Vísir - 15.08.1921, Side 2

VISI&
jyftefflM 1 Quseim ((
fiðfum fyrirliggjandi:
Hótorcylinðerolia - Bapid -
Yélatvist
Irátjörn t ^ og *|2 kðggiio.
Hirfar tegnadir af bandsápnoi frá
Colgate & Co.
New York,
hðfam við fyrirliggjarfdi. Ennfremur hina ódýru og góðu þvottasápu.
Octagoní
Jöh. Olaísson & Co.
Simar: 584 & 884. Reykjavik. Simnefni BJuw«l“*
SMyeiðarnar.
Frá Hjalteyri er Vísi símaö, a'ö
á laugardaginn hafi verið komnar
á land 8—io þús. tunnur af síld
samtals á SigiufirSi og Eyjafiröi.
Afli. vélbátanna er um 300 tn. aö
meöaltali, en mestur afli á eitt skip
er 1400 tunnur, og er þaö „Helgi
magri", sem þann afla hefir feng-
iö. — Kveldúlfsskipin 4 höföu afl-
aö um 2000 tunnur saintals.
Reknetaveiöi hefir títiö veriö
reynd enn. en þau fáu skíp, sem
reynt hafa, aflað sæmilega, þetta
40—60 tn. á nóttu.
Þbrskveiöi er ágæt nvrðra.
Þaö hefir vafalahst „margt ljótt“
veriö sagt um Steiuolíufélagiö
þessa dagaiia, en í raun og veru
er þaö engum öðrum en okkur
sjálfúm að kenna, ef Steinolíufé-
lagiö eöa aðrir selja okkur vörur
óhæfilega háu verði. Landsstjórn
og bönkum var þaö fyrir löngu
síðan kunnugt, aö steinolíuveröiö
var stórum lækkað i Amerílcu. —
En nú sjá menn, að við svo búið
má ekki standa. Eitthvað veröur
aö gera, til að „laga“ steinolíu-
verslunina.
Oft hefir veriö á það minst, að
ríkisstjórnin ætti að taka steinolíu ■
•verslunina algerlega í sínar'hend-
ur, þ. e. einkasölu á steinolíu. Og
stjórnin hefir lagaheimild ti1 aö
gera það, hvenær sem er. Og sú
var tíðin, aö „Vísir“ var þessa ekki
letjandi. — En er þá trygging fyr-
ir því, að viö værum þá betur farn-
ir? — Landsverslunin hefir £Iutt
inn steinolíu og kept við Steinolíu-
félagið, en verömunurinn hefir ekki
veriö eins mikill og búast mátti
viö. Það er þvi að vonura, aö menn
séu orðnir hykandi viö að fara
þá leiöina líka. — Það er sem sé
átt á hættu, að lenda þá í klóm
einhvers annars Steínolíufélags en
„Standard Oil“, og hver er kom-
•inn ti1 aö segja, aö þær klær verði
betri ?
Nú selur Steinolíufélagið olíu
fyrir 125 kr„ en landsverslunin
iyrir ro^ en vitanlegt er, aö verö-
iö þarf elcki aö vera hærra en 75.
En ýegna gjaldeyrisskorlsins íá
landsnfenn ekki aö njóta þessa
lægsta verðs á steinolíunni. Sam-
kepnin nýtur sin ekki vegna pen-
ingakreppunnar, en þaö er sýnt, aö
með einkasölu er engin trygging
fengiri fyrir því, aö verðið veröi
hæfikígt. Sú trygging fæst ekki
nema meö > frjálsri sam-
k e p n i.
Þvi er nú haldið fram, að frjáls
samképni fái ekki að njóta sin fyr-
ir Staridard Oil; þaö sé svo vold-
ugt, að eriginn geti kept við þaö.
Þess vegna sé ekki nen\a um tvent
aö velja, aö ríkið hafi einkasölu á
steinolíu á hendi, eða þá Standard
Oil. — En þriðja leiöin er til. Hún
er sú, aö stjórnin taki steinoliuinn-
flutninginn i sínar heridur á þann
hátt, að hafa ú t b p ö á horium og
láta hvern sem vill gera tilboð um
hvern farm, sein inn þarf að flytja.
og sá fái leyfið, sem lægst verð
býður. — Ef það væri gert nú, þá
er þdð vitanlegt, aö þaö vröi
hvorki landsverslunin rié Steinoliu-
félagiö, „Standard Oil“, sem flytti
inn næsta steinolíufarminn.
Fyrir tveim mánuðum síðan var
boðín steinolía fyrir 70—75 kr.
tunnan hingað komin. Því boöi var
ekki sint. — En hvers vegria ?
Hvort sem það hefir verið af um-
hyg'gju fyrir Steinolíufélagipu eöa
landsversluninni, þá er þaö óverj-
andi. Ef landsverslunin selur stein-
oliuna hærra Veröi en aörir bjóða,
þá er þaö auðvitað ekki af því, að
h ú 11 okri á henni, heldur af þvi
aö hún hefir keyþt of dýrt, og
verömismuninum er því „fleygt i
sjóinn.“ Og í gjaldeyrisvandræð-
unum hefir landiö síst ráö á því.
„Hvað Yeldur?"
„Sumir menn eru svo gerðir,“ að
þegar þeir komast í röksemdaþrot
i rökræöuin um landsins gagn og
iiauðsynjar, þá reyna þeir að snúa
iimræöunum upp i persónulegár
skammir og láta þá fjúka alt, sem
þeim dettur í hug, til þess að sverta
andstæðinga sina. Þannig er þeim
mönnuni fariö, sem mest rita i
,.AlþýÖublaÖiö“, svokallaöa.
Út af því. aö Vísir krafðist
lækkunar á brauöveröinn, méð
skí’rskotun til verðlagsskýrslna
hagstpfunnar. og sama daginn sem
brauðverðið loks var lækkað hér í
bænum, flvtur blaðið skammagrein
um ritstjóra Vísis og segir að
hann „r e y n i a ö g e r a A1-
þýðufloklcnum a 11 ti 1 i 1 s
s e m li a n n g e t i“! — En hvað
er það þá, sem hann hefir gert eöa
reynt aö gera A 1 þý ö u f 1 o k k n-
u m til ils ? Er það Alþ.fl. „til ils'“,
aö brauðveröið er lækkaö ? —
Alþ.-b la ði ð lítur ef til vill svo
á, og ætlar Vísir ekki aö þrátta við
það um það, én sé svo, þá fara
hagsmunir Alþýðnflokksins og a 1-
m enníngs ekki saman. Og án
þess að vilja Alþýöuflokknum
nokkuö ilt, getur Vísir ekki veriö
í neinum vafa um, hvorn málstaö-
irin hann eigi aö styðja.
Það er skiljanlegt, aö Alþbl.
sámi það, að hafa orðið uridir í
deilunni um brauðveröið, og þá
ekki síöur hitt, að sýnt er, aö „Al-
þýöubrauðgerðin“ getur ekki leng-
ur þreytt samkepni viö önnrir
brauögerðarhús, þannig, að hún
selja brauö lægra verði. Þar með
er mesti- Ijóminn farinn af þessari
fyrstu tilraun til „þjóðnýtingar“
atvinnuveganna. Því aö blaðiö
heldur þvi fram, að brauögeröin
getiekki selt brauð lægra verði
en hún gerir. ,
Þaö var nú sannað hér í blaöinu
á dögunum, og bygt á „skýrslu"
Alþýðubrauðgerðarinnar, aö verö-
1 lækkunin á kolunum hlyti að svara
til aö minsta kosti 3% eyris verö-
lækkunar á rúgbrauöinu. En þrátt
fyrir það, — og þrátt fvrir það að
rúgmjöl hefir líka fallið i verði,
heldur blaðið því fram, að það
þurfi á engan hátt réttlætingar, aö
brauðgerðin hefir elcki lækkaö
brauðveröiö. — Nú er þess aö
gæta, að Alþýðubrauðgerðin hóf
starfsemi sína — ekki á „verstu
tímum“, eins og Alþbl. segir, held-
ur einmitt á þeim tíma, serii vöru-
verð fór örast hækkandi. Því var
þá haldið fram af forgöngumönn-
um hennar, að bakarar befðn til
þess tíma selt brauð okurverði.
Síðan brauðgeröin tók til starfa,
hefir hfin veriö óskabarn lands-
verslunarinnar og notiö be'rra
hlunninda', aö fá aö birgja sig upp
að mjölvöru, þegar birgöir lands-
verslunar voru á þrotum og riýjar
og dýrari vörur aö koma. Meö
þéssum bætti gat hratiögeröin hald-
iö brauöverði sinu örlitlu 1ægra en
önnur brauögeröarhús. Þessu til
sönriunar iriá bénda á jiaö, aö í
,,skýrslnnni“. sem Alþhl. birti, er
sagt, að brauögerðin hafi ekki
þurft aö kaupa neitt af dýrasta
rúgmjölinu sem hingaö fluttist í
vetur. Hún vár þá þaö betur sett
en önnur brauðgerðarhús, vegna
þess að hún haföi fengiö aö birgja
sig upp áöur en dýra rúgmjöliö
kom, — Þaö er þannig ástæðulítiS
að tala um það, að Alþýðubrauög.
liaíi verið „stofnuö á verstu tím-
um“; undanfarin dýrtíðarár hafa
veriö sannkölluð blómaöld hennar
og vafalanst veltiár, og sist ástæða
til að ætla, aö hún hafi verið rekin
með tapi. Brauðverð Alþýöubrauð -
geröarinnar mun nú vera .að meö-
altali um 280% hærra en brauð-
verö bakara var fyrir ófriöinn.
Rúgmjöl og hveiti er um 270%
dýrara, samkvæmt verðlagsskýrsl-,
um hagstofunnar. Virðist ]>ví
sennilegt, aö brauöverðiö gæti
lækkað eitthvaö, ekki síst vegna
þess, aö verðiö, sem miðað er viö
fyrir ófriöinn, hefir vafalaust gef-
iö sæmilegan ágóöa. En á g ó ð-
i n n hefir margfaldast meö brauö-
veröinu, jafnt beinum reksturs-
kostnaði. Og þann margfalda
gróöa tekur Alþýöubrauögerðin nú
eins og aörir.
Þaö má nú vel vera, aö „AI-
þýöuflokkurinn“ þykist verja á-
góðanum vel. En um þaö stoöar þó
ekki aö deila, úr því sem komið er,
aö með því aö taka þennan ágóöa
heldur einmitt Alþýöubrauögeröin
brauðverðinu uppi hér i hænum.
N ú má meö réttu halda þvi fram,
meðan ekki er sýnt fram á þaö með
tölum, aö brauðveröiö sé ekki ó-
þarflega hátt eins og þaö nú er
■Oröið.
Hitt og þetta.
Sala þýskra skipa.
Nýlega var skýrt frá því í breska
þinginu, að rúmlega fjórir fimtu
hlutar allra þýskra skijia, sem
komu 5 hlut Bretlands, heföu ver-
iö seklir. Skipafélög Breta og
bandamanna þeirra hafa keypt
rnlikið af þessum skipum. eöa sam-
tals 1350000 tonn, en fyrverandi
óvinþjóöir hafa kaypt 70 þúsund
tonn ; óseld eru enn uin 250 þúsund
tonn. Enn eru i vörsluirl banda-
manna þýsk skip, sem bera um
200 jiúsuncl tonn, en ckkí er fariö