Tíminn - 06.03.1959, Síða 8

8
T f MIN N, föstndaginn 6. marz 1959.
(Framhald af 7. síðu)
VI.
Auðnist 'þér þaS ekki að sjá,
að sú bráð -er voði,
mannvitsfiskur þinn er þá
þnnnur mjög í roði. (I.Þ.)
Éndirinn skyldi í upphafinu
skoða. Kosntngalögum hefur fyrr
verið breytt, í nafni réttlætis, án
þess að vonir þeirra, er að því
stóðu, rættust, og ekki langt að
minnast. Svo mun enn fara. Vafa-
laust þverra þó áhrif bænda á lög-
gjöf og landsstjórn. Búi Rvíkur-
vaid breytingaflokkanna ekki verr
að þeim en búið hefur verið að
Rvík síðustu áratugi, allmarga,
þurfum við þó engu að kvíða um
misrétti, en því miðua’ benda fyrstu
ráðstafanir leppstjórnar Sjálfstaeð-
isflokksins og þingstyrkur beggja
á allt annað í því máli, sem fyrst
reyndi á um það hvort bændum
skyldi veita sama rétt og sjómönn-
um i efnahagsaðgerðunum nýju.
Bændur hafa aldrei beitt því sem
svarar til verkfalla Ihjá öðrum,
og eiga mjög örðuga aðstöðu til að
gera sér féþúfur úr slíkum að-
gerðum. Það má því þrengja kosti
þeirra mikið áður en þeir grípi til
óyndisúrræða. Vald Framsóknar-
flokksins á Alþingi, hefur að þessu
vesmdað þá fyrir áníðslu, en held-
ur ekki meir, og þó sér Ó. Th. ekki
nema eiim óvin í plstli sinum.
Framsóknarflokkinn. Hann er úlf-
urion illi .
Ekki mun hlutur og aðstaða
smæsrri þorpa og kaupstaða batna
við kjördæmabreytinguna, enda
eiga þau að mörgu samstöðu með
sveitunum, og því meiri, sem minni
eru. Vera má að stærri bæjarfélög
utan Rv.-hrmgsins fái aukna áhrifa-
aðstöðu. Það blasir in. k. við að
óiík verða skilyrði Akureyrar og
N.-Þ.-sýslti fil áhrifa um fulltrúa-
kjftr. Isafjkaupstaðar og N.-ísafj,-
sýslu, svo dæmi séu nefnd, verði
þau kjördæmi samtengd.
Afleiðingar þeirrar röskunar,
sem nú er stefnt að, eru sumar
fyrirsjóanlegar. Aukin áhrif þess
hluta landsmanna, sem nú þegar
býr vlð beztu kjör og kosti, en þó
íransar öllu manna, sem borizt hafa
upp á bylgjufaldiim á þvi marm-
hafL
VII.
FjiHgun stjórnmálaflokka er
handvís, bæðí sökum klofnings, er
£ram mun koma á þeim, sem nú er
uppi, og nýmyndana. Beri t. d.
bændur Sjálfstæðisflakksins nú
efcki vit fyrir ieiðtogum-símun,
kennir reynsian þeim það innan
fárra missera að tun tvennt sé að
veilja: Ganga í annan flokk, eða
stofua nýja, og er það tiltæki senni
legra, enda öruggt, að þeir næðu
fáeimim þingsætum. Svipað færi
ef til árekstra kæmi meðal stærri
hagsmunasamtaka höfuðstaðarins.
Skilyrði til að vinna þingsæti mikil.
Ekki er ólíklegt að Kommún-
istar færu að dæmi flokksbræðra
,hjá Dönum o. fi. þjóðum. Harð-
mýldir Moskvumenn færu sinn
troðning beint af augum. Hinir
lausbeizlaðri tækju einhverja hlið-
arheygju. Hvorir tveggja nokkuð
öruggir að koma forsprökkunúm
að.
Framsóknarflokknum hefur svo
lengi verið spáð klofningi, að ekki
þarf að telja andstæðingum hans
rök fyrir þeim llkiun, og sennilegt
a3 þeir teldu það betur farið. Hitt
er .annað mál, hversu þjóðinni yrði
öll sundrungin holl. Þjóðvarnar- og
lýðveldisflokkar fengju bætta að-
stöðu til muna og þó er ófyrirsjáan-
legt hvað fleira kynni upp að
koma. Oft hefur gengið illa með
stjórnarmyndun og samstarf innan
þings, hálfu verra yrði það. Einn
flokkur fengi aldrei meirihluta að-
slöðu, ólíklegt að nokkrir tveir
gætu sameinazt um stjórn. Þetta er
eðlileg afleiðing hins fulllcomna
réttlætis hlutfallskosninga; lítum
til nágrannaþjóðanna í Evrópu.
Flestar eiga við langvarandi stjórn-
arkreppur að stríða, stundum mán
uðum saman með þingrofum öðru
hvoru. Þó er nokkur munur á. Á
Norðurlöndum og Niðurlöndum
eru árekstrarnir og vandræðin
minni heldur en t. d. var á Frakk-
landi, og íslendingar skyldari þeim
fyrrtöldu, en á fleira er að líta.
Þetta eru gamalgróin og fastmótuð
þjóðfólög, þrátt fyrir skelfingar
styrjaldanna. Við í deiglunni.
Hvergi -er slík upplausn og þjóð-
háttabylting, þvílikir þjóðflutning-
ar innanlands. Annað eins misræmi
höfuðborgar og annaiTa byggða.
Hvergi slíkir fjárhagsörðugleikar.
Hvergi jafn stór kommúnistaflokk-
ur, hlutfallslega. Hvergi jafnmátt-
vana ríkisvald gegn ofstopa- og
uppivöðsluseggjum. Hvergi erlent
setulið með margsháttar háska-
áhrifum. Hvergi jafnlítil þjóð, háð
mislyndum nátúruöflum, einhæfri
framleiðslu og miklum erlendum
viðskiftum. Það er því líkara til
að okkur bæri fremur í slóð
Frakka en frændþjóðanna, ef Ó.
Th. og hans menn ráða. Lokin
sennilega fremur glötun sjálfstæð-
isins en innlend valdstjórn, sökum
smæðar okkar og aðstöðu.
VIII.
Sé litið til annarra vestrænna
stórþjóða, er annað uppi. Þar leys-
ir einn flokkur annan af hólmi, ef
fylgið í einmenningskjördæmunum
breytist, umsvifalaust, og stjórnin
situr að öllum jafnaði kjörtímabil-
ið til enda. Allt eru þetta lýðræðis-
ríki, en kosningafyrirkomulagið
skilur á milli festu, örypggis og
óvissu.
Um þetta verður nú tekizt á. Það
verður ekki flokkaglíma þó Ó. Th.
láti svo. Efalaust eru til Framsókn
armenn, sem hallazt hafa að hlut-
fallskosningum, og víst er, að
mangir Sjálfstæðismenn eru þeim
kosningum andvigir; það mun Ó.
Th. sanna á næsta kjördegi. Þetta
er ekki heldur bændaglíma. Þaim-
ig, að þeir ásamt trúnaðarmönnum
sveitanna standi öðrum megin,
bæjabúar hins vegar. Þetta er glím-
an milli braskaranna, sem vænta
þess að koma ár sinni enn betur
fyrir borð í þeim glundroða, er
skapast og hinna glámsfcyggnu
annars vegar. Hins vegar fram-
sýnni og þjóðhollari manna hvar
sem þeir þúa og hvaða flokk, sem
þeir hafa stutt.
IX.
„Hælumst minnst í máli, met-
umst heldur of val feldau“.
Fyrir fulium 50 árum stóð hópur
glapsýnna stjórnmálamanna að
samningum og réttindaafsali ís-
lendinga gagnvart Dönum, efalaust
í góðri trú, en með útlenda glýju í
augum. Þetta voru leiðtogar og
framverðir þess flokks, er þá svar-
aði til Sjálfstæðisflokksins mi, að
afli og mannfjölda, en hvernig fór?
í kosningunum 1908 féllu uppkasts-
Skákin
(FramhaV af 5. sírtu)
1949 var Geller einn efstur í Rúss
landsþingi fyrir síðustu umferð,
hálfum vinning ofar en Bronstein
og Smysloff. í síðustu umferð
tefldi hann þá við Holmoff, tap-
aði, og Smysloff og Bronstein
skiptu fyrstu verðlaunum. Síðan
hefir mikið vatn runnið til sjáv-
ar, og Geller unnið sér stórmeist-
aratitil, en í fyrra tapaði hann
þó aftur fyrir Holmoff. Loks að
þessu sinni horfði allt vel, Geller
virtist hafa sigurlíkur í endatafli.
En Holmoff gaf sig ekki. Loks
fór hann jafnvel að síga á og
’tóks't að lokum að reka andstæð-
inginn og allt hans hafurtask út
í horn, þar sem Geller kom ekki
fyrir sig vörnum og varð enn að
bergja á hinum beizka bikar ó-
sigursins.
Staða efsíu manna fcftir 16 um-
ferðir:
1. Petrosjan 12 vinningar
2. Tal 11 —
3. Spasský - 10% •—
4. Tæmanoff 10 —
5. —7. Keres, Pólúgaevský
og Holmoff 9% —
17. umferð:
Holmoff—Keres 1—0
Korchnoj—Lútíkoff 1—0
Spasský—Petrosjan %—%
Tæmanoff—Geller 1—0
Bronstein—Krogíus 1—0
\ asjúkoff—Gúfeld 0—1
Fúrmann—Nezmedinoff 1—0
Gúrgenidze—Averbach %—i/2
Nikitín—Tal 0—1
J úktmann—Polúgaevský 0—1
Mesta athygli vakti skákin
A víðavangi
(Framhald af 7. síðu)
og er nú aðfallið til Faxaflóa-
svæðisins að mestu stöðvað. Fólk
ið í sveitum og sjóþorpum uti um
laud hefir á ný öðlazt trú á ham-
ingjusamlega afkomu í heima-
byggð sinni. En sú trú er tengd
því, að áfram verði haldið þeirri
uppbyggingu, sem hafin er með
svo heillavænlegum árangri. —
Ráðagerðir núverandi stjórnarfl.
um að klippa nú á þennan þráð
og verja þeiin fjármunum, sem
ætlaðir eru til þess að spinna
hann áfram, til stundarsaðningar
dýrtíðarófreskjunni, eru því
glórulaust gjörræði. Þá mun, öll
um til ills, magnast á ný sá
vandi, sem komið var á veg með
að leysa.
menn hópum saman. Þá hurgu ís-
lenzkir bændur, hvar í flokki sem
þeir stóðu, sóma og réttindum
landsins, með aðstoð fremur fá-
mennrar mennta- og blaðamanna-
sveitar. Hvernig bregðast synir
þeirra og dætur nú við, — í sveit
og við sjó?Nýja réttindaafsalið er
ekki jafnaugljóst þjóðréttindaafsal
og þá var, það hefur yfir sér rétt-
lætishulu, en er engu að síður stór-
hættulegt, því það leysir úr læðingi
öll sundrungar- og sérdrægnisöfl.
Það er upplausnarstefna í ajgleym-
ingi. Aðstaðan er nú óhægari en
1908. Réttur sveitanna rýrður með
uppbótarsætunum gömlu og liðs-
munur ærinn ef talið er í flokk-
tvm; 3—4 um einn. En uppkasts-
mennirnir 1908 voru sigurvissir og
féllu þó. Látum þá enn falla á
eigin bragði.
Fjalli 20. febr. 1959.
Ketill Indriffason.
Spasský—Petrosjan. Tækist
Spasský að vinna „hinn ósigr-
andi“, yrði lokaspretturinn milli
þeirra tvímenninga og Tals' hinn
harðasti. Spasský valdi svokallaða
Karlsbadleið í drottningarbragði.
Er thún nokkru eldri en keppend-
ur sjálfir, þótt Petrosjan sé orð-
inn 33 ára, en gömul vopn í ung-
umi höndum geta oft verið ógn-
andi. Spasský hrókaði ekki, en
óð upp með h-peð sitt og opn-
aði hróks.línu. Á meðan hafði
Petrosjan hreiðrað um riddara
sinn á miðborðinu. Aðrir merkis-
atburðir urðu þó ekki í skákinni,
því á hinni opnu línu skiptist
vpp á hrókuin og eftir andlát
nokkurra léttra manna í viðbót
var friðurinn augljós og samið í
26. leik.
Áhorfendur, sem urðu fyrir
vonbrigðum nieð áðurnefnda skák,
fengu uppbót hjá Tal, sem með
fallegum leikfléttum yljaði Nikit-
ín undir uggum og áhorfendum
fyrir brjósti. Jafnvel drottninguna
gaf hann í „vinargjöf“. Svo fór
skákin í bið, en Níkitín kom ekki
aftur til leiks.
Tæmanoff, sem átti 33 ára af-
raæli þennan dag, hlaut beztu af-
mælisgjöfina frá Geller. Tefldi
Geller kóngsindverska vörn og
fórnaði peði fyrir sókn á drottn-
ingarvæng. Er Tæmanoff hafði
tekizt að endurskipuleggja varnir
sínar þar, ruddist líð Gellers til
sóknar að hinum vængnum, en,
einnig þar hélt Tæmanoff velli. |
Geller réðst þá að miðborðinu og.
tókst að sprengja það, en ekki
sjálfum sér að skaðlausu. í tíma- i
þröng tapaði hann heilum hrók
og gafst upp.
Keres brá út af vana og reyndi
sikileyjarvörn, en annars hefir
hann uppáhald á spænska leikn-
um með svörtu. Fór hann eigin
leiðir og ekki sem hollastar. í 11.
leik varð honum á að leika peðs-
leik, sem varð upphaf mikiUa at-
burða. Sjáilfsmorðingi kom vaði-
andi inn í herbúðir hans. Manns-
fórn með fádæmum falleg. Keres
rakti nú ótal leiðir með og án
tírottningakaupa, en allar lágu
þær til Rómar hjá Holmoff. Loks
kaus Keres að gefa drotlninguna.
Er hann gafst upp í 29. leik, hafði
Holmoff þega/r rutt borðið og
fyrir skákina hlau't hann verðlaun
sem fegurstu skák mótsins.
Skákin: Ilolmoff—Keres (sem
hlaut fegurðarverðlaunin. )
1. e4 c5 2. Rf3 Rc6 3. Bb5 (í
þessu mpti hafa Gúrgenidze og
aðrir oft beitt þessari leið.) Rf6
4. e5 Rg4 (Venjulegt er 4. —Rd5)
5. Bxcö dxc6 6. 0-0 g6 7. Hel Bg7
8 h3 Rh6 9. Rc3 b6 (Betra var
9. -0-0) 10. d4 cd 11. Rxd4 c5?
(Kcres mun hafa sézt yfir svarið,
en staðan var þegar orðin erfið.
T.d. 11. —Bb7 12. Bxh6 Bxh6 13.
e6 og hvítur stendur bctur.) 12.
Rc6! Dd7 (Eða 12. —-Dxdl 13.
Hxdl Bb7 14. Rd5 og hvítur vinn-
ur) 13. Rxe7 Kxe7 (Aðrar leiðir
eru hér 13. —Dxdl 14. Hxdl
Kxe7 15. Bg5t!, eða 13. —Dxe7
14. Rd5 Dd8 15. Rfö't. og hvítur
ætti að vinna, þótt þetta sé
skársta leið svarts, t.d. 15. —Ke7
16. Bg5!, eða Bxf6 16. exf6 Be6
17. B.xh6 Dxf6 18. Ddo Hd 8 19.
Dc6t Ke7 20. Hael Hxel 21. Hxel
Hd8 22. IIxd8 Kxd8 23. Da8t
Be8 24. Dxa7 o. s. frv.) 14. Bxh6
Bxh6 15. Df3 Bg7 16. Rd5t! (Ekki
16. Dxa8 Bb7 17. Dxa7 Dc6 18.
f3 Ha8, þótt hvítur bjargi drottn-
ingunni með 19. Rd5t) 16. —Kd8
(Eða 16. —Kf8 17. e6 Db7 e7t
/ /■ i. /
Framhald af 4. siðu)
að það sé lífct og 4 mínútna tak-
markið var í mílunni. Þegar ein-
hver loksins nær markinu, þá
fylgja margir á eftir.“
Visser hefur óvenjulegt fjaður-
magn og á 10.5 bezt í 100 m. hl.
Hvort hann bætir met Owens eða
einhver af hinum amerisku, eða
hvort Rússarnir koma með ein-
hverja nýja framleiðslu, skal látið
ósagt að sinni. En hinu er óhætt
að spá, að nýtt heimsmet í larig-
stökki er ekki langt undan.
Þessir hafa stokkið lengst í lang
stökki frá upphafi:
1. Jesse Owens, USA 8,13 ’35
2. Gregory Bell — 8,10 ’57
3. Willie Steele — 8,07 ’47
4. Rosslýn Range —- 8,03 ’55
5. John Bennétt — 8,01 ’55
6. George Brown —■’ 8.00 ’52
7. Eudece Peacoek — 8,00 ’35
8. Cluhei Nambu, Japan 7,98 ’31
9. Henk Visser, Holland 7,98 ’56
Aðeins einn af þessum mönnum
er hvítur, John Bennett.
Undanfarnar vikur hefur verið
æft af miklu kappi hér um slóðir,
og kominn keppnisskjálfti í marg-
an íþróttakappann, ekki sízt í lang
stökkvarana. Festir beztu frjáls-
íþróttamenn Bandaríkjanna búa í
Kal.forníu og flestir hinna munu
koma til keppni hingað næstu mán
uðina. Um mánaðamót febr.-marz
hefst fyrsta frjálsíþróttamótið ut-
anhúss og er haldið í Los Angeles.
Síðan eru mót hérna vikulega fra.n
á mitt sumar.
Bandarikjamenn hafa boðið
Rússum til landskeppni næsta
sumar, og fer sú keppni fram í
Ph'ladelphiu 17.—18. júlí Eru all-
ar líkur á að sú keppni eigi eftir
að ýta undir margan, að gera betur
en nokkru sinni ftrr.
Ke8 19. Hadl) 17. Hadl Bb7 (Hér
mátti gefast upp.) 18. Db3 Bc6
19. Rxb6 ab 20. Ðxf7 Bxe5 21.
Hxd7t Bxd7 22. Hxe5 Kc7 23: He7
Ilad8 24. a4 g5 25. Dd5 Hhe8 26.
Hxh7 g4 27. a5 gh 28. abf Kxb6
29. Dxd7 Gefið.
Staðan eftir 17. umferð: •
1. Petrosjan 12%
2. Tal 12
3—4. Spasský og Tæmanoff 11
5.—6. Holmoff og Polúga-
evský 10%
Þegar Smysloff er spurður
hvernig hann mundi hafa snúizt
við leiknum 9. e5 í skák sinni við
Penrose í Munchen, sem varð Tal
að fjörtjóni í skákinni við Júkt-
mann, svarar Smvsloff aðeins: „Ég
hafði ekki hugleitt annað svár en
9.—Rxe5.“ Og rannsókn sýnir, að
eftir 10. Rxe5 de 11. Db3 (11.
Dxd8f Kxd8 12. Bxf7 Ke7) De7
12. Ba3 c5 13. Db5f Rd7 er alls
ekki auðvelt fyrir hvítan að sýna
fcam á, að frumkvæðið sé tveggja
peða virði. Að minnsta kosti segir
Smysloff, að hann sé reiðubúinn
fð endurtaka áðurnefnda byrjun
gegn þeiin, sem hafa áhuga á
slíkum brögðum.
Kveðjur Freysteinn.
\skriftaraimjnfi
er i-23-a
Happdrætti Háskóla Islands
Dregiö verður í 3. flokki þriðjudaginn 10. marz.
MUNIÐ AÐ ENDURNÝJA!
HÁPPDRÆTTI HÁSKÓLA ÍSLANDS