Tíminn - 29.06.1956, Síða 4

4
TÍ M IN N, föstudaginn 29. júní 1956.
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn.
Ritstjórar: Haukur Snorrason
Þórarinn Þórarinsson (áb.).
• Skrifstofur í Edduhúsi við Lindargötu.
Sítnar: 81300, 81301, 81302 (ritstj. og blaðamenn),
auglýsingar 82523, afgreiðsla 2323.
Prentsmiðjan Edda h.f.
Hugsun og umhverfi
MORGUNBLAÐIÐ
hefir nú fundið skýringuna
á því, að íhaldsandstæðing-
ar eru í miklum meirihluta
í öllum kaupstöðurn og
sveitakjördæmum, nema í
Reykjavík. í forustugrein
Mbl. á þriðjudaginn er gef-
in sú skýring á þessu, aö
f ólkið utan Reykj avíkur
fylgist ekki nógu vel með
og íhugi málin ekki nógu
vel, og því sé Sjálfstæðis-
flokkurinn veikari þar en í
höfuðstaönum. í höfuð-
staðnum fylgist menn hins
vegar vel með og hugsi mál
in rækilega. Þess vegna sigri
Sjálfstæðisflokkurinn þar.
í TILEFNI af þessum skrjf-
um Mbl. var bent á pað hér
í þlaðjtau, að það væri viö-
urkennd staðreynd, að
menn íiefðu'heppilegra uin
hverfi og meira næði til að
íhuga málin í minni bæjum
og sveitum en stórborgum.
Þar dregur allskonar vél-
ar, hávaði, erill og umstang
athyglina of mikið til sin
og veitti mönnum minna
tóm til að kryfja málin til
mergjar. Æsiblöð og annar-
legur áróður mætti sín þar
míklu ineira en í sveitum
og minni bæjum.
Margir af helztu félags-
fræðingum nútímans hafa
gert þetta að mjög rækilegu
umtalsefni. Þeir hafa gert
það vegna þess, að þeir hafa
talið > þetta meðal helztu
vandamála okkar daga, og
ekki mætti því draga að
hefjást handa um viðnám,
er stýddi að sjálfstæðari
hugsun borgarbúa.
I
MBL. BREGST mjög illa
við að sagt sé frá þessum
staðreyndum. Það kallar
það róg um Reykjavik og
annað þessháttar.
Slíkum upphrópunum
Mbl. er óþarft að svara. Á
sama hátt gæti Tíminn hald
ið því fram, að Mbl. væri
að fara með róg um fólkið
úti á landi, þegar það ásak-
ar það fyrir að fylgjast illa
með. Tíminn lætur
Mbi. það alveg eftir að
ræða málin á slíkum grund
velli.
Þessi mál eru of alvarleg
til þess, að þau séu rædd
á slíkum grundvelli. Til þess
er sú staðreynd of ískyggi-
leg, að nútímatækninni fylg
ir það alltof mikið, að
menn glepjist af hraðánum
og hávaðanum og verði
meira og minna viljalaus
verkfæri umhverfisinS, Það
er fúll ástæða til að. vara
við slíkri; öfugþróun. Ef
slíkt ástand fepgi að skap-
ast, gæti þjóðin, fljótt orð-
ið leikfang æsinga og áróð-
urs. ;l
ÞESS VEGNA ber að rísa
g€gn þessu í tíma. Þess
vegna ber alveg sérsiaklega
að hvetja tíl andiegrar. xið-
reisnar og sjálfstæörar hugs
uhar Jf höfúðborginni, þar
sem áhrif nútímatækninn-
ar eru mest. Kosningaúrsiit'
in á sunnudaginn er vissu-
lega ný áminning umíþetta.
Hitt er hins vegar fjar-
stæða, sem óþarft er að
eyða að mörgum órðum, að
fólkið í dr'eifbýlinu fylgist
verst meö málum. og íhugi
þau minnst, eins og Mbl.
heldur fram: Gegn því vitn
ar öll reynsla fyrr og síðar.
Úrslit kosninganna á sunnu
daginn hafa staðfest hana
enn á ný.
Harðir dómar um eigin verk
| BLOÐUM Sjálfstæð-
ismanna og kom-
múnista eru nú felldir
þungir dómar um kjördæma
skipun landsins og kosninga
fyrirkomulag. Því skal ekki
neitað, að sumt af þessari
gagnrýni á rétt á sér.
í sambandi við þessa gagn
rýni í blöðum íhaldsmanna
og kommúnista, er vand-
lega forðast að geta þess,
hvernig núverandi kosninga
skipun er oröin til. Þetta
er ekki óeðlilegt, því að
þetta skipulag, sem íhálds-
menn og kommúnistar eru
nú svo sammála um að for-
dæma, er sameiginlegt af-
kvæmi. þessa dánufólks.
Kosningaskipunin nú er
. nefnilega nákvæmlega í því
formi, er Sjálfstæðismenn
og kommúnistar gengu frá
henni 1942 í andstöðu við
Framsóknar f lokkinn.
Þessir flokkar geta því
ekki kennt öðrum en sjálf-
um sér um það, sem miður
fer. Þeirri skuld er ekki
hægt að skella á aðra.
Nú eru bollaleggíngar um
það meðal þessara flokka —
einkum þó hjá Sjálfstæðis-
flokknum —, að réttast sé,
að þessir flokkar gangi nú
aftur í eina sæng líkt og
1942 og vinni að því að
breyta kosningaskipuninni.
Reynslan frá 1942 er góð
vísbending um, hvernig
slíkt myndi takast. Jafnvel
trúuðustu liðsmenn for-
ingja þessara flokka, munu
ekki treysta þeim til þess
starfs eftir þá reynslu, er
fékkst af þeim fyrir 14 ár-
um.
Vafalaust verða þetta því
ekki annað en frómar óskir
manna, er aftur vilja kom-
ast í eina sæng, en brestur
öll skilyrði til þess. En verk
þeirra frá 1942 þarfnast
eigi að síður gagngerra um-
bóta. Slíkar umbætur verða
hins vegar ekki gerðar í
einni svipan heldur krefjast
undirbúnings af hendi fær-
ustu manna. Slíkan undir-
búning þyrfti vissulega að
hefja sem fyrst. „
Einn af Ieiðtogum brezka Verkamannaflokksins segir:
Það er mikilvægara að halda
en að hafa óvinsæla herstöð i I
Það er betra að sleppa nokkrum herstöðvum
í Asíu en að fá þjóðirnar þar á móti sér
Grein sú, sem hér fer á eftir, er eftir einn af þingmönnum'
brezka Verkamannaflokksins, Denis Healay. Hann hefir mjög
látið utanríkismál til sín taka og er talinn vera helzti ráðu-
nautur Hugh Gaitskells um þau mál, enda mikill stuðnings-
maður hans. Denis hefir því oft gagnrýnt Bevan og utanríkis-
stefnu hans. Grein hans er ekki síður merkileg fyrir þá sök.
Ef þróunin næstu árin verður
svipuð þróuninni undanfarnar vik-
ur og mánuði, er ekkert líklegra
en að Stóra-Bretland muni tapa
öllum herbækistöðvum sínum allt
frá Möltu til Ástralíu. Það mun
hafa það í för með sér, að öll Mið-
Austurlönd og Suð-austur As'ía
standa varnarlaus fyrir framsókn
Rússa og Kínverja og bjóða þannig
hættunni heim. Og jafnvel þó að
kommúnistar hafi hægt um sig og
hreyfi hvorki hönd né fót, má
telja fullvíst, að þjóðcrnissinnar í
Arabalöndunum nái algjörum yfir-
ráðum yfir olíulindunum í lönd-
um þessum og taki þannig iðnað
Evrópumanna þvi kverkataki, sem
hann ekki má við.
Vaídbeifirtg er óskynsamleg
Ef við virðum fyrir okkur vanda
málið varðandi herstöðvar á er-1
lendri grund, komumst við alltaf
að sömu niðurstöðunni — allt hlýt-
ur að vera háð kringumslæðun-
um og ástandinu á viðkomandi
stöðum.
Það var óskynsamlegt að halda
herstöðvum í Asíu með valdi og
eiga það á hættu, að íbúar við-
komandi landa létu skrá sig i
heri kommúnista í mótmælaskyni.
Og jafnvel þó að slík valdbeit-1 unum. Viðbrögð Indverja vegna
ing gæti staðizt í nokkur ár myndi ’ hinna árangurslausu viðræðna
hatur íbúánna á eigendum her- j sendinefndarinnar frá Singapore
stöðvanna verða orðið slíkt eftir og brezku stjórnárinnar, benda
lengri tíma, að það verður langt eindregið til þess, að Indverjar
frá því að verða hagstætt að halda 1 geri sér gleggri grein fvrir þeirri
f«f«.1 i* t : hnnffii r- A %v> cfnfi
MAKARI03
Brezka stjórnin í vand-
ræðum
Miklir möguleikar eru á því, að
næsta stjórn í Bandaríkjunum
muni lcnda í töluverðum vand-
ræðum út af afstöðunni til Kýp-
ur-deilunnar. Það er erfitt áð
hugsa sér, að brezka stjórnin geitl
haldið stefnu sinni lcngi til stréitu
í trássi við alla bandamenn sína,.
að einum undanteknum, fyrir ut-
an það að minnsta kosti helih-.
ingur brezku þjóðarinnar er anck ;
•vigur stefnu stjórnarinnar í Kýp-
urdeilunni. 'ý'. ■ 5 j . ’ 1 ; • f •" :;
’ '. ’■ f . ■ ' ■
Hörmuleg þróun mála
í Singapore
Árangurslausar samningaumleit-
anir brezku stjórnarinnar og ráða-
manna í Singapore bera samá öm-
urlega vottinn um misheppnaða
stefnu stjórnarinnar. Þar bér
margt að sama brunni og á Kýpur.
Báðir aðilar höfðu gefið mikið
eftir. Forsætisráðherra Singapore,
David Marshall, kvaðst geta fall-
izt á að Bretar hefðu herstöðvar
áfram í landinu til að verja það
bæði gegn utanaðkomandi árás og
innanaðkomandi hættu. Og ný-
lendumálaráðherrann, Lennox
Boyd, kvaðst vera fús að veita
Singapore sjálfsstjórn að öðru
leyti en því, að Bretar vildu hafa
hönd í bagga með yfirstjórn varn-
anna. Allir samningar fóru út
um þúfur, þar sem sendinefndin
frá Singapore var á þeirri skoð
un, að stjórn Breta á vöfnum
landsins gæti ekki samrímzt al-
gerri sjálfsstjórn landsins.
Og þegar Marshall reyndi á síð-
ustu stundu að finna einhvern
meðalveg leystist nefndin upp
vegna ósamkomulags. Marshall
sagði síðan af sér fyrir hönd stjórn
arinnar og ný stjórn tekur við
völdum, sem frekar túlkar vilja
hins kínverska meirihluta í Singa-
pore.
þessum hérstöðvum, jafnvel frá , hættu, sem frá Kínverjum stafi,
hernaðarlegu sjóparmiði séð. j heldur en almcnnt er álitið á vest
Það gcta ýcrið góðar ástæður urlöndum.
fyrir að halda hcrstöðvum með j Mikilvægast er, að vesturveldin
valdi, ef fullvíst væri, að stríð'miði fyrst og fremst stefnu sína
væri á næstu grösum, sem hefði við það, að hún hljóti samþykki
það í för með scr, að herstöðvar Asíuþjóðanna. Jafnvel þó að slík
þessar væru.. óhjákvæmilcgar stefna hafi í íör með sér, að vest-
várnarstöðyar fyrir vcsturveldin ■ urveldin missi nokkrar hcrstöðv-
Ep þar s^m engar líkur cru ar, þá verða þau að vera þess
fyrir þyí, að stíiS sé á næstu grös j minnug, að aðalatriðið er að eiga
um, mun hrein valdbeitingarpóli- ^ vináttu og traust þessara þjóða og
tík gera yesturveldin svo óvin- það mun reynast heillavænlegast
HerstöSvar Breta í Aden
eru í hættu
En Bretar eiga í vandræðum á
fleiri stöðum en á Kýpur og í
Singapore. í Aden vex þeirri skoð
un ört fylgi, að Bretar eigi að
hverfa á brott með herstöðvar sín-
ar þarna við Rauðahafið. Til
skamms tíma hafa Bretar stuðzt
við flokka þar í landi, sem lýst
hafa yfir: „að um næstu framtíð
sé það ekki skynsamlegt og alls
ckki í þágu íbúa Aden að krcfj-
ast meiri sjálfsstjórnar en þeir
þegar hafa í innanlandsmálum.“
Það er erfitt að hugsa sér,
hvernig slíkt ástand á að vara
lengi, þegar öll Arabaríkin ólga
af þjóðerniskennd og hatri í garð
Breta,
David Marshall
. .jiegar .á reynir. . . ^
> *)(Laúsl.; þytt ur Arþeidcrbladet.)
Bæitdaför
Snæfellinga
(Framhald af 5. síðu'
veðurfar roeira en annars staðar,
og því staðvindar meiri en á an-
nesjum og með ströndum fram.
Þar er mjög erfitt um alla að-
drætti, jafnvel á þessari bílaöld,
því vegalengd til næsta verzlun-
arstaðar er ógurlega mikill. Það
er nær ofvaxið nútíðar kynslóð að
skilja hvílíkan manndóm og þrek-
raun það kostaði búendur hins frið
sæla Fjallahrepps, að fara margra
daga lestaferð yfir vegleysur,
máske um hávetur. Vafalaust hafa
menn einnig orðið að íara þessa
löngu leið fótgangandi með byrði
á baki. Þetta er eitt af því, sem
ekki má gleymast. Að sjálfsögðu
hefir þetta fámenna liérað ýmsa
kosti, sem dyljast auga ferða-
manns á skjótri yfirreið. Má í því
sambandi geta þess, að í almæli
er, að uppalið íólk þar, og einnig
þá
Asíuþ[áð:rnar gæfu horfið
frá híutEeysissfefnunni
Ein stærsta hættan við
stefnu, sem ráðandi heíir verið,
er sú, að Asíuþjóðirnar muni
hreinlega fyrr eða síðar hverí'a
frá núverandi hlutleysisstcfnu
sinni og ánetjast kommúnistalónd
sæl í Asíu, einmitt þegar þörf
er að beita stjórnvizku frekar en
rökuin á herfræðilega vísu, að
tjónið af því yrði seint bætt. Ef
þessari slefnu verður beitt á-
fram í Asíu, má telja það full-
víst, að vesturveldin tapa öllum
þessum herstöðvum, sem standa fólk, er þ'angað flytur, vilji ógjarn
varnarlausar einmitt þegar komm j an fiytja þaðan
únistarbreytaafturumstefnuogj Ferðinnj yar nú haldig áfram
hverfa fra ollu tal. smu um ,,sam austur . Jökuldal aUa gg
tilveru ausíurs og vesturs. Lagarfijótsbrú a .Fljótsdalshéraði.
Þar var þegar fyrir fjöldi manna
á bílum, til þess að taka á móti
ferðafólkinu, og flytja það til gisti
staða. Þar er ekkert gistihús svo
stórt, að rúmað gæti svo stóran
hóp manna. Tóku því Héraðsbú-
ar það heillaráð, að veita öllum
gistingu á einkaheimilum. Þetta
voru þau mestu gestrisni- og vina
hót, sem unnt var að auðsýna lang
ferðafólki. Með því gafst tækifæri
til þess, að kynnast heimafólkinu
miklú nánar en ella hefði orðið.
Sagt var okkur að inargfalt íleiri
gististaðir hefðu borizt, heldur en.
nota þurfti. Nokkrir heimamanna
áttu skyldfólk og vini á meðal
ferðafóiksins, voru þ&ir komnir á
staðinn, til að taka á móti því,
og flytja það til heimila sinna. 2
menn úr hópnum fóru á Reyðar-
fjörð til gistinear hjá systur sinni.
(Niðurlag í næsva blaöi).
íþróttlr
(Framhald af 5. síðu)
endur voru tveir, methafinn Stefán
Árnason, Eyjafirði, og Bergur Hall
grímsscn, UÍA. Þeir fylgdust að
alla leiðina, en Bergur kom mjög
á óvart og sigraði í geysihörðum
endasprett. Báðir fengu sama tíma
9:50,8 mín., sem er ágætur árang-
ur, og er greinilegt að met Stefáns
verður bætt í sumar.