Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 16.04.1939, Síða 2

2
ALÞÝÐUBL ABIÐ
geyma, skildi ekki við mig. Það
logaði og ólgaði í höfði mér og
ég var hreykinn með sjálfum
mér yfir karlmensku minni. Ég,
sem var ostruræningi, ■ ætlaði
nú út í mitt eigið skip eftir það
að háfa þjórað með Nelson, hin-
um ágætasta meðal ostruræn-
ingjanna. Ég sá enn þá, hvernig
við tveir höfðum halláð okkur
upp að veitingaborðinu í „Sein-
ustu voninni“ og drukkið öl. Og
undarleg mátti sú hégilja vera
að finna fullnægingu í því að
hella öli í strákhvolp eins og
mig,- sem þoldi það ekki einu
sinni.
Meðan ég velti þessu fyrir
mér, fór ég að hugsa um það,
að ýmsir aðrir höfðu komið inn
í „Seinustu vonina“ méðan við
vorum þar, og að fyrst hafði
annar veitt, síðan hinn. Ég
mundi það líka, að í kendiríinu
á Slæpingjanum sællar minn-
ingar, hafði bæði Scotty og
skutlarinn og ég tínt saman alla
okkar aura til þess að kaupa
whiskyið. Einnig duttu mér í
hug reglurnar, sem við höfðum,
er við vorum litlir drengir. Ef
einn okkar hafði gefið einhverj-
um ,,falibyssukúlu“ eða kara-
mellu, þá átti hann í vændum
síðar meir að fá „fallbyssukúlu“
eða karamellu á móti.
Þess vegna hafði Nelson dok-
að við hjá veitingaborðinu.
Þegar hann var búinn að gefa
einu sinni í glösin, þá bjóst
hann við, að ég myndi gefa aft-
ur. Ég hafði látið hann borga
sex sinnum og ekki boðið hon-
um svo mikið sem einu sinni í
staðinn. Og þetta var sjálfur
Nelson, sem ég hafði farið
svona að við. Ég fann, hve ég
roðnaði af blygðun. Ég settist á
einn af fangalínustólpunum á
bryggjunni og huldi andlitið í
höndum mínum, Hitinn, sem
steig upp í höfuð mitt, breiddist
yfir hnakkann niður yfir kinn-
amar og ennið. Oft hefi ég
roðnað á æfinni, en aldrei hafa
vangar mínir brunnið eins og
þá.
Og meðan ég sat þar og
blygðaðist mín ákaílega, vann
hugurinn látlaust að því að í-
huga og endurmeta verðmæti.
Ég var fæddur í fátækt og hafði
alt af verið fátækur. Og hafði
jafnvel liðið skort. Ég hafði
aldrei átt leikföng eins og önn-
ur börn. Fyrstu hugmyndir
mínar um lífið voru mótaðar af
fátækt okkar, og fátæktarsvip-
urinn var varanlegur. Ég var
átta ára, þegar ég eignaðist
fyrstu skyrtuna, sem keypt
hafði verið tilbúin handa mér,
og ég átti ekki nema hana eina,
en þegar hún var orðin óhrein,
varð ég aftur að fara 1 heima-
saumaða ræfilinn, þangað til bú
ið var að þvo hana. Ég var svo
montinn af henni, að ég vildi
vera í henni utan yfir öðrum
fötum, og út af því gerði ég
fyrstu uppreisn mína gegn
móður minni — varð allur út-
hverfur af vonzku, þangað til
móðir mín lét það eftir mér, að
ég væri þannig í þessari búðar-
skyrtu, að allir gætu séð hana.
Sá einn, sem reynt hefir sult,
veit hvers virði fæðan er, og
engir nema sjómenn og eyði-
merkurfarar kunna að meta
ferskt vatn, og enginn nema
barn, með ímyndunarhæfileika
barns, er fær um að meta þýð-
ingu hluta, sem því hefir lengi
verið neitað um. Ég komst fljótt
að því, að hið eina, sem ég gat
fengið, fékk ég með því að út-
vega mér það sjálfur. Fátækt
mín í bernsku gerði mig hálf
vesaldarlegan, einnig í kröfum
mínum. Hið fyrsta, sem mér
tókst að útvega mér, voru vind-
lingamyndir, vindlingaauglýs-
ingar og vindlingaalbúm. Ég
hafði ekk'i efni á því með þeim
peningum, sem ég komst yfir
með venjulegu móti; ég víxlaði
því nokkrum blöðum aukreitis
til þess að geta náð í þessa
kostagripi. Þegar ég fékk tvær
myndir af hinu sama, þá hafði
ég skifti á þeim við aðra drengi,
og þar sem ég fór víða um borg-
ina til þess að bera út blöðin,
þá hafði ég gott tækifæri til að
ná í slíka hluti og hafa skifti á
þeim, Ekki leið á löngu, þangað
til ég átti alt myndasafn vind-
lingagerðarmeistaranna -—
sömuleiðis kappreiðarhesta,
fegurðardrottningar í París,
konur af öllum þjóðum, fána
allra þjóða, alþekta leikara,
hnefaleikamenn og því um líkt,
og af hverri röð átti ég þrjú ein-
tök, eitt á myndinni,^ sem var í
pakkanum, eitt á augíýsinga-
spjaldi og loks eitt í albúmi.
Síðan fór ég að safna tveimur
og tveimur myndum saman og
hafði albúm fyrir þær sérstak-
lega. Ég hafði síðan skifti á
þeim og öðrum hlutum, sem
drengir kunna að meta, því þeir
keyptu venjulega fyrir peninga,
sem foreldrar þeirra höfðu
gefið þeim. En þeir höfðu nátt-
úrlega ekki eins ljósar hug-
myndir um gildi hlutanna og
ég, sem aldrei hafði fengið pen-
inga til þess að kaupa fyrir. Ég
keypti frímerki, einkennilega
steina, ýmis konar sjaldséða
gripi og fuglaegg.
Ég hafði verzlað með alt
mögulegí og haft skifti á öllu
milli himins og uarðar, og þann-
ig haldið áfram að hafa kaup á
hlutum, þangað til ég hafði
komist yfir eitthvað, sem var
nokkurs virði. Ég fékk orð á
mig sem mikill braskari, og var
mér borið á brýn, að ég færi
það sem ég kæmist í viðskift-
um. Ég gat jafnvel komið Kín-
verja til að gráta, ef ég átti við-
skifti við hann. Aðrir drengir
báðu mig áð selja fyrir sig, ef
þeir vildu koma í verð flösk-
um, druslum, járnarusli, korn-
og mélpokum og fimm potta ol-
íudunkum, sem þeir höfðu safn-
að, og guldu mér umboðslaun
fýrir.
Það var þessi sparneytni og
hófsami drengur, sem hafði átt
því áð venjast að vinna við vél
fyrir tíu cents á klukkustund,
sem sat nú á fangalínustólpan-
um og hugsaði alvarlega um öl,
sem kostaði fimm cents glasið
og hafði horfið í einu vetfangi
án þess nokkuð sæist eftir af
því. Ég umgekst nú menn, sem
ég dáðist að. Ég var upp með
mér af því að vera í félagsskap
þeirra — og ég spurði með
sjálfum mér, hvort öll sparsemi
mín og nánasarskapur hefði
veitt mér nokkuð 1 aðra hönd,
sem jafnast gat á við þá á-
nægju, sem ég hefði notið eftir
það, að ég komst í hóp ostru-
ræningjanna. Og hvort var nú
meira virði, þegar á alt var lit-
ið, peningarnir eða' ánægju-
stundirnar? Þessir menn voru
ekki að láta sér fyrir brjósti
brenna, þótt þeir eyddu einni
eða fleiri krónum. Þeim var al-
veg sama um peningana, þegar
þeir buðu átta mönnum whisky,
sem kostaði tíu cents hvert glas,
eins og franski Frank hafði
gert. Og Nelson hafði rétt áðan
eytt sextíu cents fyrir öl handa
okkur tveimur.
Hvað lá nú hendi næst? Ég
hafði gert mér ljsót, að einhver
ný þýðingarmikil ákvörðun var
að brjótast um í mér. Ég átti
að velja milli peninga og
manna, milli ágirndar og æfin-
týraþrár. Annaðhvort varð ég
að varpa öllum fyrri skoðunum
mínum á peningum fyrir borð
og líta á þá sem hluti, er dreifa
bæri út með báðum höndum,
eða ég varð að slíta öllum fé-
lagsskap við þessa menn, sem
voru með þeim ósköpum fædd-
ir, að hafa löngun til sterkra
drykkja.
Ég snéri því aftur frá bryggj-
unni og gekk upp að „Seinustu
voninni"; stóð Nelson enn þar
úti fyrir dyrunum. „Komdu inn
og fáðu þér eitt glas af öli,“
sagði ég. Og nú stóðum við aft-
ur við veitingaborðið, drukkum
og skröfuðum saman, en nú var
það ég, sem borgaði — tíu
cents. Alt kaupið fyrir klukku-
stundarvinnu við vélina fyrir
glas af vökva, sem mér þótti
vondur á bragðið. Það var
fuggubragð að honum- Og mér
fannst þetta ofur auðvelt. Ég
hafði tekið ákvörðun — ég
horfði ekki lengur í skildinginn.
Nú var félagsskapur hið eina,
sem hafði verulegt gildi.
„Við skulum fá okkur ann-
að,“ sagði ég. Og við fengum
aftur í glösin, og aftur borgaði
ég. Nelson, sem bjó yfir vizku
hins vana drykkjumanns, sagði
við veitingamanninn: „Látið
þér mig fá lítið glas.“ Johnny
kinnkaði kolli og rétti honum
eitt glas, sem tók ekki meira en
þriðjung af því, sem hin glösin
höfðu tekið. En borgunin var
hin sama — fimm cents.
í þessum svifum var ég far-
inn að finna töluvert á mér, svo
að örlæti mitt kostaði mig enga
verulega örðugleika. Auk þess
komst ég að því, að það er ekki
mest um vert, þegar menn
drekka saman, að drekka mik-
ið. Heldur hefir meðvitundin
um það að vera í félagi við
aðra sín öflugu áhrif. Og enn
eitt, — það var hægt að biðja
um lítið af ölinu og létta þann-
ig þá viðbjóðslegu byrði, sem
vináttan lagði á herðar manns.
„Ég mátti til með að skreppa
um borð til þess að ná í pen
inga,“ sagði ég eins og af hend-
ingu, 1 þeirri von, að Nelson
myndi taka það til greina sem
afsökun fyrir því, að ég hafði
látið hann veita sex sinnum 1
röð.
..O o, það var hreinasti óþarfi
af þér,“ svaraði hann. „Maðut
eins og þú fær vafalaust skrifað
hjá Johnny, — er ekki svo
Johnny?“
„Ekki nokkur vafi,“ sagði
Johnny og brosti.
„Hve mikið eigið þér hjá
mér?“ spurði Nelson.
Johnny tók bókina, sem
hann geymdi bak við veitinga'
borðið, fletti upp blaðsíðu Nel'
sons og reiknði saman upp'
hæð, sem nam fleiri dollurum'
Allt í einu greip mig óstjórnleí
löngun til þess að eiga álík3
blaðsíðu með mínu nafni. . • •
Það fór ekki milli mála, að slí^*
væri karlmennskumerki hið
mesta.
Þegar við höfðum feng^
okkur nokkur glös í viðbót, sð**1-
ég vildi endilega borga, f°?
Nelson að sýna á sér fararsnið-
Við fórum út í mesta bróðerni'
Bkk. á 6. stöw-