Tíminn - 30.09.1950, Blaðsíða 5

215. blað.
TÍMINN, laugardaginn 30. september 1950.
5.
Laugartl. 30. sept.
Stöðvun tog-
aranna
StöSvun togaranna er að
vonum mikið áhyggjuefni
allri þjóðinni. Þessi mikil-
virku tæki, sem ýmsir héldu
að myndu skapa nýja gullöld
allri islenzku þjóðinni, liggja
aðgerðarlausir mánuð eftir
mánuð. Útgerðarmenn og sjó
menn kenna hvorir öðrum
um stöðvunina og fella sam-
eiginlega miðlunartillögur
hinnar opinberu sáttanefnd-
ar. — Og svo líða dagar og
vikur. —
Þessi deila og stöðvun er
alvarlegt dæmi þess, hvað
getur komið fyrir í þessu
þjóðfélagi. Tiltölulega fáir
nienn geta ráðið þeirri trufl-
un í atvinnulífinu, að þjöð-
in i heild fari á mis við mikl-
ar tekjur. Áhrif togarastöðv-
unarinnar koma við allan al-
menn.ng. Þetta er því ekki
sérmál sjómanna og útgerðar
manna. Þetta er þjóðmál. er
varðar öll heimili landsins.
Almenningsálitið er líka óð-
um að harðna í þessu máli og
krefjast einhverrar lausnar.
Áhrifa þess gætir meðal ann-
ars í skrifum Þjóðviljans
þessa dagana. Þar er íalað
um að nú verði að aíhenda
skipin sjómönnunum sjálf-
um eða þeim aðilum, sem
vilja gera þau út. Sá galli er
þó á því tali, að ennþá er
ekki vitað til þess, að nokk-
ur aðili hafi boðizt til að
gera togarana út á þeim
gruridvelli, sém sjómannafé-
lögin fara fram á. Kvorki
stéttarfélög né bæjarféiög
hafa lagt fram nein tilboð
eða tilmæli um slíkt, svo að
vitað se. En þann dag, sem
slíkir atburðir gerast, skapast
vitaniega nýtt viðhorf í mál-
inu.
Alþbl. slær því hinsvegar
föstu að togararnir verði gerð
ir út með tapi og segir að rík-
isrekstur þeirra sé úræðið en
leiðir alveg hjá sér að tala
um það hvaðan ríkissjóður
eigi að fá tekjur til að mæta
þeim taprekstri.
Vilji sjómenn halda kröfum
sinum til streytn ber þeim
skylda til að færa rök að þ”í,
að einhver raunhæfur rekstr-
argrundvollur sé til fyrir tog
ara rmð því móti. Og ekk;
færi nema vel á þvi að fyJgja
slíku ettir með tilpoði uri
það, að taka við skipunum
og gera þau út.
Það er nú orðin venja víða
um iönd, að ríkisstjcrnir hafa
forgöngu um að leysa vinnu-
dcilur og afstýra verkföllmn.
Það eru takmörk fyrir 'pvi,
hvaö rikisstjórn getur látið
bjóða sér mikil og stórkost-
leg verkföll. því að hiutverk
ríkisstiörnar er meðal ann-
ars þaö, að vernda atvinnu-
Iífið. —
Lnn som komið er vantar
allar raunhæfar tillögur um
lau'n þessarar dei’u. Umræ'.-
ur deiluaðila byggjast á þvi,
að heröa á kröfum sínum og
brigzla hinum um ósann-
girni. Slikt hefir nú þegar
gengið ;-,’Itof lengi. Nú heimt
ar öimenningur grelnargerð
þeiria, sem í deilunm standa
cg mólunum ættu að vera
kunnugastir, um þaö nvern-
ig hægt cr að sarnræma kröi-
ur þp'.rra iskstri rkipanna og
þörfum þflrra, sevi við þau
li ERLENT YFIRLIT:
Eru lepprikin glötuð
—■ -sa
f [lessari sítnistn af f.fórum si’éimim. séiu
birzt Iiafa í Tímamim, cftir Waltcr Bcdcll
Smitli Iicrsli»fðiiii>'.ja, skrifar Siuitli um
mögiilcika á |*ví að koma Iiugsjóiium lyð-
ræðÍNstcfnumiar til hins kiig'aða t'ólks
i lc|»príkjum Bússa
Er vilji Stalins lög í Sovét- við Trotsky um völdin og náði
ríkjunum? Já — en með nokkr- þeim á hinn einfalda og trygga
um undantekningum. Ég hefi máta, sem sé með því að drepa
alltaf álitið Stalin eins og nokk keppinauta sína. Þetta er sú að
urskonar stjórnarformann, sem ferð, sem Englendingar og Ame-
hefir síðasta orðið í hverju ríkanar, sem báðir eru vanir að
máli, og ræður því, hvernig það sætta sig við skoðun meirihlut-
er til lykta leitt. Það er að vísu ans, ættu að reikna meira með,
rétt, að ekkert málefni er snert- og íhuga nánar.
ir stefnu Sovétríkjanna i utan-j Sagan mun ef til vill endur-
ríkismálum er afgreitt án sam- ' taka sig við dauða Staiins. Það
þykkis Stalins. Á hinn bóginn getur einnig átt sér stað að
efa ég mjög, að Stalin geti ^omi til harðrar baráttu milli
með góðu móti staðið gegn vilja þriggja eða fjögra sterkustu
miðstjórnar flokksins þegar um manna innan Sovétríkjanna, t.
innanríkismál er að ræða. j Molotov, Malinkov og Beria.
Við skulum segja svo, að Stal- gn það er ekki skynsamlegt af
in sé sannfærður um að sam- okkur að álíta, að nú, þegar
yrkjubúskapurinn — sem er ^ vegUr Sovétríkjanna er sem
einn af homsteinum kommún- mestur, og stjórnin sem sterk-
istískrar hagfræði — eigi að ugt. ag neitt svipað hendi Sovét
komast á tafarlaust. Ég álít, að ríkin og þegar barizt var um
hann geti ekki komið þessu til völdin eftir dauða Lénins.
leiðar vegna mótspyrnu þeirrar, | Hlutverk Stalins er alltof
sem hann myndi mæta hjá öðr- ( stórt til að nokur af núlifandi
um valdamestu leiðtogum þjóð- forustumönnum Rússa geti tek
arinnar.
Það þarf enginn að ímynda
ið við því.
Hlutverk Stalins er það veiga
sér, að Stalin beri slíka tillögu mikið, að enginn af meðlimum
fram án þess að hafa tryggt miðstjórnarinnar er fær um
sér fyrir fram stuðning meiri- j ag gegna því. Ef svo má að orði
hluta atkvæða innan mið;|jórn komast, kápa hans er of stór
arinnar. Það er óhætt að bæta fyrfr hvern og einn að bera.
því við, að flestir þeir, er sitja | stalin hefur séð um hver skuli
í miðstjórninni eru Stalin hand verga eftirmaður hans, og þar
gengnir, og eru þangað komnir ^ með fyrirbyggt að þeir atburð-
fyrir hans atbeina og skulda jr endurtaki sig er skeðu eftir
honum öll sín völd og alla upp- dauga Lenins.
Menn verða að gera sér ljóst,
bæði í kenningu og einnig í
framkvæmd að Stalin einn
stjörnar ekki Sovétríkj-
hefð, sem þeim hefir hlotnazt.
Slalin á fundum
miðstjórnarinnar.
Hvernig næst samkomulag um unum og er því ekki um einn
ákvarðanir á miðstjórnarfund- j einræðisherra að ræða, heldur
um? Kommúnisti nokkur, sem verður að skoða stjórnarfyrir-
ekki var Rússi, lýsti því einu komulagið sem einræði fámennr
sinni fyrir mér, hvernig það ar klíku. Þegar maður eins og
gekk til á fundi þar. (Þetta var Stalin deyr — þó að hann hafi
auðvitað fyrir hina miklu verið gerður að hálfguði í huga
hreinsun í kommúnistaflokkn- þjóðarinnar og meðlima flokks-
um). j ins — verður ekkert pólitískt
Eftir því sem honum sagðist umrót við dauða hans eins og
frá, hélt Stalin sig utan við orðið hefði, ef hann hefði verið
umræðurnar. Hann sat og algerlega einvaldur sem einræð-
reykti, og las meira að segja isherra.
dagblöð meðan aðrir meðlimir J Miðstjórn flokksins mun því
miðstjórnarinnar héldu hinar; taka við stjórninni eftir dauða
löngu ræður sínar. Þegar allir' Stalins og halda áfram að
höfðu látið skoðanir sínar í Ijós ’ gegna því hlutverki, þangað til
tók Stalin málstað eins ræðu-' sá maður finnst, sem getur
mannsins, er mjög hafði haft' gegnt hlutverki Stalins. Hann
sig í frammi og hafði nokkurt verður ef til vill aldrei eins mik
fylgi, og þar með var málið út-
kljáð.
Hver verður eftirmaður
Stalins?
Á Stalin nokkra keppinauta?
Hvað skeður, þegar hann fell-
ur frá? Nú, sem stendur, á Stal-
in enga keppinauta. Hann gnæf
ir hátt yfir félaga sína í Kreml
og aðra samtíðarmenn sína í
il persóna í augum þjóðarinn-
ar, en samt verður hann £.ð
vera hvorttveggja, mikill stjórn
ari og þjóðhetja, því svo virð-
ist, að rússneska þjóðin þarfn-
ist leiðtoga, sem hún getur dýrk
að. —
Vopnaður friður.
Sú stefna, sem nú er ríkjandi
bæði í Rússlandi og á vestur-
Rússlandi. Þjóðin hefir skipað löndum, er að friðinn sé hægt
honum sess með Lenin og' að tryggja með vopnavaldi.
standa þeir báðir eins og tákn ' Hversu lengi þetta tekst, get ég
sameiningar Rússlands.
ekki sagt, en mér er óhætt að
Svona hefir þetta þó ekki á- ^ fulyrða að sá friður helzt ekki
vallt verið. Stalin varð að keppa lengi, og meira þarf til
tryggja frið en stöðugt vigbún-
aöarkapphlaup.
Þegar til lengdar lætur, er það
ekki nóg fyrir lýðveldi vestur -
landa að halda við herafla, sem
gæti varist væntanlegum árás-
um af hálfu Sovétríkjanna. Að
binda vörnina við herstyrk, get
ur aldrei leitt til sigurs í bar-
áttunni um mannssálina. En
það er einmitt það, sem bar-
áttan stendur um.
Við vitum sjálf að lýðræðið
í framkvæmd þess, svo ófull-
komið sem það er, tryggir okk-
ur betra líf og fullkomnara en
nokkur önnur stefna sem við
þekkjum, eða hingað til hefur
verið reynd.
Við höfum talið okkur trú
um, að þau lífsskilyrði sem við
v •ma. A Jvím grunt'velli tir
svo i 'kibsticrninni aö ganga í
i.iálið og ki.ýja fr.vu úrs'.it i
d-tiinni
IIiijii fti ?andi að'In; voroá
a".' vera sér það Ijor. •, að kvig-
ivudargeð J^jóðarinna; ícr mi
mjög að verða reynt í þess-
um málum. Hér er enginn
gamanleikur á ferð, — held-
ur þjóðarógæfa. Vandræðin
og erfiðleikarnir, sem frá
stöðvun togaranna stafa ná
víða, og allur sá fjöldi, sem
af þvi biður tjón og óþægindi
krefst þess, að skipin fari af
stað. —
TRUMAN
sem er forgöngumaður um
víðtæka hjálp til Asíuþjóða,
sem búa við frumstæð lifskjör
njótum i vestrænum lýðræðis-
löndum, séu þess virði að berj-
ast fyrir þau — svo að maður
noti ameriskt auglýsingamál —
en þetta er hvorki nóg eða rétt.
Ef einhvern hungrar og skortir
sárustu lífsnauðsynjar er það
hrein og bein tímaeyðsla að
predika fyrir honum ágæti lýð-
ræðis og einstaklingsfrelsis. Við
verðum að sýna honum fram á,
að lýðræðið sé þess vert að fyrir
það sé barist og að launin séu
betri lífskjör og fullkomnara
líf.
Markmið Trumans.
Er sú stefna Trumans forseta,
að berjast gegn kommúnisman-
um, með þvi að bæta kjör þeirra
þjóða, sem við mestan skort
lifa og gera þær ónæmari fyrir
kenningu kommúnismans og
forða þeim frá því að hlaupa
í örvæntingu í fang hans, nægi
lega sterk til að vega upp á móti
loforðum kommúnista um gull
og græna skóga til handa ör-
birgum lýð Asíulandanna? Svar
mitt við þessari spurningu er
jákvætt. Ég álít að sé stefna
Trumans framkvæmd eins og
hún er hugsuð, geti hún fært
þessum þjóðum sönnun um gildi
og siðferðilegan styrk, sem er
ein af aðalmáttarstoðum lýð-
ræðisins. ,
Hér á ég við þá stefnu, sem
Truman forseti tilkynnti í ræðu
sinni í Washington í janúar
1949, þegar hann kom með
hina „fjórþættu“ stefnu sína til
styrktar þeim þjóðum er byggju
við erfiðust lífskjör. Atriðin
voru í stuttu máli þessi: 1. Að
allar þjóðir væru samtaka í
því að styðja félagsskap Sam-
(Framhald á 6. síðu.)
Raddir nábúanna
Alþýðublaðið ræðir um togara
deiluna i forustugrein i gær
og tal Þjóðviljans um að af-
henda sjómönnum skipin og
segir síðan:
Eftir (íþnrrkasuniar
Versta rigningasumar, sem
menn muna á Austurlandi er
nú að kveðja. Það er mjög
vafasamt, að menn geri sér
almennt grein fyrir því, hvað
alvarlegt ástand stafar af
slíkri óáran. En þeir eru ekki
afar fáir bændurnir, sem nú
horfast í augu við neyðará-
stand, ef ekkert er að gert.
Ríkisstjórnin hefir skipað
menn til að ^tynna sér ástand
ið á óþurrkasvæðinu og gera
síðan tillögur um úrræði og
mun þeirra skammt að bíða.
Verða þær að sjálfsögðu rædd
ar þegar þar að kemur og
eitthvað gert til að afstýra
vandræðum og neyð. En á
þessu stigi er enn of snemmt
að ræða þau úrræði.
Hitt er vert að gera sér ljóst
nú og alltaf, þó að vissu leyti
liggi fjær á líðandi augna-
bliki, að hættan af óþurrkun-
um vofir enn yfir meginhluta
íslenzkra bænda. Enginn veit
í hvaða landshluta næst kcm
ur óþurrkasumar eða hversu
rigningasamt það verður. Hitt
vita allir, að alls staðar er
þcirra von fyrr eða síðar.
Menn vita líka, að það er
hægt að bjóða óþurrkunum
byrginn. Til þess eru örugg
ráð. Með votheysverkun er
unnt að gera heyskapinn ör-
uggan, svo að bændum verði
vætusöm sprettutíð aðeins
gleðiefni, sem örvar sprett-
una og eykur eftirtekju í
seinni slætti og færir þeim
þannig björg í bú.
Hins vegar kostar það bæði
fé og fyrirhöfn að búast svo
um að bændur geti mætt ó-
þurrkunum áhættulaust. Það
er ekki nóg þó að menn sjái
nú, að þetta sumarið hefði ver
ið ólíkt betra að eiga svo sem
tveimur nýsköpunartogur-
um færra bundið í Reykja-
víkurhöfn en andvirði þeirra
fast í góðum og hentu#um
votheyshlöðum austan lands.
Hitt skiptir mestu úr því, sem
komið er, að menn sjái hvert
verður að stefna.
Það er senhilega ekkert,
sem hægt er að leggja fé í á
íslandi svo að það skili trvgg
ari og sannari vöxtum held-
ur en votheyshlöður. Gjald-
eyrislega munu þær oft gera
drjúgum betur en borga sig
á einu einasta ári en fyrning
þeirra er hinsvegar afara lítil,
ef vel er til þeirra vandað í
fyrstu. Hér er því augljóst
mál og einfalt, sem fyrir ligg
ur.
Þetta sumar hefir verið okk
ur öllum alvarleg áminning á
margan hátt. Eitt af því, sem
sérstaklega ber að leggja sér
vel á minni er nauðsyn þess
„Nei, togarasjómönnum var
ekki boðið upp á að taka við
togurunum og reka þá á eigin
ábyrgð, meðan stórgróði var á
útgerð þeirra! En nú mega
þeir taka við áhættunni af
hugsanlegum taprekstri! Og
þetta göfuga tilboð Morgun-
blaðsins og Tímans gerir
kommúnistablaðið að eigin
kröfu! Hvílíkt verkalýðsblaö,1
sem gerir sig að slíku ginn-
ingarfífli útgerðarauðvalds-
ins og blaða þess í sambandi
við togaradeiluna.“
Alþýðublaðið gengur alveg'
framhjá þvi í grein sinni, að
meðal „hinna auðugu“, sem i
gerðu togarana út á liðnum!
árum er til dæmis Hafnar-
fjarðarbær og fleiri bæjarfé-
lög. Það eru því ekki aðeins
„einstakir milljónamæringar“
sem hér eiga hlut að máli. En
vitanlega er lausnin sú að
þeir, sem á skipunum vinna
beri arð og áhættu í blíðu og
stríðu.
að kveða niður hættuna af
öllum væntanlegum óþurrka-
sumrum. Sá boðskapur land-
búnaðarráðherrans að gera
skuli ráðstafanir til þess að
verka megi hálfan heyskap
þjóðarinnar sem vothey, er
mjög tímabær og gleðilegur.
Ilann er fagnaðarefni öllum
sem skilja ástand og þarfir
þjóðar sinnar, hvort sem þeir
fást sjálfir við búskap eða
ekki.
Það mikla verkefni Iiggur
nú fyrir, að kveða niður hætt
una af óþurrkunum, svo að
aldrei framar þurfi að gera
ráðstafanir til að afstýra
neyðarástandi vegna þess að
sumar hafi verið votviðra-
samt. Um það verkefni verða
allir góðir og þjóðhollir kraft-
ar að sameinast. Ö+ZL
Zftireitil Tíntahh