Tíminn - 13.09.1956, Blaðsíða 8

J 50 ára hjúskaparafmæli eiga íj
Edag, 13. september, merkishjónin
Páll Gíslason og Þorsteinsína
Brynjólfsdóttir á Víðidalsá í
Sírandasýslu.
í; Ekkj p það ætlun mín að rekja
Mtir. þen-ra hjóna eða skrifa langt
mál um lífsstarf þeirra, sem þó
værd ásj;æða til á þessum merliu
tímámótum í lífi þeirra. Til þess
breátúí mig bæði getu og nægan
kunnugleik enda verða þar mér
færari menn til um. Eg vil aðeins
með línum þessum vegna fjar-
lægðar minnar frá þeim, þar sem
ég ekki hefi tækifæri til þess að
taka i hí'iid þeirra til hamingju-
óska senda þeim mínar innilegustu
kvéðjur og þakklæti og óska þeim
t.T hamingju á þessum merkisdegi
í lífi þeirra.
Páll er nú nær áttræður að aldri,
f nddur a Víðidalsá 19. ágúst 1877.
Ilánn hefir átt heima á Víðidalsá
; la sína ævi og húið þar stóru
r usnar og myndarbúi um 50 ár.
’ilahri hei'ir gert stórfelldar umbæt-
'úrlf jarða- og húsabótum, gengt
j ’.örgum opinberum störfum, ver-
i hjálpsamur og hjartahlýr bæði
I ‘ima og heiman og vísað á bug
< lum deilum manna á meðal með
s ttfysi sinni og góðvild.
Frú Þorsteinsína er 76 ára
f add á Broddanesi í Strandasýslu
11. marz 1880. Hún hefir að því er
é:'t bézt veit átt heimili sitt um
;■ viná á þrem bæjum þ. e. Brodda-
r.3sí,. þar sem hún er fædd og
lioþálin og Broddadalsá, þar sem
]1 in lifði nokkuð af uppvaxtarárum
í.niim.
Á Víðidalsá hefir svo heimili
h mnar verið undanfarin 50 ár. Þar
Ii tir hún unnið lífsstarf sitt sem
; óðir og húsfreyja á stóru og oft
t mannmörgu heimili, þar sem
; ituí hefir verið mikjð ,u,m gesti
< ’.da gestrisni frábær, þar hefir
1 .in stjórnað af skörungsskap og
f rðuleik en þó með þeirri hlýju
<;; alúð sem henni er svo eiginleg
< ; sem allir virða og meta.
Þegar þau hjón hófu búskap á
ðidalsá skömmu eftir aldamótin
byggingar litlar og lélegar
< n? ög nær alls staðar á þeim ár-
Tún var lítið og að mestu
,,1 ft. Heyskapur var að mestu tek-
Mpwéi.'ö slægjulöndum til fjalla og
'JfTttúr um langan veg. Á þessu.
■ T’ir, orðið gjörbylting í búskap-
, ; ' fíð þeirra. Nú eru öll hús jarðar-
,i „riar uppbyggð úr steinsteypu. í-
1 TðaiTiús er stórt og mikið tví-
riIisHús og öll gripahús sambyggð
‘5 tvennu lagi. Girðingar eru um
1 n og haga. Gamla túnið hefir
; It verið sléttað og stórfeldri ný-
? ekt bætt við sem öll er goít tún.
! un nú túnið gefa af sér 6—8 falt
•i iðað við það sem áður var, enda
< nú nær allur heyskapur tekinn á
ektuðu landi og unninn með vél-
,; m..
Nýbýli var stofnað í landi jarð-
innar árið 1945 af þriðja hluta
! snnar og fylgdi því þá allmikið
raekituðu landi frá heimajörð-
mi. Nýbýlið stofnaði og byggði
: .yndarlega bæði af húsum og
: ektun tengdasonur þeirra hjóna,
ígólfur Lárusson og Kristín kona
; nns.
Páll hlaut verðlaun úr styrktar-
, lóði Kristjáns konungs IX. árið
335,-fyrir framkvæmdir í ræktun
< % húsabótum.
Páll bjó Iengst af stóru búi, að-
ílega með sauðfé. Þessu breytti
ann þó nokkuð aðallega hin síð-
d ár, þá fækkaði hann sauðfé en
iölgaði nautgripum enda höfðu
í fjárpestirnar höggvið skarð í
iárst.ofn hans. Hafði hann eftir
að nokkra mjólkursölu til Hólina-
íkur a. m. k. á þeim tímum árs
r helst var þar mjólkurskortur.
Þéim lijónum hefir gengið vel
3 halda fólk og ég held að þau
' afi aldrei skort vinnukraft. Mörg
iú voru hjá þeim árum saman
rr á árum og börn þeirra hafa
nnið heima hjá þeim þar til þau
áfa slofnað sitt eigið heimili að
ndahteknum þeim tíma, er þau
' ;:áfá verið burtu til ijáms.
Eins og að líkum lætur á svo
" öru heimili þurfti mikla vinnu
Jð að hafa svo vel færi. Hjálpar-
elji voru fá fyrr en á seinni árum
:g 'oft'þurfti að hafa langan vinnu-
ág. Ákv< ðnum störfum varð að
; úka hvað sem vinnutíma leið.
ettá var svona í öllum sveitum og
" í'. ölium bæjum, þar sem áhugi og
- ugnaður, fórii saman. Á Víðidalsá
burfhm alíir <að virina bæði ungir
lg gáírilir, hver' við þau störf, er
•13
T f M I N N,
GuSlbrúðkaup
:ir og Páll Gíslas
Víðidalsá í Sfrandasýslu
honum hæfðu bezt og ekki voru
börn þeirra hióna þar nein undan
tekning og sjálf munu hjóiííri haia
haft lengstan vinnudag.
Um marga vetur höfðu þau hjón
barnaskóla á heimili sínu. Fyrst
var það einkaskóli, sem þau liéldu
vegna barna sinna, þótt alltaf
tækju þau einnig börn frá öðrum
heimilum. Síðar var þar farskóli
samkvæmt lögum um fræðslu
barna. Það var eins og sjálfsagt
að hafa skólann á Víðidalsá, þar
sem þar var fyrst og fremst mikill
og góður húsakostur til þessarar
starfsemi og ennfremur geta, áhugi
óg vilji til þess að hafa skólann,
og þau börn, sem hann þurftu að
sækja.
Gott var fyrir börn í skóla á Víði
dalsá. Hjónin voru þeim sem góðir
og umhyggjusamir foreldrar, börn
þeirra þeim sem systkini og um
þau var hugsað sem bczt m.átti
.verða, bæði um aðbþð qggiám. Þar
gát maður verið viss um að þau
lærðu og að þeim leið vel.
Og þó nokkurs óyndis gætti fyrst
i stað eins og oft vill verða um
þau börn, sem fyrst fara að heim-
an úr foreldrahúsum þá hvarf það
fljótt og gleymdist. á hinu glað-
væra og umhyggjusama heimili.
Eg hygg að öll börn eigi ekki nema
góðar og ánægjusamar cndurminn
ingar frá veru sinni þar. Sama má
og segja um öll þau mörgu börn,
sem þau hjón tóku til sumardval-
ar, bæði úr Reykjavík og annars
staðar af landiriu, en alls í bú-
skapartíð sinni hafa þau hjón haft
fjölda barna um lengri og skemmri
tíina að sumrinu og mörg af þeim
sumar eftir sumar. Munu a. m. k.
sum af þeim hafa lialdið tryggð
við þau hjón og hcimili þeirra þó
að nú séu löngu af barnsaldri og
búsett í fjarlægð.
Eg tel þau hjón mikla og góða
barnauppalendur, góðvild þeirra og
glaðlyndi ásamt umhyggju og til-
litssemi var svo mikil.
Þau hafa verið þeim gamalmenn-
um og vanburða fólki, sem hjá
þeim nefir dvalist umhyggjusamir
og nærgætnir félagar. Alltaf var
reynt að milda og bæta ef eiít-
hvað amaði að. í þessu sem öðru
voru þau hjón samhent og hjálp-
uðu hvort öðru. Til þcss þarf hæfi
leika, sem a. m. k. ekki er öllum
gefin án takmarkana. Þau hjónin
hafa átt þennan hæfileika í ríkum
mæli, þeim hefir notast hann vel
og ég tel þetta einn mcrkasta
þáttinn í lífsstarfi þeirra.
Þau hjónin hafa verið með af-
brigðum gestrisin og félágslynd
Þar er öllum tekið opnum örmum
og þar eru oftast einhverjir að
koma og aðrir að fara. Þar eru all
ir sem heima hjá sér og finnst tím
inn líða allt of fljótt. Frú Þor-
steinsína er ræðinn og skemmtileg,
fylgist vel með og iðar af lífi og
fjöri. Hún vill öllum gott og veit-
ir af rausn og myndarskap.
Páll er kátur og spaugsamur,
fróður og minnugur enda greindur
vel. Hann skortir aldrei umræðu
efni að hæfi, né tíma til þess að
sinria gestum sínum. og gestrisni.
Andstæða Páls er þá hann er ut-
’ an heimilis að sinna erindum sín-
[ um, er þá cins og hann hafi aldrei
á|ma til annars en þess sem nauð-
synlega tilheyrir erindi hans. Þetta
er ákafi hans í starfi.
Eins og fyrr segir þá hefir Páll
gegnt ýmsum opinberum störfum.
Hann hefifr verið hreppsnefndar-
maður um 40 ár og þar af oddviti
hreppsnefndar a .m. k. um 10 ára
skeið. — Skattanefndarstörfum
gengdi hann um fjölda ára og ýms
fleiri trúnaðarstörf mun hann hafa
haft á hendi fyrir sveit sína og
sýslu. ÖUum slíkum störfum hefir
hann gengt af trúmennsku og sam-
vizkusemi. Hann hefir verið áhuga
og reglusamur og frágangur allur
ágætur enda skrifar hann hreina
og góða hönd. Frú Þorsteinsína
hefir a. m. k. verið félagi í ICven-
félagi hreppsins frá stofnun þess
og mun vera enn. Þar hefir hún
starfað af lífi og sál, verið félags-
lynd og íramtakssöm og.,áreiðan-
lega hafa öll líknar og góðgerða-
mál félagsins átt hauk í horni þar
sem hún var.
Börn þeirra hjóna eru: Stefán
bóndi á Víðidalsá, Sigríður gift
Hirti Sigurðssyni bónda og smið
á Undralandi, Ragnheiður ógiít
heima hjá foreldrum sínum, Krist-
björg gift Þorgeiri Sigurðssyni
smið á Hólmavík, Gestur bóridi á
Víðidalsá kvæntur Halldóru Gunn-
arsdóttur, Kristín gift Ingólfi Lár-
ussyni ráðsmanni á Lundi, Akur-
eyri, Þorbjörg gift Skúla Magnús-
syni kennara á Akureyri og Eryn-
hildur gift sænskum manni búsett
: í Svíþjóð.
| Auk þess hafa þau hjónin alið
! upp einn pilt allt frá fæðingu, Pál
j Traustason. Er hann nú nýfluttur
[ frá þeim og er bóndi á Þorpum,
kvæntur Elinborgu Oddsdóttur
bónda sama stað. Ragnheiður hef ir
alltaf dvalist á heimili foreldra
sinna með litlum fráhvörfum. Hef-
ir hún a. m. k. nú hin seinni ár ver
ið þeirra önnur hönd við búrekst-
ur og heimilishald enda hefir þeim
verið það ómetanlegur styrkur ekki
j sízt eftir að heilsu þeirra tók að
hnigna, og hefðu þau tæplega get-
að haldið uppi búskap svo lengi
sem raun er á orðin með gestrisni
og rausn og oft með dvalargestum
a. m. k. hin síðari ár, án hinnar
myndarlegu þátttöku Ragnheiðar i
j starfi þeirra.
Og svo að lokum, — beztu ham
[ingjuóskir og þakklæti fyrir hin
! góðu kynni og samstarf. Megi hin
glaða og létta lund ykkar endast
að leiðarlokum, þá er vel um ævi-
kvöldið. J. S.
í dag 13. sept. 1956 eiga merkis-
, hjónin Páll Gíslason óðalsbóndi á
i Víðidalsá í Strandasýslu og kona
I hans Þorsteinsína Brynjólfsdóttir
: 50 ára hjúskaparafmæli.
Páll er fæddur á óðali feðra
|sinna 19. ágúst 1877. Foreldrar
[ hans voru Gísli Jónsson og Sig-
ríður Jónsdóttir frá Laugabóli. Jón
Jónsson föðurfaðir Páls hóf búskap
á Víðidalsá rösklega þrítugur að
aldri árið 1844. Kona hans var
Kristín Gísladóttir fiá Bæ á Sel
strönd. Hefir jörðin nú verið i eigu
ættarinnar í 112 ár.
Páll er meðalmaður á vöxt. dökk
hærður mcð skegg á efri vör. Yfir-
bragðið gáfulegt og fjörlegt í senn.
Páll er bókhneigður og býr lengi
að hverri lesningu því að hann er
gæddur góðri greínd og stálminni.
Hann er því fjölfróður og svo vel
heima í fornbókmenntum að fáir
myndu ríða feitum hesti frá hon-
um eftir orðaskak á þeim vett-
vangi og það engu síður þótt á
hólminn væri brokkað í trausti
mikils lærdóms og langrar skóla-
göngu.
Páll var einn af fyrstu nemend-
um Heydalsárskóla. Stundaði þar
nám 1897—8 og 1898—9. Á þennan
nárrísgrundvöll byggði Páll síðan
framhaldsmenntun sína. Það var
sjálfsnám með aðstoð fárra bóka
en fjölskrúðugrar náttúru og fróð-
leiksþrá vaxandi drengs. Hann öðl-
aðist skíra og skemmtilega rithönd
og varð bókfær á Norðurlandamál
auk þess sem hann viðaði að sér
fróðleik á flciri sviðum.
Páll var göngugarpur og létt-
leikamður á yngri árum. Er mér
í minni, hversu fimlega þessi
aldni bóndi henti sér á bak ber-
bökuðum hesti fyrir fáum árum.
Kom þessi fjaðurmagnaði unglings
léttleiki mér einkum á óvart þar
sem Páll var kominn á áttræðis-
aldur og orðinn bilaður til gangs
vegna kölkunar í mjöðm.
Sem að líkum lætur hefir Páll
gegnt mörgum trúnaðarstörfum
um dagana. Átti m. a. sæti í hrepps
nefnd um 40 ára skeið og oddviti
í 10 ár. Þá var hann og í stjóru
Lestrarfélags Hrófbergshrepps um
margra ára bil.
í frístundum vetrarkvölda tekur
Páll gjarnan bók í hönd. En beri
gest að garði, er sest að tafli eða
spilum. Og oft verða spilin fyrir
valinu því Páll er slyngur spila-
maður og er uppáhaldsspil hans
lomber. En ekki kunna allir gestir
þetta flókna spil, þar sem allt geng:
ur öfugt, fjarkinn gildir hærra en
fimmið og tvisturinn er meiri kóng
inum. Kunni gesturinn ekki held-
ur bridge, getur hann þó altjent
spilað vist, því það spil kunna allir
íslendingar.
Að ségja Þorsteinsínu á Víðidalg-
á glaðlynda nær ekki nema hálfum
sannleika. Það -orð er viðhaft um
svo marga sem geta rétt kreist
fram kæti um stunaarsakir á yíjr-
borðinu. Víðidalsárhúsfreyjan ,er
ljóshugi, sem ekki á sinn líká í
þeirri lífsins list að geta sífellt
miðlað samferðamönnum ófölskv-
aðri glaðværð og fjöri án gaisa.
Það má vera skrítinn drumbur sem
ekki lifnar og lundbætist við návist
hennar eina.
Þorsteinsína Guðrún Brynjólfs-
dóttir er fædd 11. marz 1880. Eor-
eldrar hennar voru Brynjólfur
Jónsson frá Broddadalsá Jónssqnar
frá Skriðnisenni og Rangheiður
Jónsdóttir frá Broddanesi, sy,stir
Guðbjargar skáldkonu. Þorsteins-
ína er meðalkona að hæð, silfur-
hærð og ljós yfirlitum. Yfirbragð-
ið tigulegt, göfugmannlegt og geisl-
andi bjart. Hún er trúuð kona, sem
gengur ekki í neinni óvissu , um
framhald jarðlífsins. Það heyrist
á mörgum, að gleði og trú sép ó-
samrýmanlegar andstæður. En
einn mesti postulinn kenndi þó:
Verið glaðir. Vitanlega átti hann
ekki við þá tegund gleðinnar, sem
margir sækja gegnum nautnasjúkt
munaðarlíf — drykkjuglaum og
stundargaman stórborganna, lield-
ur þá fölskvalausu gleði, sem var-
ir, gleði göfugra starfa. Einmitt af
þeirri gleði er Þorsteinsína svo' rík
og hefir því af svo miklum auði
að miðla.
Þótt þau Víðidalsárhjónin séu ó
lík um margt, hefir sambúð þeirra
veriið giftudrjúg og farsæl í einu
og öllu svo öðrum mætti vera til
fyrirmyndar. ,
Þau koma að þessum áfángastað
tímans á samferð sinni jafn ástrík,
fimmtudaginn 13. september 1956.
og sámstillt' nú eiris óg'þaú hóíu
ferðiria fyrir' KlE&i “““““
Um margra ára skeið fór skóla-
hald fram á Víðidalsá. Á siðustu
árum Víðidalsskólans kynntist sá,
er þetta ritar inannkostum þeirra
hjóna af eigin reynd og hefir síð-
an fundizt sem þar ætti liann ann-
að heimili. Skólinn var þarna ekki
aðeins í góðu húsnæði, heldur og í
góðu andrúmslofti. Var sem nem-
endur hefðu eignazt nýja foreldra,
svo mikil var umhyggjan, sem bor
in var fyrir börnunum. Og allt
var gert, sem verða mátti mennta-
viðleitninni til meira brautargeng
is. .
Hætt er við að sumar húsfreyjur
nútímans væru með böggum hildar
út af því að þurfa að fylla hús sín
af börnum veturinn langan. En
Þorstcinsína ól aldrei áhj'ggjur
vegna harkalegrar umgengni smáu
fótanna. Þvert á móti var hún hvað
glöðust, er hún stóð í miðjum
syngjandi hópnum. Það átti við
hana að umgangast æskuna, enda
elskuðu börnin hana öll og virtu.
Það voru ung, bjartsýn og stór-
huga hjón, sem tóku við Víðidals-
árbúinu fyrir 50 árum.
Túnið varð að stækka og töðu-
fengurinn að aukast, svo að fram-
fleyta mætti fleiri skepnum. Vinnu
fúsar hendur knúðu ristspaðann í
kargaþýfinu og skófluna til skurð-
graftar í mýrinni. Síðan kom plóg-
urinn til sögunnar og bylti strengj-
um í óræktinni. Á hverju ári bætt-
ist dálítill grænn reitur við töðu-
völlinn.
Jafnframt ræktuninni var unnið
að húsabótum. íbúðarhús og pen-
ingshús þurfti að reisa. Páll valdi
steinsteypuna, og var þannig ineð
fyrstu bændum hér til að hagnýta
varanlegt byggingarefni.
Og - nýja íbúðarhúsið reis af
grunni árið 1926. Vár raunar eng-
inn smákofi, heldur regluleg höll
á þeirrar tíðar mælikvarða. Svo
mjög bar það af öðrum húsum hér
um þær mundir.
En sumir töldu að þar með hefði
Víðidalsárbóndinn réist sér hurð-
arás um öxl. Þeir áttu þó eftir að
lirista kollirin betur, því að nokkru
seinna var byrjað á annarri stein-
iþöll, fjárliúsunum nieð hlöðu fyrir
270 fjár. Hyerns Epyiar maður /var
þáð eiginlega, .semýekki gát éiriu
sinni notast við toff og sniddu til
húsagerðar fyrir sauðkindur síriar?
Torfbæir þóttu þá fullboðlegar vist
arverur handa maririkindinni. Nú
hlýtur Páll að fara á höfúðið. En
hrakspárnar rættust ekki. Páll
vissi að skepnurnar myndu borga
það sem vel væri fyrir þær gert.
Þau Páll og Þorsteinsína geta á
þessum tímamótum litið ’ýfir riiikið
og farsælt starf á samleið hálfrar
aldar. Hver hlutur vitnar um elju
og athöfn. En þau hjón hafa lítið
hirt um að flíka afrekum sínum.
Og þó mætti segja um búskap
þeirra: „Þannig á að búa.“
Strandamenn hafa nú um skeið
byggt öll hús úr steinsteypu og
fært út töðuvelli. En þau Víðidals-
árhjón voru brautryðjendur á því
framfarasviði. Verðlaun þau sem
Páll hlaut 1935 úr styrktarsjóði
Kristján konungs IX. fyrir fram-
kvæmdir í ræktun og húsabótum,
voru því fyllilega verðskulduð.
Um alfa Strandasýslu og raunar
miklu. víðar er Víðidalsárheimilið
orðlagt fyrir frábæra rausn og gest
risni. Við sem borið höfum gæfu
til að kynnast þessu heimili vitum
að þaðan hljóta allir að fara glað-
ari en þeir komu.
Við þökkum þeim hjónum af al-
hug, allar yndisstundirnar og árn-
um þeim heilla á þessum merkis-
degi. Guð blessi þau ófarna ævi-
daga. T. G.
Fimmtíu ára hjúskaparafmæli
eiga í dag hjónin Þorsteinsína Guð
rún Brynjólfsdóttir og Páll Gísla-
son á Víöidalsá í Strandasýslu.
Víðidalsá cr ættarsetur Páls,
stór jörð og vel í sveit sett,
skammt fyrir innan Hólmavík. Afi
Páls, Jón Jónsson (bróðir Sigurð-
ar kaupmanns Jöhnsens í Flatey),
fluttist þangað fyrir 112 árum. Eft-
ir hann bjó þar soinu’ hans, Gísli.
Nú eru búskapárár Páls að fylla
hálfa öld og fjórðí séttliður tekinn
við fyrir nokkru. Ung hjón, dóttir
og téngdasonur Víðidalsárhjóna,
liafa og reist nýbýli í landi jarðar-
innar.
Á .Víðidalsá lieíjr löngum verið
, CFramhald á 9. síðu.)