Vísir - 24.12.1924, Qupperneq 2

VÍSIR
.nrefni cn þaS, og sá fögnuKur A
;.ð veitasí ötíum lý'önum; O s s
c r í d a g frel-sari f æ d d u r.
Hann er fæddur. sem Ieiöir oss til
lífsins. Hann er fæddur, sem birt-
ir oss í sjálfum sér eöli guiSs og
v ilja. Hann er fæddur, sem birtir
oss, hvað oss er æhlað aö veröa
og hvert oss her aö stefna. Haim
er fæddúr, sem vill umbreyta oss,
•meÖ þvi sjálfur aö fæöast, þrosk-
ast og lifa i oss. Mælti eigi Páll
j.ostuli á þessa deiö : Sjálfur lifi
t’g eigi. framar, heldur lifir Kristur
i mér? Var eigi þetta erindi Jesú
íll vor, aö vér mættum, ásamt Páli,
ná sliku takmarki? AS Jressu
stéfndi alt starf Jesú fyrir oss,
þetta starf, sem svo satt og vel
er ilýst í jólasálminum:
„Mann veröur þjónn, cg völdin
fæ.
Hann vinna má, eg hvíldar nýt.
fiann sætir kvöl, eg sælu næ.
Hann saklaus deyr, eg lifi'S hlýt.“
Þet.ía er hinn mikli fögnuöur,
sem veitast á öJlum Iýönum: Jes-
ús og einstaklingurinn eiga að hitt-
;-.st. Sá, sem bundiö hefir órofa-
trygöir viö frelsara sinn, sá veit
fyrst til fulls, hvílíkur fögnuöur
fvlgir hverjum jólum.
Jólaengillinn taJar til vor:
„Sjá eg boða ySur mikinn fögn-
uS, sem veitast mun öllura lýön-
um.“
Og vér svörum og syngjmn, er
jólin blessuö konra:
„Vér fögnum komu frolsarans.
Vér erum systkin orSin hans.“
En systkin frelsarans verSum
vér aö því skapi, sem baraiö í oss
þroskast, barniö, sem getur hrifist
og trúaö, elskaö og glaösí af heil-
um lnig og hreinu hjarta. f )g hiö
eijífa systkini frelsarans, harniö í
oss, á að eiga sér afmæli meö Jesú
á hverjum jólum. Þaö er á þeim
vegum, aö föguuöurinn mikli veit-
ist aö lokum öllum lýðnum, svo aö
jólin koma eigi erindisleysu til
mánnanna bamaóÞegar Jesús fæö-
ist í manidegri sál, þá opnast henni
himins’ hlið og þýrð drottins Ijóm-
ar umhverfis hana.
Megi nú jólaengillinn flytja öll-
um borgarbúum mikinn fögnuö,
ungum sem gömjttm, og hvort sem
þtöngt er e'Öa rúmt umhverfis þá.
Hjálpi guð öllum til þess að liía
jjaö og reyna, sem vér felum í
vorri hlýju og einlægu ósk.:
Gleðileg jól!
Jól í Norðurlandi
um oq ejlir 1S60.
Undirbúningurinn
var byrjaöur á haustin, jiegar kert-
in voru steýpt til vetrarins, og
meðal þeirra voru smákerti, sem
ætlu'ð voru til harnaljósa, og þess
vegna fyrirhuguö jólunum. Annar
undirbúninguiinn undir jólin var
{■vottur á öllnm nærfatnnði, annað
livort i laugunum i Keykjarhólum.
ef veSur leyföi, eöa héima, ef jraö
var óhagstætt. Mjöl fluttist naum-
ast í þá dnga, nemajjað, sem jnirfti
til sumarsins, þegar ekki var fólk
1:1 aö mala korn, og eitt meöaí
annars; sem þurfti aö gera, var
aö mala óvenjumikið. — Allur
bærinn var sópaöur, og það af
horíum þvegiö, sem þvegið varð,
rétt fyrir jólin. Áframhaldið við
nndirbúninginn til að taka á móti
jólunum, varð haröara og haröara,
eftir ])ví, setn j)/ui koniu nær.
Heimiliö í Krossanesi var mann-
rnargt; jiar voru aö ungurn og
gömlum samtöldum, 12—14 manns
og þar yfir, heima að vetrinuni,
jró var jafnan einn vinnumaöur
fariun til sjóróðra suður i líafnir.
Á Þorláksmessu var búiö aö
baka afarmikið af pottbrauði, sem
oftast var bakaö á nóttum. Þá var
soöið hangikjöt í langstærsta pott-
inuni á heimilinu, og var búiö um
kvöldiö. Þá um nóttina var haldið
áfram aö baka kaffibrauö — eða
b.vaö eg á aö kalla það, — klein-
ur, laufabrauð, vöflur, pönnukök-
ur og sérstaklega lummurA Þessu
r‘ *
Útlent brauö, eins og tvibökur,
kringlur eöa hagldabrauö, var
var lokiö eftir hádegi á aðfanga-
dag jóla, og úr því fóru konurnar
A heimilinu, bæði ungar og gaml-
ar, að j>vo sér og búa sig undir
jólanóttiria, og karlmenn gcrðu
slíkt hið sama jafnóðum og þeir
komu inn frá gegningum.
Jólanóttin.
Faðir minn var sonur síra Magn-
úsar Magnússonar, prests í Glaum-
bæ, og Sigriðar Halldórsdóttur
Vídalín frá Reynistað. Sigríður
var systir ])eirra Keynistaöar-
bræöra, sem urðu úti á Kili 1780,
og haföi látið gefa föður mínum
nafn yngra þróðurins. Síra Magn-
ús var fæddur í Stíílisdal í Þing-
vallasveit. Presturirin á Þirtgv'öII-
um hafði komið honum í Skálholts-
skóla, og kom hann norður með
Jóni biskupi leitssyni. — Þegar
eg hugsa um föður minn nú, löngu
seinna, ]>á eru tvær hliðar á lund-
erni hans Ijósastar fyrir mér.
Prestablóðið og guðræknin, sem
aldrei lét fara fram hjá nokkurn
sunnudag, ef hann fór ekki til
kirkju, svo að ekki væri lesinn
húslesturinn í VídalínspostiIIu, og
alla föstuna voru sungnir Passiu-
sábnarnir, og lesnar hugvékjur á
hverjum virkum degi, sérstaklega
var óhugsandi, að hlaupið væri yf-
ir nokkra af hinum sjö föstuhug-
vekjum Jóns biskups \ ídalíns. 1 íin
hliðin á lunderni föður míns var
að hakla uppi öllum gömlum venj-
keypt á suinrin 5 kauptíð, cn var
ekki til á jólum.
ttro, og sögusögmim, og þær venj-
ur voru ekki frá Stíflisdal. Þær
vora írá Sigríði móður hans. —
KJukkan fjpgur tíl fimm var bor-
inn frarn jólamaturinn; fólkinu
va.r skamtað ákaflega mikið af
ftangikjöti, sem eílaust entist því
til gamlárskvölds, með þeini mat
sem það fékk daglega; ])að fékk
ítálfar og heilar pottkökur af
fcrauöi, sem annars var sparað í
svcitinni í þá daga. Iægar menn
fcöíðu matast, kom kaffi og kaffi-
brauð, og þar voru sykraðar lumm-
ur aðalsælgætið fyrir okkur ung-
língana.
Kóngaljósin.
Þegar }>etta kaffi var drukkið,
þá byrjaði nóttin helga. Hver mað-
ur á hemilinu fékk kerti, fullorðna
fólkið tvö, og við krakkarnir fcng-
um smákerti, sem fremur voru til
bess að auka Ijósadýrðina, en tif
gagns. í hverju húsi í bænum var
kveikt ljós sem logaði þar sem það
var komið meðan það entist. Til
j þess að leggja sérstaka áhei'zlú á
helgi jólanæturinnar, þá kvcikti
faðir minn á þríörmuðu kerli,
kóngaljós voru þau kölluö, og Jét
þaö loga á borðinu í húsinu inni
hjá sér. Þá var nóttin helga kornin
irm á bæinn í allri sinni dýrö,eðasvo
hugsuöum við smæJingjarnir okk-
r.r það mál. Hvers vegna kveikt
væri i hverju búsi (búri, cldhúsi)
og hvar sem Ijós gat lifað, var
okkur ekki eins ljóst, en það gat
verið tíl þess, aö ef ósýnilegur
engill kæmi inn í bæinn, þá gæti
hann séð, hvernig jólanóttinni væri
fagnað. Sama Ijósadýrðin var á
gamlárskvöld, en þá var ekki
kveikt á neinu kóngaljósi inni hjá
foreldntnum. Gamlárskvöld var
heiðin hátíö. Ljósin voru kveilct
til þess að þeir sæju til a'S fara
„sem fara vildu“, og þeir sæju til
að koma „sem koma vildu“, og
sjálfur íór faöir minn ávalt út
klukkan 12 á gamlárskvöld, og
gekk i kringum bæinn. Okkur var
rneinað að sjá þaö; en ])vi trúi eg
ekki, að sá siöur hafi verið frá
síra Magnúsi í Glaumbæ, hann
hefir verið frá móður hans. —
Jólasveinatal var lítið um hjá
okkur. Þeir þóttu ekki eiga við á
jólunum, og eg held, að faðir minn
hafi ímyndað sér, að það væri trú
úr heiöni, og þeir væru aíkomend-
nr svörtu disanna, sem drápu
Þiðranda.
Spilin.
Ýmsar skemtanir voru á jóla-
r.óttina, því aö alt kvöldið gekk til.
'þes.s að lifa í heiðríkum hátíöablæ.
Kýrnar höföu fengið sérstakan
ábæti af fergini, sem var þeirra
I>esti matur, og.faðir tninn hafði
látið sjá fyrir Grána sínum, sem
ávalt var við hús, }>ótt hann væri
ekkj á járnum. Eriginn húslestur.
var lesinn, líkléga af þvi að Meist-
ari Jón hefir ekki látið prenta
neinn þúslestur fj-rir ])að kvöld.
Isg vissi ekki til, að haldinn væri
kvöklsöngur á jölanólt, nema einu.
sinni. Það var sira Jakob Guð-
mundsson.á Rip, aíi Jakobs að-
• junkts Smára, sem hélt hann, «n
1 vcðpr bannaði elsta foroðisr míntim-.
1 að fara.* Eitt af hvi, sem haft rar
i tii skemtunar á jólanóttina va.r
; það, að allir sem komu á jólafösttt
| voru skrífaðsr upp, og dregið am
; gestina á jólanóttina, kvenfólkih
dró karlmennina, en karlmeiTíiíxnir
um kvenfólkið. Avait komu marg-
ir að Krossanesi, svo að hvcr fékk
inarga í hlut, rn mátti þá velja
þann eða }» úr, sera liklegust var.
Aldrei var nein óánægja með hhrt-
skiftið, en skemtanin var góð.
Stundum gat þetta happdrætti
komið illa niður. Móðir min driá
citt kvöldið (ivend sncmmbæra, ©g
þóíti lítið í gjaíorðið varið, en htur
var mesti hestamaður, og lýsti þwí
vfir, að ef hún ætti að íara atf
flakka með Gvendi, þá mj'iufi hún
ávalt gera»það á hcstbaki. Mér
kom miklu verr, þegar Ingibjörg
sy itir mín, sem var mitt uppáhaM-
og átrúnaðargoð, dró Skaga-
Davíð, sem líka fór um sveitir og;
va'r öfriöur mjög; því systir mtn-
tök því ekki meö neinum yfii'burrð ■
ura. Mest hróp var þó gcrt að-
vinnumanni hjá okkur, sem stró
Engiltáð, hún var geðbiíuö förn-
kona, sem þótíi sækjast mjög eít-
ir karlmönnum.
Eitt af hátíðlegustu augnabiik-
unum eftir kaffiö og kertiri var.
. þegar spilin voru tekin upþ. Ekkf
var mikið tim myndir i sveitinni
| á ])C.im dögum, og þess vegna lágðt
Ijómann út frá nýju spiíunmn út
um baðstofuna. Við unglingamir
settumst við spilin; oftast var
; spila'ö alkort á jólanóttina. Faðir
minn snerti altlrei spil á jólanótt-
ina, svo eg muni. Móöur mína ai.
eg aldrei spiIa. Hún barði viS 'bús-
önnum, og hafði nógum aö gegna.
Fremur var það áiitið óviöeigandi
að spilá á jólanóttinas, en við léttmv
})að ekki á okkur fá, og okkur var
ckki bannað þaö. lin allir kannast
viö söguna ura það, þegar ísgul-
líóngarnir verða tveir í rffkortinu,
tígtilkóngurlnn er æðsta spilið, og
þá er kölski sjálfur 'komlna i ipif-
fö, og þá riður á, að hætt se áður
eri alt sekkur.
Jóladagurinn.
Jóladagurinn byrjaði með saetrif
kaffi og sykruöum lummttm. Meiro-
fóru alment til kirkju og sintœ
verkum sínum. Eiginleg jól byrj-
uðu aftur á heimilinu kl. 4 uru dag-
inn. Þá var nú yfir höfuö tekiö t.ffi
óspiltra málanna við spilín. Þá var
spilað „Púkk“, einfalt spii og;
óbrotiö. Hver sem gat, var með 5
spilinu, og þátttakendur gáíti ver-
iö 8. Púkk spilaði faðír niinn ávalt
með. Ilann var þá búinn að gegmn
sk}'ldu sinni við kirkjuna, og svo»
var, sem hann hugsaöi þá „skemti
j * Síra Jakofo var nvmálatVur
l prestur íyrir inælskn, einlumt þeg-
i ar hann talaði ekki a-f -hlöfium, ogT
foúmaður að sama skapi. Faðir
niinn hafði beðið síra H’aimes í
t jrlaumbæ að halda kvöldsöng em-
hverja jólanóttina, en síra 1 lannes-
sem var ■orðinn gamall þæ færiSisfc
, vmdan.