Tíminn - 24.04.1954, Qupperneq 5

91. blaff.
TÍMINN, laugadaginn 24. apríl 1854.
5
Lmtgard. 24. apríl
Fiskveiðasjóður
Islands
Tillaga sú til þingsálykt-
nnar, um endurskoðun lag-
anna um Fiskveiðasjóð, sem
þeir Gísli Guðmundsson og
Eiríkur Þorsteinsson fluttu,
ásamt tveim Sjálfstæðismönn
um og einum Alþýðuflokks-
manni, var samþykkt í þing-
lokin eins og áður hefir ver-
Í'S skýrt frá hér í blaðinu.
Og samkvæmt yfirlýsingu
sem sjávarútvegsmálaráð-
herra gaf í umræðunum má
géra ráð fyrir, að endurskoð-
un sú, sem tillagan gerir ráð
fyrir verði framkvæmd milli
þinga.
Ný lög um Fiskveiðamála-
sjóð íslands voru sett árið
1930. Útvegsbankanum varþá
falin stjórn sjóðsins og grund
völlur lagður að starfsemi
hans eins og hún hefir verið
síðan. Var sjóðnum þá faliö
að veita stofnlán til fiski-
báta og fiskviinnslustöðva
(fiskiðjuvera) í landi. Um
1940 voru tekjur sjóðsins
auknar til mikilla muna og
ymsar nýjar reglur settar um
fitarfsemi hans. Hefir hann
eflzt mjög síðasta áratuginn,
og nenia eignir hans nú um
60 milljónum króna, sem að
miklu leyti eru útistandandi
lán í þágu vélbátaflotans, en
hingað til hefir sjóðurinn
ekki tekið lán til starfsemi
sinnar svo að teljandi sé. Lög
þáu, er nú gilda um sjóðinn
voru gefin út árið 1943, en
eíðan hafa verið gerðar á
þeim nokkrar breytingar
með sérstökum lögum, ,sem
einnig eru í gildi. Veröa þess-
ar breytingar að sjálfsögðu
teknar til athugunar ásamt
lögunum frá 1943 og frum-
varp til nýrra heildarlaga
lagt fyrir þingið.
Það, sem fyrst og fremst
eir stefut að með endurskoð
ímimii er að gerðar verði
ráðstafa7zir til að ekki þurfi
að verða hlé á starfsemi
sjóðsi?7s vegna þess að han?i
skorti starfsfé. í þessu sam-
bandi er það athyglisvert,
að samkvæmt gildandi lög-
um hefir sjóðurmn ekki
lántökuheimild* fyrir hærri
upphæð en fjórum milljón-
um, sem er vita?ilega alltof
lágt.
Um leið og lánsheimildin
er hækkuð verður eflaust
ekki hjá því komist að veita
sjóðnum einhverja aðstoð til
aö afla sér lánsfjár, og ætti
það að vera auðveldara vegna
þess að árleSar tekjur hans
eru það miklar, að hann hef-
ir möguleika til að verja ein-
hverjum hluta þeirra til að
greiða vaxtamismun, ef um
hánn væri að ræða, og er
fjárhagslega vel stæð stofn-
un. Það er hins vegar fyrir-
sjáanlegt, að eignir hans,
þótt talsverðar séu, og fast-
ar, árlegar tekjur nægja
ekki sem starfsfé, miðað við
hina mjög vaxandi eftirspurn
eftir stofnlánum, í sam-
bándi við endurnýjun báta-
flotans og aðrar framkvæmd
ir í þágu -útregsins, enda
ekki við því áð'búast að hægt
sé að reka alla þá stofnlána-
Staxfsemi, sem hér er um að
Fréttir frá starfsemi S. Þ.:
Ibúiim jarðarinnar fjöjgaði
m 30 millj. a síðastl. ári
Tvöfaldast mannkynið næstu 70 árin? — Viðskipti
V.-Evrópu og A.-Evrópu helmingi minni en fyrir
stríðið. — Verður hægt að segja eldgos fyrir?
A miðju ári 1952 var íbúatala
jarðarinnar áætluð 2.469.000.000 og
hafði þá aukizt um 30.000.000 frá
sama tíma árið áður. Heimildin að
þessum tölum eru manntalsskjrsl-
ur Sameinuðu þjóðanna fyrir árið
1953, sem nýlega eru komnar út.
Samkvæmt áætlunum hagfræð-
inga S. Þ. fjölgar mannkyninu um
1—1Í4% árlega. Með sama hraða
munu því ekki líða 70 ár þar til
íbúatala jarðarinnar hefir tvöfald-
azt.
íbúafjöldi heimsins er eitt af
meginverkefnum, sem tekin eru
fyrir í þessari fimmtu útgáfu mann
taisskýrslna S. Þ„ er að þessu sinni
fylla 280 blaðsíður. Manntalsskýrsl-
ur og töflur þar að lútandi eru birt-
ar frá flestum löndum heims. Með-
al annars eru töflur, er sýna hve
aldurshámark manna hefir hækk-
að mikið síðan um síöustu aldamót.
Mæður yngri en áður.
Það viröist svo af skýrslunum, að
fæðingum fari fjölgandi hjá ung-
um konum, en fari ört fækkandi
hjá konurn, sem komnar eru af létt
asta skeiði, eða sem eru á milli-
eða síðari hluta barnsburðaraldurs.
Prjósemi kvenna jókst til muna á
árunum eftir síðustu heimsstyrj-
öld, en nú virðist vera að komast
á jafnvægi á ný í þeim efnum.
Enn eru fæðingar þó fleiri en þær
voru síðustu árin fyrir heimsstyrj-
öldina.
Krabbamein og hjartabilun
aðal dauðaorsökin.
í fleiri og fleiri löndum fer dauðs
föllum sífellt fækkandi í hlutfalli
við fæðingar. Mismunur milli þjóða
þar sem tiltöluiega mikiii hluti í-
búanna er aldrað fólk og hinna,
þar sem yfirgnæfandi meirihluti
fólksins er ungt, kemur greinilega
fram í skýrslum um dauðsföll og
dauðaorsakir.
Meða] hinna öldruðu er krabba-
mein og hjartabilun enn aðal dauða
orsökin. Það er mjög athyglisvert
að sjá, að dauði af völdum berkla-
veiki er mun minni nú á dögum
en var fyrir aðeins nokkrum árum.
Meðalaldur manna fer
síhækkandi.
Ár-ið 1950, segja manntalsskýrslur
S. Þ„ var meðalaldur manna, eða
væntanlegur hámarksaldur hæstur
hjá konum í Bandaríkjunum, 72,4
ár. Mesta aldurshámark hjá körl-
um í heimihum var 69,4 ár í Hol-
landi á árunum 1947—1948. Hækk-
un meðalaldurs manna í heimin-
um frá því um aldamót verður eí
til vill bezt lýst með tölum frá Aust
urríki, þar sem meðalaldur, sem
nýfætt meybarn gat vænzt, var 41
ár, 1901, en hafði hækkað upp í
67 ár 1951. Það er 26 ára viðbót.
Hækkun meðalaidurs manna staf
ar fyrst og frernst af því, að ung-
barnadauðinn heíir minnkað til
muna urn allan heim. En þó má
segja, að allir aldursflokkar hafi
notið gcðs af aukinni heilbrigði.
★
Viðskipti V.-Evrópu og
A.-Evrópu helmingi minni
1953 en 1938. |
Viðskipti milli Austur- og Vestur
Evrópulanda hafa verið ofarlega á
baugi undanfarnar vikur. Verzlun-
arskýrslur, sem Efnahagsnefnd Ev-
rópu hefir látið gera um verzlun
milli þessara aðila fyrir stríð og
nú gefur góða hugmynd um, hvern
ig málin raunverulega standa. j
í skýrslum Sameinuðu þjóðanna
eru Vestur-Evrópuþjóðirnar 14 tals-
ins, þessar: Danmörk, Noregur,
Svíþjóð, Bretland, Prakkland,
Belgía og Lúxemborg, Holland,
Sviss, Austurríki, Ítalía, írland,
Grikkland, Portúgal og Tyrkland. |
í hópi Austur-Evrópulanda eru tal
in, auk Sovétríkjanna: Tékkóslóva-
kía, Póiland, Ungverjaland, Rúm-
enía, Búlgaría og Albanía.
Ef að útflutningsverðmæti Vest-
ur-Evrópuríkjanna 14 til Austur-
Evrópu hefði aukizt að sama skapi
og í hlutfalli við útflutning þess-
ara sömu landa til annarra við-
skiptaþjóða þeirra síðan 1938, ættu
verömætin að nema um 1450 millj.'
dollara, en útflutningsverðmætin
námu aðeins um 478 milljónum
dollara árið 1953.
j Og ef viðskiptin úr hinni áttinni,
frá austri til vesturs, hefðu aukizt
j i hlutfalli við innflutningsaukningu
Vestur-Evrópuþjóða frá öðrum þjóð |
um heims hefðu þau viðskipti átt
að nema um 2000 millj. dollara árið
1953 í stað 574 millj. dollara.
Hér fer á eftir yfirlit um útflutn-
ing nokkurra Vestur-Evrópulanda J
til Austur-Evrópu (Sovétríkin með-
talin á árunum 1938 og 1953):
1938 1953
Danmörk 14 30
Bretland 310 73
Bandaríkin. 282 1
Kanada 16 0
Noregur 18 24
Þá fer hér á eftir yfirlit um inn-
flutning frá Sovétríkjunum og öðr
um Austur-Evrópulöndum til áður-
nefndra Vestur-Evrópulanda á ár-
unum 1938 og 1953:
1938 1953
Danmörk 32 26
Bretland 564 203
Bandaríkin 216 30
Kanada 7 4
Noregur 40 28
Dr. BUNCHE,
er var sáttasemjari S. Þ. í Palestínu
deilunni, hefir nú verið ráðinn að-
sloðarframkvæmdastjóri S. Þ. og
mun ganga næst Hammarskjöld.
til að gjósa alit í einu og spú ösku
og hrauni yfir nágrenni sitt með
þeirri eyðileggingu, sem slíku fylgir.
En það er rétt, aö því lengur sem
eidfjall hefir verið óvirkt, því
meiri líkur eru til að það gjósi.
En nú á tímum með aðstoð vís-
indanna, geta menn sagt fyrir með
nokkurri vissu, hvenær búast megi
við gosi. En hitt hefir engum vís-
indamanni tekizt enn að finna ráð
til að stööva eldgos, þegar þess
tími er kominn.
Þetta, sem að framan er sagt, er
haft eftir hollenzkum jarðfræðingi,
dr. S. Tromp að nafni, sem hefir
undanfarið dvalið í E1 Salvador á
vegum S. Þ. Það var hlutverk hans
að segja E1 Salvadorbúum á hvern
hátt þeir gætu bezt notið gæða
náttúrunnar með því að beizla afl
heits vatns, sem þar finnst í jörðu.
E1 Salvador er mikið eldfjallaland.
Tromp jarðfræðingur leggur til í
skýrslu sinni til S. Þ„ að rannsókn-
ir verði gerðar í eftirfarandi til-
gangi:
á) Til þess að ákveða ,hvar ör-
uggast sé fyrir fólk að byggja sér
bæi og gera akra sína nálægt eld-
fjöllum.
b) Til þess að hægt verði að að-
vara fólk gegn yfirvofandi eldgos-
um með stöðugum ranhsóknum á
hitastigi og með jarðskjálftamæl-
ingum i eldfjöllunum.
c) Til að komast að, á hvern hátt
megi á hagkvæmastan hátt nota
gufu til rafmagnsframleiðslu; efni
f hverum til lækninga og stundum
til að hæna að ferðamenn; og
brennisteinsefni til framleiðslu á
áburði ásamt öðrum efnum f
hraunum, t. d. sölt.
Eldf jöllum ber að treysta
varlega.
Eldfjöllum ber að treysta varlega
Jafnvel þótt þau hafi ekki látið á'
| sér kræla langa hríð. Það er engin J
| trygging fyrir að þau geti ekki tekið
ræða, með eigin fé eingöngu.
Æskilegt væri, að Fiskveiða
sjóður gæti veitt lán til
ýmsra framkvæmda, sem
hann hefir ekki getað sinnt
hingað til. T. d. þyrfti hann
að geta aðstoðað þá útvegs-
menn, sem stunda róðra í
fjarlægum verstöðvum á
vetrum og þurfa að koma
sér þar upp verbúðum. Þá
þyrfti sjóðurinn að geta
veitt eitthvað hærri lán til
ýmsra framkvæmda en hann
nú gerir. Koma þarf fastri
skipan á lán til hinna smærri
vélbáta, sem nú fer fjölg-
andi vegna friðunar fyrir
hinum stórvirkari veiðitækj-
um á fjörðum inni. Og í sam
bandi við fyrirkomulag lán-
veitinga og lánakjör er ýmis
legt til athugunar við endur-
skoðun þá, er nú fer fram á
iögunum, þótt eigi verði hér
nánar að því vikið.
Úlfar-nir hafa sigrað
í deildakeppninni
Þrátt fyrir að ein umferð sé
eftir í ensku knattspyrnunni
er nú öruggt orðið, að Úlfarn
ir verða enskir meistarar í
ár, þrátt fyrir að liðið tap-
aði fyrir Huddersfield á
þriðjudaginn með 2—1.
West Bromwich keppti sama
dag við Aston Villa og tapaði
með 6—1. í dag leikur WBA
gegn Portsmouth úti, en Úlf
arnir leika heima gegn Tott
enham. Úlfarnir hafa 55 stig,
en WBA 53, og sá möguleiki
er ekki fyrir hendi, að Úlfarn
ir geti glatað meistarastig-
inu úr þessu. Til þess þarf
WBA að vinna með 9—0, en
Úlfarnir að tapa með 4—0.
Þetta er í fyrsta skipti,
sem Úlfarnir verða enskir
meistarar, þótt liðið hafi oft
áður verið nærri því marki.
T. d. urðu þeir í öðru sæti
1938, 1939 og 1950 (með verri
markatölu en Portsmouth)
og 1897, 1947 og 1953 í þriðja
sæti.
Tillögtir kontmmi-
ista um vetnis-
sprengjuna
Eitt af síðustu verkum AI-
þingis þess, sem nú er nýíok-
ið, var að taka til umræðu
tillögu, sem kommúnistar
lögðu fram, um „áskorun til
Bandaríkjanna vegna vetnis-
sprengna o. fl.“ Að umræð-
um þessum loknum varð mál-
ið afgreitt með ályktun, sem
þegar hefir verið birt og feluir
í sér áskorun til Sameinuðu
þjóðanna um að beita sér fyr-
ir því, að enn á ný verði reynt
að fá því til vegar komið, að
gerðar verði ráðstafanir til
að koma í veg fyrir að heims-
styrjöld brjótist út, og jafn-
framt bent á almenna af-
vopnun sem öruggasta úrræff
ið í því sambandi.
Það mun augljóst, hverjum
raunsæjum manni, að valt er
að treysta því, að ekki verði
gripið til hinna máttugustu
vopna, ef til heimsstyrjaldar
kemur á annað borð.
Menn geta t. d. reynt að
gera sér í hugarlund, hvort
Hitler myndi hafa hikað við,
að beita atómsprengjum, ef
hann hefði ráðið yfir slíku
vopni, um það leyti, sem fyrir
sjáanlegt var, að Þýzkaland
var að verða undir í styrjöld-
inni — jafnvel þótt bann
hefði verið í gildi gegn no-tk-
un þeirra. Slík bönn munu aff
jafnaði reynast lítils virði í
algeru stríði, ef stríðsaðili tel-
ur, að hið bannaða vopn geti
ráðið úrslitum f styrjöldinni.
í þessu sambandi skiptir
það litlu máli, þótt hætt hafi
verið við að nota drápstæki
eins og eiturgas eða „dum
dum“ kúlur í hernaði, því að
reynslan hefir sýnt, að þau
vopn ráða ekki úrslitum, en
notkun þeirra myndi hins
vegar auka þeim stríðsaðila
óvinsældir, sem notaði þau,
án þess að nokkuð, sem um
munar, væri við það unnið.
Á Iiinu mikla vandamáli,
sem skapazt hefir vegna atóm
orkunnar er því aðeins ein
fullkomlega raunhæf Iausn.
Ef fundin hafa verið upp
vopn, sem ógna tilveru mann-
kynsins og framtíð, verða þjóff
ir heimsins að sætta sig viff
að hætta að útkljá deilumál
sín með vopnum. Því fyrr sem
ráðamenn stórveldanna gera
sér þetta ljóst, því betra.
Þótt segja megi, aff þaff
skipti ekki miklu máli, er það
þö eftir atvikum ómaksins
vert að gera sér grein fyrir
efni þeirrar tillögu, sem komm
únistar hér á landi ætluffust
til, að Alþingi samþykkti um
þessi mál.
j Maginefni hennar var að’
i „skora á ríkisstjórn Banda-
i ríkja Norður Ameríku að fram
, kvæma ekki fleiri tilraunir
með vetnissprengjur“. Jafn-
framt skyldi skorað á Banda-
ríkin að „taka upp samninga
við önnur stórveldi um aff
; hætta framleiðslu kjarnorku
vopna og að nota þau ekkl,
ef til ófriðar kæmi.
j Ef æðsta ráð Sovétríkjanna
hefði gert ályktanir um þessl
mál, hefði ályktun Sovétríkj-
■ anna aff meinalausu getaff
jverið með sama orðalagi og
tillagan, sem Einar Olgeirs-
son og félagar hans báru fram
á Alþingi íslendinga. Bæði
Bandaríkin og Sovétríkin eiga
, vetnissprengjur. Það er auff-
jVÍtað mjög æskilegt fyrir ann
(an þessara voldugu deiluað-
. ila, að hinn aðilinn hættl
I (Framhalcl á 7. s:ðu.)