Vísir - 02.08.1924, Qupperneq 3

VISIR
en Bayard Taylor skál<i frá Ame-
ríku svaraði með fallegri, einkenni-
legri ræðu á blendingsmáli úr norsku,
dönsku og ensku! Helgi Helgason
talaði fyrir minni Klein, sem kon-
ungur hafði sama dag skipað ráð-
herra íslands, hinn fyrsta. Klein
svaraði með skörulegri ræðu.
Eftir ræðurnar var dansað og
drukkið. Áður en konungur kom á
hátíðina, hélt hann veislu mikla í
latínuskólanum.
Svona fói þá þjóðhátíð Reykvík-
inga fram, en mörgum þótti hún !
ekki hafa hepnast eins vel og æski- j
legt hefði verið. Var því efnt til
nýrrar J?jóðhátíðar 30. ágúst.í þetta
sinn var hún haldin á túni niður við
bæinn. pótti hún takast ágætlega.
En hún var í rauninni óþarfa upp- ,
bót, og skal því ekki frekar minnst
á hana. ,|
pann 3. ágúst lagði konungur á
stað til Geysis. Hrepti hann gott
veður á lerðinni, og gekk alt að
óskum — nema Geysir gaus ekki.
Meðan hann var fyrir austan, hófst
hátíðin á pingvöllum. Fyrst var
haldinn stjómmálafundur 5. ágúst
og voru ]?ar ýms mál rædd, sem hér
þýðir ekki að minnast á. Samþykt
var einnig að flytja konungi ávarp
er hann kæmi aftur til pingvalla.
Var fimm manna nefnd falið að
færa það konungi- Voru til þess '
kjörnir þeir Grímur Thomsen, j
Tryggvi Gunnarsson, síra Stefán
Thorarensen, Torfi Einarsson alþm.
í Kollafjarðarnesi og Jón Sigurðs-
son á Gautlöndum.
Næsta dag hófst hin eiginlega
hátíð. Var J?á sungið, ræður haldn-
ar og íj?róttir sýndar, og reynt að
skemta sér eins vel og framast var
auðið. Halídór Friðriksson stýrði
bæði fundinum og nátíðinni. Mikill
fjöldi manna var á þingvöllum, og
lágu allir í tjöldum, því að sam-
komuhús var þar ekkert. Alls voru
J>ar 65 tjöld og sum afarstór. par
voru fuiltrúar fyrir öll kjördæmi
landsins, og gestir frá hinum af-
skektustu útk.jálkahéruðum. Ovana-
legur háúðarblær var yfir samkom-
unni, og svo segja þeir menn, er þar
voru, að Jæirdagar séu einhverjir hin-
ir minnisstæðustu á æfi þeirra. Af ræð-
um, er flutar voru, J>ótti sérstaklega
mikið koma til J>eirrar, er Nordal
Rolfsen hélt um fornbókmentir ís-
lendinga og J>ýðingu J>eirra fyrir
mentalíf Norðurlanda.
Seint um daginn kom konung-
ur til pingvalla. Voru 12 bændur
sendir á móti honum til þess að
bjóða honum á hátíðina. Tók hann
ve! kveðju J>eirra. Var mikið um
dýrðir er konungur reið á pingvöll,
allur J>ingheimur skipaði sér í raðir
meðfram veginum, en konungur reið
eftir. Halldór Friðriksson hafði orð
fyrir fundarmönnum og bauð kon-
ung velkominn á hátíðina, en kon-
ungur svaraði með fám en fögrum
orðum. Síðan var sungið kvæði Matt-
híasar: ,,Stíg heilum fæti á helgan
völl,“ og svo hrópaði allur J>ingheim-
ur húrra fyrir konunginum.
Næsta dag gekk nefnd pingvalla-
fundarins á fund konungs, til }>ess
að flytja honum ávarp fundar-
manna. Gríinur Thomsen hafði orð
fyrir nefndinni og las honum ávarp-
ið.* 1) en hann svaraði með stuttri
ræðu. Síðan gekk konungur á völl-
una, J>ar sem samkoman var, og út-
lendir og inr.Iendir menn héldu ræð-
ur. Svo skoðaði hann allan staðinn,
og að J>ví Ioknu hófst veisla mikil í
tjöldunum. — Yfir borðum taiaði
Grímur Thomsen til konungs, og
J>ótti það hin snjallasta ræða, sem
J>á var flutt á pingvöllum og töluðu
þó margir vel, t. d. Jón Guðmunds-
son og Eiríkur Magnússon. pá vildi
forstöðunefnd hátíðarinnar sýna
kor.ungi íslenska glímu, en menn
voru ekki ti! þess auðfengnir. Munu
hafa verið feimnir við hátignina. pó
fengust J>eir guðfræðingarnir Lárus
Halldórsson og Sigurður Gunnars-
soíí, præp. hon. nú í Reykjavík, til
J>ess að glíma fyrir konung, og lauk
hann lofsorði miklu á íj>rótt þeirra.
Er J>að alleinkennilegt, að J>að
skyldu vera prestar, sem héldu uppi
heiðri íslenskra íj>róttamanna, J>egar
hinn fyrsti konungur vor heimsótti
landið. Sýnir J>að, hér sem oftar, að
íslenskir prestar hafa verið landi og
lýð til sóma, víðar en í prédikunar-
stólunum. — Síðar um daginn hélt
konungur á stað til Reykjavíkur, en
allur mannfjöldinn gekk upp í AI-
mannagjá og skipaði sér í raðir
beggja megin vegarins. Allir J>ögðu
meðan konungur og föruneyti hans
reið fram hjá, „en er konungur og
sveit hans var að hverfa upp úr
gjánni, kváðu við köll og óp, kall-
aði J>á allur Júngheimur í einu hljóði
og bað konung vel fara og árnaði
honum allra heilla, en gjáin dunaði
og hamrabeltin endurkváðu heilla-
kveðjurnar með jötnalegum rómi.“1)
Hér með var J>jóðhátíðinni eigin-
lega lokið. Menn skemtu sér á ping-
völlum um daginn, en flestir at-
kvæðamenn héldu burt næsta morg-
un.
Konungur lét í haf J>. 11. ágúst.
Höfðu áður verið veisluhöld mikil
í bænum, en engin stórtíðindi gerst.
Konungur var kvaddur með mikilli
viðhöfn; hafði íslendingum geðjast
ágætlega að honum, enda var fram-
koina hans hin prúðasta og hann
hinn hermannlegasti í öllu látbragði.
púsund ára hátíðin er einn hinn
merkilegasti viðburður í sögu ís-
lands á síðari tímum, og hin eina
virkilega þjóðhátíð, sem haldin hefir
verið á landi hér. pá voru tímamót
í íslandssögu. Einveldið vék sæti
fyrir J>ingstjórninni. pjóðin sá frels-
isdrauma sína rætast og hún var
bjartsýn og stórhuga og vænti hins
besta af framtíðinni. Að vísu voru
skoðanir manna ærið sundurleitar,
eins og var.t er að vera, þar sem
íslendingar safnast saman, en yfir
hátíðahöldunum hvíldi óvanaleg
hrilning og hátíðlegur blær. Koma
konungs og hinna erlendu gesta
varpaði Ijóma yfir hátíðirnar, og
menn fundu og skildu, að stórtíð-
indi vóru að gerast og að með
stjórnarskránni væri brotið blað
í sögu íslands. Kynslóðin, sem
I) Ávarpið er prentað í pjóð-
ólfi 1874, bls. 178.
1) Valdimar Briem í „Fréttum
frá íslandi" 1874, bls. 19.
undir forustu Jóns Sigurðssonar
hafði barist í 30 ár fyrir frelsi föður-
landsins er líka J>ess verð, að henn-
ar sé minst. pað voru sterkir menn
með heitar tilfinningar, menn sem
treystu guði og elskuðu landið. Hin
J>rautseiga barátta J>eirra fyrir
stjórnarfarslegu frelsi og andlegum
og efnalegum framförum íslands, er
grundvöllurinn undir sjálfstæði voru
og menningu nútímans. pegar vér
í dag höldum hátíð og minnumst 50
ára afmælis stjórnarskrárinnar, eig-
um vér fyrst og fremst að minnast
leiðtoga vorra í baráttunni, sem
leiddi til sigurs 1874. peir börðust
harðri baráttu og útlitið var lengi
tvísýnt. Á köldum tímum héldu J>eir
eldinum lifandi í sál J>jóðarinnar.
pá dreymdi um fullkomið sjálf-
stæði íslands, en J>eir fengu að eins
að skygnast inn í fyrirheitna landið,
en ekki stíga J>angað fæti sínum.
Nú hafa draumar J>eirra rætst. Vér,
sem nú lifum, höfum skorið upp
ávöxtinn af starfi J?eirra.
Blessuð sé þeirra minning.
H. H. '
Kaupstefna Noregs.
veröur haldin í Kristjaníu dag-
ana 31. ágúst til 7. sept. næstk.
Er þetta fimta kaupstefnan og fer
hún fram viS Akerhuskastala. Til-
gangur þessarar kaupstefnu, sem
annara, er sá, aö styöja aö aukinni
framleiðslu og sölu norskra af-
uröa, auka álit á norskum vörum
og sýna bæSi Norðmönnum og
öörum þjóöum, hvaö landiö getur
fraimleitt.
Aösóknin að þeim kaupstefnum,
sem þegar hafa verið haldnar hefir
reynst svo mikil, aS nú hefir veriö
ákveöið, að stefnan skuli haldin á
hverju ári, meö sama fyrirkomu-
lagi aö ööru leyti sem undanfarið.
Þessir eru aöal sýningarflokk-
arnir á kaupstefnunni:
1. Steinategundir, járn, stál og
málmar. ,
2. Vélar, áhöld og verkfæri.
3. Vélar, áhöld, lagnir o. s. frv.
lútandi aö rafmagni og gasi.
4. J’árn-, stál-, málmvörur og
steypuj árnsmun i r.
5. Almenn áhöld og vísindaleg
tæki.
6. Hljóöfæri.
7. Gull-, emaille- og' silíurmunir.
8. Gler, postulín og leirvörur.
9. Búöargögn og auglýsinga-
tæki.
10. Smávörur, leikföng og handa-
vinna.
.11. Veiöiáhöld og iþróttatæki.
J2. Fiskveiöaáhöld.
13. Leöurtöskur og ferðagögn.
14. Skófatnaöur, munir úr
gúmmí, skinni og leðri,
15. Tóvinna og fatnaður, ásamt
efnum þeim, sem slikt er unn-
iö úr.
16. Timbur, trjámauk og „cellu-
lose“.
17. Prentvinna, pappírsiönaður og
dráttlístarvinna.
18. Munir úr tré, húsgögn og
skrifstofugögn.
:9- Byggingarefni og húsabygg-
ing.
20. Strá- og tágaiðnaöur, kaðla-
spuni, burstar og mottur.
21. Efnablöndun og lyf, þar meö
talið: sápa, litaefni, farfi, olí-
ur, lakk, tilbúinn áburöur o. f 1.
22. Skotvopn, skot og flugeldar.
23. Miatvara og munaðarvara, þar
á meðal: a. Jarðar- og garöa-
gróði, b. Sild og fiskur, c.
Niðursoðinn matur, d. Mjólk-
urbúaafurðir, e. Malaðar korn-
tegundir, f. Sláturhúsafurðir,
g. Smjörlíki, h. Súkkulaði og
sykur, i. Tóbak, j. Drykkir
o. s. frv.
24. Gripafóður.
25. Ný einkaleyfi norsk, og upp-
götvanir. FB.
Bsðjapfréttir.
Messur á rnorgun.
I dómkirkjunni kl. 11 árd. síra
Bjarni Jónsson.
í Landakotskirkju: Hámessa kl.
9 árdegis. KI. 6 síðdegis bænahald
en engin prédikun.
Islend'mgmmn
hefir fram að þessu aflað lang-
mest allra skipa- nyrðra, er á tíld-
veiðar ganga í sumar. Hefir fengið
um 3300 tunnur.
Fiárflutningar
í bílum hafa verið reyndir í sumar
austan úr sveitum og þótt gefast vel.
Nýlega voru 35 kindur fluttar í ein-
um kassabíl austan frá pjórsárbrú,
og kostaði ,,farið“, að sögn, 2 kr.
fyrir hverja.
pjóðhátíðajinnar 1874
mun verða minst víða í kirkjum
landsins á morgun.
H j ólreiða-kappmót.
Að tilhlutun Hjólreiðafélags
Reykjavíkur verður háð hjólreiða-
keppni sunnudagana 10. og 17 ág.
Spretturinn til Þingvalla i bæði
skiftin. Samskonar verölaun verða
veitt. 1. verðlaun, fyrsta fl. kapp-
reiðahjól, annað er gefið af „Fálk-
anum“, hitt af Sigurþóri Jónssyni.
2. verðlaun verða 100 kr. í pening-
um. 3. verðlaun bikarar. — Hjólið
sem Fálkinn gefur verður til sýn-
is J)ar í glugganum nú um helgina.
Hitt hjólið kemur ekki til landsins
fyr en ca. 14. ágúst, eða nokkrunj
dögum áður en kept verður um
það. Hjólreiðamennirnir stansa
við Tungu.
I kvikmyndahúsunum
eru sýndar þessar myndir: í
Gamla Bíó: Á þökum New York,
áhrifamikil mynd frá Paramounf
félaginu, og í Nýja Bíó, Sannleik-
urinn um eigmmenn (í síðasta sinn)
og á morgun Bifieiðastjórinn, Para-
mountmynd í 6 þáttum.