Vísir - 29.03.1919, Blaðsíða 2

Á lager:
Herpínót, (stór)
4 nerplnótarnatar
aö ofan var getiö. Gnótt er þar
fugla og urmull ýmissa skordýra.
Ár og vötn eru svo full af laxi og
silungi, a‘ö landkönnuöir gátu veitt
aö vild sinni. Sannast þar á, þaö
sem Einar Benediktsson kveöur í
Ólafsdrápu Grænlendings:
„Kvika vængir, skína ský,
skjálfa bjartir straumar.
Blika líængir álum í.
Yngjast hjartans draumar.
A3s.K.erlsKeðja.
■
f: H | BitLsur | u
seljast með
I 30°/0 aÍBlsetti. 1
Ip ! Egill Jacobsen. H
2 /'o Sími 119.
vígstöðvunum en veiti þar
hvergi betur. Á suðurvígstöðv-
unum saekja þeir enn fram á
leið til Odessa og er sú borg þó
ekki talin í bráðri hættu. í-
skyggilegast er ástandið talið í
Donet-héruðunum, þar sem
vinstri fylkingararmur Denikins
á í höggi við bolshvíkinga.
Frá Ungverjalandi
berast engar ábyggilegar fregnir.
Ludendorff
hershöfðingi hefir að sögn kraf-
ist þess, að þýska stjórnin láti
sérstakan dómstól rannsaka það,
hvern þátt hann liafi átt í upp-
tökum ófriðarins. Er nú í raði
að slíkur dómstóll verði skipað-
ur, til að rannsaka mál þeirra
manna, sem slíkrar rannsóknar
óska.
Frá Egiftalandi.
Aðgerðir stjórnarinnar í
Egiftalandi hafa borið góðan
árangur og eru horfur þar nú
fiiðsamlegri. Samgöngur við efri
bygð landsins eru byrjaðar aft-
ur.
þýsku kaupskipin
„Kaiserin Augusta Viktoria“,
„Graf Waldersee“, Cleveland“,
„Cap Finisterre“ og „Patricia“
eru komin til Cowes í Englandi.
Skipshafnirnax’ eru þýzkar og
liafa ekki fengið landgöngnleyfi.
Brnni á Seyðisfirði.
í gær varö stórbruni á Seyöis-
•firöi. brunnu þrjú hús til kaldra
kola: Nýjabúöin, Nielsensbúöin og
ibúðarhús Kristjáns læknis Krist-
jánssonar.
Um upptök eldsins eöa nánari
átvik er ófrétt, þegar þetta er
skrifaö.
Grænland.
Flestum mun þaö kunnugt, aö
bygöir þær. er íslendjngar stofn-
uðu á Grænlandi i lok 10. atdar,
vóru á vesturströnd landsins. Aö
vísu voru þær nefndar Austurbygö
og Vesturbygö, og hugöu menn
því. um langt skeið, nú á síöari
öldum, aö AusturbygÖ heföi ver-
iö á austanverðu Grænlandi, en
Vesturbygð á vesturströnd lands-
ins. En þaö er margsannað, að
hvortveggi bygðin var á vestur-
ströndinni, og hefði því veriö rétt-
ara aö kalla Suöurbygö og Norð-
urbygð. Var Suöurbygöin miklti
fjölmennari, og fékk lengur varist
árásum Skrælingja. Er taliö, aö
bygöir þær, er íslendingar stofn-
uöu, hafi staöiö i 500 ár.
Austurströnd Grænlands var
aldrei byg'ö af íslendingum. Þar
er miklum mun kaldari veörátta
en á vesturströndinni, og hafísar
liggja þar löngum fyrir öllum
ströndum. svo aö landtaka er ann-
mörkum bundin. Svo var og t
forneskjunni. þá er Eiríkur rauöi
kom til landsins. Hann sigldi und-
an Snæfellsnesi og kom út aö
Miöjökli„hann fór þaöan suöur
meö landi at leita þess, ef þanuig
væri byggjanda."
Á austanveröu Grænlandi er þó
| ein lítil Skrælingjabvgö, er þeir
| kalla Angmasalik. Liggur bún
| gegnt Vestfjöröum. Hafast þar viö
I nokkur hundruö Sk-rælingja og
j komu Danir þangáö fyrst 1883,
i en „nýlendu“ stofnuöu þéir þar ár-
j iö 1894.
Árin 1907—1908 létn Danir
kanna austurströndina, og gera af
landabréf. Aö ööru leyti hefir land-
iö veriö lítt kunnugt. — Þó hafa
nokkrir landkönnuöir komiö þar
endrum og sinnum 0g alloft ganga
norskir selveiöanien'n þar í land,
skjóta birni, hreina, héra, moskus-
naut og refi. Hefir þeim oft oröiö
aö því góöur aröur, þótt „alt sé
safi hjá selveiöinni."
Landjjönnuöir Dana hafa birt
skýrslur um rannsóknir sínar og
bera þær Jiess vitni, aö landiö er
auðugt af allskonar veiöi. — Með
ströndum eru selir og rostungar,
og á land? fjöldi þcirra dýra. er
Og enn kvað hann :
Grundir sanda, klungra klett,
kæpur spakar byggja.
Undir landstein þorskar þétt
þara-blakkir liggja.
Insta, hæsta sjávarsviö
sildarbreiðan veður.
Gryristu, næstu marar-miö
mjúksynd reyöur treöur.“
Danir hafa nú vakrfað til fram-
kvæmda til þess aö nota auöæfi
þessi, og stofnað fyrir skemsttt fé-
lag í því’ skytti. Heitir þaö „Öst-
grönlandsk Kompagni". — Skipa
stjórn fintm menn. Tveir þeirra
ertt gantlir landkönnuöir, og því
gagnkunnugir landsháttum. lelja
dönsk blöö stjórnina svo vel skip-
aða. aö ekki veröi á hetra kosið.
Akveöiö er aö gera út leiöangut.
er hafi fyrstu vetrarsetu þar, sem
þeir kalla „Danmerkurhöfn". Ligg-
úr sá staður á 77. stigi noröur-
breiddar. Foringinn er niöursuöu-
tnaöur, er Manniche heitir, veiöi-
maöur binn mesti og þrautkunnug-
ur þar nyröra. Auk þess hefir fé-
lagiö mörgum reyndum veiöimönn-
um og fiskimönnum á aö skipa.
Sumir eru snillingar r meðférð
skinrta og fuglshama, aörir valdir
til þess aö sjóöa niöttr lax, o. s. frv.
Félagið býr menn sína vel að
skipurn og vélbátum og öörum á-
böldum. setn betra er aö bafa en
án að vera.
Þaö er til tnarks ttm clýragnótt
landsins, aö síöustu leiöangurs-
ntenn Dana sátt TT4 hvítabirni og
lögöu 90 þeirra aö velii; þeir dráptt
og hálft annaö hundraö refa og
vóru skinnin mestu gersimar.
Mikilla attöæfa væntir félagiö
af drápi sela og bvala. en þó er
búist viö, aö laxveiöin veröi arö-
’mest. Hamir sjaldgæfra fugla
munu og reynast dýrmætir og
eggjataka arösöm.
Félagið ætlar sér aö senda hvert
sumar eitt eöa fleiri skip eftir
föngum þeim, sem aflað hefir ver-
iö um veturinn og voriö. Er gert
ráö fyrir, aö skipin stundi selveiö-
ar aö vorinu í noröurleiö aö dæmi
Norömanna. En þaö er kunnugt.
aö Norömenn afla árlega miljóna
króna meö selveiðum í norönrbafi.
Félagiö bygst aö færa út kviariV
ar ár af ári suöur meö landi frá
„Danmerkttrhöfn" og setjá þar
ýmsar fastar stöövar, svo sem viÖ
„Shannon“, „Frants Tóseps-fjörö“
og víöar.
Stofnféö er þrjú hundrttö þús-
nndir króna og söfnuðust þegar
viö stofnun félagsins 200.000. en
afganginn hefir banki einn á boð-
stólum, og er þegar séö fyrir, aö
alt féö safnas*.
Götuakstur í Reykjaílk
Það er þakka vert, aö Vísir
vakti máls á þvi nýlega, hversu
bifreiöastjórar aka ógætilega um
götur bæjarins, en á því ræðst þó
engin bót fyr en nokkrir þeirra
verða sektaöir fyrir óleyfi-
legan akstur. Þaö er yfir höfuð
gagnslaust, eða jafnvel verra en
ekki, aö setja lög, sem a 1 d r e i er
framfylgt.
Eg skal taka þaö fram, aö eg
er ekki kunnugur reglurn þeim,
sent í gildi eru um götuakstur hér
í bæ, en eftirlitiö meö honum er
áreiðanlega lítiö.
Ökuntenn fara t. d. ekki strang-
lega aö fyririnælum laganna í því,
aö halda sig vinsra megin á veg-
unum, eða aö víkja til vinstri. —
Oft héfi eg séö ntarga vagnhesta
ganga mannlausa fyrir vögnum,
en ökumaöur hefir gengiö á eftir,
á n þ e s s a ö h a 1 d a í t a u m-
a n a.
I gær mætti eg unglingi meö hest
og kerru. Hann haföi hnýtt öðr-
unt kerruhesti aítan í þá kerruna,
seni hann stóö í, og fór bæði hart
og ógætilega. Ekki efast eg um, að
þetta sé ólöglegt og jtó er þetta
dagleg sjón.
t öörum löndum mega menn ald-
rei ganga frá vagnhesti á alfara-
vegi, án jtess aö binda hann. og til
|>ess er hafður dálítill stjóri, sem
ökitmaöur flytur tneö sér. Séö hefi
eg þess háttar útbúnaö bér. en íáir
held eg hafi hann þó, svo bráö-
nauðsynlegt sem þaö er.
Ökunfönnum helst þaö uppi. að
hafa handónýta aktauma, sem
hrökkva sundur, ef nokkuð er í þá
tekiö, og varð aö því eftirminni-
legt slys fyrir nokkrunt árum hér
í. bænttni. er hestar fældust fyrir
vagni.
t jtessti sambandi má lika minna
á hjójamennina. Þaö er altítt, að
sjá stráka montast viö ]taö á göt-
unum aö stíga hjól, án þess að
halda uni handföngin, og stundum
ertt tveir og þrír menn á sama
hjólintt. ViÖ þessu liggja sektir í
útlendum borgum. þvi að margsýnt
er og sannaö, aö slys geta hlotn-
ast af því.
Eins og áöttr er sagt. hefi eg
ekki kynt mér, hvaö af þessu er
óleyfilegt hér, en þaö ætti a I t
aö vera bannað, og varöa sektum.
Hvaö sem sagt er unt lögreglu
þessa bæjar, þá veit eg, aö hún vill
vækja starf sitt vel. en af því aö
hún hefir í mörg horn að líta, þá
er ekki von, að við ölht veröi séð.
En þetta atriði treysti eg henni til
aö taka til rækilegrar athugunar.
Ef það er einu sinni gert strang-
lega. svo sem í hálfan mánttö, þá
býr bærinn lengi aö ])ví.
Blaöagreinar eru gagnslitlar í
þessu efni, en fimm til tíu sektir
fyrir ólöglega umferö. geta haft
ótrúlega mikil áhrif.
V*gfarí.