Vísir - 22.02.1926, Blaðsíða 3

VÍSIR
Augaðl
)
>mmn,
Sé sjón yðar farin að deprast, er eina úrlausnin, að fá góð gleraugu er fullnægja þörfum augna yðar. Rétti staður-
inn er Laugavegs Apótek, — þar fáið þér umgerðir, er yður líkar, — og réttu og bestu glerin, er þér getið lesið alla skrift
með. Allar viðgerðir framkvæmdar fljótt og vel. — Nýtísku vélar. — Mikiar birgðir af kíkirum, stækkunarglerum, baro-
metrum og allskonar úti-mælirum. — Nýjasta og ódýrasta verð borgarinnar.
Laugavegs Apotek, s|óntæk|adLeildLin.
Fullkomnasta gleraugnasérverslun á íslandi.__________________________
4im 80 þúsund skippundum
meira, en útfl. frá Noregi. Vita-
skuld stafar þetta sumpart af
því, að Norðmenn verka mjög
snikið af framleiðslunni sem
Íiarðfislc.
Árið 1925 nam útflutn. Norð-
manna af verkuðum fiski til
Suður- og' Mið-Ameriku um
32%, til Spánar um 28%, til
Portúgal og Madeira 36%, og til
ítaliu um 2%.
Árangurinn er þannig sýni-
Hegur af starfsemi þeirra til að
ná nýjum samböndum, þar sem
þessar tölur sýna, að þeir sið-
astliðið ár hafa flutt út hartnser
framleiðslunnar til landa,
sem vér nálega engin viðskifti
Siöfum við. Og er það talandi
vottur þess, hvað takast má, og
hvað takast á, einnig fyrir oss.
pvi enda þótt vér höfum notið
góðs af þessum dugnaði og
framsýni Norðmanna, i minni
aamkepni á Spáni og Ítalíu, þá
megum vér þó ekki láta alt reka
á reiðanum, og tilviljun eina
ráða, hvernig fer um framtíðar-
horfurnar. Og því meira er í
'húfi, sem framleiðslan hefir
farið og fer sívaxandi.
2. Síld.
pað hefir ávalt leikið á ýmsu
með síldina hjá oss Islending-
mn. En að meðaltali býst eg
varla við, að framleiðsla henn
ar hafi aukið þjóðarauðinn. En
landssjóði liefir hún mjólkað vel
og mikla og góða atvinnu hefir
Jhún oftast veitt verkalýðnum.
En þó afkoma framleiðenda
og útflytjenda hafi oft verið bág
borin, þá er það fráleitt af því,
að ekki hefði mátt betur fara
Æf samvinna og hagsýni hefði
verið annarsvegar. — 1919 þeg-
ar mest varð tapið á síldarfram-
leiðslunni, áttu flestir helstu
aíldarframleiðendur marga
fundi með sér til að reyna að
koma á samvinnu um þessa
framleiðslu. Og þetta var kom-
ið svo á veg, að félagsskapur
þessi var vatni ausinn og nefnd-
ur „Síldarsamlag Islands“, og
ótti hann að öðlast nokkurskon
ar ríkisvernd, þannig að engir
gætu flutt út síld nema fyrir
milligöngu Samlagsins. Aðal-
markmiðið átti að vera þetta:
1. Fá vandaða útflutnings-
vöru.
2. Gera itarlegar tilraunir til
að fá nýja markaði fyrir
síld.
.3. Stemma stigu fyrir að of-
mikið yrði saltað af fram-
leiðslunni.
4. Sjá um jafnan útflutning
eftir því sem eftirspurnin
réttlætti.
5. Koma upp sölustöðinn, þeg-
ar nauðsyn krefði, þar sem
henta þætti.
6. Gangast fyrir því, að síld-
arverksmiðjum fjölgaði,
svo að skynsamleg sam-
kepni fengist um kaup á
þeirri síld, sem ofaukiðværi
til útflutnings, eða sem
ekki væri söltunarhæf.
7. Og yfir höfuð gæta hags-
muna sildarframleiðenda,
eftir því sem hægt væri.
Hugmyndin í þessum samtök-
um var áreiðanlega heilbrigð.
Og það hefir ætið verið og er
enn mín skoðun, að margt væri
öðru liorfi nú með síldarút-
veginn, ef þessi samtök hefðu
komist í framkvæmd. En það
fór með þetta félag eins og önn-
ur samtök og samvinnuatvinnu-
rekenda. — Samlagið kafnaði í
fæðingunni.
Með enga framleiðslugrehi
væri þó jafn mikil nauðsyn að
hafa samvinnu, sem einmitt
síldarútveginn. — Til þess ber
margt, sem öllum er kunnugt
og vitanlegt, sem við þennan at-
vinnurekstur fást.
pó að ekkert sé það i samlík-
ingu við ástandið frá árinu 1919,
þá eru horfumar samt ískyggi-
legar fyrir marga, sem fengust
við síldarframleiðslu síðastliðið
ár. —
Síldarframleiðslan hér á landi
nam 1925 um 515 þús. tn., auk
ca. 180 þús. tunnum, sem veidd-
ar voru utan landhelgi. Af þess-
ari síld fóm í síldaiverksmiðjur
um 220 þús. tunnur, þannig að
söltuð sild til útflutnings frá ís-
landi hefir numið um 480 þús.
tunnum (þar af kryddsíld um
40 þús. tn.).
Aðalmarkaðurinn fyrir ís-
lenska sild hefir verið og er i
Svíþjóð. Og 300 þús. tunnur er
hámark innflutnings þangað,
svo að nokkurn veginn viðun-
anlegs verðs megi vænta. pað er
því ekki undarlegt, þó að eftir
spurnin og verðið lækkaði stór-
um, strax i ágúst, og færi þar
eftir sílækkandi.
Eftir því sem næst verður
komist, mun eftir óselt og óút-
flutt af isl. síld um 32—36000
tunnur. Og af útfluttri isl. síld
mun óselt í Noregi, Danmörku
og Sviþjóð um 60 þús. tunnur
Eftirspurnin mjög dræm, og fá-
anlegt verð varla yfir 20—22
sænskar krónur þar.
pað er þvi ekki undarlegt,
þegar komið er fram á þennan
tíma, þó að þeim, sem síld eiga
eftir, finnisthorfurnaróglæsileg-
ar, og hafi hug á með samtök-
um, að reyna aðrar leiðir með
sölu á því sem eftir er af síld.
En það munu þvi miður reynast
örðugleikar á þvi.
Helstu löndin, sem um er að
ræða, eru Rússland, Pólland,
Finnland og kanske Rúmenia
En eins og áður er frá skýrt í
skýrslu minni frá 1923, eru
miklir örðugleikar á að geta
fljótlega selt nokkuð að ráði a:
ísl. síld í þessum löndum, við
þolanlegu verði. Síldin þykir
(þar) of stór, og of lítill þungi
í tunnunum. Og svo er annað
f járhagsörðugleikamir hafa ver-
ið og eru, að því er mér er frek-
ast kunnugt, enn mjög miklir
H.F.
EIMSKIPAFJELAG
ÍSLANDS
„GULLFOSS“
rer héðan tii Vestfjarfa á mið-
vikudaKskveid 24 febr. kl. 12 á
nnðnætti, og héðan beint til
ýaupniannabafn«r 5 mars.
flestum þessum löndum. Og
af þeim ástæðum útaf fyrir sig
vonlitið um að geta yænst nokk-
urrar verulegrar sölu, nema
með styttri eða lengri gjald-
rresti, og á þetta við öll löndin
sem eg nefndi, nema kanske
innland.
Til Póllands er nú ekki hægt
að flytja síld nema að fyrirfram
rengnu leyfi, og meðfylgi þá
upprunaskírteini, áritað af
pólskum konsúl.
Samkepnin um sildarsölu til
landa i austanverðri Evrópu, er
mjög mikil, því mestöll fram
leiðsla fer þangað. Útflutning-
ur frá Norðmönnum, Hollend-
ingum og Bretum hefir síðast
liðið ár numið 1% milj. tunna
af saltaðri sild. Við það bæt-
ist svo um V‘i milj. tunnur frá
íslandi, — eða samtals um 2
milj. tunna, sem þó er nokkuð
minna en 1924.
Á sama tíma sem ísl. síldin
liefir farið lækkandi i verði og
eins norsk síld, hefir eftirspurn
aukist að mun á breskri síld og
fjölda margir farmar, farið í
janúar frá Bretlandi til Danzig,
Königsberg og Murmansk, —
og verð á þeirri síld hefir farið
hækkandi; siðast borguð með
45—55 sh. pr. tunnu. En annars
er varlega farandi eftir verð-
skráningum, þvi að þær sýna
oft og tiðum, að eins það verð,
sem seljendur heimta.
Um áramótin voru tiltölulega
litlar birgðir í Königsberg,
Danzig, Stettin, og Hamborg. —
Samtals um 200 þús. tunnur. —
Mest i Danzig og Stettin. Lang
mestur innflutningur til „Aust-
urlandanna“ fer um Danzig og
Stettin.
Af útflutningi Norðmanna
1925, hafa kringum 60% farið
til Svíþjóðar, 25% til Rússlands,
6% til Danmerkur og 4% til
Póllands,
prátt fyrir agnúana, sem á þvi
eru að afla ísl. sild nýrra mark-
aða, þá efast eg samt ekki um,
að það mætti takast með tið og
tima. pað þarf að senda árlega
álitlega slumpa af sild til þeirra
landa, þar sem helst er von um
framtiðarsölu, dreifa lienni sem
mest, og leggja alúð við að
koma henni út. En slíkar til-
raunir kosta mikið fé, og þessu
verður aldrei komið i kring,
nema með öflugum samtökum
og samvinnu. En með þessu
móti myndi með tímanum, sjást
einhver árangur, — eins af því
fé sem rikissjóður kynni að
veita til þess.
En það mun sannast, að með-
an ekki verður takmörkuð sölt-
un á ísl. útflutnings sild, þá
munu ófarirnar endurtaka sig,
- og þessi atvinnuvegur einlægt
verða hættuspil.
Atvinnurekendur, þing og
stjórn, verða að taka í taum-
ana, — og endurlifga í svipaðri
mynd og ætlast var til, hið fyr-
irhugaða „Síldarsamlag Is-
lands“. pað myndi fljótt sýna
sig, að sildarútveginum yrði þá
betur borgið, og áhættan langt-
um minni.
Að svo komnu skal eg láta
staðar numið, en mun síðar, ef
til vill, víkja nokkuð að mark-
aðs horfum hinna íslensku land-
búnaðarafurða.
Reykjavík, 17. febr. 1926.
P. A. Ólafsson.
Minaingsrorð.
Hinn 8. f. m. urðu þau hjón-
in Jóhann Ögmundur Oddsson,
kaupmaður í Reykjavík og kona
hans Sigríður Halldórsdóttir
fjrir þeirri sáru sorg, að missa
elstu dóttur sína, Oddrúnu, 20
ára að aldri, mjög myndarlega
og einkar vinsæla stúlku.
Oddrún sál. var sérstaklega
vel gefin bæði til sálar og hk-
ama, og auk þess mjög félags-
lynd og starfaði mjög að bind-
indisstarfsemi, einkum og sér-
staklega i barnastúkunni Unn-
ur. Og henni var einkar létt um
starfið, hún hafði svo mikið af
kærleika og fómfýsi, að störf
hennar í þágu barnastúkunnar
voru henni til yndis og bömun
um til unaðar. pau fundu kær-
leikann og ylinn sem streymdi
frá henni, þau fundu og vissu
að hún hugsaði um heill þeirra
og velferð, og þau fundu og
vissu að þegar hún starfaði fyr-
ir stúkuna þá var það vel gert,
gert af kærleika til þeirra og
málefnisins.
Og vinsældir Oddrúnar heit.
komu ljóst fram við jarðarför-
ina, henni tvítugri stúlkunni
fylgdi slíkur fjöldi fólks að frí-
kirkjan rúmaði það ekki í sæti,
og auk þess fylgdu 260ungfélag-
ar (bamastúkunnar Unnur),
undir fána stúkunnar. Báru þeir
fána sinn og stúkunnar Viking
ur nr. 104 i fararbroddi, en
gengu síðan tveir og tveir. peg-
ar komið var að Templarahús-
inu, en þangað var gengið áður
en haldið var i kirkju, skifti
skrúðgangan sér svo að þeir
mynduðu raðir alla leið frá
dómkirkjunni að Templarahús-
inu og gekk likfylgdin þar í
gegn en fél. Unnar báru kistuna
gegnum fylkinguna en Víking-
ar inn i húsið, en fél. Unnar út
19. jan. gekk systir Oddrún heit-
in i Unnur, árið 1913 og i Vík-
ing sama dag 1925.
I húsinu flutti Einar H. Kvar-
an kveðjuorð frá félögum stúk.
Unnur, og án lasts um aðrar
ræður, bæði þessa manns sjálfs
og annara, tel eg það hiklaust
þá bestu ræðu, er eg hefi heyrt,
og skaði að ekki voru fleiri er
á hana hlýddu.*
En auk þess, er samúðin kom
skýrt fram á þennan veg, þá
bámst foreldrum hennar 3 silf-
urskildir, frá barnastúkunni
Unnur, frá bekkjarsystram í
kvennaskólanum og frá nokkr-
um stallsystrum; sýnir þetta
ljóst vinsældir hinnar látnu. Og
þær voru- verðskuldaðar.
Bamastúkan Unnur, og þá
fyrst og fremst forstöðumaður
hennar Magnús V. Jóhannesson
eiga heiður skilið fyrir hve vel
og smekklega þeim fórst þetta
úr hendi og fyrir hve vel Templ-
arahúsið var blómum skreytt.
Var það öllum er að unnu til
sóma. Frá þvi andaði hlýjum
vinarhug til Oddrúnar heit. og
það átti hún skihð. Hún lét gott
af sér leiða meðan dagur vanst
til, og alhr er kyntust lienni
ljúka upp einum munni um að
vandaðri og betrí stúlku hafi
þeir ekki kynst. Betri eftirmæli
getur enginn fengið. pví geta
allir glaðst, þótt þeir hryggist
yfir þvi að hafa hana ekki leng-
ur á meðal sin.
Guð blessi minningu hennar
og huggi alla sorgbitna vini
hennar.
Kunnugur.
Frá Alþingi
á laugardag 20. þ. m.
Efri deild
hafði að eins eitt mál á dagskrá,
Frv. til laga um löggilta endur-
skoðendur til 3. umræðu og var
frv. orðalaust samþ. og afgreitt
til neðri deildar.
Neðri deild.
par voru sjö mál á dagskra.
1. Frv. til laga um viðauka
við lög um Iokunartíma sölu-
búða, var tekið út af dagskrá
og umræðunni (3. umr.) frest-
að samkv. ósk flutningsmanns,
vegna þess að þar á fundinum
kom fram ný breytingartillaga
við frv., sem flutningsmaðin’
hafði eigi haft tima til að ihuga.
2. Frv. til laga um kynbætur
hesta, 3. umr, var samþ. um-
ræðulaust og afgreitt til efri
deildar.
3. Frv. til laga um happ-
drætti og hlutaveltur var um-
ræðulaust samþ. til 2. umr. og
sent til ahsherjarnefndar.
4. Frv. til laga um heimUd
fyrir ríkisstjórnina. til að ganga
inn í viðbótarsamning við mynt-
* Ræðan verður prentuð.
sr;;.-- -