Alþýðublaðið Sunnudagsblað - 23.07.1939, Page 4

4
ALÞÝÐUBLAÐI®
v.
um það, hvenær skyldi draga
upp vörana og hvenær láta hana
BÍga í lest e'ða bát. Haf'ði hann
fyrir þetta tímakaup, og með því,
sem hann vann sér inn á þeniían
hátt, varð greiðslan til hans 125
krónur. Svo þurfti hann auðvitað
ekki að gjalda neitt fyrir fæði.
Skipið skyldi fara frá Akureyri
til Húsavíkur, og heimtaði skip-
stjóri, að Sæmundur færi með
sér. En Tuliníus neitaði. Hann
sagði, að heiðar allar væra ger-
samlega ófærar sakir snjóa, og
væri ómögulegt að segja, hve-
nær Sæmundur kæmist aftur til
Akureyrar. Varð það svo að
samningum, að Sæmundur færi
með skipinu út í Hrísey. Hann
mundi nokkurn veginn sjá það
þar úti í firðinum, hvort veður
væri til afgreiðslu á Húsavík.
Fór svo Sæmundur, og lagðist
skipið vi'ð Hrísey. Morguninn
eftir var veður mjiöjg sæmilegt,
og taldi Sæmundur, að ef veður-
horfurnar svikju ekki, þá yrði
hægt að losa á Húsavík. Var
hann svo fiuttur í lanid í Hrísey,
en síðan hélt skipið út Eyjafjörð
í áttina til Húsavíkur.
Sæmundur fékk vélbát með sig
inn tií Akureyrar, en það er af
Perwie að segja, að hún hélt á-
fram með Húsavíkurvörurnar
aíla leið til Seyðisfjarðar.
ENNAN VETUR var geisi-
legt fannfeiigi um land allt,
en ekki a'ð sama skapi frosta-
samt. Porskveiðiskipin frá Akur-
eyri fóru á venjuleguin tíma til
veiða fyrir Vestfjörðum. Veður
voru umhleypingasöm, en fiskur
talsverður. Sæmundur hagaði
þannig háttum sínum, þegar hann
vár á þorskveiðum, að hann
renndi sjaldan sjálfur. Fannst
honum þess minni þörf en áður,
þegar skipshöfnin var nú orðin
átján manns. Hann varði tím-
anum til eftirlits og athugunar á
öllu því, sem skipinu var við-
komandi og gerði við hvað eina
jafnóðum og hann sá á því ein-
hverja bilun. Þá saltaði hann líka
hvern drátt, sem á skipið kom.
Þegar gerði hvassvi'ðri og ekki
var hægt að athafna sig við veið-
ar, þá hélt, hann ekki sjó úti
fyrir, heldur sigldi í höfn, því
nú var ekki lengi verið að kom-
ast leiðar sinnar, þó að slægi í
logn. Á þessu sparaði hann
mjög segl og tóverk. Honum var
jafnan Ijóst, að afkoma útgerð-
aiinnar var ekki eingöngu undir
því komin, að skipið aflaði sem
mest, þó að það væri í rauninni
gott og blessað, heldur olli það
miklu um velfarnaðinn, hvernig
farið var með allt, sem skipinu
tilheyrði, hvernig frá fiskinum
var gengið í salt og hvernig á
saltinu var haldið. Hafði hann
alltaf reynt að gæta sparnaðar í
öllu, þegar hann var skipstjóri á
annarra skipum, og auðvitað gerði
hann það ekki síður nú, þegar
Kann var meðeigandi í skútunni.
Allt gekk vel hjá Sæmundi,
en samt fvar þetta hið mesta
slysa- og óhappa-vor. Tvö skip
fórust frá Vestfjörðum, Gyða frá
Bíldudal með átta mönnum, og
Industri frá Patreksfirði með tíu.
Vissu menn, að Gyða fórsi inni
á firöi, kollsigldi sig þar. Hún
var lítið skip, en gott, og skip-
stjóri vanur og talinn góður sjó-
maður. Hann var Arnfirðingur.
Hitt skipið var stærra. Skipstjór-
inn á því var líka úr Arnarfirði
og hafði með sér sveitunga sína.
Hann var maður röskur og sjó-
vanur frá'bernsku. Var tali'ð, að
skip hans hefði farizt grunnt í
Kóparöst, lent þar jafnvel í
grunnbroti.
1 apríl rak upp á Haganesvík
skipið Víking, sem var eign Ás-
geirs Péturssonar á Akureyri.
Skipið varð ónýtt, en menn all-
ir björguðust.
Hinn 7. júní lágu eyfirzku há-
karlaskipin, Kjærstine og Erik, á
djúpmiðum úti af Norðurlandi.
Kjærstine var eign Gránufélags-
ins, en Erik átti Höepfnersverzl-
un. Skipstjóri á Erik var Krist-
inn Ásgrímsson, sem enn er á
lífi og á heima á Siglufirði, hinn
mesti sjógarpur. Nú hvessti
skyndilega, og þar sem Kristinn
vissi, að skip hans var lélegt,
þá Ieysti hann þegar og sigldi til
Iands. En það sá hann seinast til
Kærstinei að hún lá kyrr við
stjóra. Síðan fréttist ekkert til
hennar, en seinna fannst af henni
skipsbáturinn á reki. Hann var
allmikið brotinn. Skipstjóri á
'Kjærstine var Jóhann Jónsson
frá Litla-Árskógssandi. En stýri-
maður var hinn ágæti drengur
og vildarvinur Sæmundar, Stefán
Hansson frá Hauganesi, faðir
Haralds Síefánssonar, sem var
lengi hjá Sæmundi og stundum
stýrimaður á Hjalteyrinni. AIls
fórust á Kjærstine tólf röskir
'menn. í sama garðinum og Kjær-
stine fórst, komsí hákarlaskfpið
Hektor frá Siglufirði í hann ærið
krappan. Hann lá fyrir stjóra,
þegar hvessti, en létti ekki strax.
Reif svo upp stórsjó, og var þá
hamazt við að ná inn stjóra-
færinu. Pegar drekinn var vel
Iaus frá botni, gekk geysimikill
sjór yfir skipið. Hann svipti fyrir
borð tveimur af skipshöfninni, og
var stýrimaðurinn annar þeirra,
sern fórust. Þá skolaði sjórinn
út öllu lauslegu af þilfarinu.
Slapp skipið við svo búið og
komst í höfn.
Pað er annars af Kjærstine að
segja, að talið var, að hún hefði
hreint og beint liðazt í sundur
undir stjóra. Hún var orðin lé-
legt skip, en slík skip þola ekki
þá áreynslu, senr því er fylgjandi
að liggja við stjóra í vondunr
veðram og verða fyrir geysiátaki,
hvenær senr sjór ríður undir. Og
Kjærstine var svo sem ekki fyrsta
skipið, sem fórst af þeim ástæð-
um, að það var ekki nægilega
sterkt. Skipaskoðun var engin
lengi vel, og eigendur skipanna
höfðu sjaldan nokkra verulega
hugmynd um það, hvernig skipin
voru, en vildu hins vegar, vegna
gróðavonarinnar halda þeim úti í
lengstu lög. Ýmsir af eldri skip-
stjóranum tóku ekki í mál að
fara út í léleg skip, eins og til
dænris Jóhann á Selárbakka og
Guðmundur Vonarformaður, sem
frá er sagt hér að framan í sam-
bandi við Draupnisslysið. Eneins
og frásögnin sýnir ljóslega, var
svo leitað til ungu mannanna.
Peir ginu oft við agninu, lang-
aði til að reyna sig við skip-
stjórn, treystu því, að allt færi
vel, og svo fengju þeir betra
skip, þegar komið væri á þá
gott orð sem sjómenn og afla-
forka.
Til viðbótar þeim dænrum, sem
sögð hafa verið af því, hverjir
háskagripir ónýtu skipin reynd-
ust Norðlendingum, skulu nú
sagðar hér tvær sögur:
Pess hefir áður verið getið,
að þeir Grýtubakkabræður voru
dugnaðarnrenn við sjósókn. Skip
hét Hermóður. Á, þvi var lengi
vel skipstjóri, sem Jóhannes hét
og var Grímsson. Hann var mik-
ill aflamaður og góður og gætinn
skipstjóri, þó að hann væri kapp’-
samur.
Svo var það eitt haustið, að
hann sagði eiganda skipsins 'frá
því, aÖ það væri orðið svo lélagt,
að hann stigi ekki út í það frarn-
ar. Eigandanum þótti þetta illar
fregnir, og reyndi hann rnikið til
þess að fá Jóhannes ofan af
þessu. En Jóíiannes hafði fulla
einurð og staðfestu til að láta
ekki snúa á sig. Skildi svo nreð
þeim, honum og skipseiganda.
En sá síðarnefndi var ekki af
baki dottinn. Hann fór að leita
sér fyrir um annan skipstjóra.
Hann fékk svo að lokum loforð
Porsteins yngra frá Grýtubakka
um að taka við stjórn á skipinu
Þorsteinn var ákaflega efnilegur
tnaður, ungur, vaskur, duglegur
og kappsamur. Bæði Vilhjálm-
ur og Oddur, bræður hans, voru
á þéssum árum skipstjórar, og
voru þeir góðir sjómenn og dug-
legir, og Vilhjálmur með afbrigð-
um aflasæll. Mun Þorstein hafa
fýst, að verða ekki síðri en bræð-
ur hans.
Pað var eitt sinn um vorið,,
að þeir bræður, Porsteinn og Vil-
hjálmur voru á sömu slóðum við
hákarlaveiði úti af Eyjafirði, hvor
á sínu skipi. Veður versnaði, og
leysti þá Vilhjálmur fljótlega og
sigldi upp. Hann fór fram hjá
Hermóði, og var þá skansklæð-
IÖ á skipinu orðið mikið brotiö.
Veður var orðið það vont, að
varla var unnt að leysa, og þá.
voru ekki önnur úrræði fyrir
hendi en höggva á stjórafærið.
Pví nrun Þorsteinn hafa viljað
hlífast við í lengstu lög, því eins
og fyrr hefir verið frá sagt í
sögu þessari, þá þótti hér um
bil víst, að skipstjóri, senr hefði
á hendi skipstjórn í fyrsta sinn
og missti legufærin væri látinn
fara af skipinu.
Vilhjálmur sigldi áfram til
lands, því hann gat ekkert að-
hafzt til bjai]gar bróður sínurn
og skipshöfn hans, og hann þótt-
ist vita, að Þorsteinn mundi að
lokum höggva á færið, og jafn-
vel bjóst hann við því, að þó
að Porsteinn léti skipið hanga,
þá mundi allt fara vel, því að
veður var sízt orðið verra en
margt skipið hafði afborið und-
ir stjóra - og varð það aldrei í
þessari þotu. En svo fór, að Her-
móður kom aldrei fram, og mun
hann hafa gliðnað í sundur af
átökum sjóanna.
Hin sagan er af Oddi Þor-
steinssyni frá Grýtubakka.
Hann var eitt sinn skipstjórl
á skipi því, sem hét EyfirÖingur.
Það var orðið garnalt og talið
mjög lélegt. Stýrimaður á þvr
var gamall og góður skipstjóri,
senr hét Valdimar og var bróð-
ir Jóhannesar Grímssonar, þess
sem áður var nefndur. Var þaó
oft vani ungra skipstjóra, að fá
með sér sem stýrimenn garnla
hákarlaformenn, sem hættir voru:
skipstjórn.
Pað var eitt sinn á vertíðinnr,
að snögglega hvessti á þeim slóð-
um, þar sem Eyfirðingur lá við
stjóra. Skipið hafði lent í mikl-
um hákarli, og var Oddi illa við
að leysa. Hann vissi það, að oft
hafði gefizt vel aá láta skiþin
hanga, unz veðrið laegði. Hákarl-
inn gaf sig til aftur, þegar svo
hafði dregið niður, að hægt var
að sinna honum á ný.
Par kom brátt, að ekki var
hægt að stunda veiðina fyrir sjó-
gangi. Oddur sagði þá við stýri-
mann, að láta dallinn hanga.
— Við fáum hérna þann gráa,
þegar hægir.
Frh. á 8. síðu.