Tíminn - 14.03.1953, Qupperneq 5

61. blað.
TÍMINN, laugardaginn 14. marz 1953.
S.
lAiugurtl. 14. mars
Bújörð, sem er að
blása upp
Fyrir skÖmmii síðan var
skýrt frá því hér í blaðinu,
að stjórn norska Alþýðu-
ERLENT YFIRLIT:
Vaidabaráttan í Kreml
Aiikm völsl Moloíoffs og hcrsliöfðingjanna
þykja ekki spá góðu um framtíðina
Vika er nö liðin síðan að Malen- og Beria hafa verið taldir standa
koff tók við stjórnarforustunni í saman, hafa þeir Molotoff og
Sovétríkjunum og er enn mikið um | Bulganin verið taldir samherjar og
það rætt, hvað sá atburður muni f andstæðingar þeirra Malenkoffs og
boða. Verður hér á eftir reynt að Beria. Við jarðarför Stalins þótti
nokkur bending koma fram um það,
að þessi skipting væri enn fyrir
hendi, en þar töluðu auk Malen-
koffs bæði Beria og Molotoff.
MALENKOV
rifja upp nokkrar af þeim ágizkun-
um, er einná mest ber á í heims-
blöðunum í '" þessu sambandi.
Plestum kémur saman um, að til-
flokksins hefði birt eins kon- j kynningin Um nýju stjórnina hafi f ræðu þeirri, sem Beria
ar stefnuyfirlýsingu með til- borizt fyrr :én búizt var við. Til- j flutti, hyllti hann Malenkoff sem
liti til þingkosninga þeirra, I kynningin uni hana var birt áður lærisvein Lenins og samverkamann
sem fram eiga að fara í en sólarhringur var liðinn frá írá- Stalins og lýsti ánægju yfir því, að
Noregi á þessu ári í Stefnu- j falli stalins-’Líkle8't er talið. að hin j hann hefði valizt til íorustumanhs.
vfirlvsinffn hpssnri vmri hv! !ir nýju valdamenn Rússa hafi vilj- Molotoff minntist hins vegar ekki
j . ^ . 6 *: . _ o 1 að sýna með þessu, að forustan einu orði á Malenkoff í ræðu sinni. það álitið, að marskálkar og hers-
iýst ytir, ao flokkunnn hygg- væri áfram §terk og samstæð, þótt peir Molotoff og Buiganin hafa höfðingjar rauða hersins séu þvi
ist að beita Úrræðum sam- staiin væri fallinn frá, og gæti því j verig saggjr þV{ fyigjandi, að fylgt yfirleitt fylgjandi, að vopnin verði
vinnufélagsskaparins Við tekið þýðingarmiklar ákvarðanir j væri djarflegri stefnu út á við og iátin skera úr fyrr en síðar. M. a.
fyrirvaralítið. Jafnframt er því svo j iátiS skeika að sköpuðu, hvort hún haldi Þeir því fram, að mikið af
haldið fram,. að þetta sé þó enginn ; ieiddi til styrjaldar eða ekki. Þannig hergögnunum séu að verða úrelt og
væri yfirleitt ekki gert ráð! mælikvarði á það, hve samheldnin ! atti Molotoff frumkvæðið að því, muni hernaðarleg aðstaða Sovét
lausn hinna ólíkustu við-
fangsefna, en hins vegar
fyrir því, að flokkurinn beitti,sé góð 1 raun og veru' Það Bé sam"
því úrræði, sem hann hefði eiginlegt húgsmunamál foringjanna
áður fyrr lagt höfuðáherzlu
á, ríkisrekstrinum. Af þeirri
allra, að reynt sé að komast hjá
deilum fyrst' eftir fráfall Stalins.
Glíman um völdin muni fyrst hefj
ástæðu mætti nú jafnvel ast, þegar nokkuð líður frá, líkt og
öllu heidur kalla flokkinn var eftir dauða Lenins.
samvinnuflokk en ríkisrekstr
arflokk eða jafnaðarflokk.
Alþýðublaðið bregst heldur
illa við þessum upplýsingum,
en treystir sér þó ekki til að
Dregið er 1 efa, að Stalin hafi
látið liggja eftir nokkur fyrirmæli
um eftirmann sinn.
Malenkcff og Beria.
Plestum kemur saman um, að
bera á rnóti þeim. í þess stað Malenkoff hafi unnið fyrstu um-
segil’ það, að jafnaðarmenn j ferðina með því að tryggja sér
hafi alltaf hugsað sér að not stjórnarforustuna. Hins vegar sé eft
færa sér úrræði samvinn- 1 ir að sjá, hvernig honum heizt á
unnar á takmörkuðu sviði, en1 henni. í mörgum blöðum er því
meginúrræði þeirra hafi þó haldið fram> að Þ&ð seu ,.fjórir
alltaf verið aðalkjarni jafn-1 stérlr“ er fíf ™ raunverulega með
aðarstefnunnar, nkisrekst-, menn eru Maienkoff forsætisráð-
urinn. Til þess aö skýra þetta • herraj Beria innanríkis- og öryggis
nánara segir blaðið, að þeir málaráðherra, Molotoff utanríkis-
hafi hugsað sér samvinnu- j ráðherra og Bulganin hermálaráð-
stefnuna sem kálgarð, en 'herra. Allir þessir menn hafi nú
ríkisreksturinn sem bújörð-1 meiri völd en meðan stalin lifði.
iria sjálfa.
að Rússar lögðu flutningabannið á ríkjanna veikjast af þeim ástæð-
Berlín sumarið 1948, en hann var um í vaxandi mæli á komandi ár-
þá utanríkisráðherra. Molotoff um- hví eigi að nota þau meðan
taldi Stalin trú um, að Rússar timi sé til.
myndu geta náð Berlín með þeim 1
hætti. Spádómar hans reyndust Uggur Og óvissa.
hins vegar rangir, Bandamenn Eins og málin standa nú, Virðast
svöruðu með „Loftbrúnni“ og hröð þeir Malenkoff og Beria hafa betur
uðu stofnun Atlantshafsbandalags- ‘ j valdataflinu í Kreml, ef leiðir
ins. Stalin taldi, að Molotoff hefði þeirra halda áfram að liggja sam-
teflt málunum í óefni, setti hann ' an. Malenkoff hefir flokkinn á bak
af sem utanríkisráðherra í marz vig sig 0g Beria leynilögregluna.
1949 og aflétti flutningabanninu Aðstöðu Molotoffs og Bulganins ber
tveimur mánuöum seinna. Síðan hins vegar ekki að vanmeta, ef
hefir lítið borið á Molotoff þangað ' rauði herinn stendur á bak við
Þetta kann vel aö vera rétt,
Yfirleitt hefir verið talið, að þeir
Malenkoff og Beria stæðu saman,
og því töldu ýmsir, að málaferlin,
að jafnaðarmenn hafi hugs-|er nýlega voru hafin gegn Gyðinga
uð sér þetta svona upphaf-1 iæknunum, beindust ekki aðeins
lega. En reynslan hefir
smátt og smátt breytt við-
horfum þeirra, a. m. k. er-
lendis. Á Norðurlöndum öll-
um hafa jafnaðarmenn far-
iö með völd skemmri eða
til nú eftir fráfall Stalins.
Vilja marskálkarnlr stríð?
Vegna þesarar og annarar svip-
aðrar reynslu telja kunnugir það
ills viti, að völd Molotoffs í utan-
ríkismálum hafa aukizt á ný. Hann
er talinn líklegur til að taka upp
mun herskárri stefnu en Stalin og
hvorki Malenkoff eða Beria eru
taldir líklegir til að geta haldið
eins aftur af honum og Stalin
gerði. Einkum er óttazt, að Molo-
toff taki upp yfirgangssamari og
herskárri vinnubrögð í skiptum við
Vestur-Evrópu, þar sem hann hef-
! ir verið talinn aðaltalsmaður þeirr
þá. Ef til styrjaldar kæmi, myndu
völd hershöfðingjanna stóraukast.
Það gæti gert styrjöld enn meira
(Framh. á 6. siðu)
Á víðavangi
Sigrast á miklum
erfiðleikum.
Morgunblaðið er öðru
hvoru að glefsa í ríkisstjórn
Hermanns Jónassonar, er
fór meö völd á árunum
1934—’37. Það segir, að hún
hafi leitt yfir þjóðina skort
og atvinnuleysi. Sannleik-
urinn var sá, að farg heims
kreppunnar miklu, sem hið
óhefta einkaframtak hafði
skapað, hvíldi þá á íslandi
eins og öðrum vestrænum
löndum. Beztu fiskmarkað-
irriir töpuðust og fiskverðið
stórféll. Þrátt fyrir það
tókst að tryggja greiðslu-
hallalausan rikisbúskap og
hagstæðan verzlunarjöfnuð
á þessum árum, leggja
meira fé til verklegra fram-
kvæmda en nokkru sinni
fyrr, byggja upp þýðingar-
mikinn nýjan atvinnurekst
ur (hraðfrystihúsin), auka
iðnaðinn stórlega og halda
sköttum og tollum miklu
lægri en þeir eru nú. Og
þá fékk þjóðin ekki einn
einasta eyri af gjafafé.
Verk ríkisstjórnarinnar á
árunum 1934—’37 eru hin
glæsilegasta sönnun þess,
að það er hægt að sigrast
á miklum fjárhagslegum
erfiðleikum á íslandi, án er
lendrar hjálpar, ef stjórnað
er með trúmennsku og mann
dómi.
gegn Beria, heldur lík!a Malenkoff ar stefnUi ag Rússar yrðu að ná yfir
og væm sámeiginlegir andstæðing
ar þeirra þar að verki. Einnig hefir
verið haldið fram, að Malenkoff
hafi staðið á bak við málaferlin og
beint þeim gegn Beria, en sú skoð-
un virðist eiga færri talsmenn.
lengri tíma og stundum haft Þeir Malenkoff og Beria eru yfir-
þingmeirihluta að baki sér. j leitt taidir hafa verið fylgjandi
Þeir hafa samt ekki gert Þeirri stefnu Staiins að leggja
neitt til þess, svo heitið geti, Imikla áherzlu á uPPbyggingu Sovét
að færa út ríkisreksturinn í ríkjanna inn á.vlð' en tefla ekkl
. ,. 4. . , djarfra en svo ut a við, að heims-
þessum londum. I þess stað styrjöld yrði umflúin. Báðir eiga
liafa þeir stutt að auknuni þejr sammerkt um þ'að, að hafa aldr
samvinnufélagsskap í mörg- ei farið út fyrir landamæri Rússa-
um greinum. í Bretlandi hóf veldis og hafa því takmarkaða þekk
ust þeir handa um verulega ingu á högum og viðhorfi annarra
þjóðnýtingu, er þeir fengu Þjóða. Telja ýmsir, að það geti orð-
þingrrieirihluta þar, en nú er ið örlagaríkt, þar sem þeir geti af
flokkur þeirra þar orðinn Þeim ástæðum ekki.dœmt um heims
, f. , ... , , rnahn af sömu yfirsyn og ella.
mjog klofinn um það, hvort Hingað tn hafa þeir báðir Iika
íengia skuli haldið a þemi ilugsað fyrst 0g fremst um mál rik-
braut. Fprustumenn verka- isins inn á viði en íátis sig aiþjóð-
lýðssamtakanna eru því íegu málin litlu skipta.
mjög mótfallnir og mesti nú- j
lifandi fræðimaður flokksins Molotoff minntist ekki
hefir eindregið ráðð frá því. á Malenkoff.
í þess stað leggur hann meg- j Á sama hátt og þeir Malenkoff
ináherzlu á eflingu samvinn- 1_____________________________
unnar. Reynslan er m. ö. o. j
sú, að erlendu jafnaðar- menn eigi að eiga skipin í
mannaflokkarnir hafa í sí- félagi, fiskiðjuverin, viðgerð-
vaxandi mæli lagt höfuðá- [ arstæðin o. s. frv. Hins vegar
herzlu á að rækta kálgarð- j fcrðast það að nefna nokk-
inn, en jörð ríkisrekstursins ur verkefni, sem það telur að
hefir verið látin blása upp. heyri undir bújörðina, þ. e.
Þeim hefir lærzt að annað ríkisreksturinn, nema þá
búskaparlag væri miklu betra ‘ ýms sameiginleg verkefni,
en ríkisreksturinn. jsem allir flokkar eru sam-
Og svo eru þaö loks nokk-! mála um, að heyri undir rík-
ur orð um Alþýðuflokkinn ið, (skólar, spítalar, póstur,
sjálfan: Blað hans hamrar’sími, orkuver). Þess vegna
á því, að það hugsi sér! væri ekki ófróðlegt, að Al-
samvinnuhreyfinguna enn þýðublaðiö upplýsti, hver þau
sem kálgarð, en ríkisrekst- \ auknu verkefni séu, sem
urinn sem bújörðina. Það flokkúr þess ætlar ríkisrekstr
telur upp allmörg verkefni, inum. Eru þau kannske eng-
sem það álítur að heyri und- in, þegar öllu er á botninn
ir kálgarðinn, t. d. að sjó- hvolft? Er höfuðból ríkis-
ráðum yfir iðnaðinum þar. því að
eftir það myndu þeir geta boðið
Bandaríkjamönnum byrginn.
Það styrkir mjög aðstöðu Molo-
toffs, að Bulganin er fylgismaður
hans. Bulganin er yfirmaður hers-
ins, er reynir nú í vaxandi mæli að
hafa áhrif á gang málanna í Rúss-
landi. Herinn vill ekki hafa minni
völd en flokkurinn og leynilögregl-
an. Margt bendir til þess, að völd
hershöfðingjans hafi styrkzt mjög
við stjórnarskiptin. Einn af mar-
skálkunum hefir verið gerður að
forseta ríkisins, sem er mesta tigr,
arstaða landsins, og er talið, að
það sé gert í viðurkenningarskyni
við herimi. Jafnframt voru tveir
af frægustu hershöfðingjunum gerð
ir að aðstoðarhermálaráðherrum
Annar þeirra er Zukoff, sem tal-
inn hefir verið vinsælasti maður
Sovétríkjanna, næst á eftir Stalin,
sakir hernaðarlegra sigra hans fyrr
og síðar. Hann hefir ekki ósjaldan
verið talinn líklegur til að taka við
af Stalin sem hinn „sterki maður“
Sovétríkjanna.
í mörgum erlendum blöðum er
rekstursins ekki einnig blás-
ið upp á íslandi, eins og í
nágrannalöndunum?
En þetta sést, þegar svör
Alþýðublaðsins liggja fyrir.
En ætli Alþýðuflokkurinn sér
ekki neinn sérstakan ríkis-
rekstur umfram hina flokk-
ana og hneigist hugur hans
meira að samvinnuúrræðum
en áður, er erfitt að sjá, að
hann hafi lengur miklu sér-
stöku hlutverki að gegna. —
Eðlilegust afleiðing þessa
væri sú, að hann sameinað-
ist Framsóknarflokknum og
hjálpaði þannig til aö kpma
fram hugsjón samvinnunnar
á íslandi.
Hefir Mbl. misst
áhugann fyrir
skattalækkun?
Morgunblaðið hefir um
fátt meira skrifað í vetur en
þá lækkun útsvara á lág-
tekjum, sem bæjarstjórnar-
meirihlutinn veitti í sam-
bandi við lausn verkfallsins.
Alltaf lætur þó Mbl. þess
ógetið, að útsvarslækkun
þessi er hliðstæð tekjuskatts
lækkun þeirri, er Eysteinn
Jónsson beitti sér fyrir rétt
eftir að hann varð fjármála-
ráðherra. Var þá strax búist
við því, að bæjarstjórnar-
meirihlutinn veitti hliðstæða
útsvarslækkun. Það tók
hann hins vegar þrjú ár að
fallast á hana og þurfti heilt
verkfall í þokkabót. Það er
því ekki að undra, þótt Mbl.
geri sér tíðrætt um útsvars-
lækkun þessa!
Þrátt fyrir allan sinn á-
huga fyrir skattalækkunum,
er Mbl. enn ekki farið að
segja frá þeim tillögum Þórð
ar Björnssonar, að framtöl
hjóna skuli aðskilin við út-
svarsálagningu, en Jóhann
Hafstein og Magnús Jónsson
höfðu lagt til í þinginu, að
sá háttur yrði hafður á við
tekjuskattsálagningu hjá rík
inu. Tillögu Þórðar var vísað
til bæjarráðs og hefir lítið
frétzt af henni síðan.
Mbl. er ekki heldur farið
að segja frá tillögum Þórðar
um athugun á veltuútsvar-
inu, er atvinnurekendur í
bænum telja ósanngjarnast
allra skatta.
Það skyldi aldrei vera, að
áhugi Sjálfstæöismanna fyr-
ir skattalækkun væri tekin
að dvína eftir að þeim hefir
orðið Ijóst, að hún hefði í
för með sér að draga yröu úr
sukkinu hjá Reykjavíkurbæ.
Góðæri snúið í illæri.
Árið 1939 fékk Sjálfstæð-
isflokkurinn fjármálastjórn
ina. Hann fór með hana
samfleytt í ellefu ár. Það er
mesti hagsældartími, sem
kunnugt er um í sögu ís-
lands. Þjóðin eignaðist stór
felldan stríðsgróða ogmátti
þvi teljast vel stæð um
skeið. Samt var þannig á-
statt, þegar Sjálfstæðis-
menn létu af fjármála-
stjórninni veturinn 1950, að
útflutningsatvinnuvegirnir
voru stöðvaðir, ríkissjóður
var raunverulega gjald-
þrota, þar sem hann hafði
verið rekinn með stórfelld-
um greiðsluhalla seinustu
árin, og þjóðin lifði að
verulegu leyti á erlendu
gjafafé. Framundan blasti
ekki annað en hrun og öng-
þveiti, ef fylgt yrði áfram
þeirri fjármálastefnu, sem
Sjálfstæðisflokkurinn hafði
markað.
Fjármálastjórn Sjálfstæð
isflokksins á árunum 1939
—’50 er eitt ömurlegasta
dæmi þess, hvernig léleg
fjármálaforusta getur breytt
góðæri í illæri og gert vel
efna þjóð háða erlendri að-
stoð.
Rétt við aftur.
Þegar litið er yfir það
kjörtímabil, sem nú er að
ljúka, verður ekki um þaö
deilt, að fjármálastjórn
Eysteins Jónssonar hefir
verið mesta afrekið, sem
unnið hefir verið á þessum
árum. Það hefir ekki tekist
að gera ríkisbúskapinn
greiðsluhallalausan aftur,
án þess að hækka nokkuð
skatta og tolla. Með þessu
hefir tekist að endurvekja
traustið á fjármálum þjóð-
arinnar út á við og tryggja
fjármagn til ýmsra stórfram
kvæmda og lán til landbún
aðarins. Jafnframt þessu
hefir það tekist að leggja
fram meira opinbert fé til
ýmsra verklegra fram-
■v.-amn. a 6. síðu).