Vísir - 07.09.1921, Blaðsíða 2

VR»*V
HSfum fyrirliggjaadl:
Dmbúðapappir í örkum 37 X 47 cm.
Smjorpappfr, Tiilatpippir
Hefi til söln nokkur stjkki af hinnm velþektn
iýsku ilaes ppjónavélum
stærstu tegund.
Símskeyti
frá fréttaritara Vísi*.
Khöfn 6. sept.
PjóSbandalagið.
Frá Genf er símaS, aS Karinee-
bek utanríkisráSh. Hollendinga hafi
veriS kosinn forseti fulltrúaþings
pjóðbandalagsins, sem nú er háS
þar. pingið sitja fulltrúar 48 þjóða.
Frá Berlín er símaS, aS pjóS-
verjar vilji ekki ganga í pjóðbanda-
lagiS fyrr en Efri-Slésíu-málinu sé
ráSið til lykta.
Grikk'tr í Angora.
Frá Aþenu er símaS, að gríski
herinn hafi nú tekið Angora, höf
uðborg Kemalista í Litlu-Asíu, her-
skildi á sunnudaginn var.
. .. Baycrn og pýskaland.
Frá Berlín er símaS, aS sam-
komulagið milli íhaldsstjórnarinnar
í Bayern og alríkisstjórnarinnar
sé mjög aS spillast.
Ulslerbúar vígbúast.
Frá Belfast er símað, aS stjórn-
arvöldin í, Ulsterhéruðuniyn írsku
hafi tekiS 10 þús. manns í Ulster-
herinn af því að búist sé við því, að
borgarastyrjöldin hefjist bráðlega á
ný.
Gr 9 n g i eri. m’y n t a r.
fíLúiín 6 sept.
Sterliugspund . , kr. ý 1.55
Dellar . . ... - 5 82
100 mðrW, þýsk . . — H 40
100 kr. sænskfsr . . — 124.85
100 kr. jjorsk&r . - 75 75
100 írankar, fransRxr — 44- 35
100 fraakar, svissn. , — 99 25
100 brnr, ftal. . , — 26 25
100 pesetar, spinv. . — 75.60
100 gyllini, holi. . . — 184.00
(Frá Verslunarráðino).
Sambamls’öífÍD
og sildarútflntningsgjaldið.
í skýrslu þeirri, sem sambands-
nefndin, dansk-íslenska, hefir birt um
störf sín, er þess getiS, aS nefndin
hafi eitthvað rætt um' þaS, „hvort
eitt einstakt ákvæði íslensku laganna
(frá síðasta þingi) um útflutnings-
gjald af síld, mundi vera í fullu
samræmi við 6. gr. sambandslag-
anna.“ — í skýrslunni eins orf hún
er símuð hingað, er í þessu sam-
bandi vitnað í 2. liS þessarar sam-
bandslagagr. og stafar þaS auSvitað
af missímun; sá liSur er um það, aS
ríkisborgarar hvors landsins séu und-
anþegnir herskyldu í hinu. pað er
auðvitaS 3. liSurinn, sem átl er viS.
Hann hljóðar svo:
„Bæði danskir og íslenskir ríkis-
borgarar hafa aS jöfnu, hvar sem
þeir eru búsettir, frjálsa heimild til
fiskiveiða innan landhelgi hvors
ríkis.“
En hvaða ákvæSi útflutnings-
gjaldslaganna ætti það að vera, sem
ekki gæti samrýmst þessu? Lögin
um útflutningsgjald af síld fjalla
ekkert um fiskiveiðaréíitnn, hvorki
innan landhelgi né utan. Eitt ákvæð:
er í þeim lögum, sem að vísu gerir
mun á því, hvort maður er búsettur
hér á landi eða ekki. paS eru sem
sé að eins „hér búsettir" ríkisborg-
arar og aðrir hér búsettir menn, er
sama rétt haja að lögum, sem eiga
kröfu til þess að fá endurgreitt út-
flutningsgjald af síld, ef síldin hef-
ir „selst undir kostnaðarverði". En
\ó að danskir ríkisborgarar, sem
ekki eru hér búsettir, geti þannig
ekki fengiS endurgreitt útflutnings-
gjaldiS, þá er réttur þeirra til síld-
veiði í landhelgi ti! jafns við hér bú-
setta rílcisborgara, skv. 6. gr. 3. 1
sambandslaganna, á engan hátt
skertur.
En þessi tilvitnun í 3. lið grein-
arinnar, vriSist alls ekki eiga hér við.
pess eins virSist þurfa að gæta í
þessu sambandi, hvort 1. lið grein-
arinnar sé fullnægt, sem sé hvort
„danskir ríkisborgarar njóta að öllu
leyti sama réttar sem íslenskir ríkis-
borgarar“ samkvæmt þessum lögum,
hvort danskir ríkisborgarar eiga
með sömu skilyrðum kost á endur-
greiðslu útflutningsgjaldsins, eins og
íslenskir ríkisborgarar. En um það
verður alls ekki vilst. pað er ein-
mitt skýrt tekiS fram, að útflutnings-
gjaldiS megi endurgreiða ekki að
eins „hér búsettum rík'isborgurum"
heldur einnig „hér búsettum mönn-
um, sem sama rétt hafa að lögum,“
og er það ákvæði sett einmitt vegna
þess að danskir ríkisborgarar eiga
að njóta ao öllu Ieyti sama réttar á
lslandi sem ísl. ríkisborgarar og
gagnkvæmt. En úr því að ísl. ríkis-
borgarar geta því aS eins átt kröfu
til endurgreiSsIu á útflutningsgjald-
inu, aS þeir séu hér búsettir, þá
kemur auðvitað ekki til mála, að
danskir ríkisborgarar geti átt slíka
kröfu án tillits til þess, hvar þeir
eru búsettir. paS væri ekki ja/n-
rétti, Dönum til handa, heldur
meira!
Vatnsleysið.
Frá fyrsta þessa mánaðar var
hætt að loka fyrir vatnið á kvöldin
og mun bæjarverkfræðingur hafa
ætlað, að vatnsnotkun væri orðin
svo lítil í bænum um þetta leyti, að
sú ráðstöfun væri réttmæt. — En
reynslan hefir sýnt, að vatnslaust
hefir verið klukkuslundum saman
víðsvegar um bæ á degi hverjum,
stðan þessi breyting var gerð.
Vitanlega ér æskilegt að ná til
vatns á hvaða tírna sólarhrings sem
er, en ekki er vatnið svo óhjákvæmi-
legt um nætur, að það sé kaupandi
langvinnu vatnsleysi að deginum.
pess vegna verSur að skora á borg-
arstjóra að hlutast til um, að lokað
verði fyrir vatnið um nætur, fyrst
um sinn. pað er ekki eingöngu skylt
vegna einstakra manna, heldur fyrst
og fremst vegna bæjarins í heild
sinni og þeirrar hættu, sem vatns-
leysi hefir í för með sér, ef eldur
kviknaði í þeim hlutum bæjarins,
sem vatnslausir eru mikinn hluta
dags.
Bókafregn.
Sigurjón Jónsson: Fagri-
hvammur. —— Skáldsaga. -—
Reykjavík. Utg. porsteinn
Gíslason. 1921.
Aður hefir komið út eftir þennan
höfund æfintýrasafn, er hann nefndi
„Oræfagróður". Hvað sem höfund-
urinn kann að hafa átt við með
nafninu, er það víst, að þar voru
engin öræfi hjartalagsins. Og sama
má segja um þessa bók, sem nú er
nýútkomin. Alstaðar skín í gegn
einlægur vilji höf. á að bæta alt og
fegra — gera lífið rijartara og tala
máli ástúðar og sjálfsafneitunar.
„Fagrihvammur" er eiginlega að
eins að hálfu leyti saga. Að hálfu
leyti er bókin fræðiritgerð í anda
guðspekinnar, en þetta er hvort-
tveggja svo saman ofið. að ekki
verður að skaða, og maður les bók-
ina með ánægju sem fallegt æfintýrí
— eða skáldlega boðun mikilvægra
sanninda, einkum ef lesandinn er
guðspekingur. En það þarf satt að
segja ekki til — boðskapur sjálfs-
afneitunarinnnar er altaf í gildi fyr-
ir alla.
Bókin er lipurt rituð, og kennir
margra gre.sa í atburðum og lýsing-
um. par eru endurholdgunarminn-
ingar frá fyrri jarðlífum og fram-
tíðarlýsingar — eftir sjö aldir. Slík-
ar lýsingar orka jafnan tvímælis, og
þykir sumum, sem breytingar eigi að
verða fullmiklar, en aðrir búast við
miklu stórfeldari umskiftum. En
hvað sem um það er — óneitanlega
eru þessar lýsingar skemtilegar og
vel til þess fallnar, að minna menn
á, að heimurinn stendur ekki í stað
o.g það nær engri átt, að siðir nú-
tímans og fyrirkomulag haldist til
eilífðar.
Höf. þræðir ekki troðnar götur,
heldur brýtur sér leið sjálfur; er það
svo mikilla þakka vert, að ekki sæm-
ir að kasta að honum steini fyrir
það, þó að hann kunni að misstíga
sig einhversstaðar. pað er altaf
hægara fyrir þann, sem gengur á
fjalargólfi venjunnar, en hinn, sem
ryður leið á lítt förnum slóðum.
Eg er þess fullviss, að mörgum
muni þykja gaman að og ýmsir hafa
gagn af að lesa þessa bók. Hún er
einkennileg að mörgu leyti, falleg
og eykur traust það, sem fyrri bók
höf vakti — að hann eigi eftir að
rita margar góðar bækur.
Jakob Jóh. Smári.
Frá undirlieimuQ).
..Síöari ár styrjaldarinnar, þegar
sjálfstæöisgorgeirinn og ]>jóöernis-
rembinginn laggj frá íslandi, um
nálægar býgöir, ■ smituöust íbúar
Færevja svo, að þeir liugöu aö feta
í fótspor vor. og fara aö veröa
sjálfstælS ])jóð.“
Þannig liyrjar grein i hlaðinu
íslendingi, 39. tbl. ]). á. - - Rit-
stjórinn niun ljafa veri'S fjarver-
andi, er grein ]vessi birtist, en míllí—
bilsritstjóranum hefir ekki verið
svo mjög uni þaö hugaö, aö láta
þlaöi'ð ekki „kafna undir nafni“f
— T’aö er aö ööru levti um grein-
ina að segja, aö hún er hin dubba-
legasta árás' í garfi sjálfstæðis-
manna i Færeyjum, s.krifuð í anda
innlimunarmálgagnsins færeyska
og bygð á ]>ess fullyr'ðingum.
t grein um Eimskipafélag ís-
lands, sem Uirtist í næsta blaSi, 40.
tbl. ,.fs!etdings.‘, er þessi klaúsai
„íslendingur .... vill eigi láta
hjá líða, aö láta i ljósi undrun sína
vfir því. að félagið skvldi, metS 1
tilliti til þess útlits sem mt er, sjá
sér fært a'ö borga iQ°/o til hluthafa
og halda áfram þeim fordæm-
ingarverða óvaiia, að gefa.
stórupphæðir til hinha og þessara.