Tíminn - 24.07.1955, Qupperneq 4

TÍMINN, sunmidairm 24. júlí 1955.
164. blaff
SKRIFAÐ OG
KRAFAD
Hjá því getur ekki farið,
að menn veiti því athygli,
hve mörg fyrirtæki eða merk
ar lagasetningar eiga 25 ára
eða 20 ára afmæli um þess-
ar mundir. í gær var t. d.
minnst 25 ára afmælis Flóa-
búsins og 25 ára afmælis síld
arverksmiðja ríkisins var
minnst fáum dögum áður.
Fyrr á þessu ári var minnst
20 ára afmælis Mjólkursam
sölunnar og 25 ára starfsaf-
mælis Búnaðarbankans. í
fyrra var minnst 20 ára af-
mælis afurðasölulaganna og
þannig mætti lengi telja.
Hins vegar minnast menn
þess ekki, að einhver merk
lög eða fyrirtæki eigi 30 ára
afmæli um þessar mundir.
Skýringin á þessu er aug-
ljós. Fyrir 25 árum fór
fyrsta ríkisstjórn Framsókn-
arflokksins með völd o g
hafði forustu um margvísleg
ar framfarir eftir kyrrstöðu
stjórn íhaldsins. Fyrir 20 ár
um fór stjórn Fraimöknar-
flokksins og Alþýðuflokksins
með völd og beitti sér fyrir
margvíslegum framkvæmd-
um, jafnframt því, sem hún
afstýrði því, að heimskrepp-
an mikla, sem bitnaði sér-
Iega þungt á íslendingum,
yrði hinu nýfensna sjálf-
stæði þe«rra að falh'.
Fyrir 30 árum fór hins veg
ar hrein flokksstjórn núv.
Sjálfstæðisflokks með völd.
Fárra merkra athafna er að
minnast frá þeim tíma. í-
haldið sýndi þá, hvernig kyrr
staða og framkvæmdaleysi
einkennir stjórnarfarið, þeg
ar það fær eitt að ráða.
Flokkarnir hafa ekki breyzt.
Þótt nú sé í landinu sam-
stjórn Framsóknarflokksins
og Sjálfstæðisflokksins, ætti
það ekki að dyljast neinum,
að viðhorf þeirra til fram-
faramála er enn hið sama og
fyrr. Undír forustu Fram-
sóknármanna í rikisstjórn-
inni er unnið að rafvæðingu
dreifbýlisins, auknum fram-
lögum til landbúnaðarfram-
kvæmda, framkvæmd nýrrar
húsnæðislöggjafar, endurbót
um varnarmálanna og heil-
brigðri og traustri fjármála-
stjórn ríkisins. Ekki er hægt
að benda á nein sviouð stór-
mál, sem unnið er að af hálfu
þeirra ráðuneyta, sem Sjálf-
stæðismenn stjórna. Þar svíf
ur andi kyrrstöðu og íhalds-
mennsku yfir vötnunum.
Perlusteinninn.
í nýkomnu hefti Iðnaðar-
mála er merkileg grein um
perlusteininn eftir Tómas
Tryegvason jarðfræðing. —
Perlustein var aðallega bvrj-
að að nota sem bvgeine-ar-
efni eftir seinustu heimsstvri
öld og hefir notkun hans til
þessa einkum verið bundin
við Bandaríkin, þar er hann
notaður í gipshúðun í stað
sands og þvkir slík húðun
mjög taka fram annarri gins
húðun. Þetta má nokkuð
marka á því, að á árunum
1947—52 18-faldaðist fram-
leiðslan á perlusteini í Banda
ríkjunum.
Síðan farið var að nota
perlustein, hefir áhugi perlu
steinsframleiðenda mjög
beinst að íslandi. fsland er
ungt eldfjallaland og er
perlustein einkum að finna
á slíkum stöðum. M. a. vegna
i erlendra fyrirspurna, hefir
EVierkiEeg afmæls. — Afstaða flakkarma ©sin hm
sama eg fyrir 20-30 árum. — Verður periu-
steinn urminn á ÉsSandi ? — Utsvarshækkunin
í Reykjavík. — Óþurkarnir suðvesfanlands. —
Ötgerðin og ýsuverðíð.
Frá fundi æöstu manna fjórveldanna í Genf.
nokkuð verið leitað að pcrlu
steini hér á landi. Árið 1948
fannst verulegt magn perlu
steins í Loðmundarfirði og
i fyrra fannst mikið magn
perlusteins í Prestahnúki
vestur undir Langjökli.
Til þess að hagnýta perlu-
steininn í Loðmundarfirði
þarf annað hvort að gera
höfn í Loðmundarfirði eða
leggja þaðan veg til Seyðis-
fjarðar og er hvort tveggja
alldýr framkvæmd. Perlu-
steinninn í Prestshnúk verð-
ur hins vegar ekki hagnýtt-
ur, nema lagður verði vegur
niður í Hvalfjörð, um 50 km
leið, og er helmingur veg-
leysa. Þessi framkvæmd yrði
dýr. Hins vegar er stutt frá
Prestshnúk á Kaldadalsveg-
in, en sú leið er of löng, um
100 km til Reykjavíkur.
Vinnsla perlusteinsins.
Tómasi farast þannig orð
um möguleika til vinnslu á
perlusteini hér á landi:
„Núverandi verðlag á perlu
um getum að því leitt, hvort
grundvöllur er til vinnslu og
útflutnings á íslenzkum
perlusteini. Atvinnuaukning
sú og gjaldeyrisöflun, sem
slíkur útflutningur í stórum
stil mund1 hafa i för með sér,
er engu að síður svo mikil-
vægt atriði, að tvímælalaust
ber aö vinna að frekari rann
sóknum á íslenzkum perlu-
steini og kynningu hans
bæði hér heima og erlendis."
Útsva rshækkuni n
í Reykjavík.
Útsvarshækkunin, sem bæj
.arstjórnarmeirililutinn í
Reykjavík samþykkti í sein-
ustu viku, er nýtt dæmi um
það. hve illa fara saman 3of
orð og efndir Sjálfstæðis-
flokksins í fjármálum. Enginn
flokkur þykist vera áhyrgari
í fjármálum né meira á móti
skottum. Samt gengur eng-
’nn flokkur lengra í skatta-
hækkunum. En að sjálfsögðu
er reynt að haga þeim hækk
unum þannig, að þær komi
me-’ra á almenning en breiðu
ið heJJSi hækkað. Bæjarfé-
lögin hafa líka reynt að fylgja
þeirri stefnu og gert það öll,
nema Reykjavík. Þó hafði
Reykjavíkurbær einna síst á
stæðu til þess, þar sem um-
framtekjur hans hafa verið
miklar á undanförnum árum
cg margt bendir til, að þær
verði með mesta móti í ár.
Kaphækkanirnar gerðu
því útsvarshækkunina ekki
nauffsynlega að þessu
sinni. En íhaldið getur hins
vegar þurft hana í ýmsar
cukkframkvæmdir sínar,
eins og Morgunblaðstorgið.
Borgarstjóri er nú að semja
um kaup á fyrsta húsinu,
sem á að rífa vegna Morgun
blaðstorgsins.
Óþurrkarnir suð-vestanlands
Horfur eru nú að verða
mjög ískyggilegar suðvestan
lands vegna óþurrkana þar.
í stórum héruöum hefir enn
engin þurr baggi náðst inn,
þótt júlí sé senn liðinn. Ef
ekki breytir um mjög fljót-
lega, er hreinn voði fram-
undan.
Erfiðleikar þessir, sem
bændur suðvestanlands
glíma við, mættu verða öðr
um landsmönnum ga.gnlegt
umhugsunarefni. Þelr sýna
vel, að hlutskipti bænda fylg-
ir meira erfiði og áhætta en
annarra stétta, nema sjó-
mannanna. Tú þess að bænd-
ur geti gegnt hinu mikilvæga
hlutverki sínu, sem er þjóð-
inni alhi lífsnauðsynlegt, verð
ur að búa þannig að þeim,
að kjör þeirra séu vel sam-
bærileg vjð það, er hliðstæð-
ar stéttir hafa, og er þá ekki
aðeins átt við kaup, heldur
aðstöðu til að njóta nútíma-
þæginda, t. d. rafmagns. Þrátt
fyrir það verður bó áhætta
bænda oft meiri, auk erfiðis-
ins, sem leiðir af óhagstæðu
tíðarfari.
En iafnframt því, sem
þessa er minnzt, má ekki held
ur gleyma því, að sveitalífið
hefir sína kosti umfram borg-
arlífið og ekki er r'étt að
draga einhhða fram hinar
dökku hliðar þess. Oft le’kur
náttúran við bóndann, eins
og hún hefir t. d. gert norðan
lands að þessu sinni. Og þrátt
fyrir allt er frjálsræðið meira
í sve'tunum og bóndinn er
meira sinn eigin herra en
launþegfenn. Og hvergi fær
æskan hollara uppeldi en í
sveitinni. Þessu má ekki
gleyma, en að sjálfsögðu
breytir það ekki því, að ekk-
ert má láta ógert til að tryggja
sveitafólkinu jafnrétti við þá,
sem i borgunum búa.
Ýsuverðíð.
Eins og kunnugt er af frá-
sögnum blaða og útvarps, hef
ir bátaútgerð stöðvazt eða er
að stöðvast víða út um land
vegna þess, að verð á ýsu hef-
ir lækka. Yfir þessum ver-
stöðvum vofir nú atvinnuleysi,
ef ekki verða tafarlaust gerð
ar ráðstafanir tU að tryggja
það, að útgerðin geti haldið
áfram. :r.: :
Hér er vissulega um mál að
ræða, sem ríkisstjórnin verð-
ur að finna lausn á. Dreif-
býhð stendur nógu höllum
fæti, þótt útgerð í allmörgum
verstöðvum verði ekki látin
leggjast niður. Þvert á móti
þarf stefran að verða sú, að
örfa atvinnulífið sem mest á
þessum stöðum og má það
ekki standa í veg1 þess, þótt
því fylgi einhver kostnaður
fyrir Wð opinbera eða að
grípa þurfi til róttækra ráð-
stafana.
steini í austanverðum Banda
ríkjunum. sem sagt var frá
hér að framan, mun vera
lægra en svo, að það hrökkvi
fvrir vinnslu og flutningi héð
an vestur um haf nema við
mun lægri farmgjöldum en
nú tíðkast með íslenzkum
skipum. Yrði að flvtja hann
sem kjölfestu við lágum farm
gjöldum, til bess að hugsan-
legt sé, að til útflutnings
komi.
Á hinn bóginn er þess að
gæta, að perTusteinsnátmjr
þær, sem þegar eru kuiínar
hér á landi. en þó einkum
í Prestahnúk, eru nægilera
stór forðabúr til bess að full
nægja hráefnaþörf stór
fellds perlusteinsiðnaðar
beggja vegna við norðan-
vert Atlantshaf um margra
áratuga skeið.
Hér skal að svo stöddu eng
bökin.
Menn munu t. d. minmct
þess í þessu sambandi, að á
ár'inum 1934—39 tölnðu eng
ir meira en Sjálfstæðismenn
um nauðsyn gætilegrar fiár
má!astjó*,na.r og lágra
skatta.. Á árunum I931! —49
fengu þeir svo að sýna stefnu
rina i framkvæmd. Aldrei
hafa skattár og toílar veríð
hækkaðir meira.. oír bó mátti
ríkið heita gjaldhrota. er
þerr létu af fjármálastjórn-
•nni í ársbyrjun 1950.
Alvarlegast við útsvars-;
hækkunina í Reykjavík er \
annars það, að hún opnar |
flóðgátt nýrra hækkana, er
riðið geta atvinnulífinu að
fullu. Alþingi og ríkisstjórn
urðu ásátt um þá stefnu í vor
að reyna að komast í lengstu
lög hjá nýjum skatta- og
tollahækkunum, þótt kaup-
w í I
Greiðið blaðagjaídið! 1
jj;
. * ! i
V 4 ■1
5 Kaupendur blaðsins eru minntir á að blaðgjald áis-
I Ins 1955 féll í gjalddaga 1. júlí sl. Þeir kaupendur, sem ;;;
; ekki greiða blaðgjaldið mánaðarlega til umboðsmanna :j:
; ber að greiða það nú þegar til næsta innheimtumanns
i eða beint til innheimtu blaðsins. — Blaðgjaldið er d-
; breytt. j;j
Innheimta TÍIVIANS lii
'ffmitrtiiiiiiwwn^ru....r~i....r~T~nr—•“‘“""r'
Vinnið ötullega utbrsiðslu TÍMÆJVS