Tíminn - 28.07.1960, Blaðsíða 5

TÍMINN, fimmtudagfam 28. jnU 1960.
5
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN.
Framkvæmdastjóri: Tómas \rnason. Rit-
stjórar: Þórarinn Þórannss n (áb.), Andiés
Kristjánsson Fréttastjór: romas Karlsson.
Auglýsingastj.: Egili Bjarnason. Skrifstofur
i Edduhúsinu. — Símar: 18300—1830Ö.
Auglýsingasími: 19523 AfgreiOslusími:
12323. — Prentsmiðjan Edda h.f.
Norðuriönd og land-
helgisdeiian
í dag kemur þing Norðurlandaráðsins saman til fund-
ar í Reykjavík í fyrsta sinn, en þetta er hins vegar áttunda
þing ráðsins. Margir helztu og merkustu leiðtogar Norð-
urlanda eru komnir hingað til að setja þingið, þar á meðal
21 ráðherra.
íslendingum þykir þetta vissulega góð heimsókn. ís-
lendingar vilja hafa góða sambúð við allar þjóðir. en
vegna frændsemi og nálægðar vilja þeir þó sérstaklega
rækja vináttuböndin við hin Norðurlönin.
Vafalaust hefur hin margháttaða norræna samvinna,
sem hefur komizt á laggirnar seinustu áratugina borið
góðan árangur á margan hátt. Á vettvangi hennar hafa
hinar Ijorðurlandaþjóðirnar sýnt íslendingum velvilja og
skilning, sem vert er að meta. Það munu íslendingar líka
gera.
Gainalt máltæki segir hins vegar, að sá er vínur, sem
í raun reynist. Vegna þess, að hreinskilni er bezt í sam-
starfi frændþjóða, er þvi ekki að neita, að íslendingum
hafa orðið það mikil vonbrigði, að þeim hefur brostið
stuðningur hinna Norðurlandanna í utanríkisdeilu, sem
getur ráðið úrslitum um afkomu og efnalegt sjálfstæði
íslendinga í framtíðinni — landhelgisdeilunni við Breta.
í þessu sambandi er ekki ófróðlegt að rifja það upp,
þegar slyngasti utanríkisráðherra Breta á öldinni, sem
leið, Palmerston lávarður. markaði utanríkisstefnu Breta
eitthvað á þessa leið: Við eigum enga varanlega vini, við
eigum enga varanlega óvini, en hagsmunir okkar eru
varanlegir.
Um þessar mundir stendur yfir eins konar lokabarátta
við þann anga brezku nýlendustefnunnar, sem teygir sig
til íslands og hótar að eyðileggja lífsafkomu íslendinga
með vopnavaldi. Brezka nýlendustefnan mun áreiðanlega
tapa í þessum leik, eins og hún hefur áður gert það í Ind-
landi, Burma, Ghana og Sudan, svo að nokkur nöfn séu
r.efnd. Þessi sigur, sem afkoma íslendinga byggist svo
mjög á, myndi híns vegar vinnast fyrr, ef Norðurlönd
styddu hér eftir málsstað íslands, án ails afsláttar og und-
anhalds. Afsraða þings Norðurlandaráðsins myndi mjög
auka gildi norrænnar samvinnu í augum íslendinga, ef
það hefði áhrif í þessa átt.
Undran Mbl.
Morgunblaðið segir í gær, að nú sé nóg atvinna til
sjós og lands — allar hendur virðist hafa nóg að gera.
Ekki viröist annað sjáanlegt en að blaðið sé undrandi
yfir þessu, það hafi búizt við, að „viðreisn“ ríkisstjórnar-
innar liefði þegar leitt til atvinnuleysis.
Bezt sést á þessu álit sjálfs aðaimálgagns stjórnar-
innar á kreppustefnu hennar. Það lætur óbeint í ljós
undrun yfir því, að ekki skuli vera komið atvinnuleysi á
íslandi meðan síidveiðir. og heyskapurinn standa sem
hæst og opinber vinna, eins og vega- og brúagerð, eru í
hárnarki, ásamt annarri byggingavinnu
Við hverju hefur Mbl. þá búizt. þegar kæmi fram á
næsta vetur?
Vafalaust mun Mbl. þá ekki he'dur þurfa að vera
undrandi lengur, því að þá munu afleiðingar kreppu-
stefr.unnar koma í Ijós, ef stjórnin hefur ekki hyggindi
til að hverfa frá henni áður.
/
i
't
't
't
't
't
t
't
't
’t
't
't
't
't
't
‘t
t
't
't
't
't
't
't
‘t
't
't
't
't
t
't
't
't
't
't
't
't
't
't
‘t
i
't
't
't
't
't
't
‘t
‘t
't
‘t
‘t
't
i
't
't
't
i
r
't
't
't
't
't
't.
't
't
't
i
ERLENT YFIRLÍT
Kona verður forsætisráðherra
Viastri menn unnu mikinn sigur í nýloknum þingkosningum á Ceylon.
Sá atburður gerðist í vikunni
sem ieið, að kona varð forsætis-
ráðherra í fyrsta sinn í sögunni.
Þetta gerðist á Ceylon að ný-
loknum kosningum þar, en þeim
iauk með miklum sigri vinstri
manna.
Ceylon fékk sjálfstæði fyrir
12 árum síðan eða um líkt leyti
og Indland og Buiima. í fyrstu
þingkosningunum, sem þar fóru
frarn, hlaut íhaldsflokkurinn
meirihluta þingsæta og hélt
þeim til 1956, er nýstofnaður
vinstri flokkur, Þjóðfrelsisflokk
urinn, hlaut meirihluta í sam
.starfi við nokkra róttæka smá-
flofcka. Foi'ngi iþessa flokks var
Salomon Bandaranaike, sem
var kominn af auðugri
ætt og hafði hlotið háskóla-
menntun í Bretlandi, m. a.
verið skólabróðir Edens. Banda-
ranaike var slyngur áróðurs-
maður og skipuleggjari, en
stjórnarfiamkvæmdir tókust
honum hins vegar miður vel,
enda var flofckur hans byggður
upp af ýmsum ósamstæðum
öflum, er honum hafði heppn-
azt að tengja saman. Það þótti
því vafasamt, að Bandaranaike
myndi halda velli í næstu kosn-
ingum, en á það reyndi aldrei,
því að hann var myrtur á heim-
ili sinu í september síðastJiðn-
um, að konu hans áhoifandi.
Morðinginn var munkur, .sem
var reiður Bandaranaike fyrir
það að hafa látið banna lækn-
ingaaðferðir, sem Buddhamunk-
ar höfðu stundað öldum saman.
EETIB. fráfall Bandaranaike
hófst mikill klofningur í fiokki
hans og vir’tist enginn samstarfs
manna hans vera líklegur til
að halda honum saman. Um
skeið var búizt við, að flokkur-
inn myndi alveg leysast upp og
íhaldsflokkurinn vinna glæsileg
an kosningasigur. Það var þá,
.sem ekkja Bandaranaike, Siri-
mavo, kom til sögunnar. Hún
tók forustu flokksins í sínar
hendur og ferðaðist fram og
aftur um landið og hélt fjölda
funda. Á flestum þeiira grét
hún ákaft, er hún minntist
Frú Sirimavo Bandaranaike
— nýi forsætisráðherrann
á Ceylon
manns síns, en það hafði góð
áhrif, því að Bandaranaike
hafði hlotið stóraukna viður-
kenningu þjóðarinnar eftir að
hann féll frá. Niðurstaðan varð
því sú, að í þingkosningunum,
er fóru fram í febrúar, vann
Íhaldsflokkurinn miklu minni
sigur en við var búizt, fékk
ekki nema 50 þingsæti af 151,
en Þjóðfrelsisflokkurinn fékk
46. Brezki landstjórinn fól þó
íhaldsflokknum að mynda
minnihlutastjórn og var það eitt
fyrsta verk hennar að efna til
nýrra kosninga. íhaldsmenn
gerðu sér von um að vinna með
því að leggja áherzlu á þann
áróður, að vinstri menn væru
svo sundraðir í smáflokka, að
þeir gætu ekki komið sér sam
an um stjóm.
ÞETTA fór þó á aðra leið.
í kosningunum, sem fóru fram
20. þ. m., vann Þjóðfrelsisflokk-
urinn hreinan meirihluta, þar t
sem hann fékfc 75 þingsæti, en '/
nýtur auk þess stuðnings 6 i
óháðra þingmanna. Jafnfi-amt /
má stjórnarflokkurinn tilnefna '(
6 þingmenn tli viðbótar. Flokk '/
urinn virðist þvi geta treyst á '/
allöruggan meirihluta. /
Strtx eftir að úrslitin voru /
kunn, fól brczki landstjórinn /
frú Sirimavo Bandaranaike ^
stjómarmyndun og er hún ekki ^
aðeins forsætisráðherra, heldur ^
einnig utanríkis- og landvarna- ^
ráðherra í hinni nýju stjórn. /
Frú Sirimavo Bandaranaike ^
er 44 ára gömul, komin af ríkri ^
ætt eins og maður hennar og \
hlaut góða menntun í uppvext- /
inum. Þangað til máður hennar '/
var myr'ur hafði hún ekki haft /
nein afskírt ai shórnmálum, i
heldur hu^ :3 f.vrst og fremst t
um uppeld; barna þeirra, en i
þau áttu t":er dætur 16 og 14 t
ára, og einn 0 árj gamian son. t
Frú Bandaranaike segist hafa i
lært mikið, síðan hún hóf af- /
skipti af stjórnmálum og hún /
sé undir það búin að þar geti '/
oltið á ýmsu. í kosningunum '/
lofaði hún ýmsum róttækum að- '/
gerðum, m. a. þjóðnýtingu '/
ýrnissa stórfyrirtækja og getur '/
vel farið ,svo, að hún rekist þar '/
á brezka hagsmuni allharkalcga. /
í utanríkismáium mun stjórn /
hennar fylgja hlutl jysisstefnu, )
eins og maður liennar líka gerði. /
Það er talið hafa átt drjúg- /
an þátt í kosningasigri Þjóð- ^
frelsisflokksins, að konttr hafa ^
kosningarétt á Ceylon og þær '/
studdu frú Bandaranaike ein p
dregið. Þó mun það hafa ráðið p
mestu, að vinstri stefna á fylgi p
að fagna á Ceylon, e;ns og ann \
ars staðar í Asíu. Ef bjarga á \
Asíu frá kommúnismanum, •.
verður það aðeins gert með rót •
tækri umbótastefnu. íhaldssamt •
stjórnarfar í Asíulöndunum ■
myndi engu öðr'u áorka en að •
bjóða kom.múnismanum heim. •
Fátt er þýðingarmeira en að (
stjórnmálaleiðtogar í Bandaríkj í
unum og Vestur-Evrópu geri (
sér þetta ljóst. Þ. Þ. (
Spurt og spjallað í útvarpssal
Mörgum kemur saman um að
þátturinn spurt og spjallað í út-
varpssal sé með vinsælla dagskrár
efni útvarpsins og einn þeirra
þátta, sem almennast er hlustað
á. Þar eru - kin fyrir og r.odd frá
ýmsum hliðum mörg athyglisverð
mál af mönnum, sem hafa á þeim
meiri og minni sérþekkingu, og
ætti því að vera gróði fyrir allan
almenning að hcyra mál þeirra
Þá virðast og þessir þættir sér-
lega vel lagaðir til að örfa menn
til umhugsunar um þau mál, sem
rædd eru og brjóta þau til mergj
ar. Stjórnandi þáttarins, Sigu’-ður
Magnússon, virðist vera mjög vel
heppnaður maður í sínu hlutverki,
sérlega laginn að halda þátttak-
endum við efnið og beina umræð
unum að aðalatriðum málsins, sem
ekki veitir af, því að oft vilja
umræðurnar berast nokkuð af leið.
Á Pálmasunnudag var umræðu-
efni þáttarins hreyfing sú, sem
nefnd hefur verið á íslenzku sið-
1 væðing. í tilefni af þeim umræð-
I um langar mig til að segja fáein
orð. Ég vil taka það fram. að ég
, er þessu máli lítt kunnugur, hef
I aðeins lesið um það nokkrar blaða
greinar. Það, sem ég segi hér verði
ur því ekki til að auka þekkingu
manna á þessu máli, heldur verða
það nokkrar fátæklegar og sund-
ui'lausar hugleiðingar út frá nefnd-
um umræðum.
Ekki fæ ég betur séð en að þeir
fjórir hornsteinar, sem hreyfing
þessi er reist á, séu hákri.stilegir.
Þegar þeir menn af öðrum tiúar-
flokkum játast undir þessi atriði,
að lifa eftir þeirn,, eru þeir að
mínu viti komnir á „línu“ kristin-
dómsins, ef svo mætti að orðb
kveða, þó að þeir ekki játi kristna
trú og hafi ekki að öðru leytij
kristna siði um hönd Þetta er:
líka ofur eðlilegt, kristin trú boð-|
ar þau grundvallarsjónarmið, sem
ein eru þess megnug að skapa frið
með þjóðunum. Það er það hugar-
far, sem kristindómurinn boðar,
sem þarf að verða ráðandi í heim-;
inum, ef einhver von á að vera
um varanlegan frið. Þess vegna j
getur það ekki öðruvísi verið en
að þeir menn, sem af einlægni og
raunsæi vilja vinna að friði með
þjóðunum, leiti þangað um úr-
lausn. Það er því í raun og veru
óþarfi fyrir kristna menn aði
stofna til samtaka .slíkra sem þess-
arra. Ef þeir vildu lifa og starfa
samkvæmt því, sem hin kristna
trú boðar og býður, er það örugg-
asta leiðin að markinu, því marki,
sem þessi félagsskapur hefur sett
sér, friður og bræðralag á jörðu.
Lengra en boðorð kristindómsins
ná er ekki hægt að komast. Hitt
er svo annað mál, að í gegnum
þessi samtök er t. t. v. hægt að ná
til fleiri en ella mundi, sem af
þjóðernislegum og máske fleiri
ástæðum síður vildu játa kristna
trú.
Mættu þessi samtök því verða
leið til að flýta fyrir og styrkja
friðarhugsjónir og einnig að und-
irbúa jarðveginn fyrir kr'istindóm
inn smátt og smátt.
Það gefur e. t. v. auga leið í
þessu máli um hin ólíku sjónarmið,
að minna á ummœli, sem höfð
voru eftir Krustjoff, er hann var
á ferð í Frakklandi nú nýlega.
Eins og allir vita hefur Krustjoff
verið einn fremsti afvopnunar- og
friðarpostuli nú um skeið. í einni
af sínum mörgu ræðum í áður-
nefndri Frakklandsför sagði hann,
(Framhald á 13. síðu).