Tíminn - 19.05.1955, Page 6

Tíminn - 19.05.1955, Page 6
TÍMINN, fimmtudaginn 19. maí 1955, 112. blað, (S. ingibjörg ÞorgeirsdóttLr: Frásögn um stefnu og störf Aðventista. sem ekki tær Frá örófi alda virðíst mann kynið hafa aliö með sér von- na og draummn um, að fag- urt og fullkomið líf bíði þess einhvern tíma í framtíðinni. Hefir þetta ávallt reynst þvi einn bezti hvatningarspor- rnn á veginum fram á við. Og jafnvel, þótt trúað væri, að draumur sá, ætti ekki fyr- ■r sér að rætast fyrr en hm- am megin, hefir hann oft og úðum engu síður orðið lyfti- stöng menningarframfara í jarðneskum efnum, og þann :ig þegar í þessu lífi ekki látið vonina algjörlega „til skamm c.r verða.“ Ems og kunnugt er, eru það einkum trúarbrögðin, sem hafa beint hammgju- draumum manna út yfir gröf og dauða. Samkv. kenningu hinnar alm. kristnu kirkju áttu þeir fyrst að rætast eft- u' að (flómurinn og hm al- menna upprisa hefði farið fram, er skeði, þegar Kristur kæmi aftur hmgað í skýjum himins. Nú var svo kennt í mínum barnalærdóm, að þann tíma vissi engmn fyrir, ekki emu sinni englarnir á 'himnum. Hávaðmn af fólkinu sló sig til rólegheita með þessa skýringu kversins og vísaði dómsdegi sem nálægum at- burði alveg á bug. En alltaf hafa þó verið einhverjir mn- an kristninnar, sem ekki hafa verið því samþykkir en calið sig geta lesið það út úr ýmsum spádómsgremum ritn mgarmnar, — bæði rættum og órættum — að dómsdag- u.r hljóti hins vegar alls ekki að vera svo fjarri. Og hmir trúuou hafa fyllst mikilli eft trvæntingargleði og talið jafnframt skyldu sína að und irbúa bæði sig og aðra sem bezt á ýmsan hátt undir iiíomu himnakonungsms hing að. Á fyrrihluta seinu.stu ald ar var þessi eftírvænting orð :in allalmenn og sterk, eink- um í Ameríku, og hún var ;fótin að félagsskap A®vent- tóía, sem stofnaður var um miðbik aldarinnar. Aðalhöf- und þessarar hreyfingar telja .áðventistar William Miller — amerískan bónda, er tilheyrði crúfélagi Baptísta. En Miller :fór að ýmsu sinar eigin leiðir, og ýmislegt bar á milli í kenn :ingum hans og Baptistanna. Varð hann fyrstur til þess að itnota i f ðrddráttum h»na að- ventísku trúarskoðun. Af öðr um forgöngumönnum aðvent astahreyfingarinnar skal hér aðeins nefna Ellin Withe. !Hún var upphaflega Meþód- ;sti, en kornung kynntist hún kenningum Millers og gjörð- st áhangandi hans. Ellen Withe var djúptrúuð riligiös) sál, gædd góðum gáfum, mælsku og andríki. Hefir hún skrifað allmargar bækur trúarlegs eöhs. Eru ::it hennar einhver helztu grundvallarrit aðventhreyf- ngarmnar, enda telja aðvent star hana sinn stærsta spá- nann og leiðtoga, gæddan guðiegu andríki og spádóms- gáfu. Eitthvað af bókum nennar hefir verið þýtt á ís- .enzku þ. á. m. Vegwrinn t'l .Rrists. Fyrst um árabil voru menn :i sínum gömlu, kirkjulegu söfnuðum, þótt þeir aðhyllt- ast skoðanir Millers. En 1843 .yoru skoðanir hans fordæmd ar sem villa á kirkjulegu móti þar vestra. Sáu þá að- ventistar sér þann kost vænst an að stofna sitt eigið trúfé- lag, enda skoðanir þeirra og siðir það frábrugðið, að ekki vár alltaf þægilegt að halda hóp með öðrum. Og svo stofn uðu þeir sinn fyrsta söfnuð árið 1844 í Washmgton-borg í Bandaríkjunum. Síðan þetta var eru nú lið- in 110 ár, og allan þann tíma hefir boðskapur aðventista borizt vítt of veröld alia, svo að nú má svo heita, að þeir eigi sína söfnuði i nær öllum löndum heims. Hmar trúar- legu skoðanir þeirra, frá- brugðnar þeim almennt kirkjulegu, munu helzt vera þær. að þeir telja, að samkv. spádómum biblíunnar e5gi endurkoma Krists að vera ná læg, og laugardagurinn sé — samkv. ritningunni — hinn rétti hvíldar- og helgidagur mannsins. Þá hafa þeir ekk' barnsskirn um hönd, en láta skirast fullvaxnir niðurdýf- ingarskírn eftir að þeir hafa hlotið trúarlega uppfræðslu. Á emstaka öðrum sviðum víkja skoðanir þeirra litiö eitt frá hinni gömlu, almennu lútersku kirkjuskoðun, t. d. halda þeir því fram, að hinir „vantrúuðu“ hljóti aldrei neitt endalaust þjáningalíf, heldur verði þeir á dómsdegi algjörlega afmáðir. Tala aðventista mun nú vera sem næst ein Tnilljón, sem dreifð er um allan heírn, eins og fyrr en sagi. Fijótfc á i’irið vætti ætla a5 ekk' liei'a fóil. sem h rnnig er sáidrað víðs vegar, hljóti aö vera fé- lagslega ve'kt og gæta lífið s?m heildar. Þessu er bó ekki þann veg farið. Aðventistor v-rðast mjög .sterkur og iif- andi félagsskapur. Kemur þar fleira en eitt td greina, og þc fyrst og fremst þess* atriði: í fyrsta lagi er félags- skapurinn byggður á trúar- legurn og siðrænum grund- velli. í i'n'n: Jagi er hJð ytra sk* julag i• ks• .s D.h.ve’l'uga vel upp bvggi. pvo að fá .fcrúfé- li'g munu .nú komast U1 jafns við hann að fullkominni skipulagningu nema ef til vUl hin kaþólska kirkja. í þriðja lagi hafa þeh ávallt lagt mikia áherzlu á hina hreinu mannúðar- og menn- ingarlegu hlið starfsemi sinn ar. Hefir það án efa mikið forðað þeim frá því, að slitna úr tengslum við þarfir og kröfur líðandi tíma, og vernd að þá frá því að lokast inni og einangrast í trúarlegum sérklefa. Og fyrir þessar sak- ir fyrst og fremst er félags- skapur aðventista víða um iönd „borg, sem ekki fær dul- izt.“ Helztu atriðin í skipulags- og stjórnarformi aðventista eru í fáum dráttum þessi: I-Iver söfnuður hefir sína eig- in safnaðarstjórn. Ef fleiri söfnuðir eru í viðkomandi lahdshluta, mynda þeir hér- aðasambönd, er heldur ár- lega sambandsþing með full- trúum, sem eru kosnJr og senchr á það af hinum ein- stöku söfnuðum. Héraðasam- böndin geta svo aftur mynd- að Iaiu'psamband og lands- samböndin mynda því næst landasambönd eöa he'ms- hlwtasambönd. Þannig mynda Bretlandseyjar, öll Norður- iöndin, ásamt Grænlandi og F.ystrasaltslöntíin, ásamt Pól landi, eitt landasamband. Annað landasamband mynd- ar svo Þvzkaland, Ungverja- lana, Ték'kóslóvakía, Holland, Arabia, Tanganyka, Bulgaría, Aibanía, Tyrkland, Grikk- land, Persía og Indónesía. Þannig er öllum heiminum skipt í landasambönd, er að síðustu mynda eitt alheims- samband, er hefir bækistöð sína og heldur heimsþing sitt í WashJngton í Bandaríkjun- um. Eins og sjá má af þessu, er þetta eins konar ráðstjórn- arskipulag, sem byggt er neð an frá og þessarar mhdu skipulagsbreytingar gætir á ölium sviðum. AðvenUstar reka víðtæka menningar- og fræðslustarfsemJ, þeir hafa sina eigin presta og prédik- ara, eigin skóla — allt frá barnaskólum til háskóla og ýmis konar sérskola, einnig bréfaskóla bæði biblíulegan og fyrir almennar námsgrein ar. Þeir hafa mikla bókaút- gáfu og víðtæka útbreiðslu- starfsemi og reka trúboð í öll um álfum heims. Og allri þeasari fjölþættu starfsemi er skipt rJður í deildir, — aðaldeildir og undirdeildir, er hafa sín sérstöku ráð og stjórnir og þó allt tengt með kosnum fulltrúum við mið- stöð alheimssambandsins í Washington. Slíkt útheimtir mikið starf og núkið fé, og á hver'n hátt fá aðventistar staði'ð straum af öllum kostn að'inum? Jú, þeir hafa inn- leitt hjá sér einfalt skatt- kerfi, sem hefir gefist þeim vel. Hver einasti aðventisti greiðir tíund af launum sin- um. Þó er þessi skattur ekki lögboðinn, heldur frjáls skyldukvöð, sem hver heið- adegur aðventisti skýtur sér aldrei - undan. Auk þessa safna þeir miklu fé með alm. frjálsum gjöfum og samskot- um. Á þessum fjárhagsgrund- velli reka aðventistar sína fjölþættu starfsemi og standa þar öðrum ekki að baki. Munu skólar þeirra sízt síðri öðrum hliðstæðum stofn unum. En þekktast er þó starf þeirra á sviði lækninga- og heilbrigðismála. Þar leggja þeir einkum áherzlu á nátt- ú'legar lækningar með hollu mataræði, böðum, nuddi og alis konar ljóslækningum. í manneldismálum hallast þeir mjög á sveif með náttúru- lækningamönnum. Þá er það veigamikið atdði, að aövent- istar hafna algjörlega allri neyzlu áfengis og tóbaks. Yf irleitt má segja aö heilbrigð- ishugsjón þeirra sé innifalin í hinum gamalkunnu orðum: .„Heilbrigð sál í hraustum iíkama.“ Og aðventistar gera yfirleitt meira en gæla vi'ð þá hugsjón, þeir reyna að ljfa hana mörgum fremur. Áhugi aðventista fyrir heil brigðu lífi og hollum lifnaö- arháttum á efalaust sinn sterka þátt í því, hve þeir hafa víöa um heim komið upp heilsuhælum. Þessi hæli þeirra munu yfirleitt vera að útbúnaði öllum eftir fyllstu kröfum, jafnframt því sem þau standa traustum fótum' á grundvelli aðventiskrar skipulagningar og eru reldn (Fr&mhalii á 10. sI5u) Gísli Magnússon sendir eftirfar- andi pistil, er hann nefnir: Sann- indin hans Jóns míns: „l síðasta hefti Freys (aprílhefti) hleypir Jón í Yzta-Felli úr hlaði og fer mikinn. Sendir hann okkur Jóni á Laxamýri og Helga á Hrafn- keisstöðum kveðju sína — og ekki vonum fyrr. Ritstjóri Freys tekur fram, að með þessari grein Jóns sé „lokið hér í blaðinu þeim umræð- um, sem greinin fjallar um“, — og verður honum naumast láð. En þó að Freyr sé saddur orðinn og asi nokkur sé á Jóni, langar mig til að tefja hann andartak og bið því Starkað karl að hola niður örfáum athugasemdum í baðstofunni. „Allir þessir andlegu bræður hafa áratugum saman haft atvinnu af því að „rækta kynbótafé" af suður-þing eyskum stofni og selja „kynbóta- hrúta“. Þetta fáum við sameiginlega þre- menningarnir, og síðan væna ádrepu fyrir „mikillæti", uppbólgið „sauð- vit“ og hugmyndir um „eigið ágæti“. Mundi það margur mæla, að þvílík brigzlyrði kæmu úr eigi alls kostar heppilegri átt. Jón og Helgi eru menn til að svara fyrir sig, ef þeim finnst taka því. En hvernig svo sem Jón í Feli* les grein mína (Vaðall eða vísindi), þá er birtist í aprílhefti Freys 1954, hvort heldur sem venjulegur maður með réttu ráði eða líkt og fjandinn les heilaga ritningu — svo sem hann bregður mér um — þá mun hann hvergi geta fundið „mikillæti", upp bólgið „sauðvit" né heldur gort af „eigin ágæti", enda teldi ég mér illa sæma þess háttar málfærsla. Hitt er satt og rétt, sem Jón segir, að verulegur hluti greinar minnar er uppprentanir úr ritsmíðum hans í Búfræðingnum og Frey, „ýmist orð rétt og gæsalappað eða endursögn". Var þetta með ráði gert. Þótti mér sem þá myndi bezt sýnt sanngildi þessara ritgerða, ef safnað væri sam an nokkrum fáránlegustu firnunum og staðhæfingunum, er stóðu þar á víð og dreif. En ósatt er það hjá Jóni, að ég hafi slitið allt úr sam- bandi. Þurfti og eigi til þess að taka, hvorki til að sýna sanngildi né heldur lítillætið og hógværðina, sem hvarvetna blasti við. Um þá „atvinnu" sem Jón telur mig — og okkur þremenninga — hafa haft af því að „rækta kynbóta fé“ af suður-þingeyskum stofni og selja „kynbótahrúta", er þetta að regja: Fyrir nálega hálfum fjórða ára- tug, 7—8 árum áður en ég hóf sjálf- stæðan búnað, keypti ég tvævetran hrút. Sá fannst í eftirleit á Nýja- bæjarafrétt, er hann var lamb, og talinn þingeyskur. Hrútur þessi reyndist með afbrigðum vel. Hann er eini hrúturinn, sem ég hef fengið að — fram að fjárskiptum, og eina kindin af þingeyskum stofni, er ég hef eignazt um ævina, — hafi þá hrútsi nokkurn tíma verið samsýsl- ungur Jóns. Þetta er öll mín áratuga ræktun á „kynbótafé af suður-þing eyskum stofni“, sú er Jón talar um. Satt er það, að ég hef stundum lát- ið kunningja mína hafa hrúta fyr ir þrábeiðni þeirra sjálfra, og þó stórum færri en falazt hefir verið eftir. Að jafnaði hef ég selt þá sam- kvæmt áætluðu niðurlagsverði, eða því sem næst. Það er sú „atvinna", sem Jón telur mig hafa af þvi haft, að „selja kynbótahrúta". Allmargir þessara hrúta hafa reynzt vel, aðrir sjálfsagt miður, eins og gengur. Hef, ég og aldrei gert neitt til að ota þeim fram. Jón í Felli játar að hafa rang- hermt um kennslubækur á Hólum, ér hann var þar við nám, en segir hins vegar, að litlu skipti. Svo má vera. En þótt í litlu sé, sýnlr þetta, ásamt með fleiru, hversu sannvand ur maðurinn er. Jón fer maklegum lofsyrðum um kennarana á Hólum: „Sigurður var afburðamaður að eldlegum áhuga og persónulegum krafti, sem hlaut að hrífa unga menn með sér til dáða. Jósep var stórgreindur, fjöl- fróður og einhver ■ skemmtilegasti kennari". Svo mælir Jón. Þó heldur hann fast við það enn, að kennsla þessara „ágætu kennara" (hans eigin orð) hafi verið „utangarna". Tvennt er til: Annað hvort er þetta þvættingur einn, ellegar þá hitt, sem líklegra mætti þykja, að sá málvísi maður, Jón í Yzta-Felli, leggur einhverja aðra og sjálfsagt ný-vísindalegri merkingu í orðið „utangarna", heldur en ég, vesa- lingur minn, má skilja. — Jón í Felli segir, að ég taki „upp vörn fyrir skagfirzku stóðhrossin". Eigi má kalla svo, enda þótt mér fyndist óþarfi að láta níða þau um sakleysi. Enn heldur hann þvi fram, að sú sé reynsla flestra Þing eyinga, að „ekkl meira en þriðji hver hestur, sem að vestan kemur ótaminn, reynist nægilega stilltur til dráttar. Naumast þarf að efa, að Jón hafi rannsakað þetta ttl hlítar, svo heimiidavandur sem hann virðist vera. Þó var mér raun ar annað tjáð af Jóni á Birnings- stöðum og fleiri hestamönnum norð ur þar. En sleppum þvi. Hitt er það, að Jón gleymir því (vUjandi?), að ekki hafa allir hestar i Þingeyj- arsýslu, þetr sem „að vestan" eru komnir, verið þangað fengnir 1 þvi skyni, að nota þá tll dráttar, Hltt hvgg ég sanni nær, að mikill meirl hluti þeirra hafi verið seldur og keyptur sem reiðhestsefni, þótfc margir hafi vafa'aust brugðizt, enda aragrúi, er austur hefir íarlð. Framh. á 0. BÍðu. sssssssssssssssssssssssssssssssssssssísssssssssssssssssssssssssssseásssf' PLASMOR LOFTBLENDI í STEINSTEYPU PLASMOR gerir steypuna þjála og mjúka, drýgir hana og eykur frostþol hennar eftir hörðnun. tf/nteHha &ii$$i\icjafálaft$ kf BORGARTÚNI 7. — SÍMI: 7490. SaSSeSSSS5S«»SSSSSSSSSSS3SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS®SSS«SSÖSS®l J

x

Tíminn

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.