Tíminn - 16.10.1954, Blaðsíða 4

«
TÍMINN, Iaugardaginn 1S. október 1954.
233. bla&
Framsöguræða fjármálaráðherra
(Framhald af 3. síðu.J
9. Nú lagt til að afnema
veitingaskattinn.
Þetta eru stórfelldar lækk
anir á sköttum og tollum, en
samt sem áður hefir afkoma s
ríkissjóðs verið góð. j
Hér kemur m. a. tvennt til.
Annars vegar hefir fram-
leiðslan í landinu farið sívax
andi og þar með þjóðartekj-
urnar. Á þetta ekki sízt rót
sína til þess að rekja, að ráð-
stafanir ríkisstjórnarinnar og
þingmeirihlutans, vegna fram
leiðslunnar á árinu 1950 og
síðan, hafa reynzt hagfelldar
framleiðslustarfsemi lands-
manna.
Á hinn bóginn hefir þess
verið vandlega gætt við af-
greiðslu fjárlaga að hafa rík-
isútgjöldin ekki hærri en tekj
urnar geta staðið undir. |
Taka vil ég fram í þessu'
sambandi, að ekki laukst á
síðasta Aiþingi endurskoðun
félagakafla tekju- og eignar-
skattslaganna. Er unnið að
henni og verði því starfi lokið
á þessu Alþingi, verða tillög-
ur um það efni lagðar fram.
Greiðsluhlið frum-
varpsins.
Ég kem þá að gjaldahlið
f j árlagaf rumvarpsins.
Ég skýrði frá því á siðasta
Alþingi, að ég mundi beita
mér fyrir því, að fram færi
allsherjar-athugun á útgjöld
um ríkisins. Þessi athugun var
sett af stað á síðast liðnu
vori og var niðurstaðan sú, að
hver ráðherra skipaði mann
af sinni hendi, til þess að rann
saka þetta mál.
Eiga þessir fulltrúar ráð-
herranna að athuga nákvæm
lega útgjaldaliði fjárlaganna
hjá hverju ráðuneyti fyrir
sig og þeim stofnunum og
starfsgreinum, sem þar undir
heyra. Gera álitsgerð um,
hvort og þá hvernig þeim
fyndist draga mætti úr út-
gjöldunum. Ennfremur er
þeim falið að íhuga hvaða
leiðir mundu helztar, til þess
að koma í veg fyrir að ábyrgð
ir, sem ríkið hefir tekið á sig,
skv. heimildum Alþingis, faili
á ríkssjóð. En þessar ábyrgð-
argreiðslur eru orðnar stór-
fellt vandamál, svo sem ég
tel mig hafa rækilega vakið
athygli háttvirts Alþingis á,
nú undanfarið.
Nefnd þessi gat ekki skilað
áliti svo snemma, að tillögur
hennar kæmu til meðferðar
í sambandi við undirbúning
fjárlagafrumvarpsins, og
verða nefndarmenn ekki ásak
aðir fyrir það, þar sem hér
er um mjög umfangsmikið
verk að ræða.
Ég veit, að nefndin mun
hraða störfum eftir föngum,
og munu vonir standa til, að
hún geti skilað áliti, að
minnsta kosti að einhverju
leyti, á meðan fjárveitinga-
nefnd vinnur að fjárlagafrum
varpinu.
í þessu sambandi vil ég enn
þá einu sinni taka fram það,
sem ég hefi oft áður skýrt
ýtarlega, og það beinlínis
með það fyrir augum að
minnka líkur fyrir vonbrigð-
um í sambandi við rannsókn
þessara mála, að það mun
enn koma í ljós hið sama og
fyrr, þegar þessi mál hafa ver
ið skoðuð í kjölinn.
Ríkisútgjöldunuin verður
ekki breytt svo straumhvörf-
um valdi í ríkisbúskapnum
eða fjármálalífi landsins,
hema með því að ríkið minnki
verklegar framkvæmdir sín-
ar, framlög til menntamála, stofna í utanríkisráðuneytinu ir nú viöhald þjóðvega verið
heilbrigðismála, félagsmála, sérstaka varnarmáladeild og sett 24 millj. kr. í fjárlaga-
samgöngumála, atvinnumála leggja undir hana alla fram- frumvarpið og hækkar því um
eða framlög til þess að greiða kvæmd þeirra mála. 3 ,5 millj. frá fjárlögum. Það
niður verðlag á vörum. j Teknir voru upp á þessu er ná augljóst, að vonlaust
Þróunin hefir hins vegar ári samningar við Bandaríkja er orðið að viðhalda vega-
aldrei orðið sú, að lækka fram gtjórn um breytingar á fram kerfinu með lægri fjárhæð,
lög til þessara mála, heldur kvæmd varnarsamningsins í °§ sýnilegt að sé lægri fjár-
eru þau þvert á móti sífellt ýmsum atriðum. Einkum var hæð sett, þá verður það til
aukin á hverju Alþingi, ann- iögg rík áherzla á, að dvöl þess, að óhjákvæmilegt reyn-
að hvort með ákvæðum í fjár varnarliðsins væri takmörk- ist að fara fram úr á liðnum. _
lögum eða með nýrri löggjöf. Uð við samningssvæðin og hað verður að horfast í augu'mipj ogJ 500 þu§. kr. Óhjá-
Eru horfur á, að svo verði heft sem mest öll óþörf sam- við þennan kostnað, þótt hár kvæmilegt þótti að hækka
ennþá gert. j skipti landsmanna og varnar þyki. Hér veldur miklu að fyr þessa liði nokkuð, sérstaklega
Þannig mun það sýna sig, liðsins. Ennfremur var lögð ir nokkrum árúrn lengdi hv. framia£r til barnaskólabygg-
þegar ég geri grein fyrir því, áherzla á, að íslendingar Alþingi þjóðvegakerfið stór- inga> 0g er þþ iangt frá því,
hvers vegna fjárlagafrum- tækju í sínar hendur verkleg kostlega. Þá er hækkun á lög að þar með ieysist það' vanda
ar framkvæmdir í sambandi boðnu framlagi til sýsluvega- mál, sem greiðsiur á ríkisfranl
aður við flesta framhaldsskól
ana.
Framlag til skólabygginga.
Styrkur til bygginga þa,rna
skóla er hækkaðúr umf 1 millj
og 100 þús. kr. og verður þá
3 millj. og 200 ; þús. Styrkur
til bygginga gagnfræðaskóla
og héraösskóla er. hækkaður
um 250 þús. kr. og verður 1
varpið er nú hærra en gild-
andi fjárlög, að hækkanir við varnarliðsmálin.
stafa sumpart af lagaákvæð-1
sjóða 375 þús. krónur.
lögum til skólaþygginga er'nú
Um þetta hvort tveggja hef Til samgangna á sjó er hér orðið.
um, sem Alþingi hefir alveg jr nagst samkomulag og er veitt á 13. grein B 500 þús. Fræðslumálastjðrnin álítur
nýlega sett og sumpart frá nu unnið ag þVi ag þag komi krónum meira en á gildandi ag i lok þessa árs muhi skOrta
og útgjalda-j tn framkvæmda.
eldri löggjöf
venju.
Þótt þannig beri að varast1 Skipan um framkvæmd þess-
að blekkja sig með slagorðum'
í sambandi við lækkun ríkis-
útgjalda, þá er þýðingarmik-
ið að athugun eða rannsókn
á þeim, með sparnað fyrir aug
um, fari fram svo að segja í
sífellu.
Slíkt verður alltaf að ein-
hverju gagni. Ætíð finnast ein
hverjir liðir í starfrækslunni,
sem færa má til betra horfs
fjárlögum. Þýðir ekki að gera Um 14 millj. kr, trl þess, að
Augljóst er, að hinni nýju ráð fyrir minnu en 6,5 millj'. ríkissjóður haíi"''greitt þann
ipan um framkvæmd þess- ^r* halla á rekstii strand- hluta, sem hönúm er ætinð
ara mála hlýtur að fylgja auk ferðaskipanna,^ nema ^draga að leggja fram af byggingar-
in vinna og því kostnaðar-
auki. Er þar helzti liðurinn an sýnir Þetfa- Fjárhæðin >-r
kostnaðurinn við varnarmála Þó lægri en halli á strand
deild, sem ég nú hefi greint ferðaskipunum varð í fyrra.
fra. . 1 Hallinn á rekstri flugmál-
Þá er nokkuð aukinn kostn anna á 13. gr. D, er ráðgerður óðum úr ríkissjóði.
aður við lögreglumál og tolla 550 þús. krónum meiri en á svipaða sögu er að segja
mál í Keflavík, og eru þeir gildandi fjárlögum. Vegur um gagnfrægaskóia og ner.
liðir á 11. grein.
eigi úr strandferðum. Reynsl kostnaði barnaskóla.
Héruðin byggja skólana sem
sé miklu hraöar en svo, að
Alþingi hafi séð sér fært að
veita fé til bygginganna jafn
hér mest, að malbika verður agssg0la. Þó er þar ekki nærri
11. grein A, dómgæzla og flagbrautir á Reykjavikur- jafn stórfelldur munur á frarn
og slík rannsókn hjálpar einn lögreglustjórn- hækkar um 1 fiugveiii> eiia verður hann ó- i0gum héraða og ríkissjóðs.
ig ævinlega eitthvað til í minj. 599 þús. frá fjárlögum nothæfur. Ennfremur kemur
þeirri baráttu, sem sífellt yfirstandandi
verður að heyja gegn óeðli- ^ tæpa 1 millj.
legri útþenslu
rækslunni. En
um
sem
hér til, að flugþjónusta öll
ars, en
frá því
i rikisstarf- { reynsian varg f fyrra. Hér eru
tilhneigingar (heiztU liðir: Hækun til land- einniS> en eiíiíi
Til rannsókna í opinbera
þágu á 15. gr. B er veitt 319
fer sívaxandi með auknum þus_ kr meira en a giidándi
loftferðum. Tekjurnar vaxa fjariögum. Er hér einkum um
til óeðlilegrar útþenslu verð- • helgisgæzlunnar vegna auk'
ur stöðugt vart og gegn henni innar fluggæzlu 300 þús.,
fært
þær
að gera ráð
vaxi alveg
hefir þótt ag ræga aUkinil kostnáð fiski
fyrir, að
að sama
deildar atvinnudeíldar háskól
ans. Er óhjákvæmilegt að
leggja í þennan aukna kostn
þarf að halda uppi sífelldu hækkað framlag til bygging siraPf og kostnaðurinn. _________ — - A_ ____ ______
andófi. | ar fangahúsa. 150 þús., auk-l .Eg vii taka það fram, að ag vegna síldariramisókna. Æg
Ég vona að gagn geti orðið inn kostnaður við rekstur f3árveitingar til nýrra vega, fr hefir verið útbúinn með
að þeirri allsherjarathugun,' hegningarhúsa 117 þús., auk-1 brúargerða og hafnargerða gogum tækjum, til þess að
sem nú fer fram á ríkisútgjöld inn lögreglukostnaður á Kefla eru aiiar settar jafn háar og kynna sér síldargöngur og
unum. Ég vænti að nefnd Víkurflugvelli kr. 208 þús. og Þær eru i gildandi fjárlög- ^nnag^ sem lýtur að síldveið
þeirri, sem vinnur að málinu, i0ks er settur inn nýr liður,,um-................ . um. Verður að auka starfs>-
takizt að gefa skýra mynd sem aidrei hefir verið á fjár— J Til kirkjumála á 14. grein A, ijg j iandi> til þess að vinna
af ástandinu svo að gleggra íögum, en sá kostnaður hefir er nu veitt 6 millj. og eitt gr þV^ efnj; sem ag er vigag
verði eftir starf hennar en þó verið greiddur og settur á hundrað JÞUS; xk„r°™„meira á Ægi.
Fjárveitingar til landbúha,ð
áður, hvað mundi þurfa að 119
gera, til þess að lækka ríkis-'
útgjöld'in svo um munaði.
Geta menn þá valið eða hafn
aðv
Á gildandi fjárlögum eru
(grein. Er þetta viðhald-
. og endurbætur embættisbú-
Utaða sýslumanna og bæjar-
fógeta. Fjárveiting í því skyni
300 þús. krónur.
11. gr. B, opinbert eftirlit
en á gildandi fjárlögum.
Skálholt.
arins á 16. grein A, lækka um
1 millj. og 400 þús. Vegna
Ber þar fyrst að nefna fjár þcss að fjárskiptúm er nú að
veitingu til kirkjubyggingar Ijúka, lækka útgjöldin vegna
og annarra framkvæmda í sauðfjárveikivarna um 3 millj
útgjöld á rekstrarreikningi Liðurinn hækkar frá gildandi Skálholti 2 millj., til viðbót- 567 þús. Aftur á möti er gert
405 millj. Á frumvarpi því,' fjárlögum, en er þó heldur ar þeirri 1 millj., sem heim- ráð fyrir, að útgjöld vegna
sem hér er lagt fram, eru iægri en hann hefir reynzt iluð var af ríkisfé á þessu ári jarðræktarlaganna hækki um
þau 432 millj. Hækkunin nem Undanfarið. Hér er því nán-'til bygginga á staðnum. Við- 1 millj. og 930 þús. kr. og
ur 27 millj. Sé hins vegar bor ast Um leiðréttingu að ræða, urkenna víst allir nú nauðsyn framlag til Búnaðarfélagsins
ið saman við reynsluna 1953,'og þag sama er að segja um þess, að koma upp kirkju í um 150 þús. kr. Þetta cru
þá eru útgjöldin á rekstrar- n. gr. c, kostnað við inn- Skálholti og gera ýmsar aðr- helztu breytingar á liðnum.
[reikningi fyrir það ár 423 heimtu og álagningu skatta'ar endurbætur á staðnum í Síðan fjárveiting til sauð-
millj. Er hækkunin á frum- og tolla. Liðurinn hækkar um tæka tíð fyrir 900 ára afmæli fjárveikivarna var sett i frum
varpinu frá því, sem gjöldin rúmlega 700 þús. frá gildandi biskupsstóls í Skálholti, árið varpið hafa þau geigvænlegu
voru 1953, þess vegna 9 millj. fjárlögum, en er þó tæplega 1956. tíðindi borizt, að mæðiveiki-
Einstakir gjaldaliðir.
Mun ég nú telja í fáum
orðum helztu breytingar.
Vextir af lánum ríkissjóðs
eins hár og hann reyndist
1953.
12. grein, til læknaskipun-
ar og heilbrigðismála, hækk-
ar frá gildandi fjárlögum um
eru áætlaðir 560 þús. krónum 960 þús. krónur. Hækkunin
hærri en’áður, en þeir hafa'stafar af fjölgun sjúklinga á
Þá er nú tekið inn framlag sé nú komin upp að -nýju.
til kirkjubyggingasjóðs sam-1 Verður þvi væntanlega áð
kvæmt lögum frá síðasta Al- auka fjárveitingar til varnar
þingi 500 þús. krónur. Enn-|af nýju, enda má ekkert til
fremur til greiðslu álags á spara að kveða þann vágest
kirkjur 150 þús. krónur. Þetta niður, jafnóðum og hann
er nýr liður, en hefir orðið gcrir vart við sig.
að undanförnu verið of lágt
áætlaðir.
Liðurinn til ríkisstjórnar-
innar er settur um 919 þús.
rikisframfærzlu vegna fleiri að greiða álag á kirkjur utanl
rúma á sjúkrahúsunum, hækk' fjárlaga. Rétt þykir að hafa Skógræktin.
un rekstrarstyrks til sjúkra- I þennan lið á fjárlögum, svo j Ég vil í sambandi við þessa
húsa um 400 þús. kr., samkv. sem öll önnur fyrirsjáanleg grein fjárlaganna minnast á
krónum hærri en i gildandi nýju lögunum um það efni útgjöld. Þá er embættiskostn skógræktina og fjármál henn
fjárlögum, en rúmlega 600 þús' frá siðasta Alþingi_ og hækk-'aður presta hækkaður um ar. Skógrækt færizt nú mjög
krónum hærri en reynslan' un á styrk til heil'suverndar- j 215 þús. krónur. Þykir ekki í aukana, bæði á vegum rík-
jvarð síðast liðið ár. Hækkun- {stöðva, vegna þess að bæjar-j verða hjá því komizt, þar sem isins og skógræktárfélaga.
' in stafar aðallega af auknum
kostnaði við utanríkismál.
aður við sendiráð um 220 þús.
aður vi ðsendiráð um 220 þús.
krónur, einkum vegna meiri
kostnaðar við sendiráð ís-
lands í Moskvu en áætlað var
í upphafi.
Þá er hér kostnaður við
hina nýju varnarmáladeild,
380 þús. krónur, en af því er
nýr kostnaður 330 þús.
Nauðsynlegt þótti í sam-
bandi við þá nýskipan, sem
verið er að vinna að á fram-
kvæmd varnarmálanna, að
félögin hafa eflt heilsuvernd ákvæðin um þær kostnaðar- Fleiri og fleiri leggja þar nú
arstarfsemi kr. 150 þús. | greiðslur eru nú alveg úrelt hönd að. Öllum þeim, sem séð
Til fróðleiks má nefna, að orðin. I hafa árangur skógræktar,
þessir liðir, framlög til heil-j Til kennslumála á 14. gr. B, ætti að vera ljóst orðið, að
brigðismála, eru nú í fjárlaga hækka framlög um rúmlega skógar geta vaxið hér á landi
frumvarpinu 3 millj. og fimm \ 3 millj. króna. Þessi liður til stórfelldra nytja. Á hinn
hundruð þús. krónum hærri' hækkar jöfnum skrefum ár bóginn er mikið verk og taf-
en þau urðu í fyrra. Það er
eins árs hækkun.
Sú hækkun á nær öll rót
frá ári. Skólar stækka og skól
um fjölgar. Hækkun barna-
kennaralauna nemur um 1
sína í stækkun sjúkrahúsa og i millj. og 100 þús. krónum.
auknum styrk til þeirra af Kostnaður við þátttöku i
ríkisfé. rekstrarkostnaði gagnfræða-
13. grein A, vegamál, er um skóla hækkar um 350 þús. kr.
4 millj. hærri í frumvarpinu
en á gildandi fjárlögum. Hef-
og barnaskóla um 100 þús.
kr. Þá hækkar nokkuð kostn
samt að gróðursetja svo mik
inn skóg, að straumhvörfum
valdi. Þó mundi þetta tak-
ast fyrr en varir, ef gróður-
setning væri nógu mikil. Nokk
uð hefir verið aukin fjárveit
ing til plöntuuppeldis, en vit
að er ag það hrekkur ekki,
(Framhald á 5. síðu.)