Tíminn - 07.11.1951, Blaðsíða 3

252. blað.
3.
TÍMINN, miðvikudaginn 7. nóvember 1951.
/ slendingaþættir
Dánarminning: Jón Sigufðsson
Nýlega er látinn öldungurinn
Jón Sigurðsson, S6 ára gamall,
fæddur 1855, er um 30 ára skeið
bjó í Minni-Völlum á Landi. Jón
fæddist á Króksvelli, nú í eyöi,
undir Eyjafjöllum einn meðal
-margra barna. Ólst því upp við
skorinn skammt, en hollustu
góðra siða og áhrifa og bjó Jón
að því um langa ævi. Á þrítugs
aldri kom Jón í Landmanna-
hrepp, hafði í verinu kynnzt
manni frá Hvammi og réðist
þangað vinnumaður. Varð sú
ráðabreytni örlagarík, því að
Jón gerðist rótfastur Landmað
ur. Dvaldi hann í Hvammi all-
mörg ár og enda víoar í sveit-
inni. Rétt íyrir aldamótin kvænt
ist hann Guðrúnu Sigurðardótt
ur — ættaðri frá Skarfanesi og
hóf búskap á Minni-Völlum.
Bjó hann þar allan sinn búskap
og festi þar yndi. Svo var Jón
skapi farinn og sál hans við-
kvæm fyrir töfrum náttúrunnar
að fagur hóll óg grund og nið-
andi lækur rétt við bæinn hans
lögðu á hann átthagafjötra. Og
hið gróna, gamla hraun fyrir
austan bæinn lagði eigi aðeins
dróma og læðing í sál hans,
heldur og Gleipni órofatryggðar
við þessar stöðvar (sbr. sögnina
í Snorra-Eddu). Þeim hjónum
varð 6 barna auðið. Komust 4
þeirra til þroska og eru enn á
lífi — þau Guðjón bílstjóri í
Reykjavík, Sigurður bilstjóri í
sama stað, Jóhanna húsfreyja
í Leirubakka á Landi og Eyfríður
í Reykjavík. Öll börn Jóns eru
vel gefin, enda gátu þau sótt
til hans greind og vit, því aö
hann var vel viti borinn. Frem
ur var Jón snauður maður, enda
byrjaði hann við lítil efni bú-
skap sinn, var leiguliði alla tíð.
Ekki rita ég þessi orð um hinn
látna öldung af því að hann
kæmi mikið við opinber mál,
aldrei var hann í hreppsnefnd
kjörinn — eða til forustu um
sveitar eða sýslumál, enda var
Enska knattspyrnan
1. deild.
Bolton—Portsmouth 0-3
Burnley—Aston Villa 2-1
Charlton-—Derby 3-3
Fulham—Manch. City 1-2
Manch. Utd.—Huddersfield 1-1
Middlesbro—Arsenal 0-3
Newcastle—Iiverpool 1-1
Preston—Sunderland 4-2
Stoke—Chelsea 1-2
Tottenham—Wolves 4-2
West Bromw.—Blackpool 1-1
2. deild.
Birmingham—Barnsley 2-1
Brentford—Coventry 1-0
Cardiff—Hull 1-0
Doncaster—Swansea 3-0
Everton—Bury 2-2
Leeds—Q ,P. R. 3-0
Leicester—Sheffield Utd. 5-5
Nottm.Forr.—West Ham 0-0
Rctherham—Blackburn 3-0
Sheffield Wed,—Notts C. 6-0
Southampton—Luton 2-3
hann ekki framgjarn. En Jón
var sérkennilegur kvistur og
merkur maður úr jarðvegi ís-
lenzkrar alþýðu frá baráttutíö
þjóðarinnar síðari helming 19.
aldar, þótt hann lifði fram í
miðja þessa öid, var hann frem
ur maður hinnar fyrri aldar og
fullmótaður úr skóla hennar.
Jón var röskur meðalmaður
vexti og vel á sig kominn, með
gáfulegt yfirbragð — síðskeggur
alla þá tíð, er ég mundi hann.
Hann var granni góður, vel hugs
andi maður og trúhneigður. En
beizkur gat hann orðið í svör-
um, ef honum líkaði eigi. Eitt
sinn var hans getið í ferðasögu
um eftirleit á Landmannaaf-
rétti. Eitthvað þótti honum réttu
máli hallað og mælti: „Veit ég
það, að lygin er oft áferðarfall-
ég, en alltaf kann ég nú betur
við sannleikann"! Nokkuð kynnt
ist ég Jóni á síðari árum hans,
þóttist jafnvel fá nokkra
skyggni inn í sál hans eða hjarta
lag og varð bjart fyrir augum.
Fann ég hjá honum trúarþel
og auðmýkt trúmannsins, átt-
hagafestu og viðkvæmni. Mér
fannst þessi'gamli bóndi eiga
lykil í sjálfum sér að forgörðum
(Framhald á 6. siðu.i
Árbók íþróttamanna 1951
Árbók íþróttamanna 1951 er íþróttamálum, því að þarna er
komin út á vegum bókaútgáfu samankominn allur sá árangur,
Menningarsjóðs. Að undanförnu sem Islendingar náðu í íþróttum
1. deild.
Arsenal 16 9 4 3 28- 15 22
Manch. Utd. 16 9 3 4 35- 22 21
Tottenham 16 9 3 4 32- 24 21
Bolton 15 9 3 3 26- 20 21
Portsm. 15 10 1 4 26- 21 21
Preston 16 8 2 6 29- 20 18
Charlton 17 7 4 6 33- 32 18
Newcastle 15 7 3 5 38- 22 17
Aston Villa 16 8 1 7 28- 30 17
Liverpool 16 5 6 5 23- -22 16
Manch. City 15 6 4 5 21- 22 16
Wolves 14 7 1 6 33- 25 15
W. Bromw. 15 4 7 4 28- 26 15
Blackpool 16 5 5 6 23- -27 15
Derby 15 6 2 7 25- 30 14
Middlesbro 15 5 3 7 29- 32 13
Burnley ■ 16 4 4 8 17- -27 12
Stoke 17 5 2 10 18- 38 12
Chelsea 15 5 1 9 19 -29 11
Sunderland 14 4 2 8 20 -26 10
Hudderfield 16 3 3 10 19 -32 9
Fulham 16 3 2 11 22 -30 8
2. deild.
Sheffield U. 15 10 3 2 49- -23 23
Rotherham 15 9 2 4 38- -22 20
Brentford 15 8 4 3 19 -11 20
Luton 15 6 6 3 24- -20 18
Sheff. Wed. 16 7 4 5 3)- -29 18
Cardiff 15 7 3 5 25 -19 17
Nottm.Forr. 16 5 7 4 26 -23 17
Swansea 16 5 7 4 31- -30 17
Notts C. 16 7 3 6 28 -28 17
Leicester 15 5 6 4 31 -26 16
Doncaster 16 5 6 5 23 -20 16
Leeds 15 6 4 5 23- -22 16
Birmingh. 16 4 8 4 19 -23 16
Bury 15 5 5 5 24- -21 15
Southampt. 16 5 5 6 22 -28 15
Queens P. R 15 3 8 4 18 -25 14
West Ham 16 4 5 7 21 -29 13
Everton 16 4 5 7 22 -32 13
Barnsley 15 5 2 8 22 -28 12
Hull 16 3 5 8 23 -30 11
Coventry 15 3 4 8 17 -33 10
Blackburn 15 2 2 11 15 -32 6
3.
Plymouth
Millvall
deild syðri.
16 10 2 4 35-18 22
16 10 2 4 28-20 22
3. deild nyrðri.
Mansfield 16 10 3 3 25-13 23
Lincoln 16 10 2 4 47-26 22
hefir Menningarsjóður gefið út
nokkur íþróttarit, en s. 1. vetur |
samþykkti sambandsráð ÍSÍ
samning við þessa bókaútgáfu,1
um útgáfu leikreglna hinna
ýmsu íþróttagreina og árbókar.
Árbókin 1951 er mjög ýtarleg,
334 blaíjsíður, en á forsíðu er
mynd af Torfa Bryngeirssyni í
stángarstökki. í bókinni er skrif
að um níu íþróttagreinar, en
f r j álsíþróttaþátturinn, skrif að-
ur Brynjólfi Ingólfssyni, og
knattspyrnuþátturinn eftir Sig
urgeir Guðmannsson, eru lang
ýtarlegastir og fá mest rúm. Sér
staklega er knattspyrnunni nú
gerð mun betri skil, en í fyrri
árbókum. Um hinar íþróttagrein
arnar skrifa þessir menn: Kjart
an Bergmann ritar glímuþátt,
handknáttleiksþátt og sundþátt.
Þorvaldur Ásgeirsson ritar golf-
þátt, Gunnar Hjaltason ritar
skíðaþátt, Þorkell Magnússon
linefaleikaþátt og Jón D. Ár-
mannsson skrifar ágrip af
skautasögu Islands.
Árbókin flytur mjög mikinn
fróðleik um þessar íþróttagrein
ar og er því ómissandi öllum
þeim, sem vilja fylgjast með
1951.
Árin 1943 og 1944 gáfu þeir
Jóhann Bernhard og Brynjólf-
ur Ingólfsson út „Árbók frjáls-
íþróttamanna" og var það braut
ryðjendastarf, sem vert er að
þakka. Árin 1945, 1946 og 1947
gaf bókasjóður ÍSÍ út „Árbók
íþróttamanna" og var Jóhann
Bernhard ritstjóri. Árbókina
1948 gaf Jóhann út á eigin á-
byrgð, að tilhlutan ÍSÍ, en störf
bókasjóðar ÍSÍ lögðust niður.
Þá hefir samningur verið gerður
við Jóhann um, að hann sjái
um útgáfu árbókar fyrir 1949
og 1950, en hann tilkynnti sam
bandsráði ÍSÍ, að hann gæfi
sambandinu útgáfurétt sinn að
„Árbók íþróttainanna“. Jóhann
vinnur nú að útgáfu árbóka fyr
ir þessi tvö ár, sem vantar í.
Sérstök útgáfunefnd sá um
útgáfu Árbókarinnar 1951, sem
; skipuð er Þorsteini Einarssyni,
| íþróttafulltrúá, og er hann for
maður nefndarinnar, Jens Guð
björnssyni og Kjartani Berg-
mann. Mest starf hvíldi á Kjart
ani, en útgáfunefndin hefir auk
þess notið aðstoðar margra
maniia.
Arsenal náði forustuhni eft'
ir sigurinn í Middlesbro í
fyrsta skipti síðan keppnin
hófst í haust. Miklar breyt-
ingar hafa verið gerðar á lið-
inu í haust. Ungir, frískir leik
menn hafa tekiö við af hin-
um gömlu, reyndu leikmönn-
um liðsins. í framlínunni eru
tveir nýliðar, sem hafa vakið
mikla athygli fyrir góðan leik,
en það eru hægri kantmaður,
Milton og miðframherjinn
Holten, sem koma í staðinn
fyrir Goring, sem missti sæt-
ið í aðalliðinu eftir meiðsli,
og hefir ekki tekizt aö komast
í það aftur, þó hann sé nú
heill. Hann leikur nú með
varaliðinu.
Þessir nýju leikmenn eru
góðir skipuleggjarar, og fljót-
ir að notfæra sér veilurnar í
vörnum andstæðinganna. Þeir
hafa skorað nokkur mörk, en
Lishman heidur þó enn sæt-
inu sem markhæzti maður
liðsins.
í vörninni hefir Daniel tek-
ið sæti Leslie Compton, sem
miðframvörður, þrátt fyrir að
Leslie æfir nú betur en nokkru
Oftrú á getuleysi hins
mannlega skllnings
Eftir Þorstein Jónsson á JJlfsstöðum
f tímaritinu „Dagrenning“,
ágústhefti 1951, er grein eft-
ir Ásgeir Magnússon, stjarn-
fræðilegs efnis, og er þar í
lokin vikið að lífi á öðrum
stjörnum og sambandi við
það. En þótt það, sem þarna
stendur, sé víst ekki lakara
en margt annað um sama
efni, þá munar stórum, hve
miklu gáfulegar er um þetta
rætt í ritum dr.Helga Pjeturss,
enda virðist mér, að hjá Ás-
geiri sé þarna miklu fremur
um að ræða misskilning á
kenningum dr. Helga en hitt,
að hann á nokkurn hátt viti
betur.
Ég get vel skilið, að fræði-
maður, sem strangvísinda-
lega vill koma fram, fari sér
hægt í að byggja hugsun sína
á því, sem ekki hefir verið
viðurkennt, og er það þó enn
skiljanlegra, þegar um það er
að ræða, sem talið hefir verið
fyrir utan mannlega skiln-
ingsgetu. En sé aðeins íhug-
að hér betur en gert hefir
verið, þá má þegar gera sér
alveg Ijóst, að lífsamband
hlýtur að eiga sér stað út fyr-
ir jörðina. Lífsambandið er al
veg eins sjálfsagt og lífið og
alveg eins hugsanlegt og seg-
ulsambandið á milli stjarn-
anna, sem öllum er nú kunn-
ugt. Án sambands stjörnu við
stjörnu væri ekki um neinar
stjörnur að ræða, og án sam-
bands lífsins í alheimi, gæti
heldur ekki verið um neitt líf
að ræða, hvorki á þessari jörð
né öðrum. Það er sambandið,
sem öll tilvera byggist á, því
að frumorsakir hvers eins
verður æfinlega að leita fyrir
utan það. Stæði ekki æfinlega
geislan hingað frá lífheimin-
um annarra hnatta, vantaði
lífið hér sína frumorsök, en
frumorsök alls er í því falin,
að tilveran sé óendanleg. —
Alsamband óendanlegs heims
hlýtur að liggja til grundvall
ar allri tilveru, og væri skrít-
ið að ætla lífið þar undan-
skilið, eða að fþnar ýmsu
myndir þess hefðu á hverj-
um stað orðið til aðeins af
sjálfu sér og án sambands við
aðrar. Það er öllu óhugsan-
legra en kvæði án höfundar,
að hið líflausa efni hér hefði
án utanaðkomandi kraftar
getað byggt upp fyrir sig þann
ig, að fram kæmu lifandi og
vitandi einstaklingar. En þar
sem það er aðeins á stjörn-
unum, eða í sambandi við
þær, að vitað er um nokkra
tilveru, þá verður á skynsam
legan hátt ekki hægt að gera
ráð fyrir upptökum neins
I kraftar hingað, nema frá öðr-
um stjörnum. Og ef hugleitt
er, hvaða gagn mætti af því
hafa hér, að þetta samband
ykist eða aðstreymi þess kraft
ar, sem að lífinu stendur, þá
ætti það að vera svo auösætt.
Gagnið yrðj nákvæmlega eins
og hér á íslandi verður, þþg-
ar sólin hækkar göngu sína
á vorin. Það yrðj efling lífs-
ins, efling vits og góðvildar,
og ætti nú hver að geta skil-
ið, að það er einmitt þetta,
sem hér vantar svo sérstak-
lega. Menn þurfa að verða bet
ur lifandi og betur vitandi
sinni fyrr og reyni að ná
stöðu sinni aftur. Hann var
á „toppnum“ í fyrravetur,
þegar hann fékk tækifæri í
enska landsliðinu í fyrsta
(Framhald á 4. síðu.)
fyrir aukið aðstreymi lífs-
kraftar. En skilyrði þess, að
það megi verða, er aukin sam
stilling manna hér um það,
sem rétt er.
í „Himingeim" Ágústs
Bjarnasonar, sem út kom
1926, er kenningin um lifs-
sambandið á milli stjarnanna
hin mesta heimska, og vítti
Ásgeir Magnússon prófessor-
inn allharðlega fyrir þetta í
ritdómi um þessa bók hans.
Eru þessi ummæli Ágústs ein
mitt þar, sem hann er að
halda því fram, að líf hljóti
að vera víðar en hér, og fer
honum þannig líkt og manni,
sem teldi það að vísu hina
mestu heimsku að láta sér
ekki skiljast, að sólirnar séu
heitar og lýsandi, en teldi það
þó aðra heimskuna þá að tala
um sólskin eða geislan á sam-
bandi við þessar björtu sólir.
Og nú hefir Ásgeiri Magnús-
syni því miður orðið á hið
sama að nokkru leyti. Að vísu
tekur hann það fram, að hann
með því, sem í grein hans
stendur, sé ekki „að veitast
að kenningum nýlátins snill-
ings og heimspekings — eins
hins mesta, sem þjóð vor hef-
ir átt.“ En vegna hinnar rót-
grónu trúar á takmörkun
mannlegs skilnings, eins og t.
d. um það, „hvar í tilverunni
sálirnar verði, þegar hérvist
þeirra lýkur,“ þá verður nið-
urstaða hans sú, að kenning-
ar hins nýlátna snillings, séu
í rauninni, a.m.k. sumar,
markleysa ein. — Auðvitað
ber að .viðurkenna, að mikið
er óvitað, einnig í þessum
efnum, og menn halda sig
stundum vita það, sem þeir
þó ekki vita. En í rauninni
er þó ekkert það til, sem ekki
er hægt að vita um og skilja.
Óskiljanlegt getur ekkert ver
ið nema það, sem engar ætti
orsakir. En hvað er það, sem
ekki hefir orsakir?
Það væri ef til vill ekki
f j arri að ætla að menn séu nú
í sumum greinum að komast
að takmörkun á þeirri braut
þekkingar, sem verið er á.
Eftir því, sem nú virðist, hef-
ir Ijósið, og ef til vill líka seg-
ulmagnið, sín takmörk svo að
á vængjum þess verði nú
bráðum ekki komist mikið
lengra. En þó mun ekki þar
verða numið staöar. Fram-
undan er að njóta að enn ann
arrar orku, sem ósegjanlega
miklu er hraðfleygari og lang
fleygari en ljósgeislinn, og
mun þegar farið verður að
njóta að þess kraftar, opnast
ný útsýn til aukins og full-
komnari skílnings á eðli og
sögu allrar tilveru. Hinn ó-
endanlegi heimur mun æ
halda áfram að færast út fyr
ir hinum mannlegu sjónum
og hinum meira en mannlegu
siðar. Eins og „viti“ hinna
lágu lífvera, sem maðurinn er
kominn af, var ekkj ofvaxið
að komast á stig hins mann-
lega vits, þannig er hinu
mannlega viti ekki ofvaxið að
komast á stig hins guðlega
og þannig fram óendanlega
til æ meiri fullkomnunar. En
skilyrði þess, aö slíkt megi þó
takast og að mannskepnan
farist ekki eins og svo marg-
ar líftegundir hér áður, e‘r.r
það, að menn færi sér í nyt
hugsanir hinna ágætustu
snillinga og séu þannig ekki
oftrúaðir á getuleysi hins.
mannlega skilnings.