Vísir - 03.12.1924, Page 2

VISIK
ALLIK
se<» Jnirfa »5 fA sér sk4, æltn að kytwa sér w,rS íijá '®kfesœ
I
I
Gaðmundar Maguússon
prúlessor.
i
Fyrir rúmum 30 árum var kandí-
dat frá Hafnarháskóla skipaður hér-
aðslæknir Skagfirðinga; hann hafði
skamman tíma stundað þar lækning-
ar þegar menn þóttust þess vísir, að
hér væri ekki á ferðinni neinn meðal-
maður í læknisstétt. Á Sauðárkróki,
|>ar sem lækiArinn sat, var ekkert
fjúkrahús né hjúkrunarkona og 2
dagleiðir til læknis í næstu héruðum.
j?rátt fyrir þessa erfiðleika færðist
nýi héraðslæknirinn í fang að gera
meiri og hættulegri skurði á sjúkling-
um en áður hafði þekst hér á landi,
enda var nú kominn fram á sjónar-
sviðið höfundur nútímans skurðlækn-
inga hér á landi, Guðmundur Magn-
ússon. petta var árið 1892 og var
j>á liðið hálft þriðja ár frá pví að
hann lauk kandídatsprófi. penna
tr'ma hafði harin notað vel; var í
eitt ár spítalalaeknir í Kaupmanna-
höfn, en dvaldi svo við læknisnám á
pýskalaridi. par voru þá einmitt
fai nar að tíðkast skurðlækningar við
sullaveiki og gafst honum kostur á
að kynnast þeim. pví miður var ærið
verkefni á Islandi við að lækna sulla-
veikt fólk, enda eru íslendingar eina
Norðurlandaþjóðin, sem á við þann
.sjúkdóm að stríða. Með skurðlækn-
ingum G. M. var tekið að nota að-
ferðir við Iækning á suílaveiki, sem
áður vcru hér óþektar. Hann birti
eitt smn ritgerð í „Hospitalstidende“
um sullskurði sína nyrðra og hefi eg
heyrt lækna utan lands og innan,
sem skyn bera á þessi mál, dáðst
að áræoi hans og þekkingu. Sjúk-
lingarnir voru skomir upp í rúmun-
um, í þröngum húsakynnum; lækn-
ísaðstoð engin. Eina mikilsverða
hjáip hafði þó G. M. við hlið sér;
kona hans, frú Katrín, aðstoðaði
hann með ráðum og dáð, og er ekki
að vita nema minna hefði orðið
úr framkvæmdum, ef hennar hefði
eigi notið við.
Skagfirðingar fengu ekki að njóta
snillingsins nema í tvö ár. Sumarið
1894 var honum veitt kennaraem-
bætti við læknaskólann í Reykjavík
og gegndi hann því til æfiloka. pað
er ekki ætíð ao réttur maður komist
á réttan stað, en svo varð þó í þetta
skifti. í hinu nýja embætti sínu varð
próf. G. M. brátt það sem læknar
nefna „stór-kírurg“, en auk )?ess af-
buiða kennari heillar kynslóðar ís-
lenskra lækna.
Ymsir gera sér í hugarlund, að
eeðsta dygð skurðlæknisins sé flýtir
og leikni við skurðina; en fjarri fer
að alt sje fengið með því. Sjáif
skurðaðgerðin er oft og einatt ekki
hið vandasamasta; oft og tíðum er
erfiðast að þckkja sjúkdóminn rétt,
velja þann skurð, sem best á við,
gera hann á réttum tíma og gera sér
Ijósa alla þá erfiðleika, sem fyrir
kunna að koma. Próf. G. M. var
sjálf nsentaður skurðlæknir; hann
hafði ekki átt kost á að staifa árum
saman á skurðlækninga-spítöluxn áð-
ur en hann hóf starf sitt hér á Iandi;
hann var heldur ekki sérlega hrað-
virkur, en gerði skurði sína meS
mestu vandvirkni. En mesta skarp-
skygni og víðtækustu þekkingu sýndi
G. M. við sjúkdómsgreining (dia-
gnostik) ; þar komu yfirburðir hans
best í ljós. Að eðlisfari var hann
einkar gætínn, og sem skurðlækni
má nefna G. M. „konservativ’*, a5
því leyti, að honum var ekki gefið
um að hætta á tvísýna skúrði. Boð-
orðið „primum nil nocere”. að vmna
aldrei sjúklingum neitt í óhag, var
ríkt í huga hans.
Læknaskólinn og síðar Háskól-
inn voru svo heppnir að hafa próf.
G. M. að kennara í 30 ár. Kenslu-
greinar hans voru skurðlækningar,
sjúkdómafræðiog lífeðjisfræði. Harm
var strangur í kröfum, en aldreí
ósanngjam; stúdentarnir voru aldrei
í vafa um að hverju spurt var. Fkki
gat neinn þeirra fleytt sér á hálfum
svörum, því að kennarinn heimtaði
fullan skilníng á efninu og var ekki
örgr,annt að stúdentar sem slógu
slöku við fengju stundum harða út-
I DAG
ög aæst'u <iag« verða seldar nokkrar „restir“ af kvenskóm S. íjwie
óhefriiega lágt verð.
HQTIB TÆKIFÆKID
i dag, því á morgun geiur pið verið of seint,
HVANNBERGSBRÆÐUR.
reið. Síðustu árin var heilsan farin;
hann tók aídrei á heilum sér og lagði
haj-t að sér við kensluna'. Hann fóm-
aði sfðustu kröftum sínum fyrif
stúdentana.
Á námsárum sínum á pýskalandi
notaði G. M. tómstundir sínar til aS
þýða „Hvers vegna? Vegna þess!“
Annars lúta rit hans að læknisfræði.
í þýska tímaritinu „Archiv f. Klin.
Chimrgie'* birti hann íanga og ræki-
íega ritgerið — ,.214 Echino-kokk-
enoperationen etc.“ og árið 1919 rit-
aði hann í Læknablaðið um næstu
50 sullaveikissjúklinga sína; hann
mun því aUs hafa gert nálega 300
sullskurði. Með árbók Háskóians
1913 fylgdi „Yfirlit yfir sögu sulla -
veikinnar á Ísíandi”. í „Lærebog i
intern. Medicirí’, sem rituð er af
helstu læknum Norðurlanda, var
hann fenginn tO að rita kaflann um
sullaveikina. Ymsar smærri ritgerð-
ir hefir hann samið, m. a. um svepp-
sjúkdóminn Aktinomycosis, sem
hann þekti fyrstur Iækna hér á landi.
í nokkur ár gal hann út, með sara-
kennurum sínum við læknaskólann.
alþj’ðlegt tímarit, heilsufræðislegs
efnis, er nefnclist „Eir“.
Próf. G. M. var stálminnugur
og víðlesirm; hann var sílesatrdi
eftir því sem störf hans leyfðu og
var vel heima í ýmsum greinum
náttúruvísindanna, sérstakl. gTasa-
fraeði og skordýrafræði; en auk þess
var hann mikill tungumálamaSuí.
Sennilega hefir hann vitað alt, sem
unt cr að vit a, um Iíffræði laxins,
enda var hann snillingur við lax-
veiðar, sem hann stundaði Betíð á
sumr'm, þegar hann tók sér hvíld
frá störfum sínum. Mesta yndi og
hrcssing haíði G. M. af útiveru í
sólskini og taldi j?að mikilsvert fyrir
heíísu sína.
peir menn eru öfundsverðir, sem
kunna vel að noía tímann. Ótrúlegt
var hve mikhr próf. G. M. fekk af-
kastað; aldrei var hann heilsu-
hraustur, en vann þó sífelt að erfiðu
skurðlæknisstarfr, hafði mikla kenslu
á hendi, las aílra iækna mest tíma-
rit og fræðihækur, en var auk þess
heimilislæknir víða í Rvík; ætíð boð-
inn og búinn til þess að aðstoða aðra
lækna við erfiSa íjúklinga, en gest-
risinn og efskulegur heim aS sækja.
Ymsum muo hafa þótt G. M. stutt-
ur í spuna, enda var hann hversdags-
lega fremur fátalaður og sérstaldega
mjög frásneyddur því að tala um
lækningar sínar nema í læknahóp;
á hinn bógjnn var hann oft gaman-
samur við sjúklinga og hnyttinn f
orðum. Próf. G. M. var fremur lág-
Rúsinur,
Sveskjur,
Apricósur.
Hveiti, „Vernons",
Hvíta haudsápao
með raufta bandmu,
Dósamjóik.
Saloou kex, •
Átsúkkulu^i:
TobSer.
Carr.
ftÖRÐCTR nVEINSSON <fc W.
ur vexti, vel limaður, fjíðus' aýnum.
og fíngerður, en jafafraiRt fyrir-
maimlegur í fasi og framkomu og
og hið mesta sn.yrtimennL Haaa var
með öllu yfirfætislaus og virtist skoða
sig sem jafningja ungra larfíHít, ef
hann varð var við áhuga og emlæget
viðleitni þeirra; í honum bjó djúp
virðing og auðmýkt fyrir þekking og
sannleika, Ytri virðingameTki mon
G. M. senniiega hafa litið á sem.
„malum necessitatis“, siðveajur, er
taka basri til greina. Læknar vissu.
þetta vel; í virðingarskyni, á sex-
taugsafrhæli G. M., þ. 25. sept. í
fyrra, færðu þeir honum því í af~
mælisgjöf aukaútgáfu af l^ekna—
blaðinu meS 12 ritgerðum læbnY
fræðiSegs efnis.
Próf. G. M. varð bráðkvaddur
]?. 23. j>. m., 6í. árs að aldri. Bana-
mcinið var hjartasíag vegna æða-
kölkunar; hafði hann lagt svo fyrir,,
að krufning skyldi gerð, og Háskól-
inn hafa hennar full not.
Alt vildi G. M. gera, sem í hans?
valdi stóð, til að tryggja læknament-
un hér landL Með gjafabréfi dags.
3. nóv. 1922 gáfu þau hjónin, próf.
Guðmundur og frú Katrín, Háskóla
íslands 50 þúsund krómir; þegar
ajóðurinn er orðinn 100 jríks. krón-
ur skal verja vöxtunum til þess aði
styrkja lækna tií undirbúnings undSr
kennaraembætti við læknadeiíd Há~
skólans og til að efla vísindaleg^a
starfsemi í læLiisfræði. Fer vd á»
því, að sjóðnum verði geFiS nafa
beggja hjónanna, sem löngura vcto;
samhend við læknisstörfin.
Ást Guðmundar Magnússonar á,
lækntsvísindum og ríkur áhugi á því’
að styðja fæknadeild Háskólans tií
þess að halda uppi laeknkment á ts-
landi nær þanmg út yftr grÖf og;
dauða.
C. Cl