Tíminn - 07.05.1950, Page 3

99. blað
TÍMINN, sunnudaginn 7. maí 1950
3
/ slendingaþættir
Dánarminning: Lýður Sæmundsson
frá Borðeyri
Lýður Sæmundsson frá
Borðeyri er dáinn. Þegar mér
barst þessi dánarfregn var
mér strax ljóst, að ég hafði
vanrækt að heimsækja góð-
vin minn þar til að það var
um seinan. Og um kvöldið,
er ég stóð við rúmið þitt,
vinur minn, sem dóttir þín
af svo mikilli alúð og ást
hafði nú búið um þig í hið
hinsta sinn, þá fann ég svo
sárt til þessarar vanrækslu
minnar, að ég mun ekki fyr-
irgefa sjálfum mér eða
gleyma henni.
Það er vissulega margs að
minnast og þakka, er maður
lítur yfir þann tíma, er við
Lýður áttum samleið og sam
starf saman. Á Borðeyri vor-
um við saman í 12 ár, meira
og minna öll árin, og svo hér
í Reykjavík. En því miður var
sá tími styttri en ég hefði
óskað....
Um samstarf og kynningu
okkar frá fyrstu tíð, er þetta
að segja: Lýður er sá elsku-
legasti og hugljúfasti maður,
sem ég hefi kynnst. Skapgerð
hans öll heilsteypt og glöð,
sem bezt verður á kosið.
Alltaf hitti maður Lýð glað-;
an og boðinn og búinn til'
hjálpar. Á Borðeyri var það
orðinn fastur vani hjá hon-
um, að koma til mín, eftir
að hann var búinn að Ijúka
sínum störfum, sem alla daga
yoru mikil og erfið. Og áður
en ég vissi af, var hann byrj-
aður að hjálpa mér ef störf
voru fyrir hendi. En það var
meira en að hann ynni störf-
in með manni, hann flutti
manni þann kraft, yl, og
vinnugleði, að öll störf unn-
in með honum voru líkust
leik..
Ég man eftir einum hátíðis
degi, sem við Lýður eyddum
saman hér í borginni. Það var
1. maí. Við mættum með þeim
fyrstu í Vonarstræti, en það-
an var lagt upp í hópgönguna
við höfðum því góðan tima
til að fylgjast með öllum und
irbúningi göngunnar og sjá,
er fólkið skipaði sér í fylk-
ingu og lagði af stað. Þegar
hópgangan fór upp Hverfis-
götu gengum við Lýður úr
fylkingunni upp á Arnarhól
og biðum við styttu Ingólfs
Arnarsonar meðan hópgang-
an fór hjá. Veðrið var dásam
legt, sólskin og smáhitaskúr-
ir og var unaðslegt að sjá
allan þennan mannfjölda
ganga undir fánum og söng
í sólskini dagsins. Og er við
stóðum þarna við styttu land
námsmannsins og horfðum á
þetta mikla mannhaf líða
áfram undir hinum ósegjan-
lega fagra regnboga, sem
myndaðist þarna og jók svo
aðdáanlega á þetta hátíðlega
augnablik, þá sagði Lýður
þessi orð: „Þetta er gaman,
svona á þetta að vera, allir
eitt.“ Hann sagði þetta með
þeirri einlægni og gleði, sem
honum var í brjóst borin, og
sem mér og öðrum, sem hann
þekktu, verður ógleymanleg.
Lýður kunni ekki að skrökva
eða blekkja, allt lif hans var
einlægni og sannleikur.
Á uppvaxtarárum Lýðs
voru lífsskilyrði önnur og
harðari en nú — fæði, föt
af skornum skammti en
vinna mikil strax og börnin
gátu eitthvað hjálpað til,
þess var þá ekki alltaf gætt
sem skyldi, að stilla vinnu-
tíma barnanna í hóf. Slík
aðbúð og vinna myndi æsku
vorra tíma þykja ill. En
þrátt fyrir hin erfiðu upp-
vaxtarskilyrði var Lýður ó-
venjulega snar og fjaður-
magnaður i öllum hreyfing-
um og vinnuþol hans undra-
vert. Ég hefi heyrt sagt, að
á æskuárum sínum hafi Lýð-
ur glimt, þó ekki væri sú
íþrótt stunduð eða iðkuð í
þá daga. En enginn tók þá
þátt í þessum glímum, sem
kom Lýð á kné, snarræði og
fimleiki hans var frábær.
Á fyrri búskaparárum Lýðs
í Bakkaseli, var ekki óvenju-
legt aá vetrarlagi, að hann
bæri borðvið í bak og fyrir
frá Borðeyri upp í Bakkasel.
Þessi vegalengd er um 12 km.
og frá Bæ upp í Bakkasel á
brattann að sækja. Úr þessum
efnivið smíðaði Lýður rokka
og amboð i hjáverkum sín-
um við gegningar. Svo er
smíðinu lauk, þá þurfti aftur
að binda smíðarnar í bagga
og bera þær á sama hátt inn
að Borðeyri, þar sem þær
voru seldar eða sendar með
strandferðaskipunum til fjar
lægra staða. Lýður var þjóð-
kunnur máður fyrir smíði á
rokkum og amboðum. Mikla
vinnu og alúð lagði hann í
að velja ávallt hið bezta
efni, er fáanlegt var, í þess-
ar smíðar sínar, hagsýni og
trúmennska hans kom þar
fram eins og alls staðar í
verkum hans. Hann vissi og
skildi betur en allir aðrir,
hve mikið reið á, að hrífu-
sköftifi og orfin væru úr
góðu efni, léttleiki og end-
ing fór þar eftir.
Lýður var ákveðinn og
sterkur samvinnumaður í
orðsins fyllstu merkingu, og
lét þau mál sig miklu skipta.
í rökræðum um samvinnu-
mál heyrði ég hann oft taka
til máls og færa skýr og góð
rök fyrir skoðunum sínum.
En ef umræðurnar snerust
upp í þref og karp, þá dró
Lýður sig i hlé. Vanalega hló
hann þá góðlátlega og hristi
höfuðið eins og hann vildi
segja: „Mikil börn eru þið
enn.“ Ég hefi aldrei séð eða
heyrt Lýð reiðast. lund hans
var það þjálfuð og góð, að
með öllu er eins dæmi...
Ég veit að Lýður hefir orð-
ið að drekka sinn bikar af
erfiðleikum og sorgum þessa
lífs. En sinn bikar hefir hann
drukkið í einrúmi og án þess
að valda öðrum ónæðis.
Harma sína mun hann hafa
sefað í starfi og önn dag-
anna, má vel vera, að þá hafi
fallið tár og tár af augum
hins sístarfandi manns.
Eftir að Lýður fluttist til
Reykjavíkur dvaldi hann á-
vallt hjá frú Guðrúnu dótt-
ur sinni og manni hennar,
Mngnúsi Eggertssyni, lögreglu
þjóni, og hjá þeim naut hann
þeirrar umhyggju og ástúð-
ar, sem bezt getur verið.
Rás viðburðanna var það
mild, að haga því svo, er
sá tími nálgaðist, að Lýður
þurfti umhyggju og aðhlynn
ingar við, að þá var hann'
kominn til þess barns síns,
sem alla tíð hafði verið hon-
um sérstaklega geðþekkt og
næst fór um, hvers hann
þurfti með hverju sinni. Og
er veikindin fóru í hönd gerðu
þau hjónin hafa skipt með sér
var til að létta honum þján-
ingarnar. Marga nóttina
vakti Magnús yfir tengda-
föður sínum, því svo munu
þau hjónin haf skipt með sér
verkum, að Magnús annaðist
um hin þjáða öldung á nótt-
unni en frú Guðrún á dag-
inn. Ég hefi ekki séð betri
sambúð en þarna var og er
á heimili þeirra hjónanna.
Þegar starfskraftar og
heilsa Lýðs byrjuðu að gefa
eftir, hefði það verið mjög
þungbært fyrir slíkan iðju-
mann, ef ekki hefði lagst
líkn með þraut. í þann mund
er heilsa Lýðs tók að hnigna,
fæddist þeim hjónum dótt-
ir, og það verður nú verk-
efni Lýðs að vaka yfir og ann
ast um þessa litlu dóttur-
dóttur sína, sem ber nafn
ömmu sinnar Elínborgar
Daníelsdóttur. Oft s*á ég Lýð
með Elinborgu 'litlu upp á
Arnarhól, er veður var gott
og fagurt. Þaðan mun Lýð
hafa þótt gott að horfa til
Esjunnar, Skarðsheiðar og
Akrafjalls. Það útsýni var
honum kært. Þarna á Arnar-
hóli lék hann við litlu stúlk
una og skreytti hana með
fíflum og sóleyjum.
Og nú, er ég enda þessar
línur, kemur mér í hug at-
vik frá fyrstu kynningu okk
ar Lýðs. Ég var þá unglingur
á leið að heiman í vegavinnu,
við Fáskrúð í Dalasýslu. Eg
var gangandi og bar dót mitt
í poka á baki, og til þess að
stytta mér leið ætlaði ég að
ganga beint úr Bakkaseli í
Ljárskógasel. Ég kom í Bakka
sel og þáði þar góðgerðir og
Lýður gekk á leið með mér
og vísaði mér leiðina yfir
Fjallið. Og nú, er ég lít yfir
vináttu og samstarf okkar
Lýðs í öll þessi ár, sem aldrei
hefir borið skugga á, þá vil
ég þakka honum fyrir þessa
fyrstu leiðsögn og allt, sem
hann hefir fyrir mig gert,
og ljúft og kært væri mér,
að mega hugsa mér, að. Lýð-
ur yrði líka leiðsögumaður
minn yfir fjallið, er ég legg
upp í hina síðustu ferð.
Annan dag páska 1950.
Vinur.
Samvinnuritin eru gagnleg hverjum
þeim, sem ætlar að taka virkan
þátt í starfi kaupfélaganna.
\
Bókaútgáfan Norðri hóf útgáfu bókaflokks.'ns
„Samvinnurit“ árið 1948. Alls hafa fimm bækur kom-
ið út í þessum bókaflokki.
Þau samvinnurit, sem þegar eru komin út, eru:
Fjárhagslegt lýðræði eftir Andres Örne ♦
Atvinnulýðræði eftir Folke Fridell
Þetta er fyrsta og annað samvinnuritið prentað i
einni bók. Eru þetta stuttar, snjallar, efnisríkar og vel
skrifaðar ritgerðir um þjóðfélagsmál og nokkrar
félags- og efnahagseinkenni samvinnufélaganna.
Verð kr. 22,00 ib.
Samvinna Breta í stríði og friði
Bók þessi er eftir hinn gamalkunna sænska íslands
vin, Thorten Odhe, sem m. a. hefir sþrifað bók um ís-
land, og er nú framkvæmdastjóri Alþjóðsambands
samvinnumanna.
Bókin er glögg og skemmtileg frásögn af ferð höf-
unarins um Bretland á stríðsárunum. Greinir hún m.
a. frá heimsóknum hans hjá mörgum brezkum sam-
vinnufélögum, en einnig er þarna að finna fróðleik
um sögu samvinnufélaganna í Bretlandi.
Verð kr. 20,00 ib.
Handbók fyrir búðarfólk
Þetta er bók, sem hver einasti starfsmaður kaup-
félaganna þarf að eiga, lesa og læra. Þeir Gísli Guð-
mundsson, alþingismaður og Þorvarður Árnason, verzl
unarstjóri, þýddu og endursögðu þetta rit úr sænsk-
um og norskum bókum. Þarna er að finna sérstaklega
haldgóðar .upplýsingar um rekstur búða. Bókin er
prýdd fjölda mynda.
Verð kr. 35,00 ib.
Þeir hjálpuðu sér sjálfir
er sjálfsævisaga írska samvinnumannsins, Patric
Galleger, sem með þrautseigju sinni, bjartsýni og
dugnaði, hjálpaði samborgurum sínum til þess að
hjálpa sér sjálfir með þvi að hjálpa hver öðrum. Þetta
er óvenju skemmtileg og hrífandi bók, og jafnvel
spennandi eins og beztu skáldsögur.
Verð kr. 30,00
Samvinnufélög í Norðurálfu
Jón Sigurðsson frá Yztafelli og Gísli Guðmundsson
alþingismaður, tóku þessa bók sama með hliðsjón af
ýmsum erlendum samvinnubókum og ritgerðum. Bók
in er haldgott yfirlit yfir þróun samvinnunnar og
samvinnuhreyfingarinnar frá upphafi og fram á vora
daga.
Verð kr. 32,00
Samvinnumenn munið, að
Samvinnuritin eru gagnleg hverjum þeim sem ætl-
ar að taka virkan þátt í starfi kaupfélaganna.
Samband íslenzkra samvinnufélaga
Fræðslu- og félagsmáladeild, Reykjavík
>♦♦♦♦■<
VERZLUNARMANNAFÉLAG REYKJAVÍKUR
Almennur launþegafundur
verður haldinn n. k. mánudagskvöld kl. 8,30 í Félags-
heimilinu, Vonarstræti 4.
J
l
t
♦
♦
Umræðuefni: LAUNAMALIN.
Stjórnin.
Auglýsingasími Tímans 81300