Tíminn - 12.10.1952, Page 4

grfMEVN, sunmidaginn 12. október lg52í.
231. blað.
A.
! ;
- Fyrir rétfeum 100 árum
3. október 1852 — var svein-
barn í heiminn -borið á Mel-
um í Hrútafiröi. Næsta dag
var drengurinn skí'rður og
nefndur Þórður. Ekki var
hann sonur húsbænda á Mel
nm og því heldur ekki borinn|um. Þau bjuggu í Grænumýr
til aö erfa þaö óðal né artungu til 1860. Soffía lézt
neina aðra bólfestu í móður-l!. júni i866> 29 ára, en Jó-i
landi sími. Móðir hans var ; hannes 15. júní 1869, rúmlega !
ung stúlka, Helga Þórðar- 1 j'immtugur. Þau áttu nokkur ’
dóttir frá Ytri-Knarrartungu börn, og var eitt þeirra Jón,(
á Snæfellsnesi, systir Sigríð- er fór tii Utah og gerðist i
ar, móður Sigúrbj'örns rithöf prestur eða biskup' meðal
undar Sveinssonar. Faðir Mormóna
Þórðar var Sigurðúr Sigurðs- j ‘' Næst^ búen(Jur
son, þa í Nupdalstungu i Mið 1
firði, bröðursonur hins
kunna bónda Péturs í Mið- Akranesi 0 Ragnheiður Eg-
nopi, Péturssonar. Móðir Sig ilsdóttir úr Miðíirði. Stóð að :
iirðar (amma Þorðar) var þyi ]e u líkt a um þau og
Helga Tómasdóttir students
á Stóru-Ásgeirsá, Tómasson-
ar, en kona Tómasar og móð-
ir Helgu var Ljótunn Jóns-
100 ára minning bónda og býlis
GrænnmýrarÉiuiga og Þórðnr Sigurðsson
í Grænu-:
mýrartungu voru hjónin Sig'
uröur Árnason, ættaður ai i

dóttir, lögréttumanns á Mel-
um, fööursystir Jóns kamm-
erráðs á Melum. Er og mælt,
að Jón kammerráð hafi lát-
ið þessarar frændsemi getið. j
er hann leit Þórð nýfæddan.
En ekki varð dvöl Þórðar
löng á Melum. Hann fór til
i Jevti likt á um þau og t V '" ' ■*>.
ía fyrri búendur. Jöhann-
og Elinu, að Ragnheiðii'
l* mikiu eldri en maóur -------
es
var mikiu eldri en maöur
hennar og bau barnlaus. —
Fyrsta árið var heimilisfólk
hjá þeim ekki annað en móð'-
ir konunnar á áttræðisaldrx,
Bærinn í Grænumýrartungu í tíð Þórðar
„Oðni“ 1918 og vísast hér til
þess. í Gilhaga fæddust flest
börn þeirra hjóna, én af
þeim komust se'x sýnfr til full
orðinsaldurs.
| Þegar þau Þórður og Sig-
i ríður fluttust* að Grænumýr-
jartungu, voru ástæður þeirra
: orðnar hægari en á frumbýl-
ingsárunum. Elzti drengur-
inn, þeirra er heima voru, var
17 ára. Heimiliö hafði jafn-
vel vinnuafl aflögu handa
nágrannaheimilúm. Lífsbar-
áttan, sem áður háfði verið
fólgin í vörn, gegn skorti og
viðnámi gegn áföllúm, breytt
ist nú í sókn'til umbóta og
; rýmri hags. Reynsla liöinna
■ ára, nógu dýrkeypt, ásamt
!|gj forsjálni og nærgætni sem
þeim hjónum var í blóð bor-
in, var trygging þess að hag-
sýni yrði gætt jafnt sem áð-
ur. í 14 ár bjuggu þau Þórð-
ur og Sigríöur í Grænumýr-
artungu, en þá lézt hún, 5.
júlí 1908, sextug að aldri. Bjó
Þórður enn i 5 ár eftir lát
Arna og Guðrúnu* voru Þoi- sig í hlé. En börnin, sexu þá
og ungur maður, vanheill, enjieifur steinsmiður í Reykja- höfðu hvílt í vöggu, voru nú n
10 árum síöar eru þar tveirjvik (d. 1934) og Guðrún, er komin fram yfir miðjan nans, Gunnar, tok að íiufu
vinnumenn og ein vinnu- ; átti Tómas Tómasson á manndómsaldur. Og nú kem-1~llT®numyrar-
kona. Sigurður og Ragnheiö- Lambastöðum í Dalasýslú; ' ur hann aftur til sögunnar,
ur bjuggu í Grænumýrar-
föður síns þegar á fyrsta tungu j 14 úr. skömxnu síðar
-ál^°Jl°1St^P?„með h°nUm skildu þau. og fór Siguröur
1 Miðfirði til 10 ara aldurs, til vesturheims. Hann lézt á
en síðan með móður sinm og Baldur j Manitoba 12. marz
stjúpa í Hrútafirði. Um ferm 190] rúmlega sj5tug.ur. _
ingaraldur fói hann í vinnu- Ragnhejgur lezt 1 Miðhúsum
mennsku til vandalausra. jj Hrútafirði 18. jan. 1907,
Á Melum í Hrútafirði var hátt á tíræðisaldri.
tungu vorið 1913.
hún er enn á lífi, komin fast sveinninn-, sem nefndur yar ij verður að segja langa
að niræðu. Guðrún Bjarna- upphafi máls, fæddur á höf- sögu í fáum orðum. Þeir, sem
dóttir l?zt hjá dóttur sinni á uðbólinu Melum, af ætt Mela bjuggu í Grænumyrartungu
Lambastððum 6. mai 1929, manna, en þó umkomulítill í a undan Þóröi, höfðu litlar
hátt á níræðisaldri. j bernsku og fram eftir ævi., umbætur gert; um húsakost
Fáar sa°nir eða engar eru Þ'að varð að ráði, að Þórður.°g ræktun var jörðin enn á
nú gevmdar um tvo= hina Sigurðsson fengi Grænumýr- ’ fffuto auínar og byggðar.
fvrstu búendur í Græuumýr ’ artungu byggða, og fluttizt Þorður Þóíst. Þegar handa
artungu, Jóhannes og sigJhann þangað vorið 1894. Hér,u“ að byggja ttpp husm.
landrými, mikið vestur og j vorið 1874 fluttust að urð Þo’munu beir hafa ver-'er eigi rúm til að rekja ævi-'hæta við nýjum, slétta túniö
norður um fjallið, er skilur Grænumýrartungu hjónin ið nokkuð kunnir meðal ferð~tkjör Þórðar, þaðan er frá var,°S færu það út og girða. Var
Hrútafjörð og Dali, og suð-jÁrni Einarsson og Guðrún manna, sem leið attu vfir horfiö og fram að þessum (svo komið á seinui búskapar-
ur um Holtavörðuheiöi og Bjarnadóttir. Þau höfðu áð- Holtavörðuheíði eirkum' að! tima. Myndu þó gefast ærin urum hans, aö Grænumýrar
dalinn allan vestan Hrúta- ur búið á Kjörseyri í Hrúta-' vetri til Grœnumýrartunaa 1 eíni til, ef eftir væri grafizt.j tun'Sa máttl telíast meðaI
fjarðarár að suðurmörkum firði og víðar þar í sveit, og varð snernma brauÞdtndine1 Það er saga um baráttu og"fremrl b?la 1 byggðarlaginu,
Strandasýslú. Smábýli eða var Árni þá hreppstjóri um þeirra sem mættu kröggum 1 hrakninga, árvekni og þraut .°S Þal'ðl þetta áunnizt á
kot hafa verið hér og þar i skeiö, Árni var fædduv á heiðarferðum en brium oo lé'seigju einyrkjans, er þreytir skemmri tíma en tveimur
1or,rtí i\/roio írw & airinTvi «#•>».!—1—-—í-b-j — ' ’ 0 3 — - -- láratugum. Það sem einkum
j var rómað um búskap Þórð-
Húnaþingi og móðurættin úr ho„ ÖZ! Þórðuv kvæntist 6. sent. 1874 ar> var reglusemi og snyrti-
Vídalíns, en voru þá öll i
eyði. í lýsingu Mela, sem und
irrituð cr 23. apríl 1709, segir
meðal annars:
f \SKeio. Arm var xæaauv a helðarferðum en þvöng og le seigju einyrkjans, er þreytir
landi Mela fyrr a oldum og, Vatnslevsuströnd, en föður- leg húsakvnni Jxafa lenf,i;íaug við margs' kyns óáran, ara
er þeirra getið í jarðabók ætt hans var úr Svír.adal í framan af hamlað því að háður frumstæðum kjörum. Ivar
Arna Magnússonar og Páls Húnaþingi og móðurættin úr hav 00!Þórður kvæntist 6. sent. 1874 ar’
„í heimalandi, þar sem sel
staða hefir veiúð jafnaðar-
lega brúkuö, sýnist hafa ver- j
ið gamalt býli, kallaö Grænu
mýrarfiinga.
Þar eru gamlar tóftir, girð j
ingar og mikið túnstæði. Veit:
enginn um þess byggingar og
eyðilegging. Kynni að sönnu
vel að’ byggjast, en ekki án
merkilegs skaða heimajarð-
"arinriar.“
Svo leið 18. öldin öll og
fram yfir miðja 19. öld, að
enginn réðst í að stofna býli
í Grænumýrartungu. Má og
vera, að Melabændur hafi
ekki gefið þess neinn kost,
þótt eftir væri leitað. En
sama haustið og Þórður Sig-
urðsson fæddist á Melum
eða um • veturinn næsta' á
' eftir, várð það að ráðí, að
hjón úr Miðfirði, Jóhannes
Jónsson og Elín Jónsdóttir
„tóku upp býlið Grænumyr-
artungu í Melalandi“ og flutt
ust þau þangað vorið 1853
Þau voru barnlaus, enda var
. Elín allmiklu eldri en maður
- hennar og roskin, er hún
' giftist. Hún lézt 20. janúar
1857, tæplega sextug. JóLann
es kvæntist nokkru síðar
ungri konu, Soffíu Gunn-
laugsdóttur frá Óspaksstöð-
þar gæti oröið áningar- og; Þói'ður kvæntist 6. sept. 1874 ..._ .
1 gististaöur, nema í viðlögum. j Sigríði Jónsdóttur frá Bálka mennska. Naut heimihð þess
í tíð Árna Einarssonar mim'stöðum. Magnússonar. Fyrstu °S- að hann var goðui smið-
gestakoma hafa aukizt og’,hjúskaparárin voru Þau,m> befir ^J]|.mleikl orðlð
vitað er um ýmsa tigna menn‘Vinnuhjú og í húsmennsku, arf8'en8ul meðál mðja hans.
sem tóku hvíld og þáðu hress'en 1878 Þofu Þau búskap í
ingu hjá honum. Höfðu þeir i Giihaga, túnlausu fjallabýli
gaman af , karli, er ræddi ó- j1 Meiaiandi, nokkru framar
feiminn við æðri sem lægri,vlð heiðina en Grænumýrar-
og kryddaði tal sitt með orðs tun8’a- Hafði Davíð Bjarna- , - - , -
iðum og spakmælum eftii’ scn, siðar i Fornahvammi, góður beini veittur og fyrii —
. ® H - ’ —5-4. 1__-in/>n ti________1__ crri.i*oIn ó 'nn-nnn lió+i- TT.W.
Þórður Sigurðsson
Saurbæ í Dalasýslu. Guörím
var dóttir Bjarna Hallgríms-
sonar á Borðeyri, en lengra
íram var ætt hennar úr Mið-
firði. Þau Árni og Guðrún
bjuggu í Grænumýrariungu,
meðan þeim var sambúðar
auðið. En á tuttugasta bú-
skaparári þeirra þar, 13. nov.
1893, drukknaöi Árni ásamt
hesti sírium í síki nálægt
Melum í Hrútafirði, hálfsjö-
tugur að aldri. Var frásögn
um atvik að þessu slysi birt
i ritinu „Heima er bezt“ nú í
sumar. Sama rit birti og • (í
öðru hefti) mynd af Ávna og
nokkur æviatriði hans. Bórn
því sem honum þótti við eiga.
Innanhúss var vel á haidið,
konan atorkusöm og ókval-
ráð og dóttirin einn hinn
mesti skörungur meðal ungra
kvenna, hugulsöm og hjarta
góð, eins og hún reyndist
jafnan síðar að vera sem hús
móðir um langa ævi. Þegar
alls er gætt, má telja að
gengi Grænumýrartungu
hafi heldur vaxið í tíð Árna
Einarssonar. Verulegra um-
bóta var ekki að vænta af
hans hendi, enda tíðkuðust
þær þá lítt í sveitum lands-
ins og árferði var erfitt á ní-
unda tug aldarinnar.
Þó að telja megi, að Árna
Einarssyni hafi farnast all-
vel í Grænumýrartungu, þá
verða sarnt þáttaskil í aldar-
sögu þessa býlis við fráfall
hans. Nær 42 ár voru þá lið-
in, síðan er fyrst var vakið
máls á því að’ taka upp býli
í Grænumýrartungu. Sú
kynslóð, er þá hafði ráðið lög
um og lofum, var nú gengin
til grafar eða búin að draga
reist þar nýbýli 1862. Búskap
Grænumýrartunga er • í
þjóðbraut. Var því allmikil
gestakoma þar í tíð Þórðar
og fór vaxandi. Þótti öllum
gott að koma til þeirra hjóna;
greiðsla á annan hátt. Hús-
Þórðar í Gilhaga, þar sem móðirin gekk kyrrlát og ör-
hann bjó lengst af unz hann ' u3g að störfum, en húsbónd-
fluttist að Grænumýrar-: inn glaður og reifur. Var
tungu, er að nokkru lýst í' (Framnaid á, 6. síöu).
WAV.VrVV.VV.V.V.V.V.VV.V.W.V.V.W.’.V.VAV.V.V
*:
j Rafmagnstakmörkun
Alagstakmörkun dagana 12.—19. okt.
frá kl. 10,45—12,15:
I
Sunnudag
Mánudag
Þriðjudag
Miðvikudag
Fimmtudag
Föstudag
12. okt 3. hluti.
13. okt. 4. hluti.
14. okt. 5. hluti.
15. okt 1. hluti.
16. okt. 2. hluti.
17. okt. 3. hluti.
$
I
5-
Laugardag 18. okt. 4. hluti.
í
Straumurinn verour rofinn skv. þessu þegar og að í
svo miklu leyti sem þörf krefur. ■!
•:
SOGSVIRKJUNIN. >a
iW.VAV.UWAV.WVW.VtVAW/.’.VWrtWWW
K O SXIBÍGA S K R IF S T O’FA S.T.VBN'INGSHANNA
séra PALS ÞORLEI FSSON AR
er í II O L T S - A I® Ó'T EKI við Langholísveg. —— Símar: Ipplvsiiii-ar um kiörKkrá
2745. -Bílar: 81 246
o
o
o
o
o
O
o
o