Vísir - 14.05.1923, Blaðsíða 2

VÍSIR
DNmwmi;
Höfam fyrirliggjandl:
Palmin ,Kokk«pige‘
Hrísmjöl,
Heilbannir,
Haframjöl,
Hrísgrjón,
SumarskóJioa.
Þeir, lem vilja koaaa börnam 7—9 ára gömlam, í samarskála
bæjarias, ae^i tll þeirra i baraaskólahúsiau 15. og 16, þ. mán. kL.
4—7 slöd. — Ssóliaa stendur yfir tii loka júaimáa&öar. Kenslu-
gjaldiö kr. 7.50 fyrir barniö allaa timana og greiöiit am leiö og
þaö er inniiUð í skólann,
Morteu Hansen,
Kétffi,
Export-kafíi.
Pappírspoka — Umbúöapapplr.
Símskeyti
Khöi'n, 113. maí.
Slys í Noregi.
Frá Kristjaniu er síniað, að
kastalinn Christiansten hafi
sprungið í loft upp. Nokkrir
menn lo’tu lífið, en margir
særðust.
Morðið í LausaUne.
Frá Lausanne er símað, að
svissneska sljórnin liafi látið í
ljós hrygð sina við rússneskn
stjórnina yfir morði Vorovskis,
en jafnframt neiíað að laka á
sig uokkra ábyrgð út af morð-
inu, sem liafi verið í'ramið lil
hefndá líf af einkamálum. —
Lik Vorovski verður flutt lil
Moskva.
Frá AJþlngi.
A laugardaginn voru Joka-
fundir í báðum þingdeildum. í
n. d. var stuttur fundur, að eins
tvö smámál á dagskrá. En i e. d.
varð fundurinn i lengsta lagi.
pav voru á dagskrá tvær fyrir-
spurnir frá Jónasi Jónssyni,
önnur þeirra var um ferðalög
ráðherra og snerustumræður um
hana upp i persónulegar ádeil-
ur milli fyrirspyrjandans og
Jóns Magnússonar. Voru áhcyr-
endur „spentix-“ mjög, eins og
þeir væru að Jiorla á glæpa-
mannamyndir í „bíó“. • í sani-
eimiðu þingi var fundur kl. 8V2
á iaugardagskvöld og var þar
lagt smiðshöggið á f járaukalög-
in fyrir 1923. 3 breyfingartillög-
ur voru fluttar við frv., um
greiðshir, sem feldar höfðu ver-
ið og saniþyktar á vixl i déild-
unúm: 1. um hækkun á launa-
uppból símastarfsmanna; 2. unx
kaup á lækningaáhaldi til há-
skólans og 3. um lán til aökoma
upp suamastofu til að sauma
landsfoþða af fatnaði úr íslensk-
um (hikujii. pcssar tillögur voru
eftir nokkrai* umraéður allar
sámþyktar, með 18 gegn 1(3 al-
kvæðum sú fyrstp, cn hinar
með 20 gegn 1 1. 8 þingmenii
voru fárnir úr bæmim.
I morgun,var þingi slitið. Á
þingslitafundinum skýrði for-
seti frá störfum þingsins og
ávarpaði síðan þin'gmemi nokkr-
um orðúpi. En forsætisráðherra
sagði þingi sjitið i nafni kon-
ungs.
Johan Castberg.
Merkur norskur sjálfstæðis-
maður.
Castberg er læddur 1862. Fað-
ir hans var áhugasamur st jórn-
málamaður, „radikal demo-
krat“, og hefir því sonurinn
íengið liinn sterka stfórnmála-
áhuga sinn að erfðum. Castberg
lók embættispróf i lögum 1881.
og starfaði síðan um hríð, 2—
3 ár, i f jánnálaráöuneytinu
norska. Gerðist hann síðan lög-
maður i Gjövik, vcstan við
Mjörs. Árið 1902 varð hann
Statsadvokal á Heiðamörk
(Upplöndum) og 1906 soren-
skrifari á f>ótn (Toten). Frá
fyrstu æsku fylgdist Iiann vel
með í stjprnmálum Noregs og
tók snemma þátt i stjórnmála-
umræðum. Sérstaklega hafa hin
almennu þjóðsldpulagsmál (so-
ciale spörgsmaal) verið lieiluslii
áhugamál lians. Með styrk af
opinberu fé hefir hann ferðast
víða um Norðurálfu (þýskaland,
AustuiTÍki, Svissland og Eng-
land) til þess að rannsaka og
kynna sér sociala-Iöggjöf í
löndum þessum.
Áður en Castberg varð þing-
maður, starfaði liann alimikið
að opinberum málum. undir-
búningi laga o. þ. h„ t. d. lög-
gjöf um „Arbciderbruk og Bo-
ligbanken“ 1903, og nokkrum
árum áður var hann formaður
stjórnai*ráðsnefndar þeirrar, er
i'jallaöi um skipulag „smárra
sjálfseignarbýla“, og undirbjó
það mál frá upphafi.
Árið 1900 var’Castberg kjör-
inn þingmaður, og hefir liann
síðan selið á nærfelt öllum þing-
um. Hann fylgdi þegar að mál-
um róttækunj vinslrimönnum
(„radikule venslre“), og varð
brátt einn af fremstu mönnum
þingsins sökum víðtækrar þekk-
ingar .og afhurða mælsku. Hann
var þegar foringi „árbeiderdc-
mokrata“ (sérdeild vinstri-
manna) og dró enga dul á það,
að hann væri jafnframt fús til
samvinnu við sóeíalisla, þótt
liann í sunium greinum væri
ákveðinn andstæðingur þeiiTa, t.
d. i „áfvopnunar-stefnu“ þe.irra
o. fl. Hann stóð einna fremst í
„sambands-baráttuniii“ gegn
Svíum og hann var aðalmaður-
inn gegn „samlings politikken“
1903. Er Chr. Michelsen
myndaði ráðuneyli 1905, bauð
hann Caslherg ráðherraslöðu,
en hann þáði liana i igi, þar eð
gengið var fram hjá stallbróðuf
hans í þeirri stjórnmálabarátfu,
Georg Stang ófursta, sem sjálf-.
kjörinn hefði átt að vera lil her- i
málaráðherra. — Castberg stóð
annars oft liðfár eða jafnvel
einn síns liðs í „unionsbarátl-
unni“ gégn Svíum. Ilann var t.
d. mjög andvigur samningnum
í Karlstað, og hann var cindreg-
inn lýðveldissinni, er samband-
inu við Svía lauk.
í stjómmálastarfi sínu hcfir
Castberg þrásinnis fylkt á ný
dreifðu liði vinstrimanna og
kvcðð í þá kjark og framsókn-
arliug, þegar óbyrlega Ticfir
blásið íyrir þeim.'í l’vrstu stjórn
Gunnars Knudsens (1908—10)
var Castberg „ justisminister“
(dómsmálaráðh.) og þar á cflir
sócial- og verslunarmáláráð-
herra, eins og áður er getið í
fyrri grein minni. Aðalábuga-
mál hans í innanlandsmálum
eru bætt kjör vcrkamanna, sér-
staklega þeirra, or að jarðyrkju
starfa. í skattamálum og toll-
ináluirí fara skoðanir háns í líka
átt og sócialista. -— —
Johan Castberg cr eldheitur
og eindreginn þjóðernissirmi.
Sæmd og lieill fósturjarðarinn-
ar er hoiium fyrir öllii öðru. Var
hann því oft all hvassyrtur í
garð stjórnarinnar (flokks-
bræðra sinna) á styrjaldarárun-
jim, þar cð lionum þótti sljórn-
in, sérstaklega utanríkis-stjóm-
in, of veik og standa illa og slæ-
lega á verði um sæmd þjóðar-
innar.
pótt Joh. Caslberg liafi aldrei
staðið í stjéimarbroddi (þ. e. j
verið forsætisráðherra) mun þó
enginn norskur stjörnmálamað-
ur hafa haft meiri og djúptæk-
ari áhrif á norsk sljéxrnmál síð-
ustu áratugina en hann. Ber
margt til þess. Hefi eg áður
nefnl fjölhæfni hans, víðtæka
þekkingn og mælsku. Auk þess
J er liann mjög skygn á öll þjóð-
félagsmál og starfsþrek hans
viéðist ódrepandi. En sérstak-
„Creemelta" Totfee,
Caramellnr,
Ávaxtasnlta
ýœsar teg.
m' Fyrírlíggjandi.
ÞÖKBUirSVErfíSSOJí & co.
lega er það framsýni hans í
stjórnmálum þjóðarinnar, og
snildartök hans á því að sam-
ræma þau við nútímann, þarfir
hans og síaðhætti, er mest hefir
kveðið að. Sést þetta best £
norsku „koncessions“-pblitik-
inni (sérleyfislög um virkjun
valnsorku o. fl.), sem hann
barðist drengilega fyrir frá upp-
hafi, og hefir manna mest unn-
ið að. — —
Að lokum vil eg geta þess, að
Castbcrg er áhugasamur bind-
indismaður, og hefin verið for-
ingi bindindismanúa á þingi.
Fáir norskir stjórnmálamenn
liafa iiarist með oðrum eins eldf-
i n (Vði ogsannfæringarkrafii gegn
Spánarsamningunum sem hann.
(Caslberg silur eigi á þíngi síð-
ustu árin). Og fáir mUnu taka
sér nær „þjóðarósigurinn mikla“
i þeim málum en Johan Cast-
berg. —--------
Helgi Valtýsson.
.larðarför
frú Ólafar llafliðadóttur l'ór
fram síðastliðinn l'östudag, og
var mjög fjölmeím. Bekkjar-
bræður sira Bjarna J ónssonar
báru Kisiuna í kirkju, en stjórn
K. F. U. M. bar kishma út. Síra
.Tóhann porkélsson flutti líkræfí-
una.
Gjafir
til fátæku konunnar 50 krón-
ur, frá N. N. og til fátæku hjón-
aima 50 kr. l'rá samu.
2 ær eiga 7 lömb.
pað bar við fyrir 2—3 dögunr
að tvær 7 vctra gamlar ær hér
í bænum eignuðust 7 lörnb. Öna-
ur ærin átti svartan hrút, mó-
rauða gimbur og livíta; hin átli