Vísir - 21.05.1926, Blaðsíða 2

VxSIR
Höfnm aftur fyrirlfggjanöi:
Rngmjöl og
Hálfsigtimjöl, irá Áiaborg,
og emnfg grófara Hálfsigtimjöi
Fiórsykur.
Khöfn, 21. maí. FB.
Símskeyti
Kliöfn, 20. maí. FB.
Sorgarathöfn í Varsjá.
Símað er frá Varsjá, að áhrifa-
mikil sorgaratliöfn liafi verið
haldin i sambandi við greftrun
Iiinna mörgu, er féllu i bylting-
unni. — J>rátt fyrir sigur Pilsud-
ski eru Iikur fyrir stjórnarvand-
ræðum. Andstæðingar hans hafa
meirihluta í þinginu, og er talið
víst, að þeir stofni til andróðurs
gegn honum. peir hafa skorað á
Haller, að hætta við hergönguna
til Varsjár og koma þannig i veg
fyrir borgarastríð. pingið liefir
verið kallað saman þ. 25. þ. in.
og verður þá kosinn rikisstjóri.
Ný uppreisn í Damaskus.
Símað er frá Damaskus, að
iunfæddir menn hafi gert úpp-
reisn gegn Frokkum. Frakkar
hófu skothríð, sem hélst lát-
laust í 15 klukkustundir. Hús
jöfnuðust við jörðu í hundraða
tali. Evrópublöðin birta þessar
fregnir undir fyrirsögnum svo
sem: ,Nýtt blóðbað í Damaskus*
o. s. frv.
Frá verkfallinu.
Símað er frá London, að járn-
brautarlestum hafi fækkað að
miklum mun, vegna kolaspar-
semi. Menn búast við þvi, að tala
hinna atvinnulausu hækki um
eina miljón áður en langt líður,
i ýmsuin grcinum iðnaðarins,
vegna kolaþurðar. Námumenn
hafa þegið þessi 200 þús sterl-
ingspund frá Moskva, sem áðal-
ráð verkamanna hafnaði á dög-
um allsherjarverkfallsins. Kváðu
námamenn fé Rússa engu lak-
ara en annara.
„Hood' strigsskö
brúna, svarta og hvíta, með
hrágúmmí- og gúmmísólum. —
fyrir karlmenn, kvenfólk og
unglinga, fengum við með „Is-
landi“ 14. þ. m.
Strigaskór þessir taka áreið-
anlega öllum öðrum gúramí-
botna-strigaskóm fram, bæði að
útliti og gæðum.
Kaupið þá!
Hvannbergsbræður,
Herförin til Varsjár.
Símað er frá Varsjá, að Po-
sen neiti að viðurkenna nýju
stjórnina og lieimtar fyrverandi
ríkisstjóra settan í embætti sitt
á ný. Miðlunarhoríur versna. —
Liðsafnaður i báðum flokkum.
Kosningabrellur.
Símað er frá Washington, að
Senatið hafi samþykt að rann-
saka kosningaútgjöld eins fram-
bjóðanda til Senatsins, Reed frá
Pennsylvaniu. Er sagt að það
liafi kostað fimm miljónir doll-
ara að koma honum að.
Mótmælendur á Ítalíu.
Símað er frá Róm, að stjórn-
in banni framhaldsskóla mót-
mælenda.
Gagga Lund
hin danska söngkona, sem áður
hefir verið getið um hér í blað-
inu, syngur í kvöld í Nýja Bió.
Má nærri geta, að marga fýsi að
heyra til hennar, eklci livað síst
meðferð hennar á íslensku
söngvunum; en íslensku talar
hún ágætlega, enda er hún hor-
in og barnfædd hér i Reykjavik.
Auk þess eru á söngskránni lög
eftir Schubert og Brahms, Sula-
mith-söngvarnir eftir Lange-
Múller o. fl.
Dönsk hlaðaummæli um
fyrstu söngskemtun hennar þar
i vetur, eru öll á einn veg, að
hún hafi bæði kunnáttu, söng-
ment og tónfylli til að beiá, og
sé ein af þeim söngkonum, sem
mikils megi vænta af.
DUGLEG STÚLKA
óskast strax á Hótel Heklu. Hátt
kaup.
og m. annað fl. úr silki, er fjöl-
breyttast og best, enn þó ódýrast í
yerslun
Beo. S. PórðrinssflBir.
íslendingap
kveða upp dauðadóm yfir íslenskri
list.
—x—
At> andmæla áfellisdótni er illa
þokkað verk og vandasamt, ekki
síst þegfar sá, sem undir ámæli
liggur, á sér fáa formælendur, —
en svo má að orði kveða um is-
lenska list og listamenn.
Eg tek ekki upp skjöldinn fyrir
þetta olnbogabam tilverunriar af
vandlætingasemi eða þrætugimi,
heldur sakir þess, að nú á þessum
io mánuðum, sem eg hefi dvalist
hér heima, hefir verið þrí-vegið í
þann knérunn, og það all-frek-
lega, án þess að fram hafi komið
nokkur andmæli.
I Vísi 8. mai þ. á. er grein eftir
A. J. (Alexander Jóhannesson ?)
um þýskan prófessor Wedepohl að
nafni. Þar kemst A. J. svo að orði:
„Óhætt er að fullyrða. að enginn
ísienskur listamaður eigi þau tök
á andlitsmyndum sem próf. Wede-
pohl.“ Þannig löguð orð gætu
staðist sern auglýsing, ef verið
væri að tala um liaframjölsgraut
eöa fóöurbæti — en þau geta ekki
staðist sem lista-ádeila. Enda þótt
það sé sannfæring A. J., að eng-
inn Islendingur hafi málað jafn
góðar andlitsmyndir og nefndur
prófessor, þá veit hann ekki
hverju ísl. listamenn „eiga tök á“
— yfirleitt. Eg veit ekki hvað A.
J. hefir séð rnargar af þeim iaoo
andlitsmyndum, sem hann segir að
prófessorinn hafi málað, en hitt er
víst, að til þess að kveða upp slík-
an dóm, veröur hann að hafa séð
alt öðruvísi myndir en sýndar
voru í skemmuglugga Haralds
Árnasonar um það leyti, því að
eftir þeim að dæma, myndi eg
ekki álíta próf. Wedepohl mjög
mikinn listamann — síður en svo
— enda þótt prófessorinn hafi, að
sögn A. J., tekið sér til fyrirmynd-
ar þá Dúcker og Fr. Preller „er-
málaði einkum sjávarmyndir Iíkt
og Wereschagen, Rússinn, sem
varð frægur fyrir orustumyndir
sínar“ (undarleg röksemdafærsla
hjá A. J.) og að hann — pró-
fessorinn — hafi orðið fyrir áhrif-
um frá Menzel og Böcklin, og þar
að auki verið samtímis Max
Klinger og Fr. von Stuck. Eg verö
að játa, að eg sá litið af þeim and-
lega skyldleika, sem A. J. vill láta
próf. Wedepohl hafa með þessum
mjög svo ólíku listamönnum. Að
minsta kosti hefði maður, sem
settur er í svo góðan félagsskap,
og þar að auki fær titilinn: „einn
af Jiektustu andlitsmálurum
Þýskalands“, átt að geta sýnt hetri
myndir en raun varð á. Eg segi
þetta af því, að eg þekki og virði
þýsíca list, og álít það skaðsam-
legt, að fólk hér hafi þessar mynd-
ir, sem sýndar voru, sem mæli-
kvarða á íslenska list — vaðandi
í þeirri villu A. J„ að þetta séu
fullgild þýsk listaverk. Fáir munu
ætla, að prófessorinn láti sér
sæma.að sýna hér lélegustu mynd-
ii sinar. — Það er leiðinlegt, að
þurfa aö fara í manngreinarálit.
— í lofgjörð sinni hrósar A. J.
próf. Wedepohl fyrir það, að hann
beri af íslenskum listmálurum í
því, að mála andlitsmyndir, og
kveður þar með upp dóm, sem eg
verð að álíta óréttlátan og — eftir
því sem eg hefi séð af myndum
próf. Wedepohls — aigerlega
rangan. Með grein þessari gefur
A. J. óbeinlínis rangar hugmynd-
ir um þýska list, og hefi eg því,
um leið og eg svara A. J„ orðið
að deila á þennan gest vorn all-
þunglega.
Annað atriðið í þessu máli er
danska sýningin, sem haldin var
hér í barnaskólanum s. 1. sumar.
Það var hægðarleikur fyrir hvern
þann mann, sem þekti danska list,
að sjá, að þar var ekki úrval
danskrar nútíðarlistar saman kom-
ið, þó að maður hlyti að viður-
kenna, að þar væri nokkur góð
listaverk. Ef hinn duglegi sýn-
ingarstjóri — hr. Struckmann —
hefði ekki raðað listaverkunum
svo snildarlega, sem raun var á,
þá hefði maður ekki getað varist
Jæirri hugsun, að þetta væri held-
ur léleg „Provins-sýning“, og tæp-
lega trúi eg því, að danskir lista-
menn hefðu sent myndir þessar til
Parísar eða annara stórborga.
Það er þama sem skórinn
kreppir. Sökum smæðar okkar og
af eintómu þakklæti að einhver
vilji þó líta við okkur, tökum við
það setn boðlegt — og jafnvel
ágætt — sem aðrar þjóðir myndu
varla líta við, síst til fyrirmyndar,
eða til að hæla því á kostnað sinna
eigin listamanna. Það er eitt aðal-
skilyrði þess að listir þróist, að
fólk alment kunni að meta eigin-
leika og eilíft lögmál sannrar list-
ar og til þess eru vitanlega úrvals-
sýningar erlendra listaverka nijög
heppilegar, en samtínings-sýningar
með sknuni og lofræðum stór-
hættulegar.
Þá kem eg að þriðja atriðinu.
Þar var það próf. Guðmundur
Hannesson sem „hneykslinu olli“.
I ræðu, sem-hann hélt fyrir nokk-
uru á umræðufundi um þúsund ára
liátiðina 1930 komst hann að
þeirri óskemtilegu niðurstöðu, að
ekki van-i treystandi á að láta ís-
lenska listamenn gera minnis-
merki fyrir 1000 ára afmæli Al-
þingis, vegna þess, að enginn
þeirra gæti málað, mótað né
teiknað mannslíkama skammlaust!
Það er hægðarleikur að kasta
fram slíkum sleggjudómi, en að
einn af okkar kunnustu menta-
mönnum skuli segja slíka lok-
leysu, er mjög sorglegt. Maður
getur eigi heimtað, að G. Hannes-
son sem læknir hafi vit á list (eða
því hvað telja beri rétt í list), en
enginn vænir prófessorinn þess,
að hann þekki ekki líkamsfræði.
Líkamsfræði og list er tvent ólíkt,
eins og kennari minn í líkamsfræði
(Plastischer Anatomie) prófessor
Molier svo þráfaldlega tók fram
í fyrirlestrum sínum með þeim
orðum að enginn gerði sér hug-
myndir um hvað líkamsfræðingur
á erfitt með að dæma um og njóta
myndlistar, af því, að hann sér
ávalt hin líkamsfræðilegu mistök
fyrst. Ef próf. G. H. meinar með
áminstum orðum aö enginn ís-
íendingur sé svo vel að sér, að
hann geti gert mannsmynd líkams-
fræðilega rétt, þá svara eg því til,
aö það er sitt hvað, hvort lista-
maður getur unnið líkamsfræði-
lega rétt, eða hvort hann vill gera
það. Það má sanna, að mörg af
bestu listaverkum heimsins eru alt
annað en likamsfræðilega rétt, og'
hvar vill prófessorinn skipa list
Forn-Egipta? Ef próf. G. H. lief-
ir hugsað sér einhvem fyrirmynd-
arlíkama, eða heimtar áður viður-
lcend „Ideöl“, þá er honum vel-
komið að hafasinn „prívat-smekk“
í þeim efnum (eins og í því, a'ð
álita að Ingólfsstræti með Esjuna
í baksýn sé „hnynd þess, hvernig-
gata á ekki að enda“).
Það má með sanni segja, að
myndlist okkar Islendinga sé í
hernsku, en einmitt þess vegna er
það nauðsynlegt, að hún sé látin
njóta sannmælis og aðhlynningar,
og tel eg það sjálfsagt, að við lista-
menn könnumst við vanmátt okk-
ar, og eins það, að við stöndumst
ckki samariburð við ýmsar aðrar
þjóðir, sem eiga 1000 ára listasögu
að baki sér, og fjölda af listarit-
um til að styðjast við. En ab við
veitum yfir okkur flóði af miðl-
ungslist með því að hæla öllu, sem
aðflutt er vegna þess, að það beri
að skoða sem náðargjöf sem okk-
ar „stóru bræður“ miðli okkur
aumum á hala veraldar, það gæti
orðið okkar ungu list dauðadóm-
ur — feldur af okkur sjálfum.
Einungis með því að fá úrvals-
list öndvegisþjóðanna hingað til
samanburðar, og með því að gera
tilraun með að sýna erlendis þaö
besta sem við eigum af list, getur
ákveðið hina listrænu afstöðu okk-
ar í framtíðinni, og haldið við og
glætt þann vísi, sem nú er til. Eins
er það og eigi síður nauðsynlegt,
að þeir sem skrifa og tala um list
opinlærlega, vandi sem best tM
orða sinna og hugsana.
Guðmundur Einarssoo
frá Miðdal.
Veðrið í morgun.
Hiti í Reykjavík 6 st„ Vest-
mannaeyjum 5, ísafirði 5, Akur-
eyri 6, Seyðisfirði 6, Grindavík 6.
Stykkishólmi 6, Grímsstöðum 3,
Raufarhöfn 6, (engin skeyti úr
Hornafirði), Þórshöfn í Færeyj-
Nýkomið fyrir konur,
karla og börn:
Regnfrakkar og
Regnkópur í
margar ágætar teg.
Regobattar
allar steerðir.