Tíminn - 20.07.1951, Page 5

160. blað.
TÍMINN, föstudaginn 20. júli 1951.
5,
Föstud. 20. jtílt
Sagnritun
hinna seku
Þjóðin er alltaf að eignast
nýja sagnritara. Það er á-
nægjulegur vottur þess, að
sagnaritunin, — þessi góði,
gamli siður, sem aflað hefir
þjóðinni mestrar frægðar, er
síður en svo að falla niður.
Nýlega hefir bæzt nýr mað
ur í hóp sagnritaranna. Það
er Sigurður Bjarnason alþing
ismaður frá Vigur. Sigurð-
ur er á margan hátt gegn og
viðkunnanlegur piltur. Sagn-
ritun hans er þó misheppnuð,
enda hefir hann valið sér erf
itt verkefni og haft slæmar
heimildir. Hann hefir færzt
það í fang, að skrifa sögu verð
bólgunnar og haft Morgun-
blaðið sem heimildarrit og for
kólfa Sjálfstæðisflokksins
sem heimildarmenn.
Sagnritun Sigurðar er lika
fjarri því að minna nokkuð
á Ara fróða. Hún minnir meira
á það, að Hitler væri risinn
upp úr gröf sinni og farinn að
skrifa sögu seinustu heims-
styrjaldar, eða að Stalin tæki
sér fyrir hendur að skrifa sögu
friðarbaráttunnar eftir stríð-
ið.
Framsóknarmenn fá sinn
þátt í sagnritun Sigurðar. Þeir
eiga m. a. að hafa sagt, að
ekkert væri auðveldara en að
ráða niðurlögum dýrtiðarinn
ar og kynni Framsóknarflokk
urinn mörg óbrigðul ráð til að
lækna hana. Sigurður með-
höndlar hér sannleikann vissu
lega eftir öðrum reglum en
Ari fróði.
Sannleikurinn er sá, að
Framsóknarmenn vöruðu
allra manna mest við því að
láta dýrtíðina vaxa og sleppa
henni lausri. Þeir sögðu ein-
mitt, að það væri þeim mun
erfiðara að ráða niðurlög-
um hennar, er hún fengi að
vaxa meira. Þess vegna bæri
umfram allt að stöðva hana
í . tíma. Þéssar aðvaranir
Framsóknarflokksins voru
kallaðar „barlómsvæl“ og
„hrunstefnusöngur“ í Mbl.
og Þjóðviljanum og forkólf
ar Sjálfstæðisflokksins
sögðu, að nýsköpunartækin
þyldu stóraukna dýrtíð, en
yrði hún þeim um megn,
mætti hvenær sem væri
lækna dýrtíðina með einu
pennastriki. Aðvaranir Fram
sóknarmanna voru þannig
ekki hafðar að neinu og því
er nú komið, sem komið er.
Það hafa verið þrjú tilvalin
tækifæri til að stöðva dýrtíð-
ina. Framsóknarmenn beittu
sér fyrir þvi, að þau væru
öll notuð. Sjálfstæðisflokkur-
inn hindraði það i öll skiptin.
Fyrsta tækifærið var i tíð
þjóðstjórnarinnar 1941. Þing
ið hafði þá sett sérstök lög
um ráðstafanir gegn dýrtíð-
inni. Veigamikil atriði í fram
kvæmd þeirra heyrðu undir
ráðherra Sjálfstæðisflokks-
ins. Þeir fengust aldrej til að
framkvæma þau, vegna þess,
að þau skertu hag togaraeig-
enda. Lögin urðu því gagns-
laus.
Annað tækifærið var í
stjórnartíð Framsóknarflokks
ins og Sjálfstæðisflokksins á
fyrra hluta ársins 1942. Þá
gripu kommúnistar til þess
ERLENT YFIRLIT:
Deilt um frambjóðendur
Vorða Taft eða Elsoiiliowor forsotaofni
ropublikana á næsta ári?
Það er nú ekki eftir nema tæp
lega iy2 ár af kjörtímabili Tru-
mans forseta. I marzmánuði
næstkomandi verður byrjað að
kjósa fulltrúa á flokksþingin, er
eiga að tilnefna frambjoðendur
flokkanna fyrir forsetakjörið, er
fer fram næsta haust. Sam-
kvæmt venju er kosningabaráit
an nú raunverulega hafin, en er
hins vegar enn á því stigi, að
hún er raunverulega ekki á milli
flokkanna heldur fer hún fram
innan vébanda flokkanna eða
snýst réttara sagt um það, hver
frambjóðandi þeirra eigi að vera.
Baráttan milli flokkanna hefst
fyrst fyrir alvöru, þegar búið
er að velja forsetaefnin.
Að þessu sinni er það þó fyrst
og fremst innan republikana-
flokksins, sem slík barátta á sér
stað .Meðal demokrata gætir
hennar minna, því að Truman
er almennt talinn sjálfkjörinn
frambjóðandi þeirra, ef hann
gefur kost á sér. Enn sem komið
er hefir hann ekki látið neitt
uppi um það.
Taft hefir mikið fylgi.
Meðal republilcana ber nú
mest á stuðningsmönnum Taft
öldungadeildarþingmanns, sem
hefir verið talinn aðalleiðtogi
hægri manna og einangrunar-
sinna í flokknum. Hann hefir
flokksstjórnina sér hliðholla og
einnig marga auðhringana.
Vegna einangrunarstefnu sinnar
er hann og ekki ólíklegur til að
hljóta atkvæði kommúnista og
fylgifiska þeirra. Taft hefir tví-
vegis áður komið mjög til greina
sem forsetaefni republikana, en
tapaði fyrir Dewey í bæði skipt
in. Það hefir háð honum, að
hann hefir ekki þótt vænlegur
til að vinna sér almenningshylli.
Þetta álit á honum hefir þó
nokkuð breytzt eftir sigur hans
á sl. hausti, er hann var endur-
kjörinn öldungadeildarþingmað
ur.
Það er talið, að fylgismenn
Tafts séu vel á veg komnir með
að tryggja sér fulltrúana, er
miðvesturríkin kjósa á flokks-
þing republikana, og einnig full
trúa suðurríkjanna. Eins og sak
ir standa hefir enginn af þeim
forsetaefnum republikana, er
gefið hafa kost á sér, eins mikið
fylgi og Taft. Liðsmenn hans eru
nú að skipuleggja stórfellda
sókn fyrir framboði hans, og er
henni ætlað að ná til allra fylkja
Bandaríkjanna.
Bandalag Deweys og Duffs.
Andstæðingar Tafts í repu-
blikanaflokknum og þó sérstak
lega þeir, sem eru andvígir hon
um í utanríkismálum, eru ekki
heldur aðgerðalausir. Fremstur
þeirra er Dewey ríkisstjóri í
New York-fylki, en hann hefir
livað eftir annað lýst sig þess
fýsandi, að Eisenhower hershöfð
ingi yrði forsetaefni republik-
ana. Dewey er nú sagður hafa
gert bandalag við Duff öldunga
deildarþingmann frá Pennsyl-
vaníu um að þeir beittu sér fyr
ir því, að fulltrúarnir frá New
York og Pennsylvaníu lýstu fylgi
við Eisenhower. Þeir eru og tnld
ir hafa tryggt sér liðveizlu
Stassens, sem nú er háskóla-
rektor í Pennsylvaníu. Stassen
er talinn hafa lagt það fyrir
liðsmenn sína í Minnesota að
styðja Eisenhower. Þá eru haf
in öflug samtök i Kansas, þar
sem Eisenhower er fæddur, fyr
ir því að styðja að útnefningu
hans sem forsetaefnis republik-
ana.
Gefur Eisenhower kost á sér?
Það veikir talsvert áróðurinn
hjá stuðningsmönum Eisenhow
ers, að hann hefir enn ekki lát-
ið neitt uppi um það, hvort
hann vilji gefa kost á sér. Hins
^egar neitaði hann því afdrátt
arlaust fyrir seinustu forseta-
kosningar. Ekki er talið óeðli-
legt, þótt viðhorf hans hafi
breytzt síðan. Það þykir m. a.
líklegt, að hann muni ekki
æskja eftir Taft sem forseta
Bandaríkjanna.
Eisenhower hefir heldur ekki
látið neitt uppi um það, hvo'r-
um aðalflokknum hann fylgi
að málum. I báðum flokkum eru
nú uppi háværar raddir um að
fá hann sem forsetaefni. Við
skoðanakannanir undanfarið
hefir hann verið hæstur bæði
hjá republikönum og demokröt
um. Bendir það vissulega til
þess, að hann myndi verða sig-
ursæll, ef hann gæfi kost á sér.
Önnur forsetaefni republikana.
Það er talið úr sögunni, að
ráðs að bjóða Sjálfstæðis-1
flokknum „steiktu' gæsirnar“
svonefndu. Sjálfstæðisflokkur
inn hélt sig vera að fá sex
þingsæti í tvímenningskjör-
dæmunum, en gætti þess ekki,
að kommúnistar tóku af hon
um jafnmörg uppbótarsæti í
staðinn, svo að raunverulega
höfðu kommúnistar allan
hagnaðinn. Fyrir „steiktu gæs
irnar“, er svona voru tilkomn
ar, rauf Sjálfstæðisflokkur-
inn stjórnarsamstarfið við ^
Framsóknarflokkinn, og
myndaði minnihlutastjórn, I
er varð að kaupa stuðning
kommúnista því verði að láta 1
dýrtíðin vaxa óhindrað. Dýr- 1
tíðarvísitalan hækkaöi um 100
stig í tíð þessarar stjórnar og
lifði hún þó ekki nema í sjö
mánuði.
Þriðja tækifærið var svo
haustið 1944, þegar Framsókn ]
arflokkurinn hafði fengið
bændur til að falla frá verð-'
hækkun og bauð Sjálfstæðis-
flokknum samvinnu um stöðv
un dýrtíðarinnar. Kommúnist
ar gerðu hins vegar boð, sem
stórgróðamenn Sjálfstæðis-
flokksins töldu sér miklu
betra. Sjálfstæðisfl. hafn-
aði samvinnu við Framsókn-
arflokkinn og myndaði stjórn
með kommúnistum. Sú stjórn
hélt þannig á málum, að allt
var raunverulega komið í
strand, þegar hún hrökklaðist
frá, og atvinnuvegunum hefir
síðan verið haldið á floti með
uppbótum og gengislækkun
og bráðabirgðaráðstöfunum.
Nýsköpunarstjórnin gerði
verðbólguna m. ö. o. óviðráð-
anlega.
Þetta eru meginþættir dýr
tiðarsögunnar. Það hafa verið
þrjú tækifæri til að stöðva
dýrtíðina. Þau voru öll látin
ónotuð vegna þess, að gróða-
öílin í Sjálfstæiðisflokknum
töldu sér annað betur henta.
Óumdeilanlega er því Sjálf-
stæðisflokkurinn sekasti
flokkurinn í dýrtiðarmálun-
um, því að enginn ætlast til
ábyrgðar af kommúnistum.
Foringjar hans sjá það líka
nú, að það var ekkert barlóms
væl eða hrunstefnusöngur,
þegar Framsóknarmenn voru
að hvetja til þess að stöðva
dýrtíðina í tima. Þess vegna
er Sigurður Bjarnason nú sett
ur til að umrita dýrtíðarsög-
una. Slíkt mun þó engu breyta
um endanlegan dóm þjóðar-
innar.
TAFT
MacArthur komi til greina sem
forsetaefni republikana. Fylgi
hans hefir þorriö mjög i seinni
tíð og hann hefir sjálfur lýst
sig fjarri því að hugsa nokkuð
til framboðs. Þeir, sem voru
líklegir til aö fylgja honum,
hafa nú skipað sér undir merki
Tafts.
Að þeim Taft og Eisenho\*'er
frátöldum er helzt talað um
Warren ríkisstjóra í Kaliforníu
og Driscoll ríkisstjóra í New
Jersey. Warren er talinn hafa
meiri möguleika vegna þess, að
hann stendur bil beggja og báðir
armar flokksins gætu því senni
lega sætt sig við hann. Driscoll
er frjálslyndur og er talinn
stuðningsmaður Eisenhowers.
Hvað gerir Truman?
Meðal demokrata er það talið
sjálfsagt, að Truman verði aft
ur frambjóðandi þeirra, ef hann
gefur kost á sér. Því virðist þó
fara fjarri, að hann njóti ó-
skiptra vinsælda í flokknum og
er hann ekki sízt gagnrýndur
af menntamönnum og ýmsum
fyrirmönnum, er virðast kunna
því hálfilla að fyrrverandi bóndi
og smákaupmaður sé forseti
Bandarikjanna. Þrátt fyrir það
hefir flokkurinn ekki öðrum
manni á að skipa, sem er sigur
(Framhald á 6. siðu.)
Ra.dd.ir nábáanna
Alþýðublaðið gerir i gær
nokkurar athugasemdir við
verðbólgusögu Sigurðar
Bjarnasonar í Mbl. í verð-
bólgusögu Sigurðar segir m.
a.: Að á árunum 1942—44,
þegar utanþingsstjórnin fór
með völd, hafi vísitalan liækk
að úr 183 upp í 273 stig. Um
þetta segir Alþýðublaðið:
„Það er rétt hjá Morgun-
blaðinu, að visitalan hækk-
aði á árunum 1942—44 úr
183 stigum upp í 273 stig, en
hitt er bláköld lygi, að bessi
hækkun hafi orðið í tíð utan
þingsstjórnarinnar. Þegar
inún tók við 1 árslok 1942, var
vísitalan komin upp í 272
stig, — hafði með öðrum orð
um hækkað um hvorki meira
né minna en 89 stig á tæp-
lega hálfu ári, sem Sjálfstæð
isflokkurinn fór einn með
völd sumarið og haustið 1942.
Vísitöluhækkunin. sem .yarð
í tæplega tveggja ára stjórn
artíö utanþingsstjórnarinn-
ar, nam því ekki nema 1 stigi
af 90, sem vísitalan hækkaði
á anmum 1942—44, öil hin
hækkunin varð í nálfs árs
stjórnartið Sjálfstæð:sflokks
in.-í! En um það þegir Morg
unblaðið og segir það eitt,
að visitalan hafi þá „hækk-
að að ví^u nokkuð“(!)“
Hin „heiðarlega“ sagnritun
Sigurðar sést bezt á þessu litla
dæmi. Hann reynir að fela
vísitöluhækkunina, er varð í
stjórnartíð Ólafs Thors 1942
cg skrifar hana á reikning
utanþingsstjórnarinnar. Hvað
skyldi annars Björn Ólafsson
segja um þessa sagnritun?
Trúin á íhaldið
Forustugrein Þjóðviljans I
gær er safn fúkyrða og stór-
yrða um Tímann í tilefni af
því, að þeirri skoðun var
hald?ð fram hér í blaðinu, að
ekki væri hægt að tryggja
vinstrj stjórn í samvinnu við
Sjálfstæðisflokkinn.
í Alþýðublaðinu í gær er
einnig ve'zt harðlega að Tím-
anum fyrir það að vilja ekki
telja nýsköpunarstjórnina og
stjórn Stefáns Jóhanns
vinstri stjórnir og gefa þann-
ig til kynna, að ekki sé hægt
að fylgja vinstri stefnu í
stjórnarsamvinnu við Sjálf-
stæðisflokkinn.
Tíminn verður í þessu til-
efni enn á ný að árétta það,
að hann hefir ekki þá trii á
íhaldinu, sem bæði Þjóðvilj-
inn og Alþýðublaðið virðast
hafa, að hægt sé að fá það til
að styðja raunverulega
vinstri stjórn. Reynslan
styrkir ekki heldur slíka trú.
Það getur verið hægt undir
vissum tilfellum að hafa sam
vinnu við íhaldið til að firra
vandræðum, er ella mundu
hljótast af stjórnleysi og
upplausn, en hitt er jafn von
Iaust, að ætla að fá það til
að styðja raunhæfa vinstri
stefnu.
Það getur að vísu verið
hægt að fá íhaldið til að
styðja vinstri stefnu í orði,
eins og í sambandi við verð-
lagseftirlit, gjaldeyrishömlur
og skipulega f járfestingu.
Slíkt fer hins vegar út um
þúfur í framkvæmdinni, ef
íhaldið getur haft þar hönd
í bagga, og útkoman verður
svo ringulreið og glundroði,
er íhaldið notar sér til að
sanna, að öll opinbcr ihlutun
sé til bölvunar.
Þessi varð reynslan af
störfum nýbyggingarraðs sæll
ar minningar og hefir að
verulegu leyti orðið af störf-
um Fjárhagsráðs.
Framsóknarflokknum datt
því aldrej í hug, þegar hann
gekk til núv. stjórnarsam-
starfs, að hægt væri að fram-
kvæma vinstri stefnu í sam-
vinnu við Sjálfstæðisflokk-
inn, en hins vegar yrði hægt
að forða þjóðinnj frá ýmsum
vandræðum, sem ella myndu
hljótast af stjórnleysi og
upplausn. Fyrir það var girt,
að hægt væri að fylgja vinstri
stefnu, er Alþýðuflokkurinn
ákvað að draga sig í hlé og
vera utan ríkisstjórnar, og
foringjar Sosialistaflokksins
dæmdu flokk sinn úr leik með
Moskvuþjónustu sinni.
Það eru þannig Alþýðit-
flokkurinn og Sosialistaflokk
urinn er sinn á hvorn hátt
hindra það, að hér geti mynd
azt vinstri stjórn. Satt að
segja viröast líka hugmyndir
þessara flokka um vinstri
stefnu harla skrítnar, þar
sem þeir virðast trúa því í
alvöru, að hægt sé að tryggja
hana í samstarfi við Sjálf-
stæðisflokkinn.
Raunveruleg vinstri stjórn
kemst ekki á hér á landi,
nema, hin framsækna og lýð-
ræðissinnaða alþýða taki
höndum saman með einum
eða öðrum hætti og stjórni
landinu án nokkurs samstarfs
við íhaldið og Moskvumenn.
Fyrr en slík samfylking skap-
ast, verður ekki hægt að
tryggja raunverulega vinstri
stjórn á íslandi. Eitt skilyrði
þess, að slík samfylking skap-
ist, er að Alþýðublaðið og
Þjóðviljinn hætti að hafa þá
tröllatrú á íhaldinu, er kem-
ur fram í grcinum þeirra í
gær. X+Y.
- i , -' ikO