Tíminn - 28.04.1954, Síða 5

S4. blað.
TÍMINN, miðvikudagiirm 28. apríl 1954.
5
Miðvikud. 28. apríl
ERLENT YFIRLIT:
Samkeppnin á bílamarkaðinum
Talið líklegt að hún mnni uá háinarki sími
í Banclaríkjiinum á þessn ári
Á ýmsum sviðum iðnaðarfram- ing þess meiri en nokkurs annars
leiðslunnar í Bandaríkjunum er fyrirtækis í heiminum. Salan á
háð hörð' samkeppni milli voldugra framleiðsluvörum þess nam 9 billj.
auðfélaga um markaðinn, en þó dollara, en bifreiðar eru ekki nema
mun samkeppnin vera einna hörö- einn þátturinn í framleiðslu þess.
ust á sviði bifreiðaframleiðslunhar. Verksmiðjur General Motors, sem
í amerískum blöðum, sem birta framleiða fimm bílategundir, geta
greinar um viðskiptamál, er því nú framleitt 15000—16000 bifreiöir ú
spáð, að þessi samkeppni sé líkleg dag. Lætur nærri að það sé helm-
til að ná hámarki sínu á árinu ingurinn af allri framleiðslugetu
1954. Bandaríkjanna á þessu sviði. Pólks
Ástæðurnar, sem valda því, að bílarnir, sem General Motors fram-
þessi samkeppni virðist nú vera leiðir, eru Chevrolet, Buick, Olds-
að ná hástigi sínu, eru ýmsar. Ein mobile, Cadillac og Pontiac. Þá
er sú, að nokkuj1 ótti ríkti um það smíðar það vörubílinn G. M. C.
í ársbyrjun, að heldur myndi draga Ford gengur næst General Mot-
úr bílasölunni á þessu ári. Þetta ors. Eignir þess eru taldar nema 1,8
ýtti undir félögin að búa sig sem billjónum dollara. Þær eru nær
bezt undir harða samkeppni um allai- á sviði bifreiðaframleiðslunn-
Hvernig á að efla at-
vinnulíf þorpanna?
Skýrsla atvinnumálanefnd
ar ríkisins, sem nýlega hefir
vérið vikið að hér í blaðinu
gefur tilefni til ýmissa hug-
leiðinga um átvinnulíf og af
komu hinna fámennari kaup
staöa og kauptúna hér á
landi og verkefni þau, sem
þar eru fyrir hendi á kom-
andi árum.
Það, sem einna fyrst vekur
athygli þess, sem skýrsluna
Jes, er að á mörgum þessara
staða er það, sem nú er kall
að árstíðarbundið atvinnu-
leysi. Einkum á þetta við
sjávarplássin á Norður- og
Austurlandi. Hér er raunar
ekki um neina nýlundu að
ræða heldur hefir slíkt árs-
tíðabundiö atvinnuleysi jafn
an verið ríkjandi í þessum
stöðum, en verður auðvitað
því meir áberandi sem íbú-
um þeirra fjöigar. Náttúran' eina tegund
veldur her mestu um sem átt, að þrjú stór íéiög leggðu undir
kunnugt er. Um fiskiveiði er sig alla bifreiðaframleiðsluna í
ekki að ræða nema um sum- Bandaríkjunum. Þessi fyrirtæki eru
artímann þ. e. a. s. frá því í General Motors Corporation, Ford
maí og þangað til í október, Motors Company og Chrysler Corp-
... .... , , . oration. Oll þessi felog raðgera nu
og sildarsoltun, þar sem hun stórfellda fj?rfestingu til þess að
er, aðems nokkrar vikur. tryggja bætta og aukna bifreiða-
A vetrurn er ekki í þeim framleiðslu og boða margar nýj-
landshlutum um neina veru ungar á sviði hennar. Þannig ráð-
lega útiyinnu að ræða fyrir gerir General Motors að verja ár-
verkamenn. Þeir, sem skepn leea um 500 miiij. doiiara í fjárfest-
ur eiga, þurfa aö sjálfsögðu ingu þrjú næstu árin, en Ford hefir
að hirða þær á veturna, en ákveðið 6t°° milIJ-. dollara fjárfest-
•i , . .. . , , . mgu næstu missenn. Chrysler hefir
þar er þó yfirleitt ekki um lika mikla fjárfestingu á prjón.
mikið verkefm að ræða. Ung unum og hefir nýlega keypt stórt
ir Og fullhraustir menn, verksmiðjufyrirtæki fyrir 35 milij. Bandaríkjunum á síðastl. ári. Yfir-
leita þá að sjálfsögðu þess úr dollara. |lit þetta er byggt á skrásetningu
IIOKLOW CURTICE,
sem varð aðalforstjori General Mot-
ors, er Wilson landvarnaráðherra
iét af því starfi. Árslaun Curtice
námu 637 þús. dollurum á síðastl.
ári og eru það hæstu árslaun, er
General Motors hefir greitt.
Höfnin í Rifi
og Hæringur
Tlllaga ISelga
Keiiefiiktesonar
Margt hefir verið rætt um
Hæring o*g hver not megi
hafa af honum, þar sem lík-
1 legt þykir, ag hann sé úr sög-
unni sem síldarverksmiðja.
| Frá Helga Benediktssyni í
| ! Vestmannaeyjum hefir blað-
inu nýlega borizt greinarkorn,
þar sem varpað er fram til-
lögu ura framtíðarnot Hær-
ings. Þessi grein Helga fer
hér á eftir:
markaðinn. Onnur ástæða er sú,
að ýmis minni félögin hafa stöð-
ugt verið að missa íótfestu að und
anförnu og munu því gera úrslita-
tilraunir til þess að bæta aðstöðu
sína aftur. Takist þeim það ekki.
Motors hóf framleiðslu á Chevro-
ar Verksmiðjur Fords geta fram- ietbílum fyrir alvöru um 1924, nam
leitt um 8500 bifreiðar á dag. Ford sa)an á Fordbílum um 1,5 millj.
á ári. Um 1931 hafði salan á Ford , notao.
— Sýnilegt er, að Hæring-
ur verður ekki nýttur með
þeim hætti, sem upphaflega
var til stofnað, og liggur skip
ið nú og hefir lengi Iegið ó-
Vitanlega þarf að
framleiðir þrjár fólksbílategundir
(Ford, Mercury, Lincoln) og eina bílum hrapað niður í 500 þús„ og ; finna framtíðarnot fyrir þau
tegund vörubíla (Ford). átti kreppan að sjálfsögðu sinn þátt ■ 0g aðstöðu, sem í skip-
Chrvsler er briðia íélagið í röð- í Því. Samkeppmn við Chevrolet . , . . , .
outyaæi er pxiuja u - . - - - -. inu er, en i skipinu eru dyr-
í því. Samkeppnin við Chevrolet j
virðist ekkert annáð bíð'a þeirra inni. Eignir þess eru metnar á 855 var svo onnur astæðan, því að j
en íullkomin uppgjöf. i millj. dollara og eru allar á sviði salan a þeim var þa orðm nokkru . mætar velar og tæki.
bifreiðaframleiðslunnar. Chrysler meiri eáa nær Þus- á ári. Ford ,
Stóru félöein hriú jframleiðir fjórar tegundir af fólks-. í°r aftur fram úr Chevrolet umj vill svo til, að heppileg
s 1 bifreiðum (Chrysler, De Soto, 1935> en SI’ðan hefir Chevrolet allt- 0g haganleg not eru að skap-
Seinustu árin hefir þróunin í
af haldið velli, en bilið þó heldur
minnkaö tvö seinustu árin. Á síð-
astl. ári voru seldir i Bandaríkj-
azt fyrir Hæring. Bygging
landshafnar á Rifi er nú far-
unum 1.364 þús. Chevroletbílar og ið að miða vel áfram, þannig
1.184 þús. Fordbílar. Hér er ein- ! *
gongu att við folksbifreiðar. 1 * &
Talið er að keppnin milli Ford og
Chevrolet muni mjög harðna á
! þessu ári og Ford muni gera sitt
ræöis, aö stunda sjó eða fisk Fjórða stóra félagið bættist við nýrra bifreiða.
Yimiii i verstöðvunum sunn- á siðastl. ári, þegar Hudson Motor I Samkvæmt þessu yfirliti
anlands, en alltaf er bó nokk Car ComPany °e Nash-Kelvinator' General Motors selt
fjrinipvQtirm itovi i eomnínníC í oitf hoim hQniÍQricVnm hi
uð af fólki, sem ekki getur fé]a^
þann Corporation. Þá voru einnig sam- inu. Ford kemur næst meö
vörubifreiða (Dodge).
Nýja félagið, sem áður er nefnt,
American Motors, verðij.' fjórða ,
stærsta félagið. Eignir þess eru
metnar á 355 millj. dollara, en þær
ná til margra annarra framleiðslu j
greina en bifreiðaframleiðslu. Það,
mun framleiða tvær bifreiðateg-
undir, Hudson og Nash. j ýtrasta til þess að ná forustunni,1
| Eignir félaganna Studebaker, sem hann hefir ekki haft síðan
, Willys og Packard eru taldar nerna!1935- Það er ekki lítið metnaðar- j
' samtals um 500 millj. dollara, en °S hagsmunamál að framleiða þá •
þa.u fr3*iTil6Íð3, rnErgt flGirs, cii , bílfl.t6§,und, cr sclst bGzt i Bíindfl- ^ vcst.ur sö Iá.í£Íj §F«ifci
j » ríkjunúm. General Motors mun því
1 Salan á síffastl. ári. | árfð“lega .*** f t f Þess að
, j lata Chevrolet halda velli.
j Nokkurt yfirlit er nú fyrir hendi j
um sölu þessara fyrirtækja í Harðnandi samkeppni.
Eins og áður er sagt, ei' búizt við '
því, að samkeppnin muni mjög ,
hafizt þaffan, en útgerffar-
I
stöff krefst inargs konar Iand
affstöffu til aflanýtingar og
birgffageymslu.
Tilvalið væri aff fara meff
lægi fyrir skipið inn í Rifs-
ósinn, effa annars staffar, þar
sem henta þætti og ganga þar
varanlega frá Hæringi sem
hluta a£ hafnarmannvirkjum
staffarins.
aflað sér atvinnu á
hátt. Og „atvinnuleysið“ á
(harðna á bílamarkaðinum vestra á
hefir þessu ári. sumpart stafar það af
um 46% af þvi> ag búizt er við að heldur dragi
Corporation voru sameinuð í eitt þeim bandarískum bifreiðum, sem ár sölunni á þessu ári og skiptiv
er nefnist American Motors seldar voru i Bandaríkjunum á ár- j þá milriu fyrir félögin að halda 1 ‘
1 | hlut sínum. Sumpart stafar þetca
einuð á síðastl. ári félögin Kaiser- og Chrysler þar næst með 20%. j af þvi| að- þegar frá lfgUr er búizt
vetrum á drjúgan þátt í því Frazer Corporation og Willys Over- Hin félögin urðu að láta sér nægja ! vis bvj ð salan örfist mikið aftur ' vinnslu, þar er affstaffa til
I og getur þá það eða þau félogin,
| sem stóðu sig bezt, þegar markað-
| Arið 1952 hafði salan á bifreiðum urinn var lakastur, reiknað vneö
General Motors numið 42%, á bif- j að njóta góðs af þvi. M þeim á_
reiðum Fords 23% og bifreiðum • stæðum bua þau sig Ö11 undir Któr
[ Chryslers 22%. General Motors og aulina framleiðslu í framtíðinni,
Ford höfðu þannig unnið á, en
að rnargt af uilgu fólki, ekki land Motors, Inc. Hið nýja félag að skipta afganginum, sem er 9%,
sízt ungar stúlkur, hverfur neínist Wiiiys Motors, Inc. Sam- á milli sín.
Úr áttllögum sínum Og flyzt eining Þessara félaga er merki þess,
til þeirra staða, sem hafa að }rau hafi ,Astaðið h°!lum f,æti. 1
, , . samkeppni við þrju storu felogm,
upp á vetrarvinnu að bjoða, sem áður eru nefnd.
og þá einkum til Reykjavík- j orðrómur gengur um það, að
Orðrómur gengur um það,
ur. Sumir ámæla þessu fólki tvö sjálfstæðu félögin, sem enn eru Chrysler heldur tapað. Mest var þó
tapið hjá minni félögunum, þar
sem salan hjá þeim hrapaði úr
13% í 9%.
Jyrir hringlandahátt, en þess
er varla að vænta að full-
hraustar manneskjur geti
unað því að hafa litið eöa
ekkert að gera hálft árið. Og
margir sýna ræktarsemi
sýria við átthagana með því
að koma heim á vorin og
vinna þar að framleiðslunni
eða öðruiri nauðsynlegum
störfum meðan hægt er,
enda bjargræðistíminn oft
eins vænlegur til tekjuöflun
ar þar og annarsstaðar.
Atvinnumálaneíndin bend
ir m. a. á það í tillögum sín
um, að nokkra bót mætti hér
á ráða með því, aff sjá fisk-
iðjuverum, sem nú er búið að
reisa mjög víða, fyrir afla
með sérstökum hætti þá
tíma árs, sem ekki er báta-
Jiskur á heimamiðum. Kem
ur það úrræði að sjálfsögðu
mjög til athugunar, en fram
kváamd þess er þó ýmsumjí
varidkvæðum bundin og
ónefnd og eitthvaö mega sín, verði
sameinuð fyrr en varir. Þessi fé-
lög eru Packard Motor Car Comp-
any og Studebaker Corporation.
(Framhald á 6. síðu.)
Önnur hliff Hærings gæti
myndaff hafnarvegg og. í skip
inu eru síldarvinnsluvélar, er
Iíka má nota til fiskimjöls-
er
lýsisbræffslu og olíugeymslu.
í skipinu er rými, sem nota
mætti sem verbúffir, mötu-
neyti og þvottahús og senni-
lega til ennþá fjölbreyttari
starfrækslu.
Risavaxin fyrirtæki.
General Motors er langstærst
allra þessara fyrirtækja. Eignir
þess eru metnar á 4,4 billjónir
dollara. Á síðastl. ári var umsetn-
Chevrolet og Ford.
Um 25 ára skeið hafa tvær teg-
undir fólksbifreiða keppt um það
að verða eftirsóttastar í Bandaríkj
unum. Þessar bílategundir eru
Chevrolet og Ford. Þegar General
vetrartímann. En þá er þess byggist á a. m. k. fyrst um
að gæta aö á mörgum slíkum | sinn. Undanfarna áratugi
stöðum er skortur á raforku [heíir af hálfu hins opinbera
og sú raforka, sem fæst, of miklu fé verið varið til hafn
dýr til þess að hægt sé að j arbóta víðsvegar um land, og
nota hana til iönaðar. Af ( svo er nú komið að smábáta
þessum ástæðum og öðrum (bryggjur eru í flestum kaup.
er það mjög mikilvægt fyrirjtúnum, víða jafnframt
kauptúnin, að geta áður en bryggjur fyrir stærri skip. Á
langt líður átt kost raforku j þessu sviði er þó víða enn
frá vatnsaflstöövum. Raf-jmikið óunnið. Enn eru þess
orkumálið hlýtur því að (dæmi að vörur þurfi að
verða aðal áhugamál hinna.flytja riiilli skipa í land í
dreifðu þorpa, alveg eins og uppskipunarbátum, og ör-
sveitunum..
Hagsmumr
m. j hinna dreifðu byggða í sveit
a. komin undir hafnarskil-Jog við sjó fara saman í þessu
yrðum á .hverjum stað. Verð^efni eins og á mörgum öðr-
ur þó sennilega reynt á sum um sviðum.
unustöðum. | Hinu má svo ekki gleyma,
Sumir menn segja; Því að hafnarskilyrðin eru í
ekki að koma upp iðnaði á hverju sjávarplássi, ásamt
þessum stöðum, þ. e. a. s. fiskiðnaðinum, sú undirstaða
öðrúm en fiskiönaði, sem sem atvinnulíf óg afkoma al
stunda mætti a. m. k. um mennings fyrst og fremst
Einhliða bairn kjarn-
orkuvopna gagns-
laust
Einn frægasti kj arnorku-
fræðingur, sem nú er uppi,
Marcus Oliphant, hefir ný-
lega látið svo ummælt á
blaðamannafundi, að bann
gegn kjarnorkuvopnum
myndi reynast þýðingarlaust.
Ef styrjöld brytist úti myndi
kjarnorkuvopnum sennilega
ekki beitt í fyrstu, en að
öllum líkindum, þegar drægi
að stríöslokum. Sá aðilinn,
sem færi halloka, myndi þá
ekki hlífast við að nota þau.
Oliphant taldi, að allsheri
yggi i höfn er á ýmsum stöð arafvopnun og strangt alþjóð
um minna en það þyrfti að legt eftirlit með því, væri
vera og verður væntanlega. eina leiðin til að hindra notk
Hafnir eru oftast dýr mann un kjarnorkuvopna, þar sem
virki, og það tekur sinn a þann hátt væri komið í veg
tíma að koma þeim upp. En'fyrir styrjöld.
þær eru mikilsverður þátturl Oliphant, sem er prófessor
En höfnin á Rifi er ennþá
sinækkuð mynd af sköpun
jarffarinnar, þar er auðn ag
tóm, sem andinn á eftir aff
fylla upp.
Meff þessari hagnýtingu
Hærings mætti leysa mörg
vandamál samtímis. —
Hér skal ekki Iagffur dómur
á það, hvort þessi tillaga
Helga Benediktssonar er fram
kvæmanleg, en hún er hins
vegar vel þess verff, að hún sé
athuguð af fullri kostgæfni.
Ef hún reynist vel fram-
kvæmanleg, mætti hér vinna
tvennt í einu: Tryggja heppi-
leg not Hærings og hraffa því,
aff landshöfnin í Rifi geti orff-
iff sem fyrst að veruleika.
Þaff er vissulega orffið tíma-
bært aff ákvarffanir séu teknar
um þaff, hvaff gera eigi viff
•Hæring. Sama gildir um ann-
aff miklu dýrara fyrirtæki,
sem ekki hefir heldur komiff
aff notum ennþá, en það er
Faxaverksmiffjan. Þaff má
í viðleitni þjóðarinnar til að(í Ástralíu, hefir um skeið ekki dragast öllu lengur, aff
bæta landið, og vernda og verið talinn fremsti vísinda-! reynt sé aff gera þessi dýru
efla hinar dreifðu byggð á maður brezka samveldisins á j fyrirtæki nothæf á einhverni
ströndum þess. Isviði kjarnorkumálanna, 'hátt.