Vísir - 09.08.1913, Page 3

V I S I R
Póststjórnin tekur við peningunum
og ávaxtar þá á óhultum stað, en
lætur ekki Pjetur eða Pál hafa út-
lán þeirra á hendi. Þegar innieign
sama manns er orðin 3600 kr. að
vöxtum meðtöldum, er innieigninni
breytt í verðmæt skjöl, sem gefa
hærri vexti, en sjóðurinn borgar
annárs. Sjóðirnir taka ekki við minni
fjárhæð en 1 sh., en sjerstök deild,
með auðveldu fyrirkomulagi, tekur
við minni upphæðum, t. d. frá
börnum, og er henni háttað ekki
alveg ólikt því, sein á sjer stað í
batnaskólanum hjer, að límd eru
merki í bók fyrir fjárhæðinni.
Þetta mál má víst heita ókunnugt
íslendingum, jafnt stjórnmálamönn
um sem almenningi. Það er þó
næsta mikilsvarðandi bæði vegna
þess, hversu póstsparisjóðir eru ætíð
íry&g‘leg|r og vegna þess, hversu
þeir gera mönnum ljett fyrir um,
að koma á 'vöxtu sparifje, og þar
með bæta efnahag manna fram yf-
ir það sem ella yrði.
Þingiö ætti að athuga málið ná-
kvæmlega og væri rjettast að það
ljeti sparisjóðslögin bíða á meðan,
en veiti póststjórninni nokkurn styrk
til þess að senda mann út, til þess
að kynnast póstsparisjóðum og Iæra
að stjórna þeim.
Sparisjóðsfrumvarpið, sem nú er
komið íil n. d. gæti orðið mesti
skaðræðisgripur. Sparisjóðunum
mundi til muna verða betur til fjár út
úr fáfróðum almenningi, þegar þeir
gætu flaggað með verndun stjórn-
arinnar og að þeir hefðu staðist
rannsókn eftirlitsmannsins. Það yrði
alls ekki lítið í munni. En hvern-
ig var það í Aberdeen um árið?
Þar fjekk margur maðurinn íllan
skell og var þó sá Sjóður háður
margfalt strangari lögum og meira
eftirliti, en hjer er efnt til, og hvern-
ig var það með Alberti-sparisjóðinn?
Þar töpuðu fátækir menn mörgum
miljónum og er þó öllum kunnugt
um, að sá sjóður var eigi síður
endurskoðaður en aðrir. Samskonar
dæmi eru mýmörg.
Kaupmaður.
Um sölu
fasteigna o. fl.
---- NI.
Það, sem enn og sjerstaklega mælir
með þessu fyriríæki, er það, að með
því er auðvelt að tryggja hverjum
5em það vill, ekki aðeins lögform-
leg, heldur og hrekkjalaus og áhættu-
aus fasteignakaup, og það miklu
remur en hjer hefur tíðkast, eða
ijer getur tíðkast með því fyrirkomu-
agi, sem er hjer nú í því efni.
Það er sem sje vanalegt lijer, að
isteignakaupendur láta sjer nægja
ieð veðbókavottorð, eða þinglesið,
thugasemdalaust afsal, sem fulln-
ðarsönnun fyrir rjettri eignarheim-
ild og áhvílandi skuldum o. s. frv.
En svo sýnir reynslan oft, að það
er alls ekki nóg, og verða þá eftir-
köstin stundum talsvert dýr og
óþægileg; með því að hjer hvíla
oft á eignum ýmsar kvaðir, sem
ekki koma síðasta afsali eða veð-
bókarvottorði við, og það veðtryggð-
ar kvaðir, sem ekki verður komist
hjá að fullnægja, svo sem áfallnir
Einn kvennmaður
getur fengið atvinnu hjá
h|f klæðaverksmiðj unni
„immr.
vextir og afborganir af veðskuldum,
áfallin ógreidd almenn gjöld, sanin-
ingsákvæði, er aðeins giltu til fyrri
eigenda, óþinglýstar, veðtryggðar
skuldir á eigninni, eða á tekjunum
(leigunni) af henni, til lmgri eða
skemri tíma, vandhæfi um vilja og
skyldur ábyrgðarmanna, o. m. fl.
— °S Íeg °g margir hjer þekkja
dæmi til alls þessa. — Til þess að
fasteignasala sje sæmileg og full-
tryggileg, þá þarf að ransaka alt
þetta ýtarlega, og annað er þar til
heyrir, áður en samningur eða af-
sal fer fram í hverju tilfelli;—ogað
gera það, er ætlunarverk þessa fast-
eignasölu-fyrirtækis, fyrir þá, er það
tekst á hendur umboð til að selja
og kaupa fyrir. — Þessu Iík trygg
ing er það (fyrir rjettum eignar-
heimildum með tilh. kvöðum), sem
fasteiguakaupendur í Ameríku kaupa
sjerstaklega fyrir 8 dollara, og nefnt
er »Torrens Title*.
Allir, sem fasteign vilja kaupa
eða selja í bænum, ættu að tala
við mig, eða senda mjer Iínu
um þetta sem allra fyrst, —
því best er að byrja strax, — og
aðalhagurinn er vissulega þeirra
megin, en minni hlutinn af hagn-
aðinum mín megin, með því að
gjaldið er í öllum tilfellum mjög
lágt og aðgengilegt, og viöskifti
öll þó stranglega áreiðanleg.
En svo ættu aðrir að taka sig
til, og byrja á þessu líkum viðskifta-
stofnunum í öðrum greinum, þar
sem þess er þörf, samkvæmt því
sem að framan er á bent. En allar
þær tilraunir þurfa að vera einkar
ódýrar, — aðgengilegar og fólkinu
sem hagkvæmastar að hægt er, með-
al annars til þess, að samkepni sje
alveg ónauðsynleg (og helst ómögu-
leg til ávinnings), með því að fá-
menni vort þolir ekki fyrihyggju
lausa samkepni, nema á vissum svið-
um. — Og ástæðulaus eða ónauð-
synleg samkepni skaöar vanalega
keppinautana, um leið og hún
einnig útarmar almenning að meira
eða minna leyti, með því að hin
svokallaða *samkepni« er í reynd-
inni venjulegast sjálfráð eða ósjálf-
ráð samtök keppinautanna um hærra
verð, en góðu hófi gegnir.
Reykjavík í júlí 1913.
Stefán B. Jónsson.
Kornei Vassiliey.
Eftir Leo Tolstoi,
— Nl.
Kornei hallaði sjer upp að veggn-
um og virti hana vandlega fyrir sjer, en
sjer til mikillar undrunar fann hann,
að hanti bar ekki lengur þann
heiptarhug til hennsr, sem hann
hafði gengið með og alið hjá sjer
í öll þessi mörgu og löngu ár.
Hann varð eins og aflvana af
geðshræring.
»Marfa dauðastund þín kemur,
kemur vissulega Iíka.«
»Farðu farðu! Guð veri með
þjer« hrópaði hún fljótt og reiði-
lega.
»Hefurðu ekkert annað að segja
við mig?*
— »Nei. Farðu bara. Betlurum
af þínu tagi höfum við nóg af.«
Og hún flýtti sjer inn í stórstofuna
og skelti hurðinni á eftir sjer.
Hversvegna móðgar þú hann?
kvað við karlmannsrödd ein, og
ungur bóndi, svarteygður, líkur því
| sem Kornei var fyrir 40 árum, kom
\ fram í dyrnar og bar exi í beltinu.
Það var Fedka, sem hann hafði
fært myndabók fyrir 17 árum. Það
var hann, sem nú ásakaði móður
sína fyrir, að hún hefði ekki með-
aumkvun með betlara.
Fyrir aftan hann gaf að líta dauf-
dumbafrændann, líka með exi í
beltinu. Hann var nú roskinn mað-
ur, hrukkóttur, með þunt skegg,
Iangan liáls og fast stingandi augna-
ráð. Báðir mennirnir voru nýstaðn-
ir upp frá morgunverði og ætluðu
nú út í skóginn.
Fedka fór út á götuna, en dauf-
dumbinn itin í stórstofuna aftur.
Kornei stóð enn kytv og hallaði
sjer upp að þilinu og var það með
naumindum, að hann gat varist tár-
um. Hinn daufdumbi kom aftur nteð
stóra sneið af nýju brauði og rjetti
Kornei.
Kornei þakkaði fyrir brauðið,
hinn daufdumbi snjeri sjer að stór-
stofunni og ljet sem hann hrækti
frá sjer — á þann hátt vildi hann
sýna misþóknun sýna yfir gjörðum
fóstru sinnar. Alt í einu gekk hann
að Kornei, eins og hann hefði
kannast við hann.
Kornei gat ekki Iengur tára bund-
ist, harm sneri sjer frá þeim dauf-
dumba og gekk burtu. Hann fann
til undarlegrar blöndunar af ánægju
og auðmýkt gagnvart þessum 2
mönnum og konu sinni, og sú til-
finning olli honum bæði gleði og
sorgar og sundurtætti sálu hans.
XII.
Marfa leit út um gluggann; hún
andaði ekki rólega, fyrr en gamli
maðurinn var horfinn fyrir hús-
hornið.
Þegar hún hafði fullvissað sig
um, að hann væri farinn, settist
hún við rokkinn sinn og fór að
spinna, en henni gekk það ílla;
hún stansaði rokkinn og fór að
hugs^ um Kornei, eins og hún hafði
nýlega sjeð hann. Hún hafði þekkt
aftur manninn, sem hafði misþyrmt
henni, en líka elskað hana af öllu
sínu hjarta, og hún varð gagntekin
af angist yfir því, sem hún hafði
gert. Hún hafði ekki hagað sjer,
eins og hún hefði átt að gera. En
hvernig heíði hún þá átt að taka á
móti honum?
Hann hafði ekki sagt íil sín, að
hann væri Korn^? ....
Og aftur settist hún við rokkinn
og spann til kvelds.........
XIII.
Kornei drógst með mestu naum-
indum til Andrievska, og beiddist
þar aftur næturgistingar hjá Zino
viev. /
— »Hvað er þetta, afi vor, ertu
ekki kominn lengra?«
— »Nei, jeg er ekki vel frískur,
Má jeg vera hjer í nótt?«
— »Já, komdu inn fyrir, afi vor,
og hitaðu þjer«.
»Alla nóttina var Kornei með
ákafan hita.
Þegar hann vaknaði um morg-
unin, var alt fólkið á heimilinu far-
ið út að vinna, nema Agafía; hún
var ein eftir í stórstofunni.
»Barnið mitt«, sagði hann með
blíðri og veikri röddu, »komdu
hjerna til mfn.«
»Jeg skal strax koma, afi vor«,
svaraði hún. »Viltu glas af mjólk?«
Hann svaraði ekki.
Hún gekk til hans með mjólkur-
glas, en hann tók ekki við því. Hann
lá á bakinu og hreyfði sig ekki, en
sagði:
»Gafía! Nú er dauðastund mín
komin. Fyrirgefðu mjer í nafni Jesú
Krists!«
»Guð fyrirgefi þjer! En hvað á
jeg að fyrirgefa þjer? Þú hefur
ekki gert mjer neitt.«
Hann þagði.
»Og farðu svo til móður þinnar
. . . og segðu henni . . . að betl-
arinn . . . betlarinn sá í gær. . . . «
Hann fór að gráta.
»Hefurðu verið heima hjá móður
minni?«
»Já«. Segðu henni, að betlarinn
sá í gær« ... — hann gat ekki
komið orði upp fyrir gráti. Loks-
ins gat hann sagt — »kom til að
kveðja*.
Hann var að leita að einhverju í
barmi sjer.
»Það skal jeg gera, afi vor, en
að hverju ertu að leita?«
Gamli maðurinn svaraði engu, en
rjetti henni pappírsblað.
»Og ef hún skyldi spyrja þig,
þá fáðu henni þetta — það er her-
menskuskýrteinið mitt.«
Og það kom tignarsvipur á and-
lit hans. Það varð ljetlara yfir brún-
um hans og hann horfði upp í
Ioftið.
»Kerti« — muldraði hann.
Agafía skildi hann, hún kveikti
á vaxkerti, og liann greip það með
báðum höndum............
Agafía hvarf frá honum augna-
blik til að leggja hermenskuskír-
teinið í skrínið sitt, en þegar hún
kom aftur, hjelt hann ekki lengur
um kertið, og brjóst hans bærðist
ekki lengur.
Agafía gjörði krossmark, og lagði
dúk yfir andlit hins látna.
XIV.
Alla nóttina hafði Marfa ekki
getað sofið ; hún var altaf að hugsa
um Kornei. Um morguninn hnýtti
l hún klút yfir höfuðið, og fór út til