Vísir - 25.02.1921, Blaðsíða 2

V I '5 f f»
inn dýrar vörubirgöir, gcgn verö-
falli. En þá væri ú þaö aö lita,
•j hvort afíarasælla mundi,.aö láta
' atvinnuvegina sligast undir dýr-
-tíöinni, eins og allar hoftur væru
nú á um togaraútgeröina, eða aö
reyna að íétta af dýrtíöinni eftir
föngunt, meö því aö leyfa frjáls-
an innflutning á ódýrári nauð-
Synjavörum, ])ó aö af því kynni aö
leiöa fjártjón íyrir einstaka kaup-
menn eða kaupfélög. Ef gjaldeyris-
skorturinn yröi svo mikill, sem
ráöh. heföi látiö í veöri vaka, þá
ntundi ekki úr þvi bætt nteö inn-
flutningshaftafálmi stjórnarinnar:
eina ráöið til þess, væri aö auka
Höfum fyririiggjandi:
Cflúder
Lager
OJiur
Blackvaruis
Símskeyti
frá fréttaritara Vísis.
Khöfn 24. fehr.
Ný stjórn í Svíþjóð.
Símaö er frá Stockhólmi, aö
Sydow landshöfðingi sé orðihn for-
sætisráöherra í Svíþjóö. Skift hef-
ir og verið um fjármálaráöherra,
en aö öðru leyti er stjórnin hin
santa setn áöur var.
Frantkvæmdaráð þjóðbandalagsins
var kvatt saman í gær, segir sím-
fregn frá París. Er ]>ví ætlað, aö
sjá um framkvæmdir á ákvöröttn-
um þeini, sem samþyktar vortt á
fulltrúajtingi alþjóöabandalagsins
í Genf i vetur.
Þjóðverjar að rétta við.
Hið alménna rafmagnsfélag í
Þýskalandi hefir aukiö hlutafé sitt
um 300 miljónir marka, upp í S50
miljónir. Þaö er stærsta hlutáfélag
Þýskalands og ætlar að verja ])essu
nýja hluíafé til þess aö efla versl-
un og viðskifti viö önnur lönd.
Viðsjár í Persíu.
Þjóöernissinnai: í Persíu hafa
tekiö Tehran herskildi og eru að
semja viö shahihn tim niyndun
nýrrar stjórnar.
----0-----
Khöfn 25. febr.
Norska rfkið tekur lán.
Sintaö er frá Kristjaníu, að
norska ríkið hafi tekiö 50 miljóna
króna innanlands lán gegn
vöxtum. Þaö eru hæstu vextir,
sent enn hafa verið greiddir af inn-
lendu láni.
Kröfur Grikkja.
Fréftaritari ,,Po1itiken“ lrefir átt
tal viö forsætisráðherra Gríkkja.
Cýst hann viö, aö bandámenn muni
viöurkenna rétt Konstantins til
konungdóms. Segir ennfremur, aö
Grikkir geti sigrað Tyrki á ])rem
mánuöum, ef til ófriöar íðragi. og
íiö Grikkir ætli að krefjast Smyrna.
Frá alþiogi.
—o---
V íðskiftamálanefndm.
Fyrsta verkefni nd. á fundi
hennar í gær, var kosning viö-
skiftamálanefndarinnar, sem á-
kveðiö var aö skipa á fundinum i
fyrradag. í nefndina voru kosnir:
Pétur Ottesen (Sjálfst.f 1.), Magn-
ús Kristjánsson. Jón Baldvinsson
(Framsóknarfl), Jón Þorláksson
og Ólafur Proppé (utanfl. bandaí.)
Má gera ráö fyrir þvi, að kosn-
ing landsverslunarforstjóráns í
nefnd þessa, sem einmitt á m. a.
aö rannsaka landsverslunina, mæl-
ist misjafnlega fyrir.
Viðskiftahömluriiar.
Því qæst var haldið áfrani fyrstu
umr. um viöskifta-frumvarpiö,
sem frestað hafði veriö á síðasta
fundi. — Tók fjármálaráöh. fyrst-
ur lil máls og' mælti innflutnings-
hömíunum eindregiö bót, en takli
lítt tiltækilegt, aö leyfa ótakmark-
aöan innflutning á (nauðsynja)-
vörum og vildi heldur láta verö-
lagsnefnd ákveöa verö á vörúth
samkvæmt ])ví, seni verö væri á
erl. markaði. — Næstur tók til
máls atvimnmiálaráöherrann, og
kvaö hann þaö vcra eitt e r f i ö-
asta viöfángsefniö, sem nefndin
fengi til úrlausnar, að ráða fram
úr ])ví, hvernig ætti að fara meö
hinar miklu og dýru vörubirgöir,
sem fyrirliggjandi væri í landinu
hjá kaupmönnum og kaupfélögum
og mikiö tap hlyti aö veröa á, ef
leyft yröi aö flytja ódýrari vörur
til Iandsins. Þá kvaö hann ]>að ekki
síður mundu veröa erfitt að finna
ráö við þeim gjaldeyrisskorti, sem
fyrirsjáanlegan mætti telja á þessu
ári. jafnvcl svo mikinn, aö jafnvel
væri gert ráö fyrir ])ví, aö þjóðin
mundi ekki hafa úr aö spila nema
sem svaraði helmingi ]>css fjár, sem
Jjyrfti til venjulegra innkaupa á
erl. nanðsynjavörum. — Þá tók til
máls Jak. M. og benti á það ósam-
ræmi, sem komið hefði fram í ræð-
um ráðjherranna. Annar léti þaö í
veöri vaka, aö hann vildi halda öll-
nm viöskiftahömlum, en láta færa
niður vcrö á vörubirgöuni, sem til
væru riandinu. eftir því sem verö
lækkaöi erlendis, en hinn virtist
telja þnö einna varhugaveröast,
hve mikiö tap hlyti aö veröa á
fyrirliggjandi vörubirgöum, ef
leyíður yrði innflutningur á ódýr-
ari vöru, en af þeim oröum at-
vinnumálaráöh., sem áð |>essu lutu.
yröi ekki annað ráðiö, en aö stjór.n-
in vildi einniitt nota viöskiftahöft-
in til aö vernda ])á, sem flutt háfa
framleiösluna. — Enn tóku til
máls: ráðherrarnir háöir, sem áö-
ur höföu talaö, Finar Þorgilsson,
Jón A. Jónsson, Magnús Kristjáns-
son og jón Þorláksson, en elcki er
rúm til að slíýra frekara frá þeint
umræöum. — Aö lokttnt var frv.
vísað til 2. untræðu meö 16 atkv.
gegti 1 (Jak. M.), og þáö faliö
viöskiftaiiefnd tif athugunar.
Framkvæmd sambandslaganna.
Síöasta ntáliö, sem rætt var á
þessum fundi, var till. til þingsál.
,,unt framkvæmd á 7. gr. sant-
bandslaganna“, Jtannig hljóöa'ndi:
,,Neðri deild Alþingis ályktar að
skora á stjórnina: 1. Aö láta eihn
ráöherranna vera og heita utanrik-
isráöherra fslands. 2. Aö halda
fast fram skilningi hins íslenska
hluta ráÖgjafanefndaritinar eftir 16.
gr. sambandslagánna, aö þeir menn
sé íslenskir eiubættisnienn. sem
séndir eru eftir 7. gr. 3. lið, jtangaö
sem engir eru danskir sendiherrar
eöa sendiræðismcnn, og slíkt hiö
santa ráöunautar, sendir eftir sömu
gr. santa lið. 3. Aö láta ]tá menn
hafa enibættisheitiö „sendiherra
unt stundarsakir". sent stjórnin
sendir til sértakra santninga eftir
7. gr. sambk 3. liö. 4. Aö láta ]tessa
sendiherra unt stundarsakir gera
alla samniriga fyrir Island og' láta
utanríkisipöhérra vorn undirrita
staðfesting þeirra meö konungi. 5.
Að sjá tmt, að sendiherra vor í
Kaupntannahöfn gangi þar aö öllu
til jafns við sendiherra annara
þjóöa, ef svo er eigi áöur. 6. Aö
sjá urn, aö einkaritari konungsins
yfir fslandi hafi rétt embættisheiti.
en kallist eigi lengur „Kahinets-
sekretær for de islandske Anligg-
ender“.“ j
F1 utniögsmaöur, Bjarni Jónsson
frá Vogi, geröi ítarlega grein fvrir
tillögu þessari i langri ræöu, sent
birt' verður síiýir hér í blaöinn, en
hann leiddi rök aö því. aö frarn-
kvæmdttm í þessum efmint heföi
veriö aö ýmsu leyti ábótavnnt. —
Að'ræöu Bjarna lokinni var húist
viö því, að forsætisráöherra mundi
gera skilmerkilega grein fyrir af-
stööu stjórnarinnar til þessa íriáls,
en svo varö ekki. Vildi hann láta
fresta umræöuttni ]tangað til hann
h.eföi ferigið jækifærí til aö tala
uni máliö .fvrir luktum-'dyrurri', ett
fnrseti tók ])á ósk ekki til greina
Þá lýsti ráöh. því yfir, aö hann
niundi skoðu þaö seni vantransts-
/
yfirlýsiitgu til-sín, ef till. yröi sant-
þykt, en þverneitaði aö ræöa málið
• opinberlega! —• Uröu þau enda-
lok á þessu, aö samjt. var að vísa
till. til annarar untræöu 5g alls-
herjarnefndar.
Lyfjaeinoknnio.
—o—
Niöurl.
pað mun líka óhaett a5 fullyrða,
að þessi nýi sjúkraskattur verði ekki
vinsæll af almenningi. í öðrum
löndum er stefnt að því, að útgjöld
hinna sjúku verði sem minst. Hér
á landi gengur stefnan í öfuga átt.
í staðinn fyrir að stefna að því,
að afnema alla tolla og gjöld af
lyfjum, svo a'ð þau geti orðið sem
ódýrust og aðgengilegust fyrir al-
menning, á að bæta nýjum gjöld-
um ofan á þau gömlu og þeim svo
háum, að lyf verði ekki kaupandi
nema fyrir efnamenn. petta verður
tilfinnanlegt fyrir almenning og
sjúkrasamlögin, sem samkvæmt rit-
gerðum í síðustu blöðum, eiga mjög
þröngt í búi.
Betra væri, að spíritus-frumvarp-
ið væri þannig úr garði gert, að
ríkjð tæki að sér þann spíritus, sem
notaður er til iðnaðar og annara
þarfa en lyfja. pað vírðist alveg
rangt, að telja þenna spíritus, sem
ekki er svo lítill hluti af því, sem
flutt er hingað til landsins, til lyfja-
notkunar. Á þéssu þyrfti að verða
breyting og væri þá eðlilegast, að
stjórnin tæki að sér iðnaðarspíritus-
inn og tollaði hann eftir þörfum, en
lyfjaspíritusinn væri alveg tolllaus.
Mundi það verða mikill fjársparn-
aður fyrir sjúklinga.
Frumvörpin eru svo vel úr garði
gerð, að þeim fylgja engar skýrsl-
ur um reynslu annara þjóða í þess-
um greinum. Og skal þess því get-
ið, að þar sem ríkiseinokuit með lyf
finst hvergi nú sem stendur, er ekki
hægt að kalla reynslu nútímans til
vitnis, en samkvæmt reynslu fyrri
alda og samkvæmt þeirri niður-
stöðu, sem danska nefndin frá 1898
komst að um kostnaðinn við ríkis-
einokun í samanburði við sölu ein-
stakra manna, þá ná ekki tekjurnar
af ríkiseinokuninni til að fvlla upp
kostnaðinn.
Hvað gæði iyfjanna snertir, er
engin meiri trygging fyrir þeim með
þessu fyrirkomulagi en hverju öðru.
Ríkið hlýtur að kaupa vörur sínar
á sömu stoðum, sem lyfsalarnir hafa
gert og gera nú, í verksmiðjum, sem
eru undir ríkiseftirliti hver í sínu
landi. pessar verksmiðjur vanda
vöru sína nákvæmlega eins, hvort
sem þær selja hana til ríkis eða lyf-
sala. Á stríðsárunum hefir verið
erfitt að afla ýmsra lyfja, en örðug-
leikarnir hefðu verið alveg þeir
sömu, hvort sem ríkiseinokun hefði
átt í hlut eða ekki. Gæðin á lyfj-
unum hafa ekki ávalf verið sem