Vísir - 03.08.1914, Blaðsíða 1

UC>9
Besta
vers.Iunin í bænum hefur síma
sm.
Mánud. 3. ág. 1914.
Eftir að hingað frjettist að í
Danmörku hafi verið gefin útlög
um að danskir bankaseðlar voru
óinnleysanlegir með gulli fóru
menn að leyta til íslandsbanka til
þess að skifta þar seðlum í gull.
Meðal annars tók „ I s 1 a n d s
F a 1 k “ út 20 þúsund krónur í
gulli.
Var auðsjeð að gull mundi brátt
ganga til þurðar í bankanum ef
ekki yrði aðgert.
þá tók þingið málið til með-
ferðar.
það leit svo á að ekki væri
einungis eyðilegging búin bank-
anum ef seðlarnir væru ekki
þegar gerðir óinnleysanlegir, held-
ur væri og mjög illt fyrir landið
að missa þann eina gullforða sem
til er, ef landssjóður þyrfti að
leita vörukaupa erlendis.
Lögin voru samin í skyndi í
gær og símuð út til staðfesting-
ar. Meðan staðfesting er ófengin
er bankinn lokaður. Raunar var
hann opnaður í morgun, er þá
þegar fyltist af fólki er heimtaði
gull og var þá lokað þegar aft-
ur.
‘Jvá JU^vtiav
Sameinað þing
í dag kl. 10.
Ræða ráðherra
Eins og hinu háa alþingi er kunn-
ugt hefur hans hátign konungurinn
útnefnt mig ráðherra 21. f. m.
Mjer er það Ijóst, að ótal erfið- •
leikar bíða mín í þessu embætti. !
Mjer er það ljóst að jeg hefi tekist I
á hendur ábyrgð, sem herðar mín- i
ar eru heist til veikar til að bera. !
En þrátt fyrir það liggja nú fyrir i
þinginu ýms þau mál, sem hugur ;
minn fylgir svo fast, að löngun mín
til að vinna að heppilegum úrslit-
um þeirra hefur orðið ríkari en
kvíði sá sem jeg ber fyrir því, að
kraftar mínir reynist eins miklir og
skyldi.
Eitt af þessum málum er stjórn-
arskrármáliö, sem liggur nú fyrir \
háttv. neðri deild. í því felast ýms-
ar þaer rjettarbætur, sem þjóðin
hefur þráð utn langan tíma, rjettar-
bætur, sem jeg tel miklu skifta. Jeg
skal minna á afnám konungkjörinna
þingmanna og rýmkun kosningar-
rjettarins. Stjórnarskrárfrumvarp þetta
er yfir liöfuð þannig vaxið, að jeg
3
Ferðalös:
og sumardvalir
í sveit takast best ef metin
nesta sig >
Nýhöfn.
Vegna laga þeirra um ráðstafanir á gullforða Islandsbanka, innstæðufje
í bönkum og sparisjóðum, sem alþingi samþykkti í gærkveldi, og sem þegar
hafa verið send til konungsstaðfestingar, verður Islandsbanki lokaður þangað
iil staðfestingin kemur
Þessar ráðstafanir eru gjörðar eftir samráði við landsstjórnina tii að
tryggja landinu gullforða.
Reykjavík, 3. ágúst 1914.
S^ónv 3^a'(v4s%atv^a.
■ ---------
Símfrjettir.
Leith í dag.
^o8\)et\at JlusWúfevsmetvvv ?vaja
sa$t ^ussum o$ ^v'ö^ttm sttvl á fvetvðr
ttr. jEttvst ev \)\S al ^tt$U(v&vtv$at taliv
\iáU v stvvívtvtt, [ (Sjá einnig næstu bls.)
hygg að þing og jojóö fylgi því
nálega óskift. En jafn óskiftur mun
og hugur þings og þjóðar um það,
að þær ráðstafanir, sem gerðar verða
jafnframt staðfestingu stjórnarskrár-
frumvarpsins, verða þannig vaxnar
að sjermálasvið vort verði ekki þrengt
með þeim. Um hilt er aftur ágrein-
ingur hverjar ráðstafanir þrengi sjer-
málasvíð vort og hverjar ekki. Hjer t
í landi hefur nú verið deila um það, ■
hvort ráðstafanir þær, sem gerðar j
voru í ríkisráði 20. okt. 1913 og !
opið brjef, seni gefið var þá út, S
mundi jafnframt fyrirhuguðum úr- I
skurði um uppburð sjermála vorra |
í ríkisráði, verða þess valdandi að i
uppburður sá, sem vjer jafnan )
höfum skoðað sem sjermál vort, f
mundi að slíkum úrskurði fengnum j
verða skoðaður sem sammál. Jeg
geng út frá, að hinn fyrirhugaði
úrskurður verði á þá leið, að í hon-
um standi ekki annað en að málin
skuli borin upp í ríkisráði. Hjer
er ekki staður nú til að fara frekar
inn á þessi ágreiningsmál. Aðeins
vildi jeg taka fram að mín skoöun
er sú, að rjett sje, að þingið á tryggi-
i legan hátt fyrirbyggi að sá skilning-
ur verði lagður inn í ráðstafanir
þær, sem gerðar voru í ríkisráðinu
20. okt. og opna brjefið, að fornum
rjetti vorum til að ráða því með
konungi vorum hvar sjermál vor
verði borin upp, verði í nokkru
haggað. Ekki svo að skilja að jeg
vilji amast við því, að málin verði
borin upp i ríkisráði; aðeins leggja
áherslu á það, að það sje mál milli
konungs og vor, hvar málin verði
borin upp.
Jeg hefi skýrt hans hátign kon-
unginum frá því, að jeg gæti ímynd-
að mjer, að hið háa Alþingi jafn-
framt því að samþykkja stjórnar-
skrárfrumvarpið mundi gera fyrirvara
í þá átt, að haldið væri fast við að
uppburður sjermála vorra verði sjer-
mál vort. Hans hátign konungurinn
gat ekki fyrirheit um að samþykkja
stjórnarskrárfrumvarpið með slíkum
fyrirvara, en sagðist þá fyrst geta
tekið ákvörðun um það, er hann sæi
hvernig fyrirvarinn væri orðaður.
Það er samt von nn'n, þó aðeins
von mín og trú, eftir að jeg hefi
kynst hinum ríka velvildarhug, sem
konungur ber til vor, að sú muni
reyndin verða á, að vjer fáum stað-
fest frumvarp það, sem fyrir þing-
inu liggur með hæfilegum fytirvara
í þá átt sem að ofan greinir, og
það því fremur er þaö von mín,sem
jeg veit að greiðasti vegurinn til að
auka samúð milii Danmerkur og
íslands, er einmitt sá, að fullt tillit
sje tekið til rjettmætra krafa vorra,
og þá einkum þegar kröfurnar eru
þannig vaxnar að frá danskri hlið
getur ekkert ve rið athugavert við
þær. Það er að öðru leyti skoðun
mín, að þegar vjer höfum fengið
stjórnarskrármálinu og fánamálinft
ráðið til lykta á viðunanlegan hátf/
eigum vjer að forðast ágreinings-
málin milli íslands og Danmerkur,
en snúa öllum hug vorum að inn-
anlandsmálum vorum. Verkefnin
bíða vor hjer á ölluin sviðum, Vj»
hljótum að leggja meiri rækt vi®
Iandbúnað vorn en hingað til hefur
átt sjer stað; grænu blettunum verður
að fjölga í landinu. Sjávarútvegur-
inn verður að eflast. Vjer eigum ekki
ráð á að halda gullkistunni kring uni
landið lokaðri lengur. Lyftistöng.allra
framfara, samgöngur bættar á sjó
og landi, þurfa að verða haitasta
hjartans mál vort. Ekkert sjálfstæð-
isspor hefur verið stígið fastara í
landi voru en stofnun ísl. eim-
skipafjelagsins, og því máli vil jeg
fylgja með alhug, enda veit jeg að
hugur þjóðarinnar vakir yfir engu
máli meira en því.
Jeg heiti því, að leggja alla krafta
nn'na frarn til þess að vinna að
heill landsins. Sjerstaklega nú á
þessum ófriðartímum mun stjórn-
in gera sjer far um að tryggja vel-
ferð landsins, og hygg jeg að full-
yrða megi, að þær ráðstafanir sjeu
nú gerðar af þingi og stjórn, að
ekki þurfi að bera kvíðboga fyrir
ófriðnum. Eii jeg veit það betur
nokkur annar að minn eigin kraft-
ur er mjög takmarkaður. En það
er ekki kraftur einstaklingsins held-
ur kraftar einstaklinganna, sem lyfta
velferðarinálum þjóðanna. Og að
því vil jeg vinna, það vil jeg styðja
að stilla samaii þá strengi, þá
mörgu strengi, sem geyma framtíð-
arvortóna íslensku þjóðarinnar.
Jeg ber þá von í brjósti að rjett-
lætistilfinning mín megi jafnan
verða vakandi í embætti þessu og
jeg vona það, að allir þeir sem eiga
undir mig mál að sækja, megi finna
að þeir eigi ekki við ráðherra ákveð-
\ns flokks heldur við ráðherra ís»