Tíminn - 03.12.1953, Blaðsíða 5

275. blað.
TÍMINN, fimmtudaginn 3. desember 1953.
5
ERLENT YFIRLIT:
K. S. THIMAYYA
Fimmtud. 3. des.
Sjúkrahús og
heHsuveriid
Eins og áður hefir verið
skýrt frá hér í blaðinu, hefir
Hermann Jónasson nýlega
flutt í sameinuðu þingi tillögu
til þingsályktunar um skipun
milliþinganefndar, er hafi
með höndum eftirfarandi
verkefni:
1. Að gera tillögur um
fjölda, stærð og staðsetn-
ingu sjúkrahúsa og hjúkr-
unarheimila 'á' landinu.
'T ' ' d . X: '
2. Að gera tillögur um al-
mennar rá^stáfánir tií efl-
ingar heilsúvérnd og heil-
brigði með þjóðinni.
í greinargerð, sem fylgir
tillögunni, lýsir flutningsmað
ur því í stuttu og glöggu máli,
er fyrir honum vakir með
flutningi þessarar tillögu. Seg
ir þar á þessa leið:
„Sjúkrahús eru nú og hafa ‘
á síðustu árum verið reist
víðs vegar um landið og fyrir
fé, er nemur tugum milljóna.
Ríki og bæjar- og sveitarfé- [
lög hafa lagt mjög hart að
sér með fjárframlög til þess
ara bygginga. Hjá því verð-
ur auðvitað ekki komizt. En
auðsætt er, að miklu skiptir,
að þeim stórfelldu fjármun-
um, sem til þessara bygg-
inga er várið, sé ekki að veru
legu leyti á glæ kastað. Það
er komið alveg nóg af því í
þjóöfélagi okkar — og mætti
nefna þess mörg dæmi, —
að byggt er svo skipulags-
og fyrirhyggjulítið, að við
vöknum skyndilega upp við
þann vonda draum, að opin-
berar eða hálfopinberar
byggingar eru um of eða sett
ar niður á alröngum stöð-
um. Hafa þessi mistök kost-
að stórfé, sem er á glæ kast-
að.
Þessi tillaga, ef samþykkt
verður, á að geta kojnið í
veg fyrir slík mistök og óþörf
fjárútlát, auk þess sem hún
á að geta tryggt, að sjúk-
lingar, hvar sem er á Iand-
inu, hafi sem bezta og jafn-
asta aðstöðu til þess að kom-
ast í sjúkrahús og dveljast
þar.
En um leið og við gefum
þessu atriði gaum, hlýtur
það að Ieiða hugann að því,
hvílík ógrynni fjár allir sjúk
dómarnir kosta þjóðina í töp
uðu vinnuafli og vinnuþreki,
auk sjúkrahúsvistarinnar,
læknishjálpar og lyfjakaupa
— að ógleymdum öllum þján
ingunum. — Gerum við ekki
allt of lítið og jafnvel flest-
um menningarþjóðum
minna að því að fræða þjóð-
ina um heilsuvernd og heil-
brigði? Ég tel vafalítið, að
svo sé. Við heyrum sjaldan
lækna tala um þéssi mál í
útvarp, og fræðsla um þessi
efni virðist lítt tiltæk fyrir
þjóðina.
Ég er ekki í neinum vafa
um, að þessi skortur á al-
mennri fræðslu er mikil yf-
irsjón og að á þessu þarf aö
verða gagngerð breyting.
Hins vegar er það ekki vanda
laust né einfalt mál, hvern-
ig þessari fræðslu verði bezt
fyrir kcrnið, þannig að hún
komi að sem almennustu
gagni fyrir þjóðina. Þaö er
athugunar- og rannsóknar-
efni fyrirhugaðrar nefndar,
Indvcrjiiin, sem geg'nir liinni vandasönm
formcnnskn
inni í Fanninn|om
í fiiiifiaii.su fangagæzlunefnd-
Meöal Asíuþjóðanna beinist at-
hyglin nú ekki öllu meira að öðru
en yfirheyrslum kínversku og norð- j
ur-kórönsku fanganna, er ekki vilja
halda heimleiðis. í hinum hlut-1
lausu ríkjum Asíu hafði því ekki
verið trúað, að svo margir fangar
vildu ekki hverfa heim til ætt- ’
jarðar sinnar og Bandaríkjamenn
höfðu haldið fram. Nú er þetta
hins vegar komið til fullnustu í
dagsljósið. Af þeim föngum, sem ‘
fulltrúar kommúnista hafa yfir- ‘
heyrt undir umsjón hlutlausu gæzlu
nefndarinnar, hafa aðeins tveir til
þrir af hundraði viljað hverfa heim,
þráti fyrir allar gyllingar og loforð,
sem háfá vérið borin á borð fyrir þá.
iPyrir .'kommúnista sjálfa hafa
þetta líka orðiö mikil vonbrigði. Þeir
gerðu sér vonir um, að þegar til
kæmi myndi löngunin til að koma
heim til vina og ættingja mega sín
meira en óttinn við illa stjórnar- j
hætti. Þessar vonir þeirra hafa þó
brugðizt. Eftir að þetta kom í ljós;
hafa fulltrúar kommúnistaríkjanna
í hlutlausu gæzlunefndinni reynt
að finna ýmis konar undanbrögð til
að tefja yfirheyrslurnar. Tilgangur
inn virðist jafnvel sá að koma því
þannig til leiðar, að yfirheyrslurnar
falli alveg niður, svo að ekki komi
öllu meira í ljós en orðið er, hvert
viðhorf fanganna er.
Vandasamt val.
Eins og kunnugt er, er hlutlausa
gæzlunefndin þannig skipuð, að þar
eiga sæti fulltrúar frá Pólverjum,
Tékkóslóvakíu, Svíþjóð, Sviss og
Indlandi. Indverski fulltrúinn er for
maður nefndarinnar. Ljóst var frá
öndverðu, að mesti vandinn myndi
hvíla á honum, þar sem vitað var,
að pólski fulltrúinn og tékkneski
fulltrúinn myndu ganga erinda
kommúnista í einu og öllu, en sviss
neski fulltrúinn og ænski fulltrú-
inn myndu hins vegar gæta fyllsta
hlutleysis. Það myndi því lenda i
hlut indverska fulltrúans að skera
úr, ef slíkar deilur risu upp. Þessu
til viðbótar féll það svo í verkahring
hans aö stjórna herliði því, sem
annaðist gæzlu í fangabúðunum, en
samkvæmt vopnahléssamningunum
skal það vera indverskt. Um 5000
indverskir hermenn annast nú
þessa gæzlu.
Undir þessum kringumstæðum
skipti það því miklu máli, að valið
heppnaðist vel á indverska full-
trúanum. Frá sjónarmiði Indverja
sjálfra skipti það ekki heldur litlu,
að val þetta tækist vel, þar sem
þetta var í fyrsta sinn, sem Ind-
verjum var trúað fyrir miklu ábyrgð
arstarfi á sviði alþjóðamála. Heppn
aðist það vel, var það meir en lik-
legt til að auka tiltrú og álit Ind-
verja í þeim efnum.
Val Indverja sýndi það líka, að
Indverjar gerðu sér þetta vel ljóst
eða réttara sagt Nehru forsætisráð-
herra. Hann valdi til þessa starfs
þann mann, sem taliö er, að hann
meti mest allra indverskra hershöfð
ingja, K. S. Thimayya.
Starfsferill Thimayya.
Thimayya er meðal yngstu hers-
höfðingjanna í indverska hernum.
Hann varð 47 ára gamall á þessu
ári. Faðir hans var allvel efnaður
jarðeigandi. Hugur hans hneigðist
snemma að hermennsku. Seytján
ára að aldri gekk hann í hinn ý-
stofnað herskóla í Depra Dun, er
laut að öllu leyti brezkri yfirstjórn.
Síðar lagði hann stund á fram-
haldsnám við hinn fræga herskóla
Breta í Sandhurst. Árið 1926 varð
hann foringi í indverska hernum, er
þá laut yfirstjórn Breta, og heíir
verið í hernum óslitið síðan. í seinni
heimsstyrjöldinni varð hann fyrsti
indverski herforinginn, ;;em stjórn-
aði indversku liði í orustu. Þaö gerö
ist á landamærum Indlands og
Burma skömmu eftir að Japanir
höfðu lagt Burma undir sig. Bretar
fengu þá á honum mikið álit. Þess
vegna sendu þeir hann nokkru ííðar
til Kashmír til þess að bæla niður
uppreisnartilraunir ættflokka í há
lendinu þar. Thimayya varð þá m.
a. frægur fyrir að stjórna skrið-
drekasveit í fjalllendi, er var 13000
fet yfir sjávarmál, en skriðrekum
hefir ekki verið beitt í meiri hæð
fyrr og síðar. Hafði verið talið úti-
lokað að beita skriðdrekum á þess-
um slóöum, en Thimayya gerði bað
með svo góðum árangri, að þaö batt
enda á uppreisnartilraunirnar.
Þegar Indland og Fakistan fengu
sjálfstæði og löndin voru aðskilin,
fór Thimayya með herstjórnina í
Austur-Junjab, en þar var flötta-
mannastraumurinn mestur á báða
bóga. Það féll í hlut Thimayya að
halda þar uppi lögum og reglum á
þessum miklu upplausnartímum og
tókst honum það með slíkum ágæt
um, að hann fékk almennt lof fyrir
Herstjórn hans reyndist ekki að-
eins traust, heldur reyndist hann
einnig svo skilningsglöggur og ráð-
snjall sem pólitískur stjórnandi, að
orðstýr hans fór um allt Indland.
Hann vann sér hylli flóttamann-
anna meö ráðstöfunum sínum og
framkomu. Á þessum tíma hófst
kunningsskapur hans og Nehru og
hefir Nehru haft á honum mikið
dálæti jafnan síðan. Hann hefir
hvað eftir annað hækkað hann i
tign, þótt eldri hershöfðingjar ættu
forgangsrétt. Því er almennt páð,
að Thimayya verði næsti yfirhers-
höfðingi indverska hersins, a. m. k.
ef Nehru fær einn að ráða.
Fylgir brezkum háttum.
Thimayya er stór maður að vallar
T H I M A Y Y A
sýn, sex feta hár og þreklnn vel.
Framkoma hans ber vott um mikið
jafnaðargeð, en er þó mjög við-
felldin. Hann er orðlagður fyrir hátt
vísi og er flestum nákvæmari og
smekkvísari í klæöaburöi. Hermenn
hans hafa mikið dálæti á honum,
enda lætur hann sér mjög umhugað
um líöan þeirra. Hann þykir
skemmtilegur samkvæmismaður og
dansar flestum betur. Áður fyrr
fékk hann oftar en einu sinni verð-
laun í danskeppni. í tómstundum
sínum leggur hann stund á ýmsar
brezkar íþróttir.
Breytni og framganga Thimayya
ber þess á margan hátt glöggan
vitnisburð, að hann hefir starfað í
her, sem raunverulega var brezkur,
meira en helming ævi sinnar. Hann
er miklu fremur brezkur en ind-
verskur, hvað snertir hugsunarhátt
og framgöngu. Hann fer ekki heldur
dult með það, að hann hafi mikið
álit á Bretum. Sögur segja, að Bret
ar hafi líka haft hönd í bagga með
það, að Thimayya yrði formaður
hlutlausu fangagæzlunefndarinnar.
Kona Thimayya, sem er indversk,
semur sig einnig að brezkum hátt-
um, eins og maður hennar. Heimili
þeirra er búið brezkum húsgögn-
um og fylgt brezkum siðum í flestu.
Dóttir þeirra hjóna stundar nú nám
jvið brezkan kristniboðsskóla.
Formennskan í hlutlausu
gæzlunefndinni.
Þegar Thimayya hóf starf sitt
sem formaður hlutlausu fangagæzlu
sem að þeirri rannsókn lok-
inni á að gera ákveðnar til-
lögur um það atriöi.“
Það er áreiðanlegt, að hér
er hreyft miklu stórmáli. Það
vantar skipulega áætlun, sem
fýlgja á við byggingu sjúkra-
húsa og hjúkrunarheimila.
Nauðsyn fræðslu um heilsu-
vernd er og sízt minni.
Þess ber að vænta, að Al-
þingi taki þessu máli vel, og
valdir menn verði fengnir til
að annast athugun þá og
rannsókn, sem hér um ræðir.
Á grundvelli þeirra athugana
ber síðan að hefja skipulega
og öfluga sókn, er miðar að
betri heilsuvernd þjóðarinn-
ar.
Strætisvagnar
Reykjavíkur
Mbl. hefir rofið þögnina
um rekstur strætisvagnanna.
Til þess munu liggja ákveðn-
ar ástæður, svo sem nýir
samningar eða vinnustöðvun
bílstjóranna, en þó öllu frek-
ar nokkur ókyrrð eða óværð
meðal kunnugra manna um
ýmsar liliðarráðstafanir eða
fjáraflaplön liðsodda þessara
mála.
En þótt þessu sé svo farið,
eru skrif og upplýsingar Mbl.
í um rekstur strætisvagnanna
| hin athyglisverðustu. Ber
jtvennt til: hið fyrsta, að sjá
nefndarinnar, var hann nokkuð tor- má hversu geysistórt fyrir-
tryggður af Bandaríkjamönnum, er tæki Strætisvagnar Reykja-
óttuðust að hann og stjórn hans víiiUr erU) 0g annað, hve Mbl.
hefðu tilhneigingu ti! þess að^hneigj vir3ist stóránæ t með þenn.
ast að oskum Kommumsta. Nokkuö , , .
þótti líka bera á því fyrst eftir að an bæjarrekstur.
nefndin tók til starfa, að Thimayya • Forstjórinn upplýsir, að
reyndi að teygja sig lengra til sam tekjur strætisvagnanna séu
komulags við fulltrúa kommúnista í uur ellefu milljónir króna á
fangagæzlunefndinni en bæði Sví- ári) eða 900 þús> á mánuði.
inn 0° Svisslendingurinn. Eftir því Er a£ þessum tölum ljóst að
sem kommunistar hafa fært sig , , ... . ,
meira og meira upp á skaftið, hefir her er ekkl um neinn sma'
þetta breytzt, og er þaö nú yfirleitt rekstur að ræða, en möguleik
viðurkennt, að Thimayya hafi gætt ar miklir til að inna af hendi
eins mikils hlutleysis í störfum sín- hagkvæma og góða þjónustu
um og ætlazt var til af honum og fyrir farþegana. Hefir þar
hann hafi rækt starf sitt bæði með nokkið áunnizt, en þó er enn
lægni og festu. Blaðamenn þeir, sem meira verkefni framundan.
fylgzt hafa með störfum hlutlausu.
fangagæzlunefndarinnar, Ijúka lang I fm Það leyti, sem nuver-
flestir miklu lofsorði á framkomu andi forstjóri tók við starfi
Thimayya. j sínu við strætisvagnana, var
Kommúnistar bera Thimayya hins hér í blaðinu skrifað um, í
vegar ekki eins vel söguna og í hve algerri niðurlægingu
fyrstu. Fyrstu árekstrarnir milli þessi samgöngutæki væru.
hans og þeirra uröu, þegar hann yögnunum var illa við hald-
neitaði að verða við þeirri kröfu að ið Iíktust helzt hortryppi á
fiytja fangana, senv neituðu að ,d skáldaðir utan og
koma til viðtals við fulltrua komm- '. , ,. b
únista, með valdi á yfirheyrslufund nlnan' Loftræstmgm var fyr
ina. Aftur reis og deila milli þeirra j rr neðan allar hellur, svo
og Thimayya, þegar hann neitaði mönnum lá við andköfum í
að láta þreyta fangana með löngum yfirfullum bílunum. Um loft
yfirheyrslum, en fulltrúar komm-' ræstinguna skarst borgar-
famir að grípa tU Slíkra, íæknir að lokum í málið, eg
náðist þá smám saman rnikil
bót á um það atriði, þótt enn
annarra Indverja í Panmunjom ætti þar um þæta.
hafi gert þeim það mun liosara en ; ~
áður, hve erfitt er að semja við! Utllt vagnanna og umhirða,
kommúnista. Það hefir m. a. komið hefir einniS tekið framför-
glöggt fram í indverskum blöðum. um og bætzt hafa nýir vagn-
Mest áhrif liefir það þó í Indlandi ar við, sem um útbúnað og
og öðrum hlutlausum löndum Asíu, loftræstingu og upphitun eru
að mörg þúsund fangar skuli lreldur boðlegir til að ferðast með
kjósa fangavist í óvinalandi en að þeim. gn svipaðir og þeir eða
hverfa heim aftur til ættjaröarmn- 1 *
ar. Sá vitnisburöur, sem birtist í
þessari framkomu f anganna um'
stjórnarhætti viökomandi landa, er gjörn krafa og sjálfsögð. Auk
áhrifameiri en nokkur áróður. þess-virðist auðvelt að hrinda
því í framkvæmd.
Eins og fyrr var greint eru
tekjur strætisvagnanna nú á
annan tug millj. árlega. Og
þetta eru vissar tekjur og
gætu vaxið verulega með
fleiri vögnum og betri þjón-
ustu. Enn er oft troðið óhæfi
lega mikið í vagnana, svo
raun er að fyrir höfuðborg-
ina, að geta ekki boðið íbú-
um sínum betri þjónustu.
Enn verða menn að ganga
langan veg frá heimili sínu
til næstu biðstöðvar og bíða
þar stundum í nokkrar min-
útur á bersvæði í roki og rign
ingu og verða síðan að standa
í troðningi og innibyrgðu
saggalofti. Allt þetta verður
að breytast og er auðvelt að
breyta. Upplýsingar Mbl. um
tekjur strætisvagnanna eru
haldgóð rök um að miklir
möguleikar eru fyrir hendi.
Mbl. upplýsir, að strætis-
vagnarnir séu vel rekið fyr-
irtæki. Ekki var því áður
spáð, að Sjálfstæðismenn
tækju að lofa bæjarrekstur.
En það eiga ýmsir erfitt með
að lialda sig á línuspottan-
um!
En þegar Mbl. er ánægt
með bæjarrekstur, er mikil
hætta á, að margt fari af-
1 (Framhald á 6. síðu.)
vinnubragða.
Það er talið, að Jvöl Thimayya
betri, þurfa allir strætisvagn
arnir að verða. Það er sann-
Getraunaspá
Svo virðist sem mikiS verði
um heimasigra á 38. seðlin-
um. Bolton'hefir enn þá eng-
um leik tapað heima, en Hudd
ersfield aðeins unnið 4 af 9 úti
leikjum sínum. Burnley hefir
unnið 8 af 10 heima, en Sund-
erland engan unnið úti. Chel-
sea hefir tapað 7 úti en aðeins
unnið 1. Aston Villa hefir tap
að 8 af 10 útileikjum. Líkleg-
astir útisigrar eru hjá Arsen-
al, Everton og e. t. v. Doncast
er, en þess má geta, að Plym-
outh er gott lið heima og hef-
ir aðeins tapað einum leik
þar. Þá má geta þess, að Black
pool hefir góð tök á Liverpool.
Spáin lítur þá svona út:
Kerfi 48 raðir.
Bolton-Huddersf. 1 x
Burnley-Sunderl. 1
Liverpool-Blackp. (1) x
Middlesb.-Arsen. (1) 2
Newcastle-Chelsea 1
Preston-Aston V. 1
Sheff. W.-Cardiff 1
Tottenh.-Wolves 1
Birmingh.-Evert.
Plymouth-Donc.
Rotherh.-Derby
(1) (x)
x
1
í. G.
2
(2)
I