Vísir - 02.09.1919, Blaðsíða 1

MiítfjSri og cigaiMli
lílKQlííöLtBJl
SM n%
AígreáCsla i
AÐALSTRÆTI 14
Simi 4cx>.
9. ár
Þriðjudaginn 2. september 1919.
235. tbl.
Jóhann Sig uriónsson.

Jóhann Sigurjónsson skáld
íindaBist i Kaupmannahöín á
sunnudaginn var.. Þegar fregnin ;
var oröin kunn hér í Reykjavík, j
voru dregnir fánar í hálía stöng i
a Stjórnarráöshúsinu og Þinghús- ]
inu og fleiri byggingum, sem ým- I
ist voru almanna- e'öa einstakra '
nranna eign.
Jóhann Sigurjónsson var fæddur ;
19. júní 1880. Gekk i annan bekk ■
iatínuskólans 1896. Þaöan fór hann
þegar hann var búinn aö taka 4.- ’
i'ekkjar próf, 1899, sigldi tií Khaf- i
ar samsumars, lagöi stund á dýra-
lækningar og tók fyrri hluta þeSs
Prófs meö ágætum vitnisburöi
Nokkru siðar mun hann hafa iagt‘
það nám til hliöar, og byrjað á
ritstörfum. Hann var giftur
danskri konu, og hafði, þegar hann
dó, dvalið 20 ár i Kaupmannahöfn
1905 kom út í Höfn fyrsta leík-
r-tið sem harin skrifaði. Það heitir
Or. R u n g, og er skrifað a-
dönsku, en hefur aldrei veriö býtt
a íslensku. Þetta rit sendi J S.
Kjörnstjerne Björnson, sem leist
vel á það. Björnson vakti eftir-
lekt Gyldendals á höfundinum, bað
hann að taka vel eftir honum, og
láta hann ekki svelta, því gott efni
•riundi vera í honum. D r. R u n g
^efir hvergi verið leikinn, svo þeim
Sem þetta skrifar sé kunnugt, enda
er það rit fremur skrifað til lestr-
ar en til leiks.
'9o8 kom út næsta leikrit Tó-
ar>ns Sigurjónssonar, B ó n d 1 n n
n Krauni. Það var uj)prunalega
; ^''ifað á dönsku, og leikfélaginu
Send þýðing á íslensku, sen: Sig-
rirður Kristjánsson gaf út. Hér
Yar það leikið fyrsta sinn 26. des.
-9o8. f lejkskrá Leikfélags Reykja-
vikm-, 4. ár 2-, T908. — er si+gt,
Bóndinn á Hrauni hafj verið
|ckinn til leiks bæði á Dagmar-
e|khúsinu í Khöfn og Þjóðleik-
úsinu i Kristjaniu. Hvað sem því
®Ur, var leikritið aldrei leikið á
.■Swartófchfam,,, en það var leik-
a Konung). leikhúsinu, eftir að
Rjalla-Eyvindur hafði veriö leik-
inn á Dagmarleikhúsinu. Sá sem
þetta skrifar, las Bóndann á
Hrauni með innilegustu áriægju,
þegar ^hann var kominn út. Leik-
íitið er betur lagað til lesturs, on
til leiks. Þegar þaö var loksins
nium, og á sænsku hefir leikrhið
komiö út meö myndum úr þeim.
rjalla-Eyvindur má nú heita ai-
þjóðá eign.
Ö n s k e t, eöa G a 1 d r a-L o f t- j
u r er upprunalega saminn á
dönsku. íslensku þýðinguna annað-
'eikið á Kgl. leikhúsinu 1 Höfn,
þá sögðu blöðin, að áhorfendurnir
hefðu fremur klappað fyrir höf-
undi Fjalla-Eyvindar, en fyrir höf-
undi Bóndans á Hrauni.
1911 kom út hjá Gyldendal þaö
ritið sem gerði Jóhann Sigurjons-
son nafnkunnan mann og írægan
rithöfund. Það var R j æ r g-E j-
v i n d o g h a n s H ustru. H and
þýddi það á íslenskit, og hér kom
það út 1912. Hjer var F'jalla-Týv-
vindur leikinn í fyrsta sinn 26.
des. 1911, og var leikinn 22 sitin-
um frá jólum og fram til sutnars
1912. Vorið 1912 var ritið leikið
á Dagmarleikhúsinu, og var fagn-
að með afbrigðum, bæði þar og
hér. Fjalla-Eyvindur hefit ve.riö
leikinn suður á Þýskalandi, í Sví-
þjóð og Noregi. Hann hefir verið
kvikmyndaður, og fariö víða þess
vegna. Gyldendal hefir gefið leik-
ritið út með myndum úr kvikntvnd-
ist jóhann Sigurjónsson sjálfur, og
sendi hana hingaö Þýðingin og
danski texlinn komu bæði út 1915.
I Ijer var Galdra-Loftur leikinn í
fyrsta sinn 26. deá. 1914. Hann var
leikinn síöar á Kgl. leikhúsinu í •
Höfn, og i Stokkhólmi. Sá, sem j
þetta skrifar, veit ekki hvar ritið !
hefir verið leikið víðar. Hjer á |
landi sögðu þeir, sem skyn bera j
á leiklist og leikhlutverk, a'ð hlut-
\erk Galdra-Lofts sjálfs væri bað
erfiðasta •hlutverk, sem hér hefði
komið á leiksviðið.
Síöasta leikrit Jóhanns Sigur-
jónssonar, sem út hefir komið, er
Lögneren. sem Gyldendal gaf
út Í917. Hann þýddi það á ís-
iensku og kallaði það M ö r ð Va 1-
g a r ð s s o n, og sendi hingað.
Leikritið er úr Njálu og endar á
Njálsbrenntt. Það var leikið á Kgt.
leikhúsinu í Khöfn. En bæði má
ieikhúsið hér verða mikið stærra
og miklu fullkomnara en J>að er
nú, og miklu mannfleira, áður ,en
við getum færst það í fang að leika
Mörð Valgarðsson.
Það er ekki ætlun þess, sem þetta
skrifar, að leggja dóm á rit Jó-
hanns Sigurjónssonar. Það er verk,
sern s a n n i r ritdómarar munu
gera síðar, þegar við höfum fengið
J)á. Hann hefir verið mjög mikið
ijóöskáld, J)ó hann legði Jrað Hcki
á gerfa hönd. Alt verður skáld-
skapur hjá honum. Leikritin hans
úa af fögrum setnmgum. Auka-
persónurnar tala flestar eins . og
hámentaðir menn, en hann sérkenn-
ir þær lítið. Oftast hverfa þær
smátt og smátt úr sögunni, og að-
alpersónurnar verða einar eftir á
endanum, og verða um leið svo
rækilega teiknaðar, að fiær standa
Þósa.r og lifandi í myndinni, meðari
aukapersónumar fremur vilja
hverfa í móðu. I Bóndanum á
Hrauni eru heilir þættir lvsingar
á ástandinu, án þess nokkuð veru-
íegt gerist. En síðar semur hann
J)ætti, eins og þriðja þáttinn t
Fjalla-Eyvindi, er sýna drarnatísk-
an kraft, sem hvert leikritaskáld —
jafnvel hin stærstu — gætu tnlið
sér til hróss að hafa sýnt.
Þótt Jóhann Sigurjónsson sé nú
hniginn í valinn tæplega fertugur,
þá hefir hann þó haft tíma til þess
aö rita skáldverk, sem nú eru orðin
alþjóða-eign. Hann hefir haft uma
ttl að sýna og sanna hinum ment-
aða heimi. að á íslandi blómgast
enn skáldskapur og ritsnild. Hann
hefir lifað fslandi til sóma, og hst-
inni sem hann stundaöi til ómetan-
legs gagns, bæði utan lands og'
mnan. Hann er ein sönnunin fvrir
því, að íslenskar bókmentir geta
enn i dag lagt undir sig heimin*.
I. E.