Tíminn - 11.09.1959, Side 6

'6
TÍMINN, föstudaginn 11. septcmber 1959.
Cltgefandl: FRAMSÖKNARFLOKKUKINW
Ritstjóri og ábm.: Þórarinn Þórarlnttou.
Skrifstofur i Edduhúsinu við Lindargðt*
Símar: 18 300, 18 301,18 302,18 303,18308 o<
18 306 (skrifst., ritstjórnin og blaSamena).
Auglýsingasiml 19 523. - AfgreiSslan 121»
Prentsm. Edda hí. Simi eftir kl. 18: 18 M1
Margir eru kallaðir
SVO var ákveðið á sein-
asta þingi að kosningar til
Alþingis skuli fram fara dag-
ana 25. og 26. okt. n.k. —
Vegna þess að kosningar eiga
að vera á þessum árstíma
þótti ekki gerlegt annað en
að hafa kjördagana tvo, —
Þannig var það einnig við
haustkosningarnar 1942. Þá
hittist hins vegar svo vel á
með veður, að alls staðar
mun hafa verið unnt að ljúka
kosningu fyrri daginn. Á þess
um tima árs er allra veðra
von. Og vel getur verið gott
veður í einum landshluta þó
að ófært sé í öðrum. Haust-
kosningar hér á landi hljóta
alltaf að vera mjög vafasam
ar. Jafnvel þótt kjördagar
séu tvelr, er alltaf sá mögu-
leiki fvrir hendi, að báða dag
ana geti verið ófært veður
einhvers staðar á landinu.
— En ekki tjáir um
þetta að sakast úr því sem
komið er. Allir flokkar voru
íiammála um að lagfæringa
væri þörf á kjördæmaskip-
uninni, þótt þá greindi mjög
á um hvernig þær breytingar
skyldu verða. Því er ekki ann
að að CTsra en vona að vel
takist til.
FL.ÓKK ARNIR eru nú
önnum kafnir við að undir-
búa og ákveða framboð sín,
enda fsr að styttast til þess
tíma að framboðsfrestur
renni út. Kunnugt er, að oft
hafa verið nokkrir erfiðleik-
ar á því íyrir flokkunum, að
ákveoa framboð, enda
komr bar mörg sjónarmið til
greina. Framsóknarmenn
spáðu því ao cá vandi myndi
aukast að mikium mun með
hinni breyttu kjördæmaskip
un. Irlin gömlu kjördæmi
yrðu áfram, þrátt fyrir alla
grautargerðina, heildir í vit
und kjósendanna og hvert
hérað myndi leitast við að
tryggja sinum fulltrúum ör-
ugg sæti á listunuiíi. Að sjálf
sögðu höfðu Framsóknar-
menn enga ástæðu til að
ætla að þessir erfiöleikar
yrðu minni hjá þeim en öðr-
um í okkum. Cg andstæðing
ar Frimsóknarmanna hafa
eflau-t tallð víst að engir
ættu erfiðara um vik en þeir,
hafi þeir sjáifir trúað þeim
staðh°"fingum sínum, að
þingmönnum Framsóknar-
flokksins hiyti stórlega að
fækkT við kjördæmabylting-
una. Þá var eðlilegt að upp
kæmi ta’sverður ágreining-
ur urn það, hvernig ættu að
yfirgefa dýrð þingsalanna og
hverjir dvelja þar áfram.
REYNSLAN af þessum
fyrstu framboðum undir
hinni rxýju skipan, virðist þó
tenda til hins gagnstæða.
Framsóknarmenn hafa nú,
þegm- betta pr ritað, birt öll
sín framboð. Það sama verð-
ur ekki sagt, um hina flokk-
gna. Þannig atvikast það
stundum, að sá, sem telur sig
standa, má gæta þess að
hann ekki falli. Hjá þeim
hefur meiri hluti framboð-
anna enn ekki verið birtur.
Þeir hafa hvor um sig gengið
frá tveimur framboðslistum.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur
birt lista sinn í Reykjanes-
kjördæmi og á Vestfjörðum,
Alþýðuflokkurinn á Norð-
austuriandi og Reykjanesi
og Alþýðubandalagið á Suður
landi og Norðausturlandi. —
Annars staðar er fæðingin
ekki afstaðin og víða mun
hún ganga fyrir sig með ó-
hljóðum miklum og skruðn-
ingum.
ÍHALDIÐ á í erfiðleikum
í Reykjavík. Þar er það með
hóp af alls konar dátum, sem
allir telja sig eiga brýnt er-
indi inn á þing. Líklegt er að
5 efstu sæti listans verði skip
uð sömu mönnum og áður.
En svo koma Ólafur hag-
spekingur, Ásgeir skipstjóri,
Angantýr og Sveinn í Héðni,
sem öllum mun þykja þing
og þjóð setja ofan við fjar-
veru sína úr hinu aldna húsi
viö Austurvöll. Hins vegar
mun Birgir Kjaran telja sig
engu minni hagspeking en
Ólaf, né lélegra þingmanns-
efni, og Guðjóni í Iðju geng
ur illa að skilja að hann sé
óálitlegri þingmaöur en Ang
antýr, enda hafi hann sýnt,
að hann eigi áhugamál: að
fækka bændum um helming.
Jón á Akri er ekki á því að
hætta við svo búið og þykir
ósvinna hin mesta að yfir
hann verði settir smákarlar
eins og presturinn í Glaumbæ
og bæjarfógetinn á Siglu-
firði. Páll Kolka telur Jón
hins vegar orðinn elliæran
og sé sjálfsagt að veita hon
um lausn í náð. Væri nær
að hann tæki sjálfur sæti
Jóns og fengi þannig loks
umbun fyrir langa og dygga
þjónustu allt frá því að hann
hafði ofan af fyrir sér með
því að ferðast um landið og
flytja geðveikisfyrirlesturinn
fræga. Hannibal er nú burt
rekinn úr sinni Paradís. Var
í ráði að senda hann vestur
á sína sveit, en hún tregðast
við að taka við honum. Og
Alþýðuflokksmenn segja aö
nóg sé að hafa Steindór á
þingi í mánuð. Þannig eru
víða viðsjár með mönnum.
ANDSTÆÐIN G ARNIR
spáðu því, að Framsóknar-
flokkurinn myndi bíða hið
mesta afhroð við kjördæma
byltinguna og fóru ekki dult
með það, að hún ætti fyrst
og fremst að klekkja á hon-
um. Þeim mun nú vera ljóst
orðið, að sú von rætist ekki.
Meiri eining og sóknarhugur
er nú í Framsóknarmönnum
en nokkru sinni fyrr. Það
vottar m.a. sú staðreynd,
hversu greiðlega þeim hefur
gengið að ákveða framboð
sín. Kosningarnar í haust
munu sýna, að kjördæma-
byltingin hefur að þessu
leyti alveg öfugar verkanir
við það, sem andstæðingar
liennar hugðu að verða
myndi.
Walter Lippmann ritar um alþjóðamál:
iiiMiiiiiiiiiiiiiiniii«AiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiia
Ráðstefnur æðstu manna
ViírætJur þeirra eru nýtt brum á kvistum kalda stríðsins
ÞAÐ VIRÐIST nokkur skoð-
anamismunur ríkja milii Lond-
on og Washington um hvenær
eigi að halda ráðstefnu æðstu
manna. En er þetta einmitt tím-
inn til að ákveða það? Er ekki
betra að bíða með það þar til
Eisenhower og Krustjoff hafa
lokið seinni viðræðum sínum,
er Eisenhower sækir Krustjoff
heim til Moskvu?
Ráðstefna æðstu manna mun
vera formlegur fundur leiðtoga
ríkjanna til samninga og við-
ræðna um helzlu vandamál
heimsins . Á hinn bóginn eru
viðræður Eisenhowers og Krust
joffs og Krustjoffs Macmillans
aðeins venjulegt form stjórn-
málasambands. Þær eru ekki
bundnar byrðum um að gefa
skriflegar yfirlýsingar. Þær
geta verið reynsluríkar og fræð-
andi. Eins og málin standa nú
eru líkur til að viðræðurnar
verði vinsamlegar og þvingun-
arlausar, því að það er engin
brýn þörf til að taka skjótar
ákvarðanir í Vestur-Evrópu,
óbreytt ástand er vel viðunandi
fyrir báða aðila og hvorugur vill
rasa um ráð fram.
VIÐRÆÐUR æðstu manna
stórveldanna er nýtt brum á
kvistum -kalda stríðsins. Þar til
fyrir fáum mánuðum, áður en
Macmillan fór til Moskvu, var
það ríkjandi skoðun, að höfuð-
viðræðurnar skyldu háðar af
utanríkisráðherrum ríkjanna.
Þeir voru hinir slyngu lögfræð-
ingar, sem semdu uppkast að
samningum fyrir hina ríku skjól
stæðinga sína, leiðtoga stórveld-
anna, sem myndu skrifa undir,
þegar þeir ráðlögðu þeim. Þeir
áttu að búa út skjölin og setja
inn kommurnar, áður en skjól-
■stæðingarnir kæmu til að skrifa
undir, lialda kurteisisræður og
drekka samningaskálina.
Þessi skoðun átti við Truman,
sem brenndi fingur sínar á fund
inum með Stalin í Potsdam. Hún
var einnig að skapi Eisenhowers
meðan hann naut aðstoðar hins
mikilhæfa John Foster Dulles.
Að utanrikisráðherrarnir skyldu
vera samningsaðilar gat aðeins
gengið fyrir Bandaríkin og það
aðeins meðan John Foster
Dulles naut við. Það var ókleif
samningaleið fyrir Sovétríkin,
þar sem utanríkisráðherrann
var ekki einu sinni meðlimur í
hinni ríkjandi fámennisstjórn í
Sovétríkjunum. Það gat ekki
gengið fyrir Vestur-Þýzkaland,
Walter Lippman
þar sem Adenauer var einn og
allsráðandi, né fyrir Frakkland,
þar sem de Gaulle sat einn að
kötlunum og það kom ekki einu
sinni, heima við Breta, þar sem
fordæmi og andi Churchills frá
fyrri ráðstefnum æðstu manna
sveif enn yfir vötnunum.
STEFNA Bandaríkjanna eftir
stríð, að láta lögfræðinga í ráðu-
neyti utani’íkisráðherranna
semja alþjóðlega samninga
fékk lokareynslu á utanríkisráð-
herrafundinum í Genf i vor.
Hann reyndist verða eintóm
timasóun og jafnvel áður en
fundinum lauk voru forsetinn
og Herter utanríkisráðherra
sannfærðir um það, að fara yrði
inn á nýjar brautir. Eftir gömlu
reglunni áttu utani'íkisráðherr-
arnir að gera samninga, sem
leiðtogarnir skyldu skrifa und-
ir. Eftir nýju leiðinni munu leið
togarnir ræðast við og reyna að
finna samkomulagsgrundvöll,
sem utanríkisráðherarnir gætu
byggt samninga sína á.
Það er engin ástæða til að
ákveða um formlegar viðræður
æðstu manna fyrr en útséð er
um hvort þessar óformlegu við-
ræður leiðtoganna leiði af sér f
samkomulagsgrundvöll.
MEÐ ÞESSU er ég ekki að I
mæla gegn formlegum viðræð- |
um æðstu manna, sem hér voru |
settar á oddinn af Fulbright og =
í Evrópu af brezku stjórninni. |
Þeir álíta fundi æðstu manna |
eðlilega þróun í viðskiptunum |
við Sovétríkin og ef slíkir fund- I
ir eru haldnir ‘títt og reglulega =
muni fara af þeim nýjabrums- |
svipurinn og þeir geta orðið I
beinir samningafundir.
Skynsamleg hugmynd. En |
fyrsti fundurinn verður ekki 1
með, það verður mikil eftir- |
vænting í sambandi við hann. 5
Hugmyndin um tíða fundi .
æðstu manna byggist á heim- 1
speki um skyldleika þjóðanna, |
sem margir Ameríkumenn and- |
mæla. Þeir halda því fram, að =
kurteislegt samband við stjórn- 5
arvöld annarra ríkja hafi í för |
með sér viðræður um fram- I
kvæmdir og áform hvors ríkis §
fyrir sig. Þeir segja, að spurn- |
ingin standi ekki um, hvort |
stjórnin sé góð eða vond,heldur |
hvort hún sé í raun og veru =
stjórn, og því næst hvort hún er =
ekki aðeins að sviðsetja sjón- \
leik með þeirri stjórn, sem hún |
er að hafa sendiráðherraskipti |
við. |
Hluti bandarísku þjóðarinnar 1
er þeirrar skoðunar, að með |
móttöku Krustjoffs þar í landi =
sé þjóðin að rita nafn sitt á =
víxil kommúnistaflokks Ráð- |
stjórnarakjanna. Þeim finnst |
móttakan vera siðferðisbylting. |
En þeir horfa fjarrænum aug- |
um á mikilvægi heimsóknarinn- |
ar.
Það, sem við skrifum undir I
með móttöku Krustjoffs, er vilji =
okkar — gegn því að það sé |
einnig vilji hans —- til þess að =
leita leiðar til samkomulags í |
kalda stríðinu. Mr. K. mun I
draga að sér mikla athygli, því
það er fróðlegt að sjá hann
og hverju hann líkist. En það
er tilgangslaust að gera of mik-
ið úr mikilvægi heimsóknarinn-
ar. Því þegar hún er um götur
gengin, og aftur rís nýr dagur,
bíður okkar enn sem fyrr sama
kalda stríðið, erfiðið við að
berja saman samningum og
samningatilraunum.
111111111111111111111

ViðskiptasamniRgur við Tékkóslóvakíu
Að undanförnu hafa farið
fram í Prag viðræður um við-
skipti íslands og Tékkóslóvak-
íu á tímabilinu 1. september
1959 til 31. ágúst 1960. Lault
þeim hinn 2. september s. 1.
með undirskrift samkomulags
um vörulista þá, er gilda eiga
þetta tímabil. Samkomulag
ið undirrituðu formenn tékk-
nesku og íslenzku samnmga-
nefndanna, þeir Frantisek
Schlegl og Jónas H. Haralz
ráðuneytisstjóri.
Viðskiptasamningur sá, sem nú
gildir á milli. íslands og Tékkó-
slóvakíu, var gerður árið 1957 til
þriggja ára. Um vörulista þá, sem
samningnum fylgja, er hins vegar
samið árlega. Viðskiptin á :s.l.
ári höfðu farið allmjög fram úr
þeim vörulistum, er þá giltu að
því er flestar vörur snerti, og í
samræmi við þetta, var nú samið
um talsverða hækkun listanna.
Þannig er gert ráð fyrir verulegri
aukningu á sölu íslenzkrar niður-
suðuvöru og landbúnaðarafurða
til Tékkóslóvakíu, og einnig nokk
urri aukningu á sölu freðfisks,
frystrar og saltaðrar síldar og
fiskimjöls. Gert er ráð fyrir aukn
um kaupum íslendinga af vefn-
aðarvöru, hjólbörðum, gólfdúk,
gúmmískófatnaði, sykri, rafmagns
vöru og járn- og trjávöru.
íslenzku samninganefndina skip
uðu auk Jónasar H. Haralz þeir
dr. Oddur Guðjón&son og Árni
Heyskaparlok
á Norðurlandi
Heyskap er nú langt komið
norðanlands og víða að ljúka.
'Grasspretta var þar með
mesta mótt í vor, og nýting
heyjanna hefur orðið dágóð
bæði af fyrri og seinni sJætti,
þótt óþurrkar yllu nokkrum
töfum í ágúst. Góðir þurrkar
hafa verið nyrðra síðustu
daga.
í Eyjafirði eru margir búnir að
alhirða, og aðrir að koma síðasta
Finnbjörnsson, ræðismaður.
Nefndinni til ráðuneytis voru
fulltrúar frá Samabndi ísl. sam-
vinnufélaga og Verzlunarráði ís-
lands, þeir Agnar Tryggvason og
Þorvarður Jón Júlíusson.
Utanríkisráðuneytið,
Reykjavík, 7. september 1959.
heyinu í hús þessa dagana. Þar er
mikill og góður heyfengur, enda
hefur grasspretta ekki verið slík
um árabil. Úr Mývatnssveit er sömu
sögu'að segja, en þar hefur verið
góður þurrkur síðan um mánaða-
mót. Engin hey hafa spillzt þar
þrátt fyrir óþurrkana í ágúst, en
súgþurrkun er þar á flestum bæj-
um, og er mikil hjálp að því. í
N orður-Þingey j arsýslu spillt ist
nokkuð af heyjum í ágúst, en marg
ir voru langt komnir með fyrri slátt
og höfðu náð inn ágætum hey-
feng. Háarspretta var þar mjög
góð og hefur nýtzt vel, en seinni.
sláttur var ekki almennt sleginn
fyrr en um mánaðamót er verður
breyttist til batnaðar. Þar líður nú
að göngum, gangnadagar eru 19. og
20. sept. og réttað 21. Næturfrost
I gerði Norðanlands aðfaranótt
' sunnudags og spillti kartöflugrasi
víða. Þá hafði ekki komið frost
síðan aðfaranótt 18. júní.