Eiginlega er það ekki
til annars en að vekja athygli á
því, að stundum er gott aö vita
ekki sannleikann. Eða ætla, að
hinum norrænu gestum okkar
liði vel, ef þeir vissu með sann-
indum, hverskonar jafnaðar-
mannaflokkur Alþýðuflokkurinn
er eða hverskonar verkalýðsfor-
ingi Ásgeir Ásgeirsson er, en
hann hefir nú, ásamt þeim Emil
og Stefáni verið dubbaður upp í
: það að sitja á fundi „samvinnu-
' nefndar norrænnar alþýðuhreyf
, ingar?“ Nei, ég held, að okkar
! góðu gestum myndi verða flög-
j urt, ef þeir vissu allan sannleik-
ann. Það er stundum gott að
vita hann ekki.
Svo er það kvikmyndin, sem
Tjarnarbíó sýnir þessa dagana,
en hún er byggð á hinni frægu
; sögu Kiplings, Dýrheimar. Hún
' er ljómandi skemmtileg og hún
[ er líka lærdómsrík. Mowgli, sem
var alinn upp meðal villidýra
! frumskógarins, kýs að hverfa
, þangað aftur eftir að hafa um-
! gengist mennina um stund og
! kynnst háttum þeirra og hegð-
i un. Ætli að það sé raunar ekki
; margir, sem munu við nána at-
jhugun komast að sömu niður-
; stöðu og Mowgli eftir að hafa
kynnst blessaðri menningunni,
að eiginlega sé bezt og heilbrigð-
ast að hverfa heim í skaut nátt-
úrunnar og lifa þar í sambandi
við hana og dýrin og lofa öllu
hinu að eiga sig?
Ég fer sjaldan á bíó og er yfir-
leitt lítið hrifinn af kvikmynd-
um, en þessa mynd hvet ég
menn til að sjá.
Ég heyrði nýlega á rakara-
stofu orS, sem ég hafði ekki
heyrt áöur, og var það talið
rekja rætur til Guðmundar Haga.
lín, þótt ekki væri hann talinn
höfundur þess. Hagalín hefir
nefnilega nýlega veizt að tveim-
ur kvenrithöfundum allfauta-
lega og því hefir verið sagt um
hann, að hann sé kvenýgur, sbr.
mannýgur. En ætli að það séu
ekki fleiri kvenýgir en Hagalín,
þótt í annari merkingu sé?
Gestur.
Faðir okkar, tengdafaðir og afi,
ÞÓRMUNDUR VIGFÚSSON
Bæ
andaðist að heimili dóttur sinnar Mávahlíð 3, 19. þessa
mánaðar.
Börn, tengdabörn og barnabörn.
fllllllllllllllMllllllllllllllllllllllllllllllllMlllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllIlllll
R _
Eg þakka af hjarta öllum þeim, er sýndu mér hlý- |
i hug með gjöfum og góðum óskum á áttræðisafmæli §
I minu. Guð blessi ykkur öll. §
| Elinborg Pálsdóttir
Unnarholti |
- 5
• IMIIIIIIMMIIIIIMIIIIIIMIIIMMIMIII IMI^IIIIIII III lllllll III111111111111111111111111111III lllll IIIIII lllll II lllllllllllll.llllllllllllllia
•iiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiia ii iiii ii iiiiiiiiiiiiiiiiiin i ii i ii iiiiiiiiiiiiiiiaiiiiiiiiiiiiiiiiiin mii iiimiiiiiii iim ii i iiiii i iiiii tniia tiis
Brúnn
í akhestur (stór), járnaður, ættaður úr Rangáívalla- I
| sýslu, tapaöist frá Gunnarshólma nú í fardögum, I
| merktur Von á lenda, (merkið getur máðst af) líkur 1
= eru til að mark hestsins sé tvær fjaðrir aftan vinstra. I
Hundraö krónu verðlaun fær sá er vísar mér á 1
| hestinn lifandi.
I V O N, Rvík.
sími 4448 |
I I
Gunnar Sigurðsson.
iiillilliliilliiiiiiiiiiiiiiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiilllliiiiiiiiiiiiiiliiiiilliiiiiiiiiliiiiiiiliiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiliiiiiillilliiiliii