Tíminn - 08.01.1954, Blaðsíða 3

6. blaff.
TÍMINN, föstudaginn 8. janúar 1954.
3
/ slendingaþættir
Dánarminning: Magnús Steingrímsson
Þann 12. okt. s. 1. lézt að
heimili dætra sinna í Reykja
yík Magnús Steingrímsson
bóndi og hreppstjóri á Hólum
í Steingrímsfirði, eftir langa
og erfiða legu, á 79. aldursári.
Magnús var fæddur á Hólum
14. júlí 1875 og átti þar heima
alla ævi, að undanteknum 6
árum, er hann bjó á Innra-
Ósi í sömu sveit. Steingrímur
faðir hans var sonur Hjalta
Jónssonar og Sigríðar Jóns-
dóttur, er bjuggu að Hólum
í rúm 50 ár. Þrír ættliðir í
beinan karllegg hafa því bú-
ið þar nærfellt eina og hálfa
öld. Móðir Magnúsar, kona
Steingríms, vár Kristín
Magnúsdóttir, ættuö frá
Breiðafirði, mesta myndar-
og gáfukona, sezn öllum vildi
*
I gapastokknum
Mbl. líðbr hálf illa. Þaff
liafði í áramótafréttum lýst
ágætri afkomu og mikilli at
vinnu og framkvæmdum, m.
a. bæði í Vestmannaeyjum
og á Akureyri. En báðum
þessum kaupstöffum er
stjórnaff af fulltrúum fleiri
flokka, eða á þann hátt, sem
, Mbl. kallar venjulega „glund
I roðastjórn“.
| I
] | I áramótafrétt Mbl. var
cinkum kveðiff sterkt aff
orffi um óvenjulega gott at-
vinnuástand í Vestmanna-
eyjum, svo þar hafi aldrei í
manna miniium veriff betra.
Ekki heldur meðan Sjálf-
stæðismenn voru þar einir
um stjóm’
Svipaðár fréttir voru frá
Akureyri og fleiri kaupstöð-
um. Miklar framkvæmdir
og gróska í athafnalífi
manna. Á Akureyri var
keyptur togari frá Reykja-
vík, en í Véþtmannaeyjum
margir stórir vélbátar o. s.
frv.
Enginn efi er á að áramóta
frétt Mbl. er sönn. Hún
lengi telja. Gerum við okkur
,í raun og veru grein fyrir þess
gott geia. Magnus olst upp,um gífurlegu framförum og C1 »«>*“.
.f .forelch'uin siuum og tók þejm mun> sem nu er ag bregður upp réttri mynd af
viö bui a Hólum, er þau létu | fæðast j þennan heim eða var' ástandinu í umræddum
^UlkaP ai’Íð 19°5, Hann i fyrir 78 árum? — Ég held tæp kaupstöðum.
hefoi því verið búinn aö búa,|iega. pag er yissulega þörf á! En I,að er óþægilegt fyrir
i 50 aiy á komandi vori, ef j ag kenna æsku þessa lands ! hina pólitísku undirináls-
hoxxum^ hefói enzt aldur til. j þetta, og kenna henni það vel,! mennsku Mbl., að blaðið
Raunar ma segja, aö hann j svo ag hun meti þag sem Skilcji: sjálft skuli á jafneinfaldan
an buxó í 50 ár, því hann og ávaxti vel. Allt þetta og ;haít h»fa kippt fótum undan
bjo svo að segja til síðasta j miklu meira, hefir skeð ekki glundroðakenningum þess.
r,a?!' og fo]k var já 78 árum, heldur miklu Þegar Stakksteina-höfund-
p , \ ^°g suður tl!, skemmx’i tíma, 30—40 árum «r Mbl. skynjar hvaff gerst
óítnr aV^y nokkrum dogixm og íangmest á síðustu 20 ár-! hefir, verffur hann flaumósa
hniA nTráíftcf Ö° °S ^a ' um- Eins og áðlu' se§ir> Þa ólst! °S bys'g'st bjarga sér á hunda
Pn ð ð raðftala og sol;|a bu_-Magnús upp hjá foreldrum ! sundi og leggur á flótta.
fíft’i “t]ut°S h®yskaP,sinum við svipuð kjör og al- Um Ákureyri gefst hann
SrJ&taS Var- ÞÓ °ft Væri *röngt aISGrIega UPP’ enda tekur 1
Hólar þar^em bessir brh ætt1L ’ lmm hann eða systkini kainiin> að Akureyringar
JiöirhXaíl anS’ 61gl hafa liðið skort 1 skuIi auka togaraílota sinn á
iioir hara öuið hver fram af uppvextinum, a. m. k. ekki
oðium í nærfellt eina og hálfa svo teljandi væri, um mennt-
Magnesíum
Fyrrihluti yfirstandandi
aldar er tími léttmálma. Alú-
míníum hefir haft þar for-
ustu til þessa, en nú er ann-
ar málmur að auka skriðið og
hefir tekið veglegt sæti meðal
hinna mest notuöu málma nú
tírnans, en það er Magnesíum.
Áætlað magn þess, sem kom-
ið hefir á markað í heimin-
um á s. 1. ári fyrir utan Rúss-
land og leppríki þess, er um
134.000 metr. tonns. Það jafn-
gildir nokkurn veginn því
magni, sem framleitt var í
miðri fyrri heimsstyrjöldinni
eöa um 1917, af alúmíníum.
öld, er nú í eyðí og enginn hef
ir óskað að festa þar ábúð.
Þeir, sem fæddir eru á síð
un var ekki að ræða, nema
þá, sem heimilið gat í té látið:
Á unglingsárum sínum lærði
ari hluta síðustu aldar, enjhann nokkuð í trésmíði og
hafa lifað fram á miðja þessa jbókbandi, enda stundaði
öld, hafa lifað að sjá og heyi'a jhann það alltaf eitthvað upo
þær stórfelldustu framfarir, ’ frá því, bæði fyrir sig og aöra
sem um getur í veraldarsög- aiit tii síðustu ára. Strax o7
unixi. Drenguxinn, sem fædd-jhann gat, varð hann að fara
ist i lága, litla, torfbæixumjað vinna eins og títt var á
fyrir 78 árum við lýsiskolu j þeim árum. Um fei’mingarald
eina aö ljósi og roð fyrir ljóra. ur fór hann til sjóróðra við
Hann heíir lifað olíuljósin og
séð þau víkja óöfluga fyrir
öðru meira, þ. e. rafmagns-
ljósunum, hann hefir séð tún-
ísafjaroardjúp á vorvei’tíð og
stundaði það lengi síðan. Á
haustvertíðum réri hann við
utanverðan Steingrímsfj örð rekstur!
kostnað Reykvíkinga.
Um Vestmannaeyjar reyn-
ir hann aff klóra í bakkann.
Helzt er aff skilja, aff höf-
undur telji oflítiff um bæjar
i’ekstur í Vestmannaeyjum,
en hingað til Iiefir mikill
bæjar- effa ríkisrekstur varla
verið á stefnuskrá Sjálfstæð
ismanna.
Þegar komiff er í gapa-
stokkinn, getur margt
gerst, og jafnvel þetta, aff
steinahöfundur Mbl., skríði
undir pilsfaldinn hjá komm-
únistum og deili á andstæff-
ingana fyrir oflítinn bæjar-
B.
in þeixjast út um holt, mýri og eignaðist snenxma bát á-
og móa. og breyta,st úr karga-: samt Hjalta bröður sínum, j
þýfi í sléttan og iðgrænan sem hann réri lengi á og farn ’vegaviðgerðir um fiölda ára
toðuvóli með byigjandi grasi, aðist ætíð vel. Færði þetta' nrSt S baö bó hamífenoi
hann hefir séð girðingar, sem;nokkra björg í bú, bæðx" hjá '™t SSÍtun ?£££££
aður voxu oþelUítar, rxsa xxpp^foreidi’um hans og honum , fram það, sem heinhlið veitti
úm tun, engx og haga; hann|s]alfum, eftir að hann fór aðlþá leysti hann öll þessi störf
hefxr seð heyvinnuvélar og.bua, svo hægt var aö auka;af höndum með ágætum.
vagna leysa flest hxnna frurn- bustofninn og fleh’a til um-nann var miög reglu^amur
**• 4halda he*sk*e •* ** • , . og sLSeSISS
Voxið 1905 hóf Magnús bú- ur með öll störf, sem honum
« m þessi"störf.]Krlstiiiu° KgttT
hólmi og nú síðast séð vél
knúin tæki leysa orku hests
þvert og endilangt landið yf-
ir fjöll og firnindi út til yztu
nesja og inn til innstu dala,
svo að segja inn á hvert heim
ili. Hann hefir séð bíla þjóta
lim þessa vegi dag og nótt,
flytja fólk og vörur á 10—20
sinnunx skemmri tíma en áö-
ur þekktist að kornast sömu
vegalengd. Flugvélar kljúfa
loftið og fara á einum til
tveimur klst. þaö, sem áð'ur
þurfti vikur og mánuði til að
komast. Við eigum stóran
skipaflota, sem siglir bæöi
við strendur landsins og um
úthöfin. Sími er kominn á
flest heimili í landinu og
hægt að talast við landa á
milli. Útvarpið flytur fréttir
oft á sólarhring frá flestum
löndunx heims og svona mætti
1 7 ... — iivnxuiu x OUUXUUI MCÖðUiU
sakostur lelegur a jorðinni. j störfum, er sérstaklega minn-
ii ann vann mikið eins og ísstætt, hversu mjög hann
jafnan og hafði lahgan vinnu , var samvizkusamur og ná-
ag, varð hann því fljótt frem kVæmur í afgreiðslu á öllu,
u1’ veitan(3i en þiggjaxidi, sem hann lét frá sér fara
en.a var kona ilans enginn Hann var eins og svo margir
®ftirb6tur ougnaðl og hag-,frá bessurn tíma sjálfmennt-
.y .' 10tt hlf.öust a hann , aður og ég hygg, að hann hafi
y s 011111101 stort> hann var . verig einn af þeim, sem alltaf
ungur kosinn x hreppsnefnd 1 eru að læra Hann átti tals_
og mun hann hafa átt sœti verðan bókakost, 0g hann góð
Trvoennl..sarnfellt xxm ár. nT1 auk gesg kynntlst hann
pps jon var hann x 34 ar f1glda bóka f gegnum starf
og syislunefndaJrrriaður x 12 L,tt. bokbandið; og hafði bvi
ár. Hann var eimi af stofn- ætíð nóg til lestrar> eftir þvi>
enrinm TCmmfél P.f-oinorírvic'_ . ° _ .... .. ’ .. * ’
endum Kaupfél. Steingríms-
fjarðar og fulltrúi hrepps
sins á fundurn þess frá stofn-
sem hann hafði tíma til.
Hann bjó mj ög snyrtilegu
og bokkalegu búi allan sinn
un txl dauðadags eða rum 50 báskap> fle?t mun hann hafa
ar. Hann var fuiltiui Mæði- ,haft um 150 f1ár og 10 stor_
vexkivarnanna um morg ár og f f_ Jörð sína bætti hann
hann hafði vegaeftxrlit og i (Framþáld á 6. síðu.)
Aðalkostir þessa málms eru
þeir, að hann er bæð'i léttur
og hefir undravért slitþol og
burðarstyrkleika. Magnesíum
er léttasti málmur, sem til er,
vegur aðeins 2/3 hl. miðað við
alúmíníum og aðeins 1/4 mið-
að við stál.
★
Fyrsta alþjcðasýningin,
sem helguð var þessum
málmi, var nýlega haldin í
Washington í Bandaríkjun-
um snemma á s.l. ári. Kom
þar í ljós, hvílíku hlutvei’ki
þessi málmur gegnir nú á dög
um í iðnaði þjóöanna. Mest
áberandi voru vörur frá
Bandaríkjunum, Englandi,
Þýzkalandi og Kanada.
★
Þær framleiðslugreinar, er
mesta notkun sýndu, voru
flugvélaframleiðslan, bifi’eiða
framleiðsla, flutningatækja-
og rafmagnsiðnaðurinn.
Magnesíum er sá málmur-
inn hér á jörðu, sem fram-
leiddur er úr óþrjótandi hrá-
efnaauöi, þ. e. sjálfu hafinu,
sem umlykur álfurnar aliar,
svo og rafmagni, sem er þýð-
ingarmest við fi’amleiðsluna,
eins og um alúmíníum einn-
ig. Þaö er gert ráö fyrir, að
heildarframleiðsla heimsins
verði komin upp í millj. metr.
tonns, eftir örstuttan tíma,
svo stórlega vaxandi hlutverki
sem þessi málmur gegnir nú
í framleiðslu þjóðanna.
Orðið magnesíum sást í al-
fræðioröabókum fyrir allt að
því 250 árum, en það var ekki
fyrr en 1808, sem sir Humphry
Davy framleiddi fyrsta sýnis-
hornið af magnesium í kristal
iseruðu formi. Eins og áður
er sagt, er ekki sennilegt að
skortur verði á frumefnum
þeim, sem magnesíum er ixr
unnið. Bæði „Magnesíte' og
„dolomíte" eru efni, sem eru
auðug af magnesíum og nög
er til af, svo er það sjórinn,
sem er auðugur af „brine“,
sem magnesíum er einnig
úr unnið.
★
Það eru til tvær aðferðir
við framleiðslu magnesíums.
Önnur er sú, sem rafmagn er
aðallega notað við. Hin er
aftur á móti eins konar efna-
breyting meö aðstoð „ferro-
cilicon". Hin fyrrnefnda er þó
meira notuð og einvörðungu
t. d. hjá hinum miklu verk-
smiðj um Aluminium Union
of Canada hjá Arvida. Það
þarf um 18.000 kw. stundir
af rafmagni til að fi’amleiða
eitt tonn (metr. tons) af
magnesíum.
★
Helztu kostir þessa málms
eru, eins og f-yrr er sagt, létt-
leiki, slitþol og hæfni þess til
blöndunar við önnur efni, s.
s. zink, alúmíníum, mangan-
ese o. fl. Sumar þessar efna-
blöndur hafa ákaflega mikla
sliteiginleika og herzlu, næst-
um þvi eins og stál. Ekkert
eitt efni hefir slíka hæfileika
sem magnesium. Þaö er auð-
unnið, auðsteypanlegt og sög
unarhæft, það þolir veðrun
og tæi’ist ekki af flestum al-
kalískum efnum.
★
í dag er hægt að kaupa
málmbiöndur, þar sem aðal-
uppistaðan er magnesíum, s.
s. plötur, pípur vélahlutar
alls konar listar og stengur,
sem nothæfar eru til margra
hluta.
Þýzki alþýðuvagninn, sem
margir hér á landi hafa átt
kost á aö skoða, notaði t. d.
á árinu 1952 70% af fram-
leiðslu Þjóðverja það ár af
magnesíum. í Ameríku fer
notkun magnesíums ört vax-
andi í bifreiðaiðnaöinum.
Burðarþol ökutælcja, sem nota
mikið af þessum málmi vex
um 20% miðað við að járn sé
notað í sömu hluti.
★
Árið 1915 kostaði eitt enskt
pund (453 gr.) 5 dollara. 1917
var verðið komið niður í 2,02
dollara. 1924 var það 1,10 doll
ara pr. pund og hélt það á-
fram að lækka þar til það var
komið niöur í 20 sent um 1940.
Nú mun það kosta um 27 sent
pr. pund.
★
Eins og aö framan greinir,
þarf aðallega rafmagn og t.
d. saltan sjó til þess að fram
leiðsla magnesíum sé mögu-
leg. Þegar Áburðarverksmiöj
an hefir risið af grunni og
hafið stórframleiðslu, og
þegar sementsframleiðsla
hefst hér í eigin verksmiðju,
þá er komið að því að á-
kveða hvert skuli vera næsta
skrefið á leið þjóðarinnar til
stóirframleiðslu og öruggari
afkomumöguleika. Það er
sjálfsagt, að þetta mál vei’ði
tekið til athugunar af hin-
um færustu mönnum og leit
að sé aðstoöar og leiðbein-
inga erlendra sérfræðinga.
Það hefir verið bent á, að
aluxniniumfi’amleiðsla eða
magnebiumframleiðsla komi
hér sjálfsagt til greina. Það
er rnargt, sem bendir til aö
hið síðarnefnda hæfi okkar
jstaðháttum öllu betur vegna
þeirrar vöntunar á aðstoðar
efnurn, sem aluminium fram
leiðsian krefur þ. e. bauxite
og magnaise.
Gils Beitar að
stefnuskrá
Síffan Þjóðvarnaiflokkur-
inn birti framboffslista sinn
við bæjarstjórnarkosning-
arnar í Reykjavík hafa Gils
Guffmundsson og fleiri fræffi
menn flokksins setiff Iengst-
um upp á Landsbókasafni og
skrifað upp úr gömlum blöff-
um hrafl úr bæjarmála-
stefnuskrám hinna flokk-
anna frá undanförnum bæj-
arstjórnarkosningum. Þjóff-
varnarlistinn fæddist nefni-
lega áffur en flokkurinn
hafði markað sér nokkurrar
stefnu í bæjarmálum, og af
eigin rammleik hafa forkólf-
arnir ekki getað sett sér
stefnuskrá varffandi þau.
Úi' þessu stefnuleysi á nú aff
bæta rneff stolnum fjöffrum
úr stefnuski’ám hinna flokk-
anna!