Tíminn - 11.09.1959, Qupperneq 3

TÍMINN, föstudaginn 11. septpmber 1959.
3
í sumar hefur verið unnið
að yfirgripsmiklum og merki-
legum fornleifarannsóknum á
Borgundarhólmi í DanaveldiJ
Dr. phil. Ole Klindt-Jensen
skýrði nýlega frá niðurstöðum
þeirra rannsókna. Á strönd
tyjarinnar hafa verið grafnar
upp 70 grafir frá járnöld
yngri. í mörgum gratanna
fundust beinagrindur eri aðr-
ar voru svonefndar bruna-
grafir. í gröfunum f'.indust
meðal annars munir úr gulli,
silfri og bronsi.
A öðrum stað á eyjunni var graf-
in 'upp húsatóft frá lokum víkinga-
aidar. Á svipuðum slóðum hefur
fundizt grafreitur frá bronsöldum
og hafa 11 grafanna verið rann-
sakaðar.
Hver fundur fyrir sig er 'talinn
hafa mikla þýðingu fyrir fornleifa-
fræði Norðurlanda og varpar skýru
ljósi á lifnaðarhætti fólks, sem
uppi var á þessum tímum og ýmis
ný atriði hafa komið til sögunnar.
Fyrir nokkru var haldið þing forn-
leifafræðinga í Kaupmannahöfn og
Borgundarhólmi og kynntu þeir
sér hina merku fundi.
Eitt af því, sem mesta athygli
vafcti og mest kom fornleifafræð-
ingunum á óvart, var fjölbreytni
grafanna frá rómversku járnöld-
inni, en þær fundust í Pedersker
eins og áður segir. Hafði verið
gengið frá gröfunum á ekki færri
en fimm vegu og eru þær þó allar
frá svipuðum tíma. Þá hefur meðal
annars tíðkazt að leggja líkið í
uautshúð og enn fremur hafa sum-
ar grafanna verið i skipslíki en aðr
ar í húslíki. Voru þær flestar hlaðn
ar grjóti og sumar í líkingu við
'Stafn á stóru skipi og líkin lögð
þarí. en önnur hvíldu í litlum bát-
um. í gröfum þessum sneru líkin
fó'tum fram í stafninn í suðvestur-
átt að hafinu, en um það lá leið
dauðra.
Meðal grafanna er konugröf og
hafa menn ástæðu til að ætla, að
þar liggi ektakvinna höfðingja
eins, sem grafinn var upp þar ná-
lægt á fyrra ári. Þessi. höfðingja-
gröf var ríkulega búáin og fannst
þar m. a. rúmverskt gler og góð
vopn. Húsfreyjan fannst í sama
jarðlagi örskammt frá og var sami
háttur á hafður um snið grafanna.
Munir þeir, sem fundust í gröf-
inni, benda einnig til þess að þar
liggi en.gin almúgakona. Þar fannst
hálsfesti úr bronsi með gullperl-
um, ávalar og tvöfaldar á víxl og
þar að auk hefur fundizt hálsfesti
úr fláttuðu silfri ásamt öðrum
silfurmunum og bronsmunum.
Við höfðalagið fannst skrautker.
Það hefur komið í ljós, að líkið
hefur verið lagt á hliðina og hnén
dregin upp. Enn er ekki búið að
rannsaka gröfina að fullu. Það
verður ekki gert fyrr en að afloknu
fornleifafræðingaþinginu og því er
Gröfin er umkringd steinaröð og
þar ofan á hefur verið þakið með
þessa hlíf. Má greinilega sjá, að
viðurinn hefur verið heflaður áð
ur en hann var lagður langs og
þvers yfir gröfina.
í hverri gröf af þessum 70 hafa
fundizt munir og minjar. Þar hafa
fundizt hlutir úr bronsi og silfri.
★
Umfangsmikil! o g
stórmerkur forn
leifafcníkr í Borg
undarhálmi laSar
fram mannlíf á
horfnum öldum
★
Beinagrind í gröf á Borgundarhólmi. Talið vera frá yngri járnöld. TakiS
eftir hvíldarstellingunni sem höfuðið hefur verið lagt i.
Stéttamunur var
bronsöld engu s
en nu
Níu ára stúlka með 1600 ára gamla
festi um hálsinn. Festin er skreytt
perlum úr gleri, gulli og rafi. i
jarðvegi, siðan borið grjót að,
enn ekki vitað með vissu hversu
margar gullperlur hafa verið á
bronsfestinni.
nokkrar smálestir a. m. k. Sami
háttur hefur verið á hafður við
greftrun höfðingjans og það vakti
athygli sérfræðinga að járnaldar-
fólkið hefur lagt hlíf eða skjöld úr
tré yfir grafreitina. Þess sjást ljós-
lega merki í þessum tveimur gröf-
um og Ole Klindt-Jensen hefur
fengið frekari staðfestingu í þessu
efni, þar sem hann hefur fundið
gröf eina, sérlega vel varðveitta og
má þar sjá hvers konar aðferðir
menn hafa notað við að leggja
Þá hafa menn uppgötvað um 100
leirker og voru nokkur þeirra
heil og óskemmd og í konu-
gröf einni fundust almargar háls- f
festar og voru það fagrir gripir. 1
Þær eru um það bil 1500—1600 ára
að aldri, ein þeirra er gerð úr dökk
bláum sentímeterslöngum rafperl-
nm, fölbláum glerperlum og öðrum
með gullhúð. Perlum þessum er
raðað saman af sýnilegum örugg-
um smekk. |
Yfir gröfunum sjást merki þess,
,að plægt hefur verið og telur
Klindt-Jensen, að plógförin séu
'trúarlegs eðlis. Akuryrkja komi
ekki til greina. Bilið milli plóg-
faranna sé of breitt til þess og þar
að auki snúa þau í sömu átt.
Klindt-Jensen hefur áður rekizt
á svipuð plógför, sem hann stað-
hæfir að séu í sambandi við átrún-
að.
Fornleifarannsóknir þessar hafa
leitt í Ijós, að stéttaskipting og
kjaramunur fólks hefur verið all-
mikill á bronsöld. Við Jómfrúar-
garð virðast hafa búið meðalgildar
fjölskyldur bænda, við Loftsgarð
ivrðist kotungalýður hafa dregið
Fer í loftköstum
yfir láð og lög
fram aumlegt líf sitt. en í miðju
landi hafa búið ríkismenn og
burgeisar þeirra tíma. Þau áhöld
og munir, sem fundizt hafa, eru
afar mismunandi að gerð og gæð-
um og lesa má ljóslega úr þeim
þann mun, sem verið hefur á lífs-
'kjörum eigandanna. Þar má sjá, að
hugmyndir manna um bronsöldina
eru ekki með öllu réttar, sú öid
hefur átt sínar skuggahliðar engu
síður en aðrar aldir, sem runnið
hafa yfir þessa jörð. i
Önnur festi er gerð úr stórum
glerperlum. Þær eru afar lítrík/.r
Um þessar mundir er
sýnd í Bæjarbíó í
Hafnarfirði ifalska
stórmyndin „Fæðing-
arlæknirinn*', Mynd
þessi hefur verið sýnd
hér í fjórar vikur
samfleytt, aðaihlut-
verkið er leikið af
hinu heimsfræga
kvennagulli Marvelto
Hastroani og er ekki
orðum ofaukið þctt
sagt sé að hann komi
öllu kvenfólki til að
skjálfa i hniáliður um
með því einu að sýna
sig. Þar við bfstist,
að hann erfrábær leik
ari af guðs n;ð. —
Giovanni Ralli, leikur
unnustu hans, hjúkr-
unarnemann, sem
verður þunjuð af
hans völdum og hverf
ur af vegi hans til
þess að hefta ekki
frama hanr, en hann
er sérfrajðingur i
þjáningarljusum fæð-
ingum. — Myndin er
stórbrotin að efni, vel
leikin og í alla staði
hið mesta snilldar-
verk. — Sérstaka at-
hygli munu vekja fæð
ingar„senur" þær sem
sýndar eru í myndinni
af köldu og miskunn-
arlausu raunsæi.
hm.
og forvitnilegar en geta ekki talizt
þýðingarmikill fundur. Slíkar perl-
ur hafa fundizt svo þúsundum
skiptú í gröfum frá járnöld.
Tóftin af húsi víkinganna í Jóm-
frúargarði er fyrstu leiíar, sem
finnast á Borgundarhólmi frá vík-
ingaöld. Tóftin liggur á að g zka
30 cm undir grassverðinum, en er
ekki ýkja mikil um sig. Enn er ekki
lokið uppgreftrinum, en þegar hef
ur kom'ð í ljós undirstöður stoð-
anna. Þá hafa fundizt leifar a£
veggjum og allmargir hlutir úr
FramhaU á bls. 8
Sá hjólalausi. Stendur hann ekki hjá flugturni?