Tíminn - 05.07.1960, Side 7

TÍMINN, ln'djndagtnn 5. >611 1960.
7
Einar Ö. Björnsson:
Hver verður framtíð
Álþýðubanda lagsins?
(Það, sem hér fer á eftir er kafli
úr ræðu, sem ég flutti í maí og
júní síðastliðnum á fundum á Aust
fjörðum.
Auk bændafundarins á Egils-
stöðum, sem ég var þátttakandi í,
hélt ég fúndi á Seyðisfirði, Norð-
firði, Eskifirði og Reyðarfirði og
flutti tiliögur á þeim öllum um
vítur á rí’kisstjórnina vegna stjórn
arstefnu þeirrar, sem uþp befur
verið tekin. Samtals mættu á þess
uim fundum 500 manns. Tiilögurn-
ar voru alls staðar samþykktar
gegn 9 atkvæðum isamtals og er
það allt og sumt, sem fyrirfannst
og má það kallast lélegur stuðn-
ingur við núverandi rikisstjórn,
þegar eitt atkvæði vantaði iíka til
að þeir yrðu jaínmargir og „negra-
strákarnir“. — Ég bið svo Dagblað
ið Tímann að birta þetta með
fyrirfram þökk).
Þegar Sjálfstæðisflokkurinn
talar um nýja stefnu í efna-
hagsmálum, minnist hann
ekki á, að þeir, sem rakað
hafa saman ofsagróða á und
anförnum áratugum, eru látn
ir halda öllu sínu, og auka
sín forréttindi, er sannarlega
ekki aS undra þó íhaldið segi
þjóðinni að þetta sé eina úr-
Tæðið út úr vandanum.
Enn það á að bæta við og
segja: Þetta er það eina sem
við getum fallist á að gera,
því að það er í anda Sjálf-
stæðisflokksins og nú Alþýðu
flokksins, og samkvæmt
„mottói“ Ólafs Thors og
kumpána eins og segir: Fyrst
ég, svo flokkurinn og síðast
þjóðin. íhaldið hefur kastað
grímunni og tekið upp gömlu
íhaldsstefnuna um forrétt-
indi fárra útvaldra, og hyggst
koma henni fram með stuðn
ingi kratanna. Það er þeirra
haldreipi. Engan þarf þvi að
undra, þótt Emil og Gylfi
troði upp á ungkratafundi í
Reykjavík og tali um jafn-
aðarstefnuna!!
Auðmenn Reykjavíkur og
óþjóðleg öfl í Sjálfstæðisfl.
og Alþýðufl., sem vildu semja
um landhelgismálið við er-
lend öfl, en heyktust á því,
vegna þess að þeir fundu að
þjóðareining var um 12 mílna
landhelgina, hafa nú um
stund hreiðrað um sig i stjórn
arráðinu í skjóli illa fengins
meirihluta, er þeir náðu með
hinum herfilegustu blekking
um.
Fólkið í landinu þarf nú að
snúast til varnar og síðan
sóknar gegn þessari ríkis-
stjórn, og eftir að hún hefur
hrökklast frá völdum, þarf
að hafa skapast eining með
þeim, sem saman eiga um
myndun annarrar ríkisstjórn
ar, sem tekur á málunuih á
þann veg að þróun og upp-
bygging geti haldið áfram á
eð’Hlegan hátt.
Það hefur komið fram. að
stjórnarflokkarnir hafa ekki
skilning á, að okkar þjóðfé-
lag og landshættir hefur þró
ast til meiri samfélagshátta
síðustu áratugina á ýmsum
sviðum, og félagssamtökum
fólksins meira beitt til að
knýja á um framkvæmdir í
atvinnulifinu og á mörgum
öðrum sviðum.
Þetta lízt íhaldinu ekki á
og hefur því gripið til örþrifa
ráða til að stöðva þá þróun,
enda sjónarhóllinn útsýni úr
glugga Morgunblaðshallarinn
ar, þar sem „bissnessmenn"
æða um stræti í leit að mögu
leikum til að rýa samborgara
sinn.
Sú stefna ber dauðann i
sjálfum sér. Meirihluti þjóð-
arinnar, sem vinnur við heið
arleg, þjóðnytjastörf fyrir-
lítur í hjarta sínu þá, sem
hafa þann hugsunarhátt að
vilja hafa samborgara sinn
að féþúfu, og út yfir tekur
þegar Alþingi og rikisstjórn
ýtir undir slíkt, eins og nú er
gert, undir forustu íhaldsins,
til skefjalausra árása á lífs-
kjör fólksins, sem unnið hef-
ur hörðum höndum til sköp-
unar þjóðfélags okkar síðustu
áratugina.
íhaldið er hrætt um sig í
dag, það hugðist ná meiri-
hluta á Alþ. eftir kjördæma-
breytinguna, en stórtapaði
fylgi og hefðu kratarnir ekki
— sá ólánsflokkur — hlaupið
undir baggann í haust, þá
hefðum við búið 'í’ið stjórn
atvinnustéttanna, sem fólkið
hefði borið traust til.
Ráðstafanir þær, sem nú
hafa verið gerðar i efnahags
málum, eru svo alvarlegar. að
bjóðin á heimtingu á. að þeir
sem að þeim ætluðu að
standa, gerðu það heyrum
kunnugt fyrir kosninear um
búðalaust. Það var ekki gert
og ber því stjórnarflokkimum
j að rjúfa þing og láta fram
I fara nýjar kosningar nú be?-
i ar, svo að fólkinu gefist koct
j ur á að dæma nefndar að-
farir. Þori þeir það ekki. þá
eru stíórnarflokkarnir hrædd
ir við sinn eiffin skugga.
Þeir vita líka að mikill
meirihluti er á móti þeim,
og er bað þvi í örvæntingu
j prert af hræddum mönnum
j qð reyna að sit.ia í stiói’nar-
‘ rtólunum enn um stund.
Vinstri menn í þessu landi
■erða nú að nota tímann vel
ng þétta nú raðir sínar. og
r^ðast við um framtíðina,
bví að bað ey þeirra að taka
oú við en bá verður líka að
'rínna bannisr að málnnum.
“ð evðsian. sukkið og óhófið
,'*catti, en í staðinn komi á-
nT,rcrð'artil finning. biónustu-
wm' og rétt.ur skilningur á
-f„m híóðarinnar.
v'ff-ir kosninearnar 1956 var
TYTti„n margra sem st.uddu
«rhandaiavið a« unnið
”r»i có bví að bað vrði stjórn
móiafiokkur og að honum
: stæðu sósíalistar, vinstri
iafnaða.rmenn og aðrir vinstri
I menn.
' Eg var einn' af þeim, sem
. vildi þetta og hef oft minnst
i á þetta við ráðandi menn A1
býðubandalagsins. Ýmsir
hafa staðið þar á móti og
reynt, að tefja þá þróun, og
i hefur tekist það til þessa.
Þing Sósíalistaflokksins í
marz s.l. ræddi ekki málið, og
kom þannig í veg fyrir að
fyrsta umræða færi fram þar.
Stjómmál og stjórnmála-
barátta eru engin gamanmál.
Þau eiga að vera rekin af
ábyrgðartilfinningu og sem
þjónustusemi fyrir land og
lýð. Nú eru alvarlegir tímar
framundan, og nauðsynlegt
fyrir alla þá, sem ekki vilja
una við það stjórnarfar, sem
nú ríkir, að nota tímann vel
og athuga hvernig bezt verð
ur komið fyrir samtökum
þeim, sem við hljóta að taka,
þegar núverandi stjóm veltur
úr sessi.
Eg get sagt ykkur, að ég
mun beita allri orku minni
til að að því verði unnið, að
Alþýðubandalagið verði nú
gert að stjórnmálaflokki með
eigin blaðakosti, og stefnu-
skrá þess og starfsaðferðir
verði miðaðar við þarfir þjóð
arinnar til áframhaldandi
uppbyggingar og aukinnar
framleiðslu. Haft verði gott
samstarf við aðrar þjóðir og
viðskiptum beint þangað sem
bezt hentar hverju sinni, en
forðast beri að taka afstöðu
til annarra þjóða í því augna
miði að stiðja sig við þær í
stjórnmálabaráttunni innan-
lands. í stuttu máli: Flokkur
inn miði stefnu sína við ís-
land og íslenzka hagsmuni.
i Verði sú þróun, sem hér
hefur verið rakin, mun Al-
þýðubandalagið og Framsókn
; arflokkurinn verða þess megn
ugt, ásamt öðrum umbótaöfi
um, stjórna þessu landi með
hagsmuni vinnustéttanna og
bióðarinnar allrar fyrir aug
um.
Bændur
Öxlar með vöru og fólks.
bílahjólum. vagnbeizli og
grindur kerrur með sturtu-
beisli án kassa, fæst hjá
okkur
Kristján,
Vesturgötu 22, Reykjavík,
sími 22724.
•-V*-V V*V*V‘V«V«V
Búðingur
er ódýr og góður
eftirmatur.
Sex Ijúffengar tegundir.
Reynið einn pakka
strax í dag
V V* V* V* V* V« V • V* V« V* V • V*'
j Sigurðut Ölason
og
Þorvalour Lúðvíksson
Ma flutningsskrifstofa
Austurstræti 14
Símar 15535 og 14600.
INGÖLFUR DAVÍÐSSON:
GRÓÐUR og GARÐAR
I. Blóðberg eða brúðuberg?
Norður í Eyjafirði vorum við
krakkarnir oft send út um holt
og mela að tína brúðberg í te.
Bróðir minn á afmæli 14. júlí
og taldi enga hátíð vera, nema
haldið væri upp á afmælið úti
á'engi og drukkið brúðbergs-
te. Nafnið blóðberg þekkti ég
ekki þá. Læknir nyrðra ráð-
lagði öldruðum manni að
drekka brúðbergste við brjóst
þyngslum. Varð karli gott af
og varð að lokum svo sólginn
í teið að hann vatt brúðberg-
ið til að ná úr því safanum til
hins ýtrasta!
Séra Sigtryggur heitinn
Guðlaugsson færði í Garð-
yrkjuritinu árið 1955 ýms mál
fræðileg rök fyrir brúðbergs-
nafninu, sem hann þekkti úr
Eyjafirði, Þingeyjarsýslu og
Rangárvallasýslu. — í 16.
hefti ritverksins nýja „Norges
Planter“ eru ýmsar upplýsing
ar um forna notkun brúðbergs
ins og trú á því í Noregi. Varp
ar sá sögulegi fróðleikur nokk
urri birtu á hin íslenzku nöfn
jurtarinnar.
Talið er að Forn-Egyptar
hafi notað seyði af brúðbergs
tegund bæði við líkþvott og
smurningar hinna látnu. Á
seinni öldum var jurtin einn
ig notuð sem sótthreinsunar
lyf, m. a. við fæðingar. Auk
þess átti brúðbergið að vernda
kvenfólkið gegn ásókn illra
anda og jafnvel fyrir hinum
svarta sjálfum!
í heiðnum sið var brúðberg
ið helgað Freyju, en var vígt
Maríu mey er kristni komst á
eins og fleiri góðar jurtir. Brúð
bergið var ekki aöeins notað
við fæðingar, heldur fylgdi
það konunum líka út í eld-
húsið og var t. d. notað í ertu
súpur og sem krydd sem ilm-
andi tedrykkur. Bólkur og sár
voru fyrrum þvegin upp úr
brúðbergsblómaseyði í Noregi.
Rannsóknir hafa sýnt að
brúðbergið er dálítið sótt-
hreinsandi. — Á dögum Linné,
grasafræðingsins fræga, höfðu
stúdentar miklar mætur á
brúðbergi, því þá var kenning
in þessi: „Þegar einhver drekk
ur meira vín en lífskraftarnir
(vires vitae) leyfa svo það
súrnar í maganum og menn fá
slæman höfuðverk, þá er ekk
ert ráð betra en að drekka hið
ágæta brúðgergste sér til
heilsubótar. Skyldi nokkur
hafa reynt þefta hér nýlega?
íslendingar hafa löngum
drukkið brúðbergste sér til
heilsubótar. Séra Sigtryggur
segir: „Eg minnist þess frá
bernsku að þegar kvefsótt
gekk, þá vorum við börnin
send út og ofan í Lamba-
hvamm að tína brúðberg. Það
500
bílar tí' sölu á sama stað.
— Skioti og hagkvæmir
greiðsl'iskilmálar alltaf fyr-
ir hend?
BÍLAMIÐSTÖÐIN VAGN
Amtmannsstíg 2C
Símar 16289 og 23757.
var drukkið með sykri, sjúkir
svo byrgðir 1 rúm til svitunar.
Töldu þeir sér bata vísan.
Rættíst það oft. Það tvennt að
brúðbergið var helgað Freyju
að fornu og sérstaklega notað
til kvenlækninga gæti bent til
þess að brúðbergsnafnið sé af
fornri rót runnið, ekki síður
en blóðbergsnafnið. „Berg“ er
e. t. v. afbökun af björg, þ. e.
blóðbjörg eða brúbjörg.
II. Kvillar í görðum.
Nú er óhemju gróskulegt í
görðunum. Kvillarnir láta
heldur ekki á sér standa. Víða
er allt morandi í blaðlús og
skógarmöðkum, enda hefur a.
m. k. suðvestanlands, verið erf
itt að úða til varnar vegna
stöðugra votviðra. Kálflugan
er farin að verpa við kál og
rófur. Nó lyf munu fást til
varnar. Er lyfjunum og varnar
aðferðum lýst í Handbók
bænda, Matjurtabókinni o. fl.
ritum. Allmikið ber á blóðlús
á greni o. fl. barrtrjám líkt og
í fyrra svo einnig þarf að úða
þau. Furulúsin er útbreidd
mjög, einkum á skóarfuru,
sem þolir hana illa. Eru fur-
urnar víða alsetar hvitu „lúsa
vatti“ og æði ræflalegar.
Ing. Dav.
Dvrleifarminning
(Framhald af 5. síðu).
ræðu í tilefni dagsins, og minntist
einkum barna þeirra séra Árna og
frú Dýrleifar, sem bæði eru búsett
í Ameríku, en prófastur þekn
persónulega kunnugur frá veru
sinni þar vestra, bæði fyrr og
síðar.
Að messu lokinni var gengið út
í kirkjugarðinn og lagður blóm-
sveigur á leiði frú Dýrleifar, en
það gerðu smábörn, sem eru af-
komendur séra Árna Jónssonar.
Síðan var gengið í félagsheimilið
Skjólbrekku og setzt þar að veizlu-
borði. Sókr.arpresturinn stjórnaði
hófinu og meðan setið var undir
borðum, minntist hann þess að
frú Hólmfríður Þórðardóttir á
Grænavatni, kona Jónasar Helga-
sonar hreppstjóra, ætti sjötugsaf-
mæli þennan dag. En hún hefur
lengi setið í sjóðstjórninni og
starfað ötullega fyrir hann. Bað
hann veizlugesti að hylla Hólm-
fríði með ferföldu húrrahrópi.
Þegar fólk hafði neytt þess, sem
á borðum var, svo sem það vildi,
var börnum leyft að fara út og
leika sér, en fullorðna fólkið sat
eftir. Þá flutti Pétur Jónsson í
Reynihlíð erindi il minningar um
stofnandann, og greinargerð um
sarfsemi sjóðsins fram að þessum
tíma. Og Ásrún Árnadóttir á Kálfa
strönd sagði frá bernskuminning-
um sínum um frú Dýrleifu, því
hún mundi hana vel.
Svo voru borð teki nupp og sýnd
ar kvikmyndir, sem valdar voru til
þess að skemmta börnum, því það
er tilskilið að fyrst og fremst skuli
öllum börnum, boðið á þessa sam-
komu og þeim skemmt. Hrepps-
nefndin í Skútustaðahreppi, t.il-
kynnH það að hún legði fram úr
sveilarsjóði á þessu ári krónur
2000.00 til stryktar þessum sjóði.
og skulu þær leggjast við höfuð-
stólinn. Fjölmenni var þarn af
börnum og konum, en bændur
voru þarna fáir, þar sem þetta er
á þeim tíma, sem þeir verða að
vaka yfir hjörð sinr.i dag og nótt.
Á einu þvi fegnrsta vorkvöldi,
sem komið getur hér, fór svo
fólkið heim af sanvkomu, sern ekki
verður endurtekin fyrr en eftir
100 ár. P. J.