Tíminn - 06.01.1953, Blaðsíða 5

3. blað.
TÍMINN, þriðjudaginn 6. janúar 1953.
5.
tÞriðjud? G. janúetr
Handritin
ERLENT YFIRLIT:
Stjórnarsamvinnan í Svíþjóð
Bcendaflekkuriim Iieflr hafnað samstarf's
tilnueliim ílialdsflokkamia
Um -miðjan desember síðastlið- menn fyrir ári siðan. Tap kommún
áramótaræðu sinni. inn fóru fram þingkosningar í ista stafaði af Rússadekrinu. j
minntist forsætisráðherrann
m. a. „á handritamálin og af-
stöðu I okkar til Dana í því
sambandi. Þar sem telja rná,
að forsætisráðherra hafi í
þeim ummælum sínum túlk-
að afstöðu íslandinga vel og
réltilega, þykir hlýða að
rifja uþp þennan kafla í
ræðu (lians. Forsætisráðherra
sagði .orðrétt eftir að hafa
rætt . um landhelgisdeiluna
við Breta og sagt að slíkarj
deilur • ynnust jafnan að
Jokunl:
„fr því sambandi kemur
mér í hug, að enn eru varö-
veitt í útlöndum íslenzku
Brynjólfur brosir
til fornvinanna
tveimur kjördæmum í Svíþjóð Vinningar íhaldsflokkanna stöf-
vegna þess, aö mjstök höfðu orðið uðu af því, að þeir hafa verið í
þar við þingkosningarnar, er fóru stjórnarandstöðu í tuttugu ár og
fram í Svíþjóð allri í september- því getaö notfært sér óánægju kjós
mánuði, og þurfti því að kjósa upp enda. Auk þess hafa þeir nú á ýms
aftur. Úrslitin urðu nokkuð á ann- an hátt tekjð upp frjálslyndari
an veg en í aöalkosningunum á síð- stefnu en áður. Bertil Ohlin, for-
astl. hausti. T.d. unnu íhaldsmenn maður Þjóðflókksins, átti upptök-
talsvert mikið á, en Þjóðflokkurinn in að þessu og hefir liefnt stefnu
(frjálslyndi flokkurinn) tapaði. flokksins social-liberalisma. Sig-
Aukakosningarnar höfðu þó ekki ur flokksins í kosningunum 1948
önnur áhrif á þingsætatölu flokk- var þessu mjög að þakka. íhalds-
anna en þá, að Bændaflokkurinn flokkurinn hefir einnig far}ð inn
i vann eitt þingsæti af Þjóðflokkn- á þessa braut. Hann eignaðist fyrir
um. Stafaði það bæði af auknu skömmu nýjan foringja, Jarl Hjalm
fylgi Bændaflokksins og því fylgis- arsson, er á ýmsan hátt hefir tek-
tapi Þjóðflokksins* sem áður er ið upp frjálslyndari stefnu en fyrir
sagt frá. i rennararnir og kallar hann hana . slitalóðið á vpgarskálirmi.
Aukakosningum þessum var m. radikal-konservatisma. Af hálfu
a. veitt aukin athygli vegna þess, andstæðinganna er hent nokkurt Hlutleysið dýrt.
að Bændaflokkurinn haföj lýst yf- gaman að þessum nöfnum.
Lesendur Þjóðviljans hafa
orðið þess varir, að síðan
Brynjólfur Bjarnason kom
heim frá Moskvu í haust,
hefir orðið nokkur breyting
á skrifum Þjóðviljans.
Fyrir utanför Brynjólfs
taldi Þjótfvii;.| nn, að allir
andstöðuflokkar kommún-
ista væru slæmir, en Sjálf-
stæðisilokkurinn væri þó
verstur. Þótt Alþýðuflokkur-
inn og Framsóknarflokkur-
*- ** j inn væri bölvaðir, væri þó
Gunnar Hedlund. formaður mest af auðvaldsseggjum og
Bændaflokksins Ameríkusleikjum í Sjálfstæð
isflokknum.
þjóðar í náinni framtíð. íhalds- j Eftir heimkomu Brynjólfs
flokkarnir annars vegar og jafn- hefir tónninn í Þjóðviljanum
lÖlrma.n^f1°^!irÍní1..,1^1S„^Ve?ar breytzt þannig, að ekki verð-
ur annað séð en að Sjálf-
j stæðisflokkurinn virðist nú
talinn bestur hinna þriggja
andstöðuflokka kommúnista.
munu verða álíka sterkir. Bænda
flokkurinn geti þannig orðið úr
handritin fornu, sem segja j ir fyrir þær, að hann myndi halda
má, að hafi verið undir-
staða að andlegri tilveru
þessarar þjóðar, og eru að
okkar mati þjóðlegir helgi-
Framangreind afstaða Bænda- Þetta kom t. d. hvað eftir
fiokksins mun gera það að verkum, annað fram í verkfalIssKrif-
áfram stjórnarsamstarfi við jafn- Stjórnarsamvinnan. inúverandi stjórnarsamstarf um Þjóðviljans. í þeim voru
I aðarmenn, þrátt íyrir tap sitt í að-Kosningar þessar urðu að því hans og jafnaðarmanna, er hófst Sjálfstæðismenn taldir
1 alkosningunum í september. Sú leyti sögulegar, að í fyrsta sinn um íyrir rúmu ári síðan, mun halda mikju betri en Framsóknar-
yfirlýsing virðist ekki hafa veikt alllangt skeið, var þingsætatölu afram- Eru allar llkur 111 Þess, að menn Eiginlega varð ekki
dómar sem hvergi eiga1 ein® og íhalds- flukkanna orðið svo háttað, að Það mum haldast næstu kjortíma- annað ráðið f skrifum Þjóð
oomar, sem nvergi eiga fiokkarmr hofðu gert ser vomr borgaralegu flokkarnir þrír höfðu blL
heima nema á íslandi. Því um.
heyrist stundum fleygt, að j
norræn samvinna sé skvald
ur eitt og skálaræður, er
renni óðar í sandinn, ef al-
varleg mál beri á góma, og
sjáist þetta meðal annars
gleggst í handritamálinu.
Ég trúi fastlega á gildi og
mátt norrænnar samvinnu
og er þess einnig fullviss, að
handritamálið muni Ieys-
ast vel að lokum, enda eig-
um vér að skoðunarbræör-
meira þingfylgi en jafnaðarmenn. Eitt mesta vandamál stjórnar-
Höfðu eftir kosningarnar 115 þing- innar 1 náinni íramtiö er aö aíla
sæti gegn 110, en fyrir kosningarn ílár tJl vígbúnaðarins. Svíar hafa kröfur kommúnista, og ekk-
Eins og áður segir, fóru fram' ar 110 þingsæ’ti gegn 112. Af hálfu kosið að standa utan Atlantshafs- ert verið hirt um verðlækk-
þjngkosningar í Svíþjóð í sept- íhaldsflokksins og Þjóðflokksins bandalagsins, m.a. með hliðsjón unarleiðina, ef samið hefði
ember og urðu þá úrslitin þau, að var því talið koma tii greina, að al afstöðu Finna. Fjarri fer samt verið vig Sjálfstæðismenn
hægrisinnuðu flokkarnir, íhalds- stjórnin segði af sér og mynduð ÞVJ» aó Þe>r treystj á varnarlaust eina_
flokkurinn og Þjóðflokkurinn, unnu yrði borgaraleg samsteypustjórn. hlutléysi. Þeir hafa vígbúizt meira
nokkuð á, en hinir flokkarnir töp- Þessar hugmyndir strönduðu hins en nokkur onnnr smáþjóð. Þeir
Kosningarnar í haust.
viljans en að strax hefði verð
ið fallist á kauphækkunar-
ur þingsætum og hlaut alls 59.
Bændaflokkurinn tapaði fimm
um marga ágætismenn með Þmgsætum og hlaut alls 25. Komm-
úmstar topuðu þremur þingsæt-
um og fengu alls 5. Jafnaöarmenn
al Dana, sem skilja vel
kröfur okkar og óskir varð'-
andi handritin og hafa tek
ið drengilega í strenginn
með okkur ísléndingum.
Handritin eru samciginleg-
ur arfur þjóðar okkar. Þjóð
ardýrgripur, sem aldrei
verður gleymt, að eru í er-
lendum höndum. í þessu
máli, eins og í landhelgis-
deilunni, munum vér sigra
þegar stundir líða. Hitt er
lakara, ef mál þetta dregst
svo á langinn, að það verð-
ur búið að ýfa á ný þá
harma frá liönum tíma,
sem óþarft er að rifja upp
og vér trúum aö fullur
vilji sé á að bæta fyrir og
. bezt er fyrir báða aðila að
falli sem fyrst í gleymsku.
En þess er gott að minnast,
bæði í sambandi við land-
helgisdeiluna og handrita-
málið, að þjóðin öll stend-
ur sameinuð um þau — og
mun gera það þar til yfir
lýkur“.
Það er enn meiri ástæða
til þess en ella að rifja þessi
nmmæli upp, að undanfarið
hafa verið að birtast í dönsk
um biöðum greinar, sem eru
litið "Vinsamlegar í garð ís-
iendiiiga í á&mbandi við
hanchiitamálið. M. a. hafaj
Sama er að segja um skrif
uðu allir. íhaldsflokkurinn vann vegar strax á því, að Bændaflokk- eru nú taldir ei§a «órða‘bezta flug *jó®™lians um utanríkismál.
mest á, bætti við sig átta þing- urinn lýsti yfir, að hann myndi her 1 lleirni’.eða næst á eftii flug- a æ au er 11 u a 1,1 s a a
sætum og hlaut alls 31 þingsæti. iiaida samvinnunni við jafnaðar- her Bandarjkianna» Sovétríkjanna af Fiamsoknarmonnum, en
Þjóðflokkurinn bætti við sig tveim- menn áfram. Bretlands. A yfirstandandi fjár Sjálfstæðismenn eru taldir
Bændaflokkurinn sænski, sem er lagaári gera Sviar ráð íyrlr> að meinlitlir, ef þeir hefðu ekki
mun írjálslyndari en hliðstæðir Þeir verji 1% milljarð sænskra Framsóknarmenn sér við
flokkar í Noregi og Danmörku, skil króna tiJ landvarnanna. Yfirmenn hUð
greinir afstöðu sína þannig, að herslns hafa nú lagt tjl> að Þessi „ Albvðuflokkinn ræðir
hnnr, cp friðicivnrinr miðfinkknr upphæð verði hækkuð um 50% á' AipyounoKKinn ræoir
hann se frjalslyndm miðflokkur, ™ íiár]aeaári Stiórnin mun Þjóðviljinn lítið. En auð-
er vmni fyrst og fremst að því að næst;a ijariagaaii. ötjormn mun •» •> . .. A ... -
tryggja hlut sveitanna. Hann telji sennllega ekki telja. sér íært að fundið er, að ÞjoðViljanum
því hlutverki bezt fullnægt í sam- ganga svo langt> en hins vegar cr er sist me,ra um flokkmn
starfi við jafnaðarmenn, eins og tahð víst> að franllogm tjl landvarn gefið eftir formannsskiptin
nú standa sakir. Hann telur sig anna verði vernlega hækkuð. > en áður, þótt hann látist
jafnt andvígan stórkapítalisma og Aukin yfirgangur Rússa við fagna þeim.
miklum ríkisrekstri, og telur sam- Eystrasalt og á Þvi hefir mí°g' eflt , Það cr yitað að fulltrúar
vinnu við jafnaðarmenn því aðeins yarnarl>ug Sv>a. Þeu te‘ja» að kommúnistaflokkanna, er
töpuðu tveimur þingsætum og
hlutu alls 110. Síðan hefir orðið
á þessu sú breyting, að Bænda-
flokkurinn hefir unnið eitt sæti af
Þjóðflokknum, eins og áður segir.
Mest varð atkvæðatapið hjá
kommúnistum, er töpuðu nær 80
þús. atkv. Þeir fengu alls 167 þús.
atkvæði, en fengu 245 þús. atkv. í
kosningunum 1948 og 318 þús. atkv.
í kosningunum 1944.
Tap jafnaðarmanna er talið
stafa af því, aö þeir eru nú búnir
að hafa stjórnarforustu í Svíþjóö
j í meir en 20 ár og bitnar því ýms
j óánægja með stjórnarfarið mest á
I þeim. Hafa þeir haldið fylgi
sínu furðuvel, þegar þessa er gætt.
Tap Bændaflokksins rekur að
nokkru leyti rætur tjl þess, að fólki
hefir fækkað í sveitum og kjörsókn
varð þar mun minni en 1948. íhalds
mönnum mun og hafa tekizt að
vinna nokkuð fylgi frá honum
vegna þess, að flokkurinn hóf
stjórnarsamvinnu við jafnaðar-
fóru til Moskvu í líkum er-
indum og Brynjólfur, fcngu
koma til greina, að þeir hafi ekki Þannjg veiði bezt dregið úr of-
nein meiriháttar þjóðnýtingarmál beldisfyrirætlunum rússnesku vald-
á prjónunum. Hann telur íhalds- hafanna, að þeii sjái ljóslega, aö
sömu flokkana, einkum þó Þjóð- arás á Sviþjóð muni verða dyrkeypt þar fyrirmæh um að reyna
flokkinn, svo andstæða sveitunum., íyrirtæki- , að ná samstarfi við aðra
eða annari
einangrunin
að samstarf við þá komi ekki tjl
greina, nema þeir breyti um stefnu.
í kosningabaráttunni í haust
beindu íhaldsflokkarnir einkum
vopnum sínum gegn Bændaflokkn
um og töldu hann undirlægju jafn
aöarmanna. Flokkurinn viðurkenn
ir, að hann muni hafa tapað á
þessu í bili, en telur sig muni vinna
það upp, er frá líður.
Bændaflokkurinn telur miklar
líkur til þess, að hann muni geta
ráðið, mestu um stjórnmál Sví-
ritin eru annaö og meira en veriö íslendingum mikill
venjulegir forngripir og allt menntabrunnur að fornu og
málið þannig í pottinn búið, nýju. Hann hefir og lagt góð
að afhending þeirra myndi an skerf til íslenzkra og
ekki skapa neitt fordæmi fyr j norrænna fræða. Þessvegna
ir afhendingu forngripa al-
mennt.
Hjá því verður ekki kom-
þarf að leitast við að leysa
þetta mál þannig, að ekki
verið dregið úr áhuga hans
ist að vekja athygli á einu'fyrir þessum fræðum. Ætti
atriði, sem umræddir grein-jvel að vera hægt að tryggja
tveir nrófessorar skrifað um|arhöfundar leggja á mikla á".honum slíka aðstöðu> Þótt
ÍT. JerCeX Af nav ”lh“2l“rt Þetta “T Vf' ^fT" ''é,tl“t
þar |em'genlSð er i berhöggiafhendmg handntanna óska Islendinga.
par §em gengio ei i Dernogg myndi stórum spilla aðstöðu
Kaupmannahafnarháskóla
til fornsögulegrar fræði-
Fyrir allra hluta sakir
mun bezt, að reynt sé að forð
við íhálstað Jslendinga. Stór-
blaðið „Berlingske Tidende“
.hefir einnig rætt þaö í for-
ustugrein 4 svipaðan hatt. 5egja _ HásRala Islands>, mál heldur vcr51 reynt aS
Ástáeðulaust er að rekja sem samkvæmt eðli alls máls.leysa það með samningum
hér jefhi þessarar greinar.'ins ætti að vera höfuðstöð jhinna beztu og færustu
Samræmið hjá
kommúnistym
f Þjóðviljanum er nýlega
ráðist all harkalega á þá skip
un, að áburðarverksmiðjan
skuli rekin sem hlutafélag og
stjórn þess kosinn að nokkru
Ieyti af öðrum aðilum en rík-
inu, sem þó leggur tii nær allt
fjármagnið. Skal því ekki mót
mælt hér, að ekki megi um
þessa tilhögun deila.
En kommúnistar geta ekki
haldið því fram, að þeim
finnist slíkt fyrirkomulag
fjarstæða. Þeir hafa sjálfir
stutt að því eftir megni, að
settur yrðu á fót banlti, sem
rekinn verður sem hlutafélag
og er meirihluti stjórnar þess
kosinn af öðrum aðilum en
ríkinu, þótt bersýnilegt virð-
ist að það komi til með að
flokka í einni
j mynd, því að
væri mesta hættan. Vafa-
Iaust hefir Brynjólfur fengið
svipuð fyrirmæli. Og Brynj-
ólfur hefir ályktað af gam-
alli og nýrri reynslu, —'m. a.
vegna veru sinnar i nýsköpun
arstjórninni, — að helzt væri
þess að vænta, að Sjálfstæð-
isflokkurinn afþakkaði ekki
átsleitifi hans með öllu.
Þessvegna beinir hann bón-
orösumleitunum sinum í þá
átt.
Það er alveg rétt hjá Brynj
ólfi, að Sjálfstæðisflokkurinn
hefir verið fúsastur til að
þiggja aðstoð kommúnista og
átt við þá ýms verzlunar-
viðskipti. Sjálfstæðismenn
efldu kommúnista til valda í
verkalýðsfélögunum í þeirri
vona að geta eyðilagt Alþýðu
flokkinn. Þeir sömdu við
hann sællrar minningar um
„steiktu gæsirnar“ gegn því
mennsku. En hvað má þá nauðsynjalausu um þetta
ast æsingar og deilur að á því. Hér er átt við IðnaÖar-
leggja fram meirihluta af (að tvöfalda dýrtíðina. Og
fjármagninu eða beri ábyrgð, síðast en ekki síst, má minna
á samstarfið í nýsköpuuar-
stjórninni.
Það sést á sínum tíma,
bankann.
Þeir, sem standa að lögun-
um um Iðnaðarbankann, eiga hvernig Sjálfstæðisflokkur-
vissulega erfitt með að deila inn svarar þessari endur-
£em •ahar ÞySgjúst á þeimslíkra fræða? Hvernig er af.manna. Hætt er þó við, að á það, hvernig stjórn Áburð-j vöktu ástleitni Brynjólfs,
höfiiiðmisskilningi, að hér sé staða hans meðan mest af.meira geti hitnað í þessu' arverksmiðjunnar er háttað. Fyrir Framsóknarflokkinn er
um yenjulega forngripi aö handritunum er erlendis? jmáli, ef það dregst mjög áj Slíkar ádeilur eru þó ekki hinsvcgar ástæða til að
ræða* en venju samkvæmt (Hinsvegar ber íslendingum | langinn, og því tekst von- óeðlilegar af hálfu kommún-J fagna því áliti, að eftir
eru ®eir, sem hafa eignast t einnig að líta á afstöðujandi að finna fyrr en síðar. ista. Það er svo alvanalegt, að (Moskvuför Brynjólfs skuli
í(þá lausn, er báðir aðilar geta orð þeirra stangist við verk'Þjóðviljinn telja hann
I þeirra sjálfra. I versta flokkinn. X-f-Y.
slíkaíjjgriþi, tr'egir til aö látajKaupmannahafnarháskóla . _
þá aF*öHdi-'íslenzku hand- þessu sambandi: Hann hefir! vel unað.