Tíminn - 28.01.1954, Blaðsíða 5

12. blað.
TÍMINN, fimmtudaginn 28- janúar 1954.
Fimmtud. 28. jan.
Hverjir @ru
Reykvíkiugar?
Fyrir enda Austurstrætis, á
framhlið Morgunblaðsliallar
innar, sem nú er verið að
byggja, þar sem aðalgatan
átti að vera milli miðbæjar
Ræða Þórðar Björnssonar *i!illlis«>«tUs
Rnro'QvcfiÁri Víir c\rn cmplfl
Borgarstjóri var svo smekk
(Frainhald af 4. síðu.) ■ herðar Reykvíkinga s. 1. fjög- upp og þegar því verki er lok- legur í útvarpsræðu sinni, að
kvæmdir bæiarins næstu ár1 ur ár> nema nú a-m-k- 70 ie> tekur vatnsveitan við og minnast jofnum hondum a
kvæmdir bæjanns næstu ai „ötuna upn enn á ný iráðhús og tugthús. Monnum
í uthverfunum og — meira minj. ki. a aii. mui goiuna upp e a y , . hv^srinear
^Píria heir hafa hund«að Alogurnar a bæjarbua I þetta og annað ems fara skyldist aó pessai byBgmgar
tillöe-u um að bæiarvfirvöld verða heldur ekki réttlættar útsvör og aðrar álögur á bæj mynðu eitt af fau, sem flokk
in taki unu bann hátt að með auknum verklegum fram arbúa. — Og álögurnar á bæj ur hans ætti eftir að koma í
“atf vírJZaf mS kvœmaum. .............................a.búa nmgja ekki. l£ramkvæn„. i Eeybavk.
stjórnum framfarafélaga út! Hinar síþyngjandi álögur á
hverfanna um hagsmuna- bæjarbúa
mál þeirra. Í fremst
hafa fyrst og
farið til að standa
, undir eyðslukerfi og út-
íbúum úthverfanna er þó þennslu bæjarrekstrarins. j
gert að greiða sömu gjöld til i
. j sameiginlegra sjóða bæjarins giírifstofubákniö vex.
og vesturbæjar gefur nu aðj0g öðrum bæjarbúum. skrifstofubákn bæjarins
hta aletrun svohljoðandi, semj Bæjaryfirvöldin verða að hefir stórvaxið undanfarið.
„ .... , Borgarstjórinn var mjög
Seilst er t.l nylegra sjoða sannfærður
um að flest færi
bæjarins, þar á meða. .a - forgjjrgum j Reykjavík, ef
hússjóðs, þeir tæmdir og hann iéti af stjorn bæjarmál
notaðir sem eyðslueyrir.
allir mega glöggt sjá, er um bæta fyrir
strætið fara:
„Listi Reykvíkinga D-Iistinn“
Mörgum kemur þessi áletrun
á hallarveggnum einkenni-
lega fyrir sjónir. Á tilkynning
vanrækslusyndir gtoðUgt er verið að búa til ný
undanfarinna ára og gera storf ráðunauta, eftirlits-
stórt átak til hagsbóta fyrir manna 0g ýmis konar fræð- ,
íbúa úthverfanna. — Þetta inga með tiiheyrandi skrif- i
er réttlætismál. Þetta er kraf stofUhostnaði og svo síðar'
an um jafnrétti íbúa bæjar- aðstoðarliði. — Tugir manna,!
. . . . ' anna. Má virða honum það
Og sjóðir bæjarms nægja VOrkunnar, því flestum
þykir sinn fugl fagur, þótt
hann sé bæði úfinn og mag-
ur.
Hitt er meiri ráðgáta,
hvers vegna honum kemur
Stór hluti skuldanna eru jafn skjótt j huga, ráðhús og
lausaskuldir en þær voru
Iieldur ekki. — Safnað er
skuldum. Á þessu kjörtíma-
bili hafa skuldir bæjarsjóðs
nær tvöfaldast og námu í (
byrjun s. 1. árs 49 millj. kr.
um yfirkjörstjórnarinnar hef- | ins. — Eitt af verkefnum kom einiIum gæðingar bæjar-
ir mönnum skilizt, að fimm andi bæjarstjórnar.
listar séu í kjöri við bæjar-j
stjórnarkosningarnar í Fjármálastjórnin.
Reykjavík á sunnudaginn j í bláu bók Sjálfstæðis-
kemur. Bókstafir listanna eru flokksins fyrir seinustu kosn
stjórnaríhaldsins, fá stór-
fellda kauphækkun skatt-
frjálsa í formi bifreiða-
styrkja. —
engar í byrjun kjbrtímabils
ins. Loks hefir vaxtabyrði
bæjarsjóðs tífaldast á tíma
bilinu.
tugthús. Skulu ekki leidd rök
að því, hvaða brú er á milli
þeirra húsa, á því augnabliki,
þegar feigðarræða Sjálfstæð
isflokksins er lesin í útvarpið.
í En Sjálfstæðismenn gátu
Framsóknarmenn telja að
nauðsynlegt sé að láta endur verið heppnari í dæmum sín
Skrifstofur bæjar skoða allt rekstrarkerfi bæj um. Afskipti þeirra af báðum
_____ „ _ ins hafa f áratugi verið í arins °S taka UPP n^a fjár- þessum málum eru á þann
samkvæmt sömu tilkynning- j ingar, lofaði hann að draga' ieigUhúsnæði. Húsaleiga bæj málastefnu- I veg að þau ein duga til að
um A, B, C, D og F. Mönnum; úr rekstrarútgjöldum bæja,i'- j arskrifstofanna einna hefir Þeir iegg3a áherzlu á að fella þá n. k. sunnudag.
hefir skilizt, að þeir séu allir ins og sýna gætni og hagsýni' þrefaiciast á, kjörtímabilinu. útsvör og álögur sligi hvorki Algert metnaðarleysi þeirra
listar Reykvíkinga. Frambjóð í fjármálastjórn bæjarins. —i_petta eru aðeins dæmi. _ almenning né atvinnurekst-
endurnir eru allir Reykvíking En líklega hafa engin loforð Kostnaðurinn við bæjarskrif ur-
ar, meðmælendurnir líka. Og flokksins verið jafn berlega1 stofurnar og 7 aðra kontóra* Þeir vill’a að útsvarshlunn-
kjósendurnir, sem greiða þess svikin og einmitt þessi — og bæjarins hefir á þessu kjör-
indi séu veitt vegna heimil-
um fimm listum atkvæði á er þá mikið sagt.
sunnudaginn kemur, eru allir t Aðaleinkenni f jármála-
Reykvíkingar, sem bæjar- stjórnar bæjarins á þessu
stjórnin hefir sett á kjörskrá kjörtímabili hafa verið: Sí-
fyrir Reykjavík og telur eiga þyngjandi álögur á bæjarbúa
þar atkvæðisrétt. til að standa undir eyðslu-
Hverju sætir það þá, að hall kerfi og útþennslu bæjar-
areigandinn skuli telja D-list rekstrarins. — Lítum fyrst á
ann einan lista Reykvíkinga? hinar síþyngjandi álögur;
Þeir, serri lesið hafa Mbl.
undanfarin ár, minnast 1
þessu sambandi ýmsra sér-
kennilegra hugleiðinga, sem
þar hafa birzt á vegum Sjálf-
stæðisflokksins, Þar hefir oft
ar en einu sinni verið að því
vikið, að til húsa væru í höf-
uðstaðnum tvær meginstéttir
eða tegundir manna, Reykvík
ingar og „utanbæjarmenn“.
Jafnframt er skýrt frá, að
Sjálfstæðisflokkurinn sé og
hafi verið flokkur Reykvík
Þrjú ár kjörtímabilsins
hafa öll útsvör verið inn-
heimt með 5% álagi. Með
framhaldsniðurjöfnuninni
illræmdu hækkuðu flest út-
svör á almenningí um 5 eða
10%. Fjárhæð innheimtra
útsvara hefir hækkað á
kjörtímabilinu um 35 millj.
kr. og nam á s. I. ári nær 90
millj. kr.
Þetta voru útsvörin. — En
ráðamenn bæjarins hafa ekki
tímabili vaxið um 61% og isstofnunar og heimilisaðstoð
nam árið 1952 tæpum 13 millj
kr.
En það er víðar í bæjar-
ar og að veltuútsvar sé gert
frádráttarhæft.
Þeir vilja að ráðist verði
rekstrinum þar sem farið er'segn bruðli í rekstri bæjar-
ins og þar skapað aðhald og
eftirlit.
illa með fé bæjarbúa.
Við innkaup til bæjarins
og bæjarstofnana hefir ekk
ert verið hirt um að fá hin
beztu fáanlegu kjör á vör-
og molbúaháttur f. h. Reykja
víkur um byggingu eigin hús
næðis fyrir skrifstofur bæj-
arins og rekstur, er einkenn-
andi.
Ekkert ráðhús, engin skrif
stofubygging, enginn fundar
staður fyrir 15 manna bæj-
arstjórn. Allt verður að taka
á leigu.
Áratug eftir áratug láta
þeir leigusalana græða á að
leigja bænum húsnæði! f
hvaða flokki eru leigusalarn-
um og varningi með al-!
Þeir vilja útboð og sameig-
inleg innkaup sem víðast.
Þeir leggja áherzlu á að
bæjarstofnanir verði ekki ir?
lengur reknar sem flokksfyr | En Sjálfstæðismenn gleyma
Um það
---- ------ . , heldur í þágu bæjarbúa og vitnar Sjálfstæðishúsið!
hehnila bæjarinT upptfsti meÖ haS Þeirra fyrir aUgUm'I Sjálfstæðismenn gleyma
1950 að sameiginlegt nreð
mennu útboði ogkaupunr í irtæki raðamanna bæjarins,'ekki sínum flokki.
storsolu. Serstok sparnað-1
inga, og gefið í skyn, að allir látið hér staðar numið.
Reykvíkingar fylgi honum að Fasteignaskattur til bæj-
málum- Um „utanbæjar- arsjóðs hefir verið þrefald-
menn“ segir svo, ef orð Mbl. aður- Rafmagnsverð hefir
eru rétt skilin, að þeir séu eig- hækkað um þrjá fjórðu. Verð
inlega óvinir Reykjavíkur og á vatni hitaveitunnar hefir
Reykvikinga, þótt þeir eigi verið tvöfaldað. Flest far-
heima í bænum, og jafnframt 8'jöld strætisvagna hafa einn
andstæðingar Sjálfstæðis- ig verið tvöfölduð. Á þessu
flokksins, enda skiljanlegt, að kjörtímabili hafa flest önnur
svo hljóti að vera, ef hann er gjöld fyrir almenningsþjón-
flokkur Reykvíkinga en „utan ustu verið hækkuð stórkost-
bæjarmennirnir" á móti Reyk lega, jafnvel verið tífölduð.
víkingum. I Samtals munu þessar
Það virðist nokkurn veginn gjaldahækkanir, sem ráða-
auðsætt, að Mbl. muni telja menn bæjarins hafa lagt á
þá Reykvíkinga, sem fæddir'
eru i Reykjavík, enda þótt það
hafi ekki verið sagt berum en hann hefir átt heima í bæn
orðum. Má þó vera, að það um í 30 ár eða því sem næst.
séu aðeins þeir, sem fæddir Líkur eru jafnvel til þess, að
eru af foreldrum fæddum í blaðið segi Þórð Björnsson
Reykjavík, en þeir sem sann-' bæjarfulltrúa utanbæjar-
að geta slíkan uppruna, ættu' rnann, sem þó er fæddur í
aö minnsta kosti að vera ör-| Reykjavík samkvæmt kirkju-
uggir með nafnið. Hið svo-! bókum og hefir alltaf átt þar
nefnda Reykvíkingafélag mun heima, en foreldrar hans voru
hafa sett inntökuskilyrði, sem1 að vísu fæddir annars staðar.
snerta þetta efni, og má vera,1 Af þessum dæmum og fleir-
að Mbl. fylgi sömu reglu og 1 um, svo og ýmsum ummælum
félagið. j i sömu átt má því ráða, að
Glögg skilgreining á utan-;Mbl. telji þá alla utanbæjar-
bæjarmönnum hefir ekki konr menn, sem fæddir eru utan
ið fram í Mbl. En af dæmum,' Reykjavíkur, flutzt hafa til
sem blaðið hefir tilgreint um j höfuðstaðarins „utan af lands
utanbæjarmenn má nokkuð. byggðinni“, en að vafi kunni
ráða um hugmyndir blaðsins í: að leika á um þá, sem fæddir
þessu máli. T. d. er ekki umjeru í Reykjavík, af „utanbæj-
það að villast, að Mbl. telur ar“-foreldrum, öðru eða báð-
öllum sjúkrahúsum og vist-
heimilum væri hin afar ó-
hagstæðu innkaup, sem þær
gerðu og Innkaupastofnun
bæjarins gerði ekkert gagn
i því tilliti að útvega þeim
vörur með hagkvæmu verði.
Kaupir fasteignir
af gæðingum.
Ýms fasteignakaup bæjar-
ins eru alræmd. Bærinn er
hvað eftir annað
kaupa fyrir offjár eignir, sem
gæðingar og áhrifamenn í-
haldsins vilj a losna við en
enginn vill kaupa.
Vinnubrögð og skipulag
við verklegar framkvæmdir
bæjarins Þekkja allir. Þegar
gatnagerðin hefir lokið við
götu, rífur rafveitan götuna
vitnar
„ , . ... x. - . x' ekki Mbl. Um það
Og her er rett að taka það Morgunblaðsholiin!
fram, að Framsoknarmenn _
telja æskilegt að stöðu borg j Borgíirstjórihn minntist á
arstjóra skipi traustur og tugthús. Þegar
rnenn standa
hagsýnn maður, sem standi
utan við flokkadeilur og til-
heyri því ekki neinum flokki
meðan hann gegnir emb-
ætti borgarstjóra.
á krossgötum, er vandi að
velja. Skapanornir hvísla í
eyru manna og syngja tor-
ráðna söngva.
Liðin ævi líður framhjá eld
Á næsta kjörtímabili bæj- 'snöggt. Eitt stóra augnablik-
arstjórnar Reykjavíkur ið, sem vakti alþjóðareftir-
leggja Framsóknarmenn meg tekt, var ferð lagaprófessors-
látinn i ináherzlu á þessi verkefni i ins, að skoða fangana og að-
bæjarmálum: jbúnað þeirra austur á Eyrar-
AÐ næg atvinna sé í bæn
um, AÐ stórt átak verði gert
f húsnæðismálum, AÐ hita-
veitan verði stóraukin, AÐ
unnið verði að hagsmuna-
málum úthverfanna og AD
f jármálastjórn bæjarins
(Framhald á 7. síðu.)
Þórarin Þórarinsson rit-
stjóra utanbæjarmann, en
hann hefir átt heima í Reykja
vík í 20 ár. Sama er að segja
um Hermann Jónasson for-
um!
Ef gripið er niður í mann-
talsskýrslur Reykjavíkur verð
ur ekki betur séð en að þetta
„utanbæjar“-lið sé orðið nokk
mann Framsóknarflokksins, -uð fjölmennt í Reykjavík og
er þess vart að vænta, að bæj
arfélaginu vegni vel, ef svo
fjölmenn sveit borgara er bæn
um óvinveitt. Er þá heldur
engin furða, þó að flokkur
Reykvíkinga, Sjálfstæðisflokk
urinn, fái nú hlutfallslega
færri atkvæði en áður, enda
virðist flokkurinn, skv- vitnis-
burði Mbl., alls ekki kæra sig
um atkvæði þessa fólks, sem
varla er von, eftir því sem
hann telur innræti þess
vera í garð bæjarins.
En þótt þeir Morgunblaðs-
menn hafi nrargt gáfulega rit
að um þetta mál, kynni þó enn
að vera þörf fyllri greinargerð
ar fyrir þá kjósendur, sem
ekki hafa áttað sig til hlítar
á þeirri spaklegu kenningu,
sem hér er á ferðinni. Hvernig
má það verða t. d., að frú Auð-
ur Auðuns, sem fædd er á Vest
fjörðum af „utanbæjar“-for-
greina sem bæjarfulltrúi fyrir
flokk Reykjavíkur, þótt hún
hafi átt skemmri tíma heima
í bænum en t. d. Þórarinn Þór
arinsson? Eða Sigurður Sig-
urðsson læknir, sem er fædd-
ur í Húnavatnssýslu, og flutt-
ist til Reykjavíkur alllöngu
síðar en t. d. Hermann Jónas-
son? Eða Jóhann Hafstein,
sem er fæddur fyrir norðan
og uppalinn í Suður-Þingeyj-
arsýslu? Og er það t. d. ekki
nokkur Ijóður á ráði Gunnars
Thoroddsen, að faðir hans
skuli vera fæddur vestur á
Barðaströnd og þannig aðlutt
ur „utan a landsbyggðinni“?
Alþýða manna skilur það
ekki ennþá, hvernig framan-
greint „utanbæjar“-fólk hef-
ir getaö breytzt í „Reykvík- Kunnugir menn telja, að
bakka, og af góðsemi sinni,
að veita heimamönnum hress
ingu.
Er öll sú saga svo kunn,
að óþarfi var að leiða huga
manna að henni í útvarpinu.
Næsta augnablkiið í tugt-
húsmálunum kom þegar góð
ur Sjálfstæðismaður átti lítt
seljanlega fasteign á útskaga
einum. Þá gerði Reykjavík
eina af sínum frægu fast-
eignakaupum, og fékk áhuga
fyrir að reisa frelsisskerðing-
arhæli, sem lið í innheimtu-
starfsemi borgarinnar.
Enginn ráðdeildar- eða
glæsibragur er að þessum
málum, en þau munu vekja
hrollkenndan óhug, þegar á
krossgötum er staðið. Beygur
inn segir til sín, — og orðin
líða yfir varirnar.
Annað kemur til. Álit
manna, sem hafa kynnt sér
aðbúnað fanga 1 Reykjavík
og húsakynnin, sem ófrjálsir
menn eru settir í, séu á eng-
an hátt til heiðurs nútíma-
menningu íslendinga.
inga“ og orðið höfuðstaðnum
óskaðlegt samkvæmt kenn-
ingu Mbl. En vegir vitring-
anna við Austurstræti eru
eldrum, skuli geta komið tiljvíst ekki alltaf hennar vegir.
borgarstjóri sé ekki mjög
hrifinn af aðbúðinni á lög-
reglustöðinni.
En öll þessi mál lúta stjórn
(Framhald á 6. síðu.)