Vísir - 20.08.1919, Blaðsíða 3

VÍSIR
, hafa fyrirliggjandi
Grænsápn i tunnum og ílósum.
Stangtsápn enska og ameríkanska.
do. með Carbol.
Sápndsfi Sóda. Sláma. StivelsL
Regnhlífar
nýkomDar.
Eglll'Jacobsei1
Tíinvw
ur var hér vöruskiftaverslun. A
þessmn voSalegu styrjaldarár-
nm, þá' hjálpáði íslandsbanki
landsstjórninni um eitthváð ná-
laegt 7 milj. króna til matvöru-
kaupa og skipakaupa. Hefði
rnatvaran ekki verið keypt og
ekki orðið flult að >á he/ði
dunið yfir okkul’ önnur Reykjar.
móðuharðindin á styrjaldarár
unum sem mi ern liðin. Við eig-
um íslandsbanka það aðallega
að þakka að fólkið komst hjá
að deyja hrönnum saman úr
hungri og skorti, þvi liversu á-
gæt og framurskarandi sem
landsstjórnin lrefði verið, þá
kefði hún aldrei getað afstýrt
voðanum með 1 miljón króna í
höndunum eða þá enn þá minna.
Indr. Einarsson.
Seðlaútgáfurétturinn.
Frv. um seðlaútgáfurétt Lands-
hankans felt í n. d. me£ 14:10 aíkv.
„Svo fór uni sjóferö þá“. Eru |
það einhver hin undarlegustu
„ve‘Srábrig-ði“, seni menn muna.eft-
ir í nokkru máli á ekki lengri tíma.
Frv. var samifi í vetur að tilhlutun
landsstjórnarinnar, í samráfii við
stjórn T.andsbankans og með henn-
ar samþykki, og siðan iagt fyrir,
alþingi. En siðan snerust gegn frv.
einmitt sumir þeir menn á þingi,
sem verst hafa unað þvi (a‘ð minsir-.
kosti í orði kveðnu), að seðlaút-
eáfan væri öll i höndum íslands-
banka, sem hvað eftir annað hafa
gert tilraunir til þess að hefta
seðlaútgáfu hans, jafnvel þó au
sýnt væri, að það mundi verða við-
skiftalííi landsmanna til stórtjóns.
Vísir hefir ekki hlustað á um-
ræðurnar á þingi, en heyrt hefir
hann, að þar hafi -margir „banka-
fræðingar" tekið til máls á móti
frumvarpinu. En gera má ráð fyrir
því, að sá bankafróðleikur, eða að
minsta kosti aðal-kjarninn- hafi
birst í nefndaráliti þess liluta fjár-
hqgsnefndar, sem gegn frv. snerisi
— 'og svo i ,,Tímanum“. En furðu
fátækleg eru þau bankavísindi, og
raun er manni að lesa slika en-
demis-þvælu. ,
Fyrsti agnúinn. sem meiri hluti
nefndarinnar finnur .á frv.,' er sá;
að Landsbankanum eigi að vera
skylt aö flytja íé milli landa tyrj
íslandsbanka, e f t i r f ö n g u m,
íslandsbanka að kostnaðarlausú,
(eins og íslandsbanki að undan-
förnu fyrir Landsbankann), og
heldur nefndin, að þaö geti leg-
ið i því ákvæöi, að Landsbankinn
eigi að I)orga verðmun mvntar fyr.
ir í slandsbanka!
Örinur ,,grýlan“ er sú, að ís-
landsb. muni fljótlega verða ofjarl
Landsbankans, ef hann fái ótak-
markað. leyfi til aö auka hlutafé
sitt. Þess ekki gætt, aö íslands-
banki getur hæglega aukið veltufe.
sitt, svo að s'egja ótakmarkað, með
aðstoð þeirra banka erlendra, sem
að honum standa, ]ió að hánn fá'
ckki að auka hlutaféð. Á hinn bóg-
inn ætti þó þessum bankafræðing-
urn á þingi ekki aö dyljast það, að
einasta færa leiðin, til að halda
jafnvæginu milli bankanna. væif
sú, að efla Landsbankann sem
mest, útvega honum veltufé og
veita honum jafnframt seðlaút-
gáfurétt. Sá bankinn, sem seölaút-
gáfuréttinn hefir, hlýtur alt af an
standa betur að vígi.
Þriðji aðalagnúinn á frv. er það,
] að tekjur landssjóðs af fslands-
banka myndu verða miklu minn>
en/áður. Þetta er. rétt, en það þykir
einskis vert, ]jó að gróði Lands-
bankans. sem er eign landsins,
verði margfalt meiri en tekjumissir
landssjóðs.
Eoks var það ekki talið óí-
skvggilegasta ákvæðið í frv., ,að
Landsbankinn átti aö ávaxta seðla
íslándsbanka, ef þaö kæmi fyrir,
að ]>eir væru ekki allir í umferð.
T.iggi-ir þó í augum uppi, að það
gæti ekki komið fyrir, nema Lands-
bankinn hefði meira af seðlum í
úmferð .en honum bæri, og mundi
gróði hans af því íyllilega svara
til vaxtanna sem hann yrði að
greiða fslandsbanka. Eri auk þess
hefði vafalaust verið hægðarleik-
ur áð koina í veg fyrir þetta, með
þvi að Táta íslandsbanka gefa úc
smærri seðlana, sem /síður konrt
inn, en Landsbankann hina stærri,
og leyfa honum aö gefa út 500 kr
seðla.
En frv. er falliö, og tjáir eklþ
að sakast um það að svo komnu.
En óvíst er, að Landsbankanum
verði hægra aö taka við seölaút-
gáfunni allri að 15 árum liðnum,
heldur en nú aö nokkru leyti. Síð-
an íslandsbanki tók til starfa, hefir
seðlaútgáfan sexfaldast, og eru
seðlar í umferð nú að jafnaði 6—7
milj. kr. Ef seðlaútgáfan sexfald-
ast enn á næstu 15 árum, þá yrði
hún orðin alt að 40 milj., í lok
leyfistíma íslandsbanka. Þá á
Landsbankinn að taka við henni,
en til þess að geta það, þyrfti hanrt
þá að afla sér 2p milj. kr. gull-
forða.
Það gæti svo farið, áð honum
yrði það erfitt. Ekki síst vegna
þess, að íslandsbanki verður þá
oröinn margfaldur ofjarl hans, ein-
mitt vegna þess, að hann fær aö
Iiafa allan seðlaútgáfuréttinn i sín-
um höndum til þess tíma.
--------- /
Rétt er að skýra frá því, hvernig
atkvæði féllu í n. d. um þetta mál
Með frv. greiddu atkvæði: Björn
Kristjánsson, Björn R. Stefánsson,
Einar Arnórsson, Gísli Sveinsson,
Magnús Guðmundsson, Magnús
Pétursson, Pétur Jónsson, Sigurð-
ur Stefánsson, Þórarinn Jónsson.
og Ólafur Briem.
Á móti: Beriedikt Sveinsson,
Bjarni Jónsson, Einar Árnason,
Einar Jónsson, Hákon Kristófers-
son, Jón Jónsson, Jör. Brynjólfs-
son, Matthías Ólafsson, Pétur
Ottesen, Rétur Þórðarson, Sig.
Sigurðsson, St. Stefánsson, Þorl.
Jónsson, Þorst. M. Jónsson.
Fjarverandi voru: Jón Magnús-
son og Sveinn Ólafsson.
Atvinnuvegir vor íslendinga eru
fremur en annarsstaðar háðir veðr-
áttunrii, og vér megum því ekki
láta undir höfuð leggjast neitt, sem
getur orðið oss til slíks liðs, sem
'vænta má af veðurfræðistöö, sem
heföi . sæmilegan útbúnaö og á-
hugasaman forstjóra. Sennilega
vröi starf stöðvarinnar »á tvennan
hátt atvinnuvegúm vorum ti!
gagns. 1 fyrsfla lagi meö dagleg-
um veðurspám. Aö vísu rnætti
varla búast viö njikilli eða að
minsta kosti ekki mjög ábyggilegri
auglýsingu veðurspánna allra-
fyrstu árin; bér er svo lítil reynsla
fyrir hendi, að varla mun veita af
fáeinna ára undirbúningsstarfsemj
áður en daglegar veöurspár fara að
verða að gagni.'sem verulega um
munar. En að þeim tíma liðnum
ætti að mega gera sér talsverðar
vonir um stuðnirig þann, sem
bændur og — vegua samgangn-
anna — einkum sjpmenn mundu
'hafa af veðurspánum, en slikt
mundi' leiða af sér ágóöa, sem alt
af mundi fara vaxandi með vax-
andi reynslu. Þá niætti einnig gera
ráð fyrir, að hin tíðu og hörmu-
legu slys á sjó mundu réna að tals-
verðum mun fyrir áhrif veður-
spánna. Og veröur slíkt ekki metið
til peninga. 1 öðru lagi mundi nán-
ari rannsókn loftslags þessa lands,
sem hingað til hefir skamt á veg ■
komist, verða nauösynleg í sam-
liandi viö búnaðarumbætur þær,
sem nú eru í ráði, og í því efm
ætti áö mega búast við mikluni
stuðningi af veðurfræðistöðinni.
Mál ])etta er þó ekki aö eins
þjóðþrifamál. Það er milliríkjamál
mörgum málum fremur. Gufu-
hvoífið og ástand .]æss fer ekki að
ríkjatakmörkum; þar sem unnið
er á einu svæði jarðarinriar að
ransókn þess, hafa nálæg svæðt
rnikið gagn af. Þess vegna er slík
rannsókn ein af þeim kvöðum, sem
fullveldisviðurkenningin leggur oss
á herðar og vandasamt er að skor-
ast undan. „Adel forpligter", segú
danskurinn. t lcring um ísland er
/lágmarksþrýstingur lofts, sem er
ákafléga afdrifaríkiir fyrir loft-
straumana og veðráttu nálægra
landa. Einhvern tíma mun íslanú
sameinast Noregi, Danmörku og
öðrum nálægum löndum, einkum
Þýskalandi, í því aö hafa fastar
stöðvar á hafinu rnilli Noregs, ís'
lands og Grænlands, en það hafa
norskir veðurfræðingar látið í jlos»*
að mundi hafa geysimikla þyð'
ingu fyrir veðurfræði þessaralanda-
Og þegar vjer erum búnir aö koma
á fót veðurfræðistöð hjá okki,r’
. þá getum við farið aö tala unvþ3
yið Dani, að þeir setji aðra sltka
á stofn á Grænlandi, en ]jað mund'
verða vorri stöð til mikils stuðri'
ings.
Stúdent sá, sem les veðurfr#*1
; við Hafnarháskóla. og því má b11
i ast viö, að verði forstöðumað^
hinnar væntanlegu stöðvar her
landi, kvað heldur vilja stufl^
námið í Kristjaníu. Þetta virð^1,
rrijög eðlilegt. V'eðurfar Noregs ef
miklu skyldara íslensku veðui'far1’
bæði löndin liggja undir áhrÚ111^
lágmarksþrýstings. Og þar að a f
mun námi ]ressu vera hepþÚe»
fyrirkomið í Kristjaníu en í Kat1^
tnannahöfn.
Gustur-
(Símfregn). f
Hjalteyri í '
. ; ■ . _ tiggr
Rokstormur útifynr °b . ^{.
öll síldveiðiskip á höfnum '1inl í
., , ,-,100*
arkalt 1 veðn og snjoat
mið fjöll.
Sildveiðar við Djúp
Síldveiði hefir verið stunduð
K’á sex stöðiun við Isafjarðar-
ú.iúp í sumár og fer hér á eftir
kýrsla yfir veiði á liverjum stað,
þær tvær vikur, som veiðin stóð
sem hæst, eða frá 20. júli til 2.
agústmánaðar. Veiðin er talin í
tunnum hvora vikuna um sig.
ísafjörður.... 13780 + 11577
Langeyri...... 1680 + 1664
L+ergasteinn . . 3000 + 3550
Hattardalseyri . 4710 + 4444
Hesteyri ..... 4200 + 2460
Hnifsdalur ... 100 + 100
Hrá Önundar-
firði veiddust 1900 + 1088
Samtals 29370 + 25783
Aljs hafa veiðst á þessmn sex
stöðum við Djúp og á ©nundar-
firði 55153 tunnur fram til 2.
agústmánaðar, en síðan hefir
veiðin verið lítil. ]+> hefir nokk-
bð veiðst í reknet og bátur og
bátur fengið sild i hringnætur,
én aldrei nema fremur lítið.
Kunnugur maður, nýkominn
®ð vestan, giskar á, að nálægt
10 þús. tunnur hafi veiðst síðan
ágúst.
M/k Eggert Ölafsson hefir
veitt mest allra báta að þeSsu
sinni á ísafirði, rúmar 3000
htnnur, en annars er meðalafli
Vm 2000 tunnur á bát.
Refalðg.
Enginn getur mótmælt því, að
refaeldi sé gróðavænlegur atvinnu-
vegur'. Ekki veröur því heldur mót-
’nælt, aö refaekli hefir meir en
VÍSIR
nokkuð annað ýtt undir að greni
séu unnin á vorin, vegna hins háa
verðs, sem fæst fyrir yrðlinga. Élla
mundi þeim veiöiskap lítill gaumur
gefinn, svo smánarlega sent hann
er launaður af almánnafé.
Samt á nú að reyna að lögbanna
réfarækt, af því aö einhver maðui
var svo óheppinn að missa refi úr
haldi, og vegna þess að menn háfa
giskaö á, að refir kunni að hafa
sloppið úr eyjum, sem þó er ósann-
aö. — .
Tvent er það þó, sem þessir refa-
bannsmenn á þingi ættu að vita,
það fyrst, að til eru hér eyjar, sem
aldrei leggur ís aö, svo.sem Vest-
mannaeyjar, og hægöarleikur er aö
búa svo um refagirðingar, að ekki
sleppi úr þeirn.
Ef þetta refaæði er orðið óstöðv-
andi á þingi, ættu þingmenn þó að
minsta kosti áð undanskilja Vest-
mannaeyjar og aðra jafntrygga
staði. Ennfremur er vert að minna
á það, að þeir menn, sem þegar
hafa keypt yrðlinga í sumar, til
eldis næsta vetur, munu tafarTaust
leita réttar síns, ef þessi heimsku-
lög ná fram að ganga og öðlast
staðfesting fyrir miðjan vetur.
Flestum mun virðast landssjóður
hafa nóg að bera, þó að hann þurfi
ekki að svara út fé fvrir bein axar-
sköft löggjafanna.
Skeggi.
Laxadrápið í Eliiðaánum
Fyrirspnrn.
Herra ritstjóri: —
Eg hefi 'lesið um laxadrápiö. í
Elliðaánum og þ}>kir það í meira
lagi misráðið og óviðeigandi. Getið
þér sagt mér, hver leyft hefir þessa
veiöi, og hvort hún er lögum sam-
kvæm.
Veiðima'ður.
Svar:
Batjarstjórn mun hafa leyft um-
rædda veiði og ráðið því, að árnar
voru stíflaðar. en að svo. stöddu
getur Vísir ekki fullyrt, hvort þessi
ráðstöfun er lögum samkvaém ; vis-
.ast að svo sé þó ekki.
Bnjarfréttir.
Nýju fisksölutorgi
veröur bráðlega komið upp fyrir j
neðan pakkhús Höepfners, og nú- !
verandi sölutorg þá lagt niður. ;
Byrjað er að grafa fyrir vatns- I
leiðslunni aö nýja torginu, og verð- |
ur allur átbúnaður þar betri en
verið heíir á gömlu sölustöðunum.
„Gylfi“
kom af veiöum í gær; hafði afl- •
•að fremur vel. Hann fékk sér ís til ,
viöbótar og veiðir ef til vill eitt-
hvað áður en hann hcldur með afl- '
ann til Englands.
Bjarni Þ. Johnsen,
sýslumaður, er hér staddur.
„Belgaum"
er nú að skipa upp kolum og
salti, sem það kom með frá Eng-
landi, en að því búnu fer það að
veiða í ís.
„Kora“
fór vestur og norður um land i
iarkás Einarsson
Laugaveg 44
selur eftirtaldar yörur:
Högginn sykur á 2/- kr. pr. kg.
/Strausykur - 1/80- — —
Leverpostej - 0/95 - — —
Sveskjur - 2/50 - — —
Kvensokka ákrl/15—l/30parið
Normal nærföt á kr. 8/50 settið.
Sokkabönd á kr. 0/65 parið.
Tó'baksklútar á kr. 0/85 stk.
Sirts á kr. 1/20 pr. meter.
Ef buddan yðar gæti talað mundi
hún ráða yður til að versla við mig
gærkvöldi, með eitthvað- 30. far-
þega. Þar á meðal Vald. Steffen-
sen læknir og fjölskylda hans.
Skipið fer. til Færeyja frá Aust-
fjörðum og þaðan til Noregs.
„Njáll“
fer til Yestmanuaeyja í dag með
frysta síld.
nifre:?
hefir Sig. lyfsali Sigurðss. keypt
og ætlar að flytja til Vestmanna-
eyja. Verður þaö fyrsta bifreið,
sem þangað kemur.
Faxaflóaskip
hefir hið nýja eimskipafélag
keypt.í Danmörku til flutninga hér
um flóarin. Það er eifnskip og nnin
vera lagt af stað áleiðis hingað.
Magnús Arnbjarnarson,
cand. juris. kom til bæjarins í
gær; hann hefir veriö austur á
Sclíossi síðan í fyrra mánuði.
72
i
varpað mér í fangelsi, en þér getið ekki
þröngvað mér til að segja það, se'm eg
ekki vil segja, og ef þér á annað borð er-
uð rétflátur dómari, þá sldlið þér mér
demöntunum aftur og látið mig fara mína
leið.“
þessi beiskyrði komu eins og -reiðarslag
yfir alla áheyrendur og virtist dómaran-
um ekki koma þau hvað síst á óvart.
„Eg ætla ekki að fara að kýta við þig,“
sagði hann stillilega, „og eg er vonlaus
um að fá þig til að láta undan. En þér hlýt-
ur að skiljast það, að þegar bláfátækur
drengur verður uppvís að því, að hafa dýr..
mæta gimsteina undir höndum, þá er það
hlutur sem verður að rannsakaast hversu
heiðarlegur og vel upp alinn sem dreng-
urinn, annars kann að vera.“
„Eina vitnið, sem leitt hefir verið, hefir
borið það, að demantarnir gætu ekki verið
ófrjálsir,“ sagði Filiþpus og var nú kom
hni aftur í sitt rétta eðli hæði hvað lcjark
°S hugdirfð snerti.
„Satt er það, en þar af leiðir, að þú hlýt-
Ur að hafa fundið eitthvað af loftste'ina-
úeiuönímn.“
»Já, þai' eigið þér kollgátuná og hér get-
ið þéi- séð noklcra þeirra — en þó clcki
alla.“
Áheyrendunum hnylcti við, en ísaacstein
73
saup hveljur og varð æ niðurlútari.
„Eg býst ekki við, að þú viljir segia
mér hvar þessir demantar eru?“
„Nei, það vil cg.ekki.“
„Og þú heldur, að þú getir haldið því
leyndu með því að segja hvorki til nafns
þíns né heimilis?“
Filippus roðnaðj við þessa spurningu og
svaraði hægt og'rólega:
„Finst yður það samboðið manni á yð-
ar aldri að misbeita stöðu sinni og þekk-
ingu til að reyna að reka ungling i vörð-
urnar, sem dreginn hefir verið fyrir lög
og dóm með röngum sakaráburði?“
„Nú kom hálfgért fát á dómarann og
svaraði hann allþóttalega:
„Eg er alls ekki að reyna að reka þig
í vörðurnar, heldur cr eg )>vert á móti að
reyna að koma þér úr óþægilegri klípu.
En meðal annara orða -— neitarðu blátt
áfram að svara nokkurri spurningu.?“
„Já, það geri eg,“ sagði Fílippus skýrt
og skilmcrkilega svo að allir máttu heyra.
Dómarinn laut ofan að stórri bók, sem
lá fyrir framan hann, og skrifaði eitthvað
hjá sér.
„Málinu er frcstað um cina viku,“
sagði hann þvi næst.
En nú var æfintýri Filippusar þetta á-
minsta laugardagskvöld komið um alla
74
London. Dagblöðin útmáluðu það með
feitasta letri, blaðastrákarnir orguðu sig
hása og fréttasnatarnir fyltu blaðadálkana
með alks konar getgátum og endalausum
heilaspuna. Lögreglan lól alla sína slótt-
ugustu sporhunda fara á stúfana til þess
að grafast eftir því, liver Filippus væri, en
eftir áskorun dómarans skrifaði ísaacstein
i allar áttir þar sem hann átti nokkra von
á að geta fengið fregnir af loftsteinahrapi.
Ekki datt nokkrum manni í hug að setja
illveðurskvöldið í samband vio þelta de-
mantamál. Venjulega falla loflsteinar til
jarðar í heiðriku veðri og eru alls engum
veðrabrigðum háðir, enda liggur aðal-
braut þeirra langt fyrir utan gufuhvolf
jarðar.
Ekki vildu tilraunir lög.reglunnar hepn-
ast til þess að lcomast á snoðir um hver
Filippus væri og hvar hann ætti heima.
Jolmsons-sund við Milc-End-Road va}- í
raun réttri eins fjarlægt Ludgate-Hili og
Hatton-Garden eins og það hefði verið
einhvers staðar suður í Afríku. það hefði
getað hugsast að lögregluþjónn frá East-
End hcfði kannast við Filippus, ef hann
hefði borið fyrir hann, en lýsing lögrcgl-
unnar á ldæðaburði lians og útliti gat auð.
vitað átt við ótal unglinga um alla London.
Af þeim sex miljónum manna, sem í